فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۸۸۱ تا ۱٬۹۰۰ مورد از کل ۳۳٬۸۴۹ مورد.
منبع:
پژوهش و برنامه ریزی شهری سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۷
79 - 92
حوزههای تخصصی:
در رویکردی نوین به شهر، شهر خلاق به عنوان یک روش راهبردی در عرصه تفکر، برنامه ریزی و اجرای طرح های شهری مطرح شده است. با توجه به تغییرات بسیار عمیقی که در محیط شهر در حال وقوع است، خلاقیت شهری، یک عامل حیاتی در حل بسیاری از مسایل شهر به شمار می رود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر؛ شناخت مجموعه عوامل موثر در خلاقیت (مزیت های رقابتی و ظرفیت های موجود) در راستای دستیابی به برندینگ شهری شهر دامغان می باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کیفی و نوع تحقیق کاربردی است و بر حسب نحوه اجرا از نوع پیمایشی (مشاهده و مصاحبه) می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل (کلیه مدیران ارشد شهرداری، اعضای هیئت علمی گروه جغرافیا، هنر و شهرسازی، شورا های شهر و افراد دارای تجربه در حوزه مدیریت شهری) می باشند که با استفاده از روش دلفی 17 نفر به عنوان حجم نمونه، انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از روش گرند تئوری (نظریه داده بنیاد)، استفاده شده است. از نتایج مصاحبه با افراد متخصص و کارشناس جهت بررسی ظرفیت های موجود و مزیت های رقابتی با استفاده از روش تئوری زمینه ای، 42 مفهوم و 7 مقولهی (تصویرسازی، تدوین سند و برنامه راهبردی و جامع، شناسایی ارزشمند بودن مزایای رقابتی و ظرفیت های موجود، توسعه زیرساخت ها، نوآوری، باززنده سازی شهری، مدیریت یکپارچه شهری)، استخراج شد. از نتایج مصاحبه با افراد متخصص و کارشناس جهت بررسی ظرفیت های موجود و مزیت های رقابتی با استفاده از روش تئوری زمینه ای، 42 مفهوم و 7 مقولهی (تصویرسازی، تدوین سند و برنامه راهبردی و جامع، شناسایی ارزشمند بودن مزایای رقابتی و ظرفیت های موجود، توسعه زیرساخت ها، نوآوری، باززنده سازی شهری، مدیریت یکپارچه شهری)، استخراج شد.
برآورد سازوکار زمین لرزه ها در گستره لرزه ای پیرامون کلان شهرهای تهران، مشهد و تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و مخاطرات محیطی سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۰
115 - 139
حوزههای تخصصی:
در این پژوهش داده های موردنیاز برای حل سازوکار زمین لرزه ها از هم آمیخت داده های شکل موج موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله گردآوری شده اند. پس از ویرایش داده ها و پیش از داده پردازی از روش قطبش های نخستین موج P رسیده به ایستگاه های لرزه نگاری باند پهن، بلنددوره و هم چنین کوتاه دوره برای حل سازوکار زمین لرزه ها بهره گرفته شد. خطای کانون یابی این زمین لرزه ها نزدیک به 5 کیلومتر بوده و بیشینه چرخش صفحه های گرهی در سازوکارها 5 درجه در نظر گرفته شد. این سازوکارها با کم ترین خطا در شمار قطبش ها برای سازوکارهای زمین لرزه های پیرامون شهرهای پرجمعیت و مهم تهران، مشهد و تبریز پردازش شده اند. بر پایه حل سازوکار زمین لرزه ها در این پژوهش، گسل های مشاء، شمال تهران، ایپک، پیشوا و ایوانکی، به ترتیب دارای سازوکار چیره راستالغز چپ بر با مؤلفه کوچک نرمال، معکوس، راستالغز چپ بر، راستالغز راست بر با مؤلفه کوچک معکوس و سازوکار چیره معکوس می باشند. این پژوهش نشان داد که گسل های پیرامون مشهد مانند باهلر و اشک آباد، به ترتیب دارای سازوکار چیره راستالغز چپ بر با مؤلفه کوچک معکوس و معکوس می باشند. سازوکار چیره پس لرزه های زمین لرزه 2017 فریمان که به گمان در راستا و دنباله گسل فریمان روی داده اند، نیز معکوس با مؤلفه راستالغز راست بر می باشند. هم چنین، سازوکارهای حل شده زمین لرزه های پیرامون شهر تاریخی تبریز نشان می دهد که زمین لرزه هایی با سازوکار چیره راستالغز راست بر و معکوس به گسل شمال تبریز وابسته هستند. دیگر زمین لرزه ها که پس لرزه های زمین لرزه های دوگانه 2012 اهر- ورزقان می باشند، نیز دارای راستالغز راست بر و مؤلفه معکوس هستند. زمین لرزه های 2012 اهر- ورزقان نیز دارای سازوکار راستالغز راست بر خالص هستند. سازوکار برخی از این گسل ها که در کارهای (زمین شناسی یا لرزه شناسی) پیشین بررسی شده بودند، با سازوکار حل شده این پژوهش هم خوانی دارند.
تحلیل قانونمندی های حاکم بر فرآیند شکل گیری و گسترش اسکان غیر رسمی در محدوده های روستایی واقع در حریم کلان شهرها، مطالعه موردی: روستاهای حریم کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های روستایی دوره ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۵۹)
87 - 107
حوزههای تخصصی:
طی چند دهه اخیر روند جمعیت پذیری سکونتگاه های انسانی واقع در فضای حریم کلان شهرهای کشور، تأثیرپذیری فراوانی از فرآیندها و روندهای حاکم بر کلان شهرها داشته اند. در این میان اسکان جمعیت در نقاط روستایی واقع در این فضا در اشکال مختلف، از جمله به صورت سکونتگاه های غیررسمی و محدوده های فقیرنشین از چالش های عمده ای است که در این عرصه ها رخ داده است. این موضوع به سبب ماهیت پدیده، شیوه ساماندهی و مدیریت و بسیاری ابعاد دیگر و نو بودن برای مدیریت های محلی و روستایی و عدم تجربه لازم در این زمینه، نیازمند توجه در سطوح مختلف پژوهشی، حقوقی - قانونی، سیاست گذاری، برنامه ریزی و مدیریتی– اجرایی می باشد. هدف از این پژوهش، تحلیل قانونمندی های حاکم از جمله واکاوی ابعاد، مؤلفه ها و عوامل مختلف نهادی، اقتصادی و مکانی بر فرآیند شکل گیری و گسترش سکونتگاه های غیررسمی در محدوده روستاهای واقع در حریم کلان شهرها با تأکید بر شهر تهران است. روش شناسی پژوهش کیفی بوده که با استفاده از تکنیک های پژوهشی مختلف از جمله تحلیل محتوا، کدگذاری و طبقه بندی بر روی 26 مصاحبه انجام شده در نرم افزار MAXQDA تا رسیدن به مرحله اشباع نظری نسبت به مقوله بندی نظرات اقدام شد. بر اساس یافته های پژوهش 39 مقوله اصلی در قالب 5 مضمون شامل؛ «دافعه ها و جاذبه های جغرافیایی- محیطی- زیستی»، «انگیزه ها و محرک های اجتماعی- اقتصادی»، «فقدان و عدم اجرای طرح ها و برنامه ها»، «خلأ و ناکارآمدی قوانین، ضوابط و مقررات» و «ناتوانی و ضعف ساختارهای مدیریتی- اجرایی» به عنوان مهم ترین عوامل مؤثر بر شکل گیری و گسترش سکونتگاه های غیررسمی در محدوده روستاهای واقع در حریم کلان شهر تهران شناسایی و مورد تأکید قرار گرفتند.
اثربخشی اقتصادی آموزش های ترویجی در دهستان های شهرستان آستارا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امروزه آموزش های ترویجی و کسب مهارت نقش مهم و اساسی در توسعه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جوامع ایفاد می نماید. با توجه به آموزش های ترویجی می توان به توسعه پایدار در روستا دست یافت و آن را تقویت نمود. لذا، هدف از پژوهش حاضر ارزیابی اثربخشی ابعاد اقتصادی آموزش های ترویجی در نقاط روستایی می باشد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی، ماهیت و روش آن توصیفی-تحلیلی و برای گردآوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز از مطالعات کتابخانه ای و پیمایش میدانی استفاده شده است. قلمرو مکانی پژوهش سکونتگاه های روستایی شهرستان آستارا می باشد که طبق سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 دارای 28443 نفر جمعیت روستایی است. برای انتخاب نمونه آماری از فرمول کوکران و با 50 درصد احتمال وجود صفت در جامعه آمار استفاده شده که در نهایت 375 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. با استفاده از فرمول کوکران میزان پایایی پرسشنامه مقدار 93/0 بدست آمد که مقدار قابل قبول را نشان می دهد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. یافته ها نشان داد، دهستان لوندویل با نمره نهایی 261/0 و دهستان چلوند با نمره نهایی 260/0 در وضعیت بهتری از نظر میزان تاثیر آموزش های ترویجی بر توسعه روستایی در بعد اقتصادی داشته و دهستان حیران در رتبه آخر قرار گرفته است. همچنین مهمترین عواملی که در زمینه اثربخشی ابعاد اقتصادی آموزش های ترویجی تأثیرگذار می باشند عبارتند از؛ 1) آموزش متنوع سازی اقتصاد روستایی و 2) برگزاری کلاس های ترویجی و بهبود و نوین سازی شیوه های تولیدی کشاورزی. در بین عامل های شناسایی شده عامل اول (آموزش متنوع سازی اقتصاد روستایی) با مقدار ویژه 90/4 و درصد واریانس 83/28 بیشترین تأثیر را در اثربخشی آموزش های ترویجی در بعد اقتصادی و تحقق توسعه پایدار روستایی داشته است
تحلیل رابطه متغیرهای زمینه ای و تحرک اجتماعی بین نسلی مهاجرین افغانستانی در شهر کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امروزه بحث مهاجرت و تحرک اجتماعی افراد در مقیاس اجتماعی کشور میزبان و مسائل مربوط به آن از اهمیت زیادی در برنامه ریزی شهری برخوردار است و از آن جهت مهم است که نابرابری های ساختاری جامعه بدون مطالعه تحرک اجتماعی شناخته نخواهد شد و یکی از مسائلی که مهاجران با آن مواجه هستند تحرک اجتماعی بین نسلی می باشد، هدف پژوهش حاضر ارزیابی رابطه متغیرهای زمینه ای و تحرک اجتماعی بین نسلی مهاجرین افغانستانی در شهر کاشان است. روش پژوهش- توصیفی تحلیلی می باشد، حجم نمونه با استفاده از نرم افزار SAMPLE POWER با سطح اطمینان 95 درصد و خطای احتمالی 5 درصد 150 نفر نمونه از جمعیت 20 هزارنفری مهاجران افغانستانی شهر کاشان محاسبه گردید. تجزیه وتحلیل توصیفی و استنباطی داده ها و مدل سازی معادلات ساختاری از نرم افزارهای SPSS و AMOS استفاده گردید. نتایج نشان داد بین متغیرهای زمینه ای و شاخص های تحرک بین نسلی مهاجران افغانستانی در شهر کاشان 84/0 رابطه معناداری وجود دارد. از بین متغیرهای زمینه ای عامل تحصیلات بیشترین بار عاملی را با وزن 60/0 و در میان شاخص های تحرک بین نسلی عامل سرمایه فرهنگی نهادینه شده بیشترین بار عاملی را با وزن 98/0 و عامل های سرمایه فرهنگی تجسم یافته و عینیت یافته به صورت مشترک با بار عاملی 84/0 می باشند و عامل های اعتماد اجتماعی و تقدیرگرایی نیز با بارهای عاملی 30/0 و 24/0 در مرتبه های بعدی قرارگرفته اند. بنابراین پس از تحلیل جزئی تر یافته ها مشخص گردید که جهت ارتقاء تحرک اجتماعی مهاجرین افغانستانی نقش تحصیلات و افزایش سرمایه فرهنگی می تواند موثر باشد.
تبیین نقش قوانین و مقررات در تولید فضای شهریِ دوره معاصر، مطالعه موردی: شهر زنجان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
شهر پایدار دوره ۷ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳
59 - 76
حوزههای تخصصی:
پس ازانقلاب مشروطیت با تأسیس نهاد قانون گذاری، قوانین و مقررات به ابزاری قدرتمند در دست دولت برای تولید فضای شهری، دگرگونی و کنترل آن تبدیل شد. محتوای قوانین وضع شده، متناسب با ویژگی ها و گفتمان حاکم در هر دوره است. اگر قوانین و مقررات در دوره پهلوی اول برای دگرگونی و تغییر فضای شهری وضع شده، در دوره پهلوی دوم برای گردش و مصرف سرمایه در فضای شهری و در دوره جمهوری اسلامی به منظور ایجاد ارزش افزوده از فضا، تأمین مسکن و کنترل فضای شهری به کارگیری می شود. در دوره معاصر، فضای کالبدی شهر زنجان همانند اغلب شهرهای کشور، تحت تأثیر عوامل گوناگون به ویژه قوانین و مقررات، به شدت دگرگون می شود. وضع قوانین بدون توجه به همه ابعاد و اثرات آن ازیک طرف و اتخاذ سیاست های نادرست زمین و مسکن از سوی دیگر منجر به عرضه زمین، مازاد بر نیاز شهر عمدتاً در قالب طرح های آماده سازی زمین می گردد. زمین های قطعه بندی شده کالا وار به چرخه بورس بازی زمین وارد می شود که نتیجه آن رشد قریب به یک میلیون درصدی قیمت زمین طی 35 سال اخیر در شهر زنجان می شود. روش انجام مطالعه توصیفی (پس رویدادی) تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه، مطالعات کتابخانه ای و عکس های هوایی بهره برده شده است. جنبه تحلیلی موضوع در تبیین نتایج اِعمال قوانین بر؛ جنبه های کالبدی شهر، قیمت زمین و مسکن، تشکیل نهادهای متولی توسعه شهر و... قابل ردیابی می باشد.
تبیین کارایی پیوند آب، انرژی و غذا در مزارع برنج شهرستان ساری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف: پژوهش حاضر با هدف تبیین مدل بهبود کارایی پیوند آب، انرژی و غذا در سطح مزارع برنج شهرستان ساری انجام گرفته است. روش پژوهش: این تحقیق نوعی مطالعه پیمایشی بود که بر اساس رویکرد کمی انجام شد و از نظر هدف در گروه مطالعات کاربردی قرار می گیرد. جامعه آماری تحقیق شامل 25590 نفر از شالیکاران شهرستان ساری بود. حجم نمونه با استفاده از نرم افزار G-Power معادل 170 نفر برآورد شد. نمونه گیری به روش طبقه ای چندمرحله ای با انتساب متناسب انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه توسط متخصصان و پایایی ابزار تحقیق با شاخص آلفای کرونباخ انجام شد. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل پوششی داده ها استفاده شد. یافته ها: یافته های این مطالعه نشان داد که به طور کلی، شاخص کارایی پیوند در میان واحدهای مورد مطالعه 198/0 است که حاکی از وضعیت بسیار نامناسب کارایی پیوند آب، انرژی و غذا در فرآیند تولید محصول برنج است. بر اساس این شاخص، وضعیت کارایی پیوند در میان 70 درصد از واحدهای مورد مطالعه در حد بسیار نامناسب بوده است. همچنین واحدهای دارای مقیاس کوچک تر از کارایی پیوند پایین تری برخوردار هستند. به عبارت دیگر بین شاخص کارایی پیوند با اندازه واحد بهره برداری همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که شاخص کارایی پیوند آب، انرژی و غذا در میان واحدهای مورد مطالعه از وضعیت بسیار نامناسب برخوردار است. این بدان مفهوم است که فرآیند تولید محصول برنج در استان مازندران از نظر مصرف آب و انرژی وضعیت نامطلوبی دارد. به عبارت دیگر میزان تولید محصول در ازای مقدار آب و انرژی مصرفی در حد نامطلوب بود، هدر رفت منابع آب و انرژی در این نظام تولید بالا بوده و نیازمند بهینه سازی است. برای بهینه سازی مصرف منابع آب و انرژی با هدف بهبود شاخص کارایی پیوند می بایست میزان مصرف آب و انرژی کاهش یابد، بدون آنکه به تولید محصول و در نتیجه آن امنیت غذایی آسیبی وارد گردد. در این خصوص توجه به تفاوت های منطقه ای و الگوی کشت مناسب منطقه در شرق، غرب و مرکز و ضرورت پهنه بندی کشاورزی منطقه از نظر نوع اقلیم و شرایط آب و هوایی در استان حائز اهمیت است. در همین خصوص، پیگیری برنامه ریزی ترویجی- آموزشی برای بهبود عملیات مدیریت مزرعه با معرفی مزارع نمونه و کارا به سایر افراد از طریق مزارع نمایشی، سایت الگویی و مدرسه مزرعه کشاورز، پیشنهاد می شود.
کاربست مفهوم طب سوزنی در هم سنجی تطبیقی- تحلیلی شبکه سبز شهری، نمونه موردی: بافت تاریخی شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۸ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۸۸
234 - 212
حوزههای تخصصی:
در این مقاله «طب سوزنی شهری» به عنوان مفهومی نوظهور در ادبیات شهرسازی ایران مطرح و کوشش شده است تا به تبیین این موضوع و آموزه های برگرفته از آن در تحلیل فضایی شهر پرداخته شود. طب سوزنی شهری به مثابه ابزاری که نگاهی کُل نگر و شبکه ای به شهر دارد، با شناسایی نقاط مداخله رها شده و وارد کردن آنها به چرخه حیات فضاهای سبز شهری، در جهت دست یابی به ساختار مطلوب شهری است. این پژوهش با استفاده از رویکرد «طب سوزنی شهری» و با روش شناسی تطبیقی-تحلیلی از نگاه شبکه ای در منطقه هشت شهر شیراز در تلاش برای معرفی الگوی بالقوگی های موجود شهر در راستای حرکت به سمت پایداری اکولوژیک شهری است تا بدان جا که بتواند وحدت رویه ای را در شکل دادن به توسعه بر پایه پتانسیل های موجود محیط شهری ایجاد کند. به این ترتیب در تلاش است از طریق کاربست مفهوم طب سوزنی شهری به مقایسه ای تطبیقی از شبکه سبز شهری و تبیین لزوم این رویکرد در شهر بپردازد و از این طریق با جهت دهی بازتوسعه های شهری و همچنین بازکشف بسیاری از منابع پنهان در شهرها به عنوان تمثیلی از نقاط مداخله در شبکه عصب شناسی طب سوزنی، فرصت هایی را به منظور الگوسازی شبکه اکولوژیک و توسعه ساختاری فضاهای سبز در راستای بهبود محیط های شهری در اختیار طراحان قرار دهد.
تحلیل جامعه شناختی ظرفیت ها و پیامدهای زیست شبانه بر توسعه پایدار شهر (مطالعه موردی: میدان های تجریش، راه آهن و خیابان سی تیر، شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
با سیطره شهرنشینی به عنوان شکل غالب زندگی اجتماعی، رابطه فرد و شهر و چگونگی شکل گیری فضاهای شهری در نتیجه این تعامل مورد توجه جامعه شناسان و سیاستگذاران شهری قرار گرفت. خلق این فضاها متاثر از شرایط اجتماعی شهر حائز اهمیت است. به دنبال گسترش فضاهای شهری و توسعه فراغتی و مصرفی آسیب های اجتماعی به ویژه در شب نیز مطرح شده است. هدف این مطالعه بررسی ظرفیت ها و پیامدهای زیست شبانه به عنوان عرصه ای نوظهور از منظر کالبدی، اجتماعی و اقتصادی واجد امکان ها و پیامدهایی برای توسعه پایدار شهری است که می تواند در این زمینه تسهیل گر باشد یا با مداخله، روند آن را با چالش مواجه سازد. این پژوهش با روش نظریه زمینه ای و با حجم نمونه 30 نفر از مراجعین در سه محدوده میدان های تجریش، راه آهن و خیابان سی تیر در شهر تهران انجام شده است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که زیست شبانه در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی از دو جنبه ایجابی و سلبی با ویژگی هایی، بر توسعه پایدار شهری اثرگذارست. از منظر ایجابی، زیست شبانه واجد امکان هایی نظیر ایجاد اشتغال، رونق اقتصاد شهری، رقابت پذیری به سود شهروندان، افزایش نشاط اجتماعی، گسترش تعاملات و پیوندهای خانوادگی، خلق هویت های جدید، پویایی و سرزندگی است. از منظر سلبی، شیوه فعلی زیست شبانه دربردارنده پیامدهایی شامل طبقاتی شدن استفاده از خدمات شبانه، افزایش نابرابری های اجتماعی، گسترش مشاغل غیررسمی، بروز آسیب های اجتماعی و تضعیف فرهنگ محلی است که بر روند توسعه پایدار شهری تاثیرات منفی دارد.
تأثیر پیشرفت اجتماعی بر تقاضای گردشگری با توجه به تقسیم بندی کشورها براساس امتیاز شاخص ادراک فساد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: گردشگری به عنوان یکی از مهم ترین صنایع توسعه پایدار، فرصت بزرگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای کلان شهرها و مادرشهرهای جهانی به وجود می آورد. رقابت در جهت توسعه گردشگری پایدار با توجه به ارائه نیازهای گردشگران، باید مورد اهمیت و برنامه ریزی مدیریت گردشگری و مدیریت شهری قرار گیرد. به این ترتیب پژوهش پیش رو نحوه تأثیر پیشرفت اجتماعی و آزادی اقتصادی بر تقاضای گردشگری کشورهای با سطح فساد متفاوت را بررسی می کند.
روش شناسی: آمارهای مربوط به شاخص ادراک فساد، تقاضای گردشگری، شاخص پیشرفت اجتماعی و شاخص آزادی اقتصادی در 79 کشور برگرفته از بانک های اطلاعاتی شفافیت بین المللی، بانک جهانی، شاخص پیشرفت اجتماعی و بنیاد هریتیج است. به منظور بررسی تأثیر متغیرهای مذکور بر تقاضای گردشگری از روش داده های تابلویی استفاده و با نرم افزار Eviews12 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است.
یافته ها: نتایج برآورد داده های تابلویی در سال های 2020-2011 نشان داد کیفیت بالاتر پیشرفت اجتماعی در کشورهای تا حدودی فاسد، تا حدودی عاری از فساد و عاری از فساد باعث شده است، تقاضای گردشگری در این گروه از کشورها تأثیر مثبت و معناداری از پیشرفت اجتماعی بپذیرد. همچنین، آزادی اقتصادی در بین کشورهای تا حدودی عاری از فساد و عاری از فساد، ارتباط مثبت و معنادار با تقاضای گردشگری دارد.
نتیجه گیری: ازآنجایی که تقاضای گردشگری از پیشرفت اجتماعی و آزادی اقتصادی تأثیرپذیری دارد، برای تداوم و رشد گردشگری لازم است به عوامل اجتماعی و اقتصادی توجه کرد.
مروری نظام مند بر تکامل گردشگری سلامت: شناسایی روندهای آینده(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی و توسعه گردشگری دوره ۱۳ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۵۱
75 - 107
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: با توجه به گسترش پژوهش های گردشگری سلامت، پژوهش حاضر تلاش دارد تا تصویری کلی از تکامل گردشگری سلامت ارائه داده و روندها و جریان های پژوهشی آینده آن را با بهره گیری از تکنیک های کتاب سنجی و مصورسازی شناسایی کند.روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و با رویکرد کتاب سنجی انجام گرفته است. داده ها در بازه زمانی سال 1997 تا ماه می 2024، محدود به مقالات مروری و پژوهشی و به زبان انگلیسی، از پایگاه وب آوساینس (1489 مقاله) بازیابی و چکیده و کلمات کلیدی مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها و اجرای تحلیل های هم تألیفی و هم آیندی واژگان نیز با استفاده از نرم افزار VOSviewer انجام گرفت.یافته ها: یافته هی پژوهش، پراستنادترین پژوهشگران، مجلات، کشورها و دانشگاه های حوزه را معرفی می کند. یافته های تحلیل هم تألیفی کشورها نشانگر توسعه روزافزون گردشگری سلامت در کشورهای آسیایی است. تحلیل هم آیندی واژگان، علاوه بر توسعه گردشگری تندرستی، مهم ترین رویکردهای نوآورانه بازاریابی از جمله بازاریابی تجربی، هم آفرینی ارزش و شخصی سازی خدمات و فناوری های نوین و رسانه های اجتماعی و برندسازی را به عنوان جریان های پژوهشی آینده، نشان می دهند.نتیجه گیری و پیشنهادات: نیاز است تا پژوهشگران و فعالان گردشگری سلامت با توجه ویژه به گردشگری تندرستی و نیز مفاهیم نوین بازاریابی و فناوری های روز همچون پزشکی از راه دور، پوشیدنی ها و بسیاری دیگر، به توسعه گردشگری سلامت در سطح کسب و کار و مقصد یاری رسانند.نوآوری و اصالت: پژوهش حاضر علاوه بر ارائه تصویری جامع از ادبیات گردشگری سلامت، روندتکاملی، جریان ها و موضوعات پژوهشی جدید را به پژوهشگران و فعالان نشان می دهد.
میزان تأثیرگذاری مؤلفه های پایدار زیست محیطی بر ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: مراکز تجاری تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اقتصاد و برنامه ریزی شهری دوره ۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳
42 - 57
حوزههای تخصصی:
مقدمه: انسان همواره تلاش کرده است تا با استفاده از توانایی های ذاتی و فکری خود بر چالش های طبیعی غلبه کند و محیطی آرام برای زندگی خود به وجود آورد. این تلاش ها، در برخی موارد، به آسیب به بستر طبیعی منجر شده است؛ از جمله ساخت و سازهایی که با گذشت زمان فرسوده می شوند و هویت خود را از دست می دهند. در گذشته، معماری به گونه ای طراحی می شد که با طبیعت هم راستا باشد و تعادل میان ساختارهای انسانی و محیط زیست برقرار شود. این همزیستی مسالمت آمیز میان معماری و طبیعت، با آغاز انقلاب صنعتی و افزایش شهرنشینی، دچار اختلال شد. نیاز به ساخت و ساز در این دوران، به به هم خوردن این تعادل و بروز بحران های زیست محیطی متعدد در دنیای مدرن منجر شد. همچنین، بی اعتنایی به بستر طبیعی شهرها آثار جبران ناپذیری را بر زندگی شهری داشته است. یکی از نگرش های مؤثر طی فرایند طراحی فضاهای عمومی شهری، رویکرد پایداری زیست محیطی است. پایداری زیست محیطی با تأکید بر انرژی های تجدید پذیر، به حفظ زیست پذیری کمک می کند. توسعه شهر تهران در سال های اخیر عمدتاً از طریق افزایش ساخت و سازهای بسیار صورت گرفته است. با این حال، بخش دیگری از این توسعه به ایجاد فضاهای تجاری در شهر مرتبط می شود. در این پژوهش به بررسی ابعاد زیست محیطی پرداخته شده است و مسئله اصلی پژوهش، یافتن مؤلفه های پایدار زیست محیطی تأثیرگذار بر ارتقای کیفی فضاهای عمومی شهری است. از طرف دیگر، توجه به زنجیره پایداری تنها مربوط به کشورهایی که در حال توسعه هستند، نیست و در سال های اخیر چرخه اقتصاد نوظهور نیز توجه ویژه ای به این مفهوم داشته است. در این مقاله، تلاش خواهد شد تا با شناسایی مؤلفه های پایدار زیست محیطی و بررسی تأثیر این مؤلفه ها بر بهبود کیفیت فضاهای عمومی شهری، ضرورت بازنگری در مفهوم فضاهای عمومی شهری در زمینه محیط زیست روشن شود. هدف پژوهش، پیدا کردن مؤلفه های پایدار زیست محیطی و سپس، بررسی میزان تأثیرگذاری این مؤلفه ها بر ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: مراکز تجاری تهران) است.
مواد و روش هادر این مطالعه، محققان با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و تحلیل محتوای کیفی به بررسی دیدگاه های متخصصان معماری پرداخته اند. جامعه آماری پژوهش بر اساس جدول مورگان تعیین شده و داده ها از طریق پرسش نامه های پنج گانه لیکرت گردآوری شده اند. همچنین، مشاهده و حضور پژوهشگر در فضاهای تجاری در روزها و ساعت های مختلف انجام شده است. سپس، مطالعه نقشه ها و عکس های هوایی، آمارها و اطلاعات اینترنتی به عنوان ابزارهای تکمیلی جمع آوری اطلاعات به کار گرفته شده اند. همچنین، در تحلیل داده ها از آمار توصیفی شامل جد ول های فراوانی برای بررسی ویژگی های جمعیت شناختی نمونه ها و وضعیت متغیرهای تحقیق استفاده شده است. شناخت ویژگی های جمعیت شناختی جامعه و نمونه آماری می تواند درک محقق را از موضوع افزایش دهد و زمینه ساز تحلیل های آتی باشد. روش تحقیق براساس هدف پژوهش، کاربردی است. با توجه به نحوه گردآوری داده ها، تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی است که محقق به دنبال پاسخ به این سؤال است که مؤلفه های پایدار زیست محیطی به چه میزان می توانند بر ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهری تأثیرگذار باشند.
یافته هادر بخش یافته های تحقیق نتایج حاصل از کاربرد روش های استنباطی استفاده شده در پژوهش ارائه شده است. روش های معمول در آزمون فرضیات به این صورت است که ابتدا فرضیات آماری مطرح شده و پس از آن، بر اساس نتایج حاصل از نرم افزار آماری SPSS، نسبت به تأیید یا رد فرضیه های مورد نظر اقدام می شود. بر این اساس، در تحقیق حاضر برای آزمون فرضیات تحقیق از آزمون t تک نمونه ای/تک گروهی استفاده شده است. به این ترتیب که میانگین برای هر یک از فرضیات تحقیق با مقدار 3 سنجیده شد؛ هر چه مقدار t آزمون از مقدار 3 بزرگ تر باشد، نتیجه می گیریم که فرضیه مطرح شده را با اطمینان بیشتر می توان پذیرفت. همچنین، برای رتبه بندی مؤلفه های مؤثر بر پایدار زیست محیطی و تأثیر آن در فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: مراکز تجاری تهران) از آزمون فریدمن استفاده شد. براساس مطالعات کتابخانه ای و تحلیل داده های به دست آمده از مصاحبه ها و سپس تحلیل داده ها، یافته های این تحقیق چنین حاصل شد؛ مؤلفه کیفیت زیست محیطی از میان مؤلفه های تأثیرگذار بر ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهری که عبارت اند از؛ مؤلفه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بیشترین تأثیر را در ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهری دارد. همچنین، طبق آزمون های انجام شده نیز تأثیرگذاری تمامی ریز مؤلفه هایی که در فرضیه پژوهش مطرح شده و بر کیفیت فضاهای عمومی تأثیرگذار فرض شده بود نیز ثابت شد. نتیجه گیریدر یک جمع بندی کلی از یافته های پژوهش، می توان بیان کرد که در دهه های اخیر، توسعه ناپایدار شهری به آسیب های فراوان و آلودگی های زیست محیطی زیادی در شهرها منجر شده است. تحقیقات انجام شده در مورد مراکز تجاری شهر تهران نشان می دهد هیچ یک از این مراکز تجاری به پارامترهای پایداری زیست محیطی توجهی نکرده اند. بنابراین، معرفی الگوها و سیاست های معماری پایدار زیست محیطی و به کارگیری آن ها می تواند نه تنها ایده ای نوآورانه برای طراحی این مراکز باشد، بلکه به عنوان معیاری برای طراحی صحیح مجموعه های تجاری نیز مطرح شود. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر مؤلفه های پایدار زیست محیطی بر ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: مراکز تجاری تهران) انجام شده است. روش تحقیق به صورت توصیفی و تحلیلی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات در پژوهش شامل پرسش نامه، مشاهده و حضور در فضاهای عمومی (تجاری) است. پژوهشگر در روزها و ساعت های مختلف در فضاهای مختلف تجاری در شهر تهران حضور داشته و از طریق پرسش نامه ها اطلاعات را جمع آوری کرده است. پرسش نامه بر اساس مبانی نظری تحقیق طراحی شده و جامعه آماری مشخص شده است. برای تجزیه و تحلیل داده های جمعیت شناسی نمونه آماری، از فنون آمار توصیفی مانند جدول فراوانی استفاده شده است. اکثریت نمونه تحقیق را زنان تشکیل می دهند و بیشتر اعضای نمونه در رده سنی ۳۷ تا ۴۷ سال قرار دارند. از نظر تحصیلات، اکثریت اعضا دارای مدرک کارشناسی هستند و بیشتر آن ها ساکن شهر تهران هستند. پس از آن، تمامی متغیرها و ریزمتغیرها در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و پس از بررسی سطح معناداری زیرمعیارها، مشخص شد که تمامی ریزمؤلفه ها با تأکید بر مؤلفه های زیست محیطی در ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهری تأثیرگذار هستند.
تبیین پیشران های کلیدی مؤثر بر تحقق پذیری گردشگری جامعه محور در توسعه روستاهای پیراشهری کلانشهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
گردشگری جامع محور در روستاهای پیراشهری، یک برنامه یا اقدام گروهی از جامعه است که تصمیم گرفته اند در یک صنعت گردشگری محلی در مقیاس کوچک تا متوسط شرکت کنند و آن را توسعه دهند. در این راستا، ازآنجاکه گردشگری جامعه محور توسط جوامع محلی آغاز و هدایت می شود، به احتمال زیاد نتایج مطلوب اجتماعی و اقتصادی را به حداکثر می رساند. ازاین رو، پژوهش حاضر باهدف تبیین پیشران های کلیدی مؤثر بر تحقق پذیری گردشگری جامعه محور در توسعه روستاهای پیراشهری رشت انجام شده است، ازاین رو، ازنظر هدف؛ کاربردی و دارای ماهیت تفسیری و تحلیلی و ازلحاظ روش در گروه پژوهش های کیفی و کمی قرار دارد. به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات از روش تئوری زمینه ای و آزمون های آماری رگرسیون، تحلیل مسیر و همبستگی استفاده شده است. نتایج نشان داد، پیشران های مؤثر در تحقق پذیری گردشگری جامعه محور در روستاهای پیراشهری رشت شامل: سرمایه گذاری و اعتبارات، افزایش آگاهی و اطلاع رسانی درزمینه گردشگری در بین ذینفعان، توان افزایی زنان، ایجاد کمیته های راهبردی برای طرح های گردشگری، تقویت مشارکت اجتماعی، ترسیم الگوی گردشگری جامعه محور، اصلاح ساختار قدرت در بخش گردشگری، ایجاد شبکه عرضه، تحلیل سرمایه مقصد گردشگری روستاهای پیراشهری، در نظر گرفتن گردشگری به عنوان مکمل توسعه، حفظ فرهنگ محلی در روستاها و مدیریت مطلوب؛ هستند. سپس در فاز کمی پژوهش، بررسی مقادیر ضریب همبستگی پیرسون نشان داد،بین تمامی پیشران های مطرح شده با توسعه روستاهای پیراشهری رابطه مثبت و معنی داری در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد. درنهایت نتایج تحلیل مسیر نشان داد، میزان اثرات مستقیم پیشران های (افزایش آگاهی و اطلاع رسانی در زمینه گردشگری در بین ذینفعان، تقویت مشارکت اجتماعی، حفظ فرهنگ محلی در روستاها) بیشتر از سایر پیشران ها بوده و پیشران اصلاح ساختار قدرت در بخش گردشگری بیشترین میزان اثرات غیرمستقیم را در توسعه روستاها شامل شده است. همچنین با توجه به نتایج مجموع اثرات علی، پیشران افزایش آگاهی و اطلاع رسانی درزمینه گردشگری در بین ذینفعان با مقدار 246/0 بیشترین میزان تأثیر را در توسعه روستاها در ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، محیطی و فرهنگی) به خود اختصاص داده است.
تبیین میزان سطوح پایداری نواحی و مناطق شهری با تأکید بر امنیت شهری (مورد پژوهی: شهر کاشان)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۴
175 - 190
حوزههای تخصصی:
امروزه امنیت شهری به عنوان یکی از ابعاد پایداری، ضمن فراهم نمودن آرامش و احساس ایمنی در فضاهای شهری، نقش قابل توجهی در دستیابی به رفاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای ساکنین شهری دارد، به طوری که فقدان آن موجب ناپایداری کیفیت زندگی ساکنین در فضای شهری می گردد. هدف پژوهش حاضر تبیین میزان سطوح پایداری نواحی و مناطق شهری کاشان با تأکید بر شاخص امنیت شهری می باشد تا بدین وسیله ضمن شناسایی نواحی و مناطق ناپایدار شهری در حوزه امنیت، اقدام به تدوین راهبردهایی مبتنی بر اصول توسعه پایدار شهری جهت افزایش امنیت در نقاط بحرانی گردد. نوع پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه انجام توصیفی- تحلیلی با استفاده از شاخص های امنیت شهری و از طریق مدل تصمیم گیری چند معیاره TOPSIS است و بدین طریق تلاش گردیده به این پرسش پاسخ داده شود که سطح پایداری نواحی و مناطق شهر کاشان به لحاظ شاخص های امنیت شهری از چه الگویی تبعیت می کند؟ بررسی ها و تحلیل های انجام شده در سطح مناطق شهری کاشان از نظر اولویت بندی سطوح برخورداری به لحاظ شاخص های امنیت نشان می دهد که مناطق 5 و 4 در رتبه اول و دوم به لحاظ برخورداری قرار دارند و منطقه 3 با کسب رتبه سوم جزء مناطق نیمه برخوردار و در نهایت مناطق 2 و 1 با کسب رتبه های چهارم و پنجم جزء مناطق محروم و بسیار محروم شهری به لحاظ شاخص های امنیت می باشند. نتایج پژوهش نشان می دهد پایداری نواحی و مناطق شهر کاشان به لحاظ شاخص های امنیت شهری با قرار گرفتن در سه سطح برخوردار، نیمه برخوردار و فرو برخوردار از الگوی نامتعادل پیروی می کند و لذا نواحی و مناطق از امنیت شهری یکسان برخوردار نمی باشند و در این زمینه می بایست نسبت به توزیع متعادل امکانات و خدمات در مناطق و نواحی فرو برخوردار اقدام نمود.
شناسایی هسته های محروم از خدمات شهری آتش نشانی با استفاده از تکنیک های مبتنی بر «Network Analysis» (نمونه موردی: شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۵۳
179 - 202
حوزههای تخصصی:
یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در کارایی بهتر در خدمات رسانی به موقع و مطمئن آتش نشانی در سطح شهرها، موضوع توزیع فضایی ایستگاه ها برای کاهش زمان رسیدن به محل حادثه است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش و ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. هدف کلی آن نیز بررسی توزیع فضایی و شناسایی محدوده خدمات رسانی ایستگاه های آتش نشانی در شهر اردبیل می باشد. در این پژوهش، ابتدا لایه برداری شبکه معابر شهر اردبیل از پایگاه داده «OSM» دانلود شده و با استفاده از قوانین توپولوژی در محیط نرم افزار «ArcGIS»، توپولوژی لایه ساخته شده است، سپس برای شناسایی هسته های شهری محروم از خدمات آتش نشانی در سطح شهر اردبیل، از تحلیل شبکه در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی بر حسب مسافت و همچنین مدت زمان رانندگی استفاده شده است. محدوده خدمات رسانی هر کدام از ایستگاه ها با تحلیل محدوده خدمات رسانی تعیین گردیده و برای این کار از فاصله منهتن دو کیلومتری و همچنین زمان سه دقیقه برای رسیدن به محل حادثه استفاده شده است. برای انجام تحلیل مذکور، از فیلدهای اطلاعاتی حداکثر سرعت وسایل نقلیه در معابر، طول معابر، زمان طی شدن معبر توسط وسایل نقلیه و سرعت عملیاتی در لایه شبکه معابر شهر اردبیل بهره گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که 79 درصد شهر در محدوده خدمات رسانی ایستگاه های آتش نشانی بوده و مناطقی چون: شهرک آزادی و آزادگان در مرکز شهر، محلات کلخوران و سیدآباد در شمال شهر، نیار در شرق و شهرک های جدید الاحداث در جنوب شهر، فاقد پوشش خدمات رسانی می باشند. برای ایجاد پوشش بیشتر و افزایش ایمنی در محلات خارج از محدوده خدمات رسانی، سه موقعیت مکانی جدید برای احداث ایستگاه های آتش نشانی پیشنهاد شده است.
رویکرد حقوق آمریکا و ایران به شروط ناعادلانه قراردادی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مطالعات انجام شده نشان میدهد جلوگیری از ایجاد شکاف بیشتر بین طرف قوی برخوردار از وضعیت مسلط و طرف ضعیف کم برخوردار به عنوان آرمان عدالت طلبان، در نهایت منجر به تصویب دستورالعمل 13/93 اتحادیه اروپا شده، دولت های عضو هر یک مفهومی از بطلان مطلق، بطلان نسبی و یا حمایتی را که بر مبنای آن، بطلان یک شرط می تواند "منحصراً" به نفع طرف ضعیف رخ دهد، به عنوان ضمانت اجرای غیرمنصفانگی شروط قراردادی به رسمیت شناخته اند. از سوی دیگر پذیرش نظریه خلاف وجدان بودن در ایالات متحده امریکا به اتخاذ این اصل در قانون متحدالشکل تجاری در نیمه قرن بیستم باز می گردد که با هدف خلق اندام حقوقی واحد در سرتاسر امریکا بوجود آمده و صراحتا انتخاب ضمانت اجرا را به عنوان یک امر موضوعی به دادگاه محول کرده است. در حقوق ایران قابلیت های موجود در فقه و نیز تمسک قضات به اصول حقوقی و تکنیک های تفسیری می تواند کارگشا باشد که از جمله مهم ترین آنها استناد به نظم عمومی، لاضرر و سوء استفاده از وضعیت اضطرار می باشد لیکن دستاورد تحقیق حکایت از لزوم اقدام صریح قانونگذار دارد.
تعیین مناطق مستعد وقوع خطر زمین لغزش در مسیرارتباطی نیر- سراب(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و توسعه بهار ۱۴۰۳ شماره ۷۴
82 - 110
حوزههای تخصصی:
زمین لغزش ها ازجمله متداول ترین مخاطرات طبیعی تغییر شکل دهنده سطح زمین هستند که هر ساله خسارات فراوانی به انسان ها و محیط وارد می کنند. مرور خسارات ناشی از زمین لغزش، لزوم بررسی عوامل تأثیر گذار بر وقوع این پدیده و پیش بینی رخداد آن را به اثبات می رساند. محور ارتباطی نیر– سراب به دلیل ویژگی های خاص زمین شناسی، اقلیمی، ژئومورفولوژیکی و فعالیت های انسانی، از دیرباز تحت تأثیر رانش زمین بوده است؛ بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، هدف تحقیق حاضر ارزیابی خطر وقوع زمین لغزش در این مسیر ارتباطی، با تولید نقشه های پهنه بندی خطر و مقایسه دو مدل تصمیم گیری چندمعیاره MARCOS و CODAS است. بدین منظور ابتدا با بررسی منابع پژوهشی مرتبط با موضوع، برخی از مهم ترین عوامل مؤثر بر وقوع این پدیده شامل: ارتفاع، شیب، جهت شیب، لیتولوژی، کاربری اراضی، فاصله از گسل، فاصله از جاده، فاصله از رودخانه و بارش، به عنوان متغیرهای مستقل تهیه شد. ارزش گذاری و استاندارد سازی لایه ها، با استفاده از تابع عضویت فازی و وزن دهی معیار ها، با بهره گیری از روش CRITIC انجام شد. در نهایت، مدل سازی با استفاده از روش های تصمیم گیری چندمعیاره MARCOS و CODAS صورت گرفت. نتایج مطالعه نشان داد که به ترتیب عوامل شیب، کاربری اراضی و لیتولوژی با ضریب وزنی 176/0، 152/0 و 124/0، بیشترین تأثیر گذاری را در رخداد لغزش های منطقه دارند. با توجه به خروجیِ روش CODAS، به ترتیب 25/121 و 96/187 کیلومتر مربع از مساحت محدوده و مطابق با نتایجِ به کارگیری روشMARCOS ، 32/85 و 76/201 کیلومتر مربع از مساحت محدوده، در طبقه پرخطر و بسیار پرخطر قرار دارد. با توجه به اعتبار سنجی روش های تصمیم گیری چندمعیاره استفاده شده، با بهره گیری از روش منحنی ROC بیانگرِ دقت خیلی خوب روش CODAS، با مساحت زیر منحنی 76/0 و دقت عالی روشMARCOS ، با مساحت زیر منحنی 87/0 است. به نظر می رسد که نتایج این مطالعه، در انتخاب روش مناسب در راستای پتانسیل سنجی خطر زمین لغزش در مناطق مشابه با محدوده محور ارتباطی نیر-سراب، می تواند بسیار مفید باشد و مورد توجه پژوهشگران، مسئولان و سیاست گذاران قرار گیرد.
پارادایم برساخت گرایی اجتماعی، روش شناسی هرمنوتیک دیالکتیک، و ارزشیابی نسل چهارم: چشم انداز کاربرد در گردشگری(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
گردشگری و توسعه سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۴۰)
213 - 234
حوزههای تخصصی:
در این مقاله پارادایم برساخت گرایی اجتماعی، روش شناسی هرمنوتیک دیالکتیک و ارزشیابی نسل چهارم توضیح داده می شود. همچنین، چشم انداز کاربرد این رویکرد انتقادی و مشارکتی در ارزشیابی پدیده گردشگری، که دارای ذی ربطان متعدد و متنوع است، بررسی خواهد شد. نوع مقاله پژوهشی مروری روایتی است که جنبه آموزشی و تلخیصی قدرتمندی دارد، به ویژه برای معرفی و تشریح مفاهیمی که پیش از این پژوهش های چندانی درباره آن ها صورت نگرفته مناسب است. در این مقاله، نخست پارادایم برساخت گرایی اجتماعی و زیربناهای فلسفی هستی شناختی، معرفت شناختی و روش شناختی آن تشریح می شود؛ سپس پرسش گری و انواع آن، ارزشیابی و انواع آن از حیث زمان و هدف، سه نسل ابتدایی ارزشیابی و ارزشیابی نسل چهارم به اجمال معرفی خواهد شد. تقسیم بندی ارزشیابی به شش نوع متمایز پیشنهاد نویسندگان این مقاله است. در ادامه، مسئولیت های ارزشیاب در این روش آورده شده است. همچنین، برای سنجش کیفیت پرسش گری برساخت گرایانه، دو نوع معیار ارائه شده و درنهایت، پس از نقد مدل ارزشیابی نسل چهارم، به چشم انداز کاربست پاردایم برساخت گرایی اجتماعی و ارزشیابی نسل چهارم در مطالعات گردشگری پرداخته می شود. رویکرد برساخت گرایانه به ارزشیابی گردشگری، نسبت به رویکردهای پیشین، دارای مزایای متعددی است و قابلیت بهبود کیفیت و اثربخشی ارزشیابی گردشگری را دارد.
بحران های قومی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (در دهه اول انقلاب اسلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بحران های قومی دهه اول انقلاب اسلامی زمینه ساز تاثیرات بسیاری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران بود. سؤال اصلی این گونه مطرح شده است که حرکت های تجزیه طلبانه در یک دهه اول انقلاب اسلامی چه تأثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران داشته است؟ در پاسخ این فرضیه مطرح شده است که حرکت های تجزیه طلبانه در یک دهه اول انقلاب اسلامی زمینه ساز تضعیف امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران شده است. یافته های مقاله نشان می دهد که به طور کلی در دهه اول انقلاب اسلامی، وجود بحران های مختلف در ابعاد گوناگون زمینه ساز به خطر افتادن امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران شد. در این بین، وجود گروه های تجزیه طلب در کردستان، سیستان و بلوچستان، گنبد و ... زمینه ساز تضعیف امنیت اقتصادی، سیاسی، نظامی و ... شد. از سوی دیگر، از آن جا که جمهوری اسلامی ایران درگیر جنگ با عراق بود و همچنین به تازگی با سرنگونی حکومت پهلوی یک حکومت جمهوری اسلامی تأسیس شده بود، وجود حرکت های تجزیه طلبانه بیش از پیش در به مخاطره افکندن امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران موثر بود. نوع روش تحقیق حاضر، توصیفی – تحلیلی می باشد. همچنین در جهت حمایت نظری از این تحقیق، از نظریه های امنیت ملی استفاده شده است.
تبیین تغییرات مکانی ریزگردهای تهران با رویکرد کیاس در معرفتشناسی فضایی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دوره ۳۵ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۹۳)
129 - 144
حوزههای تخصصی:
ریزگردهای ورودی به کلانشهر تهران از الگوی خاصی پیروی می کند که در پژوهش حاضر علل آن در دوره زمانی 2005 تا 2017 بررسی می شود. داده های استفاده شده در این پژوهش شامل روزهای وقوع ریزگردها و داده های ایستگاه های سینوبتیک تهران بوده است. در این مطالعه از مدل رهگیری بسته های هوا (HYSPLIT)، شاخص های آشکار سازی ریزگردها و تعیین خصوصیات شیمیایی گرد و غبار (از جمله عناصر اصلی و کمیاب از پهنه های انتخابی از روش فولوئورسنس اشعه ایکس XRF) استفاده شده است. یافته ها نشان داد که منشأ اولیه ریزگردهای ورودی به تهران در منطقه های بیابانی و خشک کشور های غرب و جنوب غربی ایران قرار دارد. بخش اعظم منابع خارجی ریزگرد مانند صحاری شمال عربستان و صحاری شرق آفریقا پدیده های جدیدی نیست و به رخداد ریزگردها در دوران جدید مربوط نمی شود، بلکه از گذشته فعّال بوده است و هیچ گاه از منطقه های داخلی ایران، شبیه تهران عبور نمی کردند که علت آن را باید در خشک شدن تالاب ها و دریاچه های داخلی جست وجو کرد. به طور کلی، تغییرات فراوانی مسیر ریزگرد ها و ارتباط آنها را با منابع ورودی نمی توان تبیین کرد؛ اما بیشتر به نظر می رسد که سیستم حرکتی ریزگردها در صدد برقراری نظمی عمیق تر است؛ زیرا ورودی مواد به سیستم دینامیکی ریزگردها در طول حرکت تغییر کرده است؛ در حالی که در مبدأ و شروع سیستم ریزگردها تغییرات چشمگیری رخ نداده است.