درخت حوزه‌های تخصصی

جغرافیا

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
جغرافیای انسانی جغرافیای طبیعی رشته های جغرافیای عمومی فنون جغرافیایی گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۵۴۱ تا ۳٬۵۶۰ مورد از کل ۳۴٬۷۸۴ مورد.
۳۵۴۱.

عوامل مؤثر بر آسیب پذیری فضای شهر با رویکرد مدیریت بحران مطالعه موردی: شهر رباط کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیست و سوم بهار ۱۴۰۲ شماره ۶۸ ۴۴۲-۴۲۷

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری مدیریت بحران شهر رباط کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۴ تعداد دانلود : ۴۷۲
در عصر جدید و در هزاره سوم بحران های طبیعی واقعیتی جدایی ناپذیر از زندگی انسان گردیده اند و به یکی از موضوعات مهمی که اکثر کلانشهرهای جهان با آن روبرو هستند، تبدیل شده است. با استفاده از رعایت اصول و قوانین شهرسازی و کاربرد آن ها با موازین اصول مدیریت بحران تا حدودی می توان از بحران های شهری کاست. مدیریت بحران فرایند برنامه ریزی و عملکرد می باشد که با مشاهده سیستماتیک بحران ها و تجزیه و تحلیل آن ها در جستجوی یافتن ابزاری برای کاهش اثرات بحران است. با توجه به اهمیت موضوع پژوهش حاضر در صدد است با روش توصیفی - تحلیلی عوامل موثر بر آسیب پذیری فضایی – کالبدی شهر با رویکرد مدیریت بحران در شهر رباط کریم را مورد واکاوی قرار دهد. جامعه آماری پژوهش گروه خبرگان به تعداد 20 نفر به شیوه گلوله برفی انتخاب شدند. روش تجزیه و تحلیل داده ها با مدل anp انجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان داده است که از میان 4 عامل تأثیرگذار شناسایی شده بر آسیب پذیری شهر عامل( معیار) ، طبیعی (باامتیاز نرمال شده 0.054)، در اولویت اول، معیار کالبدی (با امتیاز نرمال شده 0.27) در اولویت دوم و معیار اجتماعی- اقتصادی (با امتیاز نرمال شده 0.08) در اولویت سوم و در نهایت معیار امداد و مدیریت (با امتیاز نرمال شده 0.09) در اولویت چهارم شناخته شدند و این معیارها به ترتیب بر آسیب پذیری شهر رباط کریم نقش دارند. براساس نتایج بدست آمده هر گونه برنامه ریزی در راستای مدیریت بحران شهر رباط کریم بایستی متکی بر عوامل طبیعی این شهر باشد.
۳۵۴۲.

تفکیک حساسیت سازندهای زمین شناسی دامنه های شمالی الوند همدان با استفاده از رابطه بعد فراکتال شبکه زهکشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ژئومورفولوژی کمی سال ۱۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 1 - 21

کلیدواژه‌ها: بعدفراکتال سازند زمین شناسی تراکم زهکشی فرسایش الوند همدان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۲۰۸
ابعاد فراکتالی شبکه زهکشی ، معرف میزان تشابه ژئومورفولوژیکی در بین آن ها و تابعی از عوامل ساختمانی ، لیتولوژی و توپوگرافی میباشد. لذا هدف از این پژوهش تعیین بعدفراکتال شبکه زهکشی و بررسی ارتباط آن با میزان حساسیت سازندهای زمین شناسی به فرسایش در دامنه های شمالی الوند همدان است . ابتدا چهار سازند شامل ، گرانیت ، هورنفلس کلریت دار، سنگ آهک مارنی و شیست، از طریق تصاویر گوگل ارث و نقشه زمین شناسی منطقه ا نتخاب شد . سپس در هر واحد زمین شناسی تعداد 2 پلات 22 کیلومتر تعیین و با استفاده ازنرم افزار Fractalyse ابعاد فراکتال آنها محاسبه شد نتایج نشان داد که بشترین مقدار بعد فراکتال به ترتیب مربوط به سازند هورنفلس کلریت دار با مقدار 33/1، سنگ آهک مارنی 31/1، شیست استرولیت دار 27/1 و گرانیت الوند 22/1 است نتایج تحلیل آماری مقادیر RMSE و R2 نشان می دهد که در پلات های 1 و 3 با کمترین خطا و در پلات های 4 و 6 و 7 دارای تطابق نسبتاً خوب و در پلات های 2 و 5 و 8 با بیشترین خطا کمترین تطابق وجود دارد. بنتایج بررسی آزمون پیرسون و مقدار همبستگی نشان می دهد که بین مقاومت سازند ها و بعد فراکتال آن ها ارتباط معنی دار و معکوس وجود دارد و با افزایش مقاومت سازندها به فرسایش بعد فراکتال آن ها کاهش می یابد و تراکم زهکشی هم پایین است . با توجه به نتایج حاصله و قابل قبول می توان با استفاده از تکنیک بعد فراکتال شبکه زهکشی ، نوع سازندها و حساسیت آن ها به فرسایش را با صرف هزینه کم و سریع تر تفکیک و بررسی نمود .
۳۵۴۳.

بررسی عوامل و راهبردهای موثر در بهبود درآمدزایی پایدار دهیاری ها در مناطق روستایی (مطالعه موردی: منطقه سربیشه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۵۲ 287 - 304

کلیدواژه‌ها: Dehyari institution Revenue generation strategies Sarbisheh region

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۴۵
دهیاری یک نهاد عمومی غیردولتی با شخصیت حقوقی مستقل در روستاها است. از مهمترین مسائل مربوط به آنها از زمان شکل گیری تاکنون، موضوع درآمدزایی پایدار است. در این زمینه شاخص های اجتماعی و اقتصادی زیادی وجود دارد که می توانند در وضعیت نهاد دهیاری به ویژه درآمدزایی پایدار موثر باشند. هدف اصلی تحقیق بررسی عوامل موثر در افزایش درآمد دهیاریها و ارائه راهبردهای تاثیرگذار در این زمینه به صورت مطالعه موردی در شهرستان سربیشه است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و داده ها به روش پیمایشی از طریق ابزار پرسش نامه جمع آوری شد. جامعه آماری تحقیق را 1931 خانوار در 30 روستای دارای دهیاری در بخش مرکزی شهرستان سربیشه و مدیران محلی تشکیل داده اند. حجم نمونه در سطح سرپرستان خانوار بر اساس فرمول کوکران بالغ بر 320 نفر محاسبه و در سطح مدیران محلی و کارشناس نیز 75 نفر(دهیاران، شوراهای اسلامی و کارشناسان) انتخاب شدند. حجم نمونه در این تحقیق 395 نفر بوده است. نتیجه آزمون نشان داد که نهاد دهیاری با سطح معناداری کمتر از 05/0 در زمینه شاخص توانمندسازی مردم ناموفق بوده است. همچنین شاخص سرمایه اجتماعی در سطح کمتر از 05/0 و اختلاف میانگین(595/0) در بهبود درآمدزایی دهیاری ها موثر است. نتیجه بررسی انواع درآمدهای محلی نشان داد که دریافت بهای خدمات با اختلاف میانگین مثبت 24/1 در سطح کمتر از 05/0 در افزایش درآمد دهیاری ها، بیشترین نقش را دارند. نتیجه رگرسیون تایید کرد که سه مولفه توانمندسازی، سرمایه اجتماعی و درآمدهای محلی، توان تبیین بیش از 76 درصد تغییرات در زمینه بهبود درآمدزایی دهیاری ها در آینده را دارند. از مهمترین راهبردهای بهبود درآمدزایی دهیاری ها می توان به راهبرد زیرساختی-آموزشی، اخذ عوارض، ایجاد شرکت تعاونی و توسعه گردشگری است.
۳۵۴۴.

ارزیابی و اولویت بندی ریسک های موجود در پروژه های زیرساختی منطقه ای مبتنی بر روش مشارکت عمومی- خصوصی (PPP) با استفاده از ترکیب تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره فازی (مطالعه موردی: آزاد راه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۰ 177 - 196

کلیدواژه‌ها: ریسک های پروژه های زیرساختی مشارکت عمومی خصوصی تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره فازی الگوی مدیریت ریسک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۷۱
از مهمترین شاخص های توسعه اقتصادی در یک کشور برنامه ریزی منطقه ای جهت ساخت پروژه های زیربنایی می باشد. قراردادهای مشارکت عمومی- خصوصی (PPP)، راهکاری مناسب برای غلبه بر محدودیت ها در اختیار دولت ها قرار می دهد، اما به دلیل پیچیدگی ها، مدت زمان طولانی و عدم قطعیت های بالا، این روش قراردادی ریسک های زیادی را به همراه دارد. از اینرو هدف اصلی تحقیق شناسایی، ارزیابی و اولویت بندی مهمترین ریسک های موجود در پروژه های PPP با مطالعه موردی در پروژه های آزادراهی ایران می باشد. در مقاله حاضر، با مطالعه عمیق ادبیات تحقیق و بکارگیری روش دلفی، مهمترین ریسک های پروژه های مشارکت عمومی – خصوصی، شناسایی شدند سپس آنالیز کیفی جهت تعیین ریسک های با اهمیت انجام و مدل ارزیابی ریسک با استفاده از ترکیب تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره فازی توسعه داده شده است. نتایج تجزیه و تحلیل کمی ریسک با استفاده از روش FAHP نشان داد که ریسک های سطح اول در هفت رده مختلف از جمله ریسک اقتصادی و تأمین مالی، ساخت، عملیاتی، قانونی، سیاسی، سایر ریسک ها و ریسک های دولتی به ترتیب بیشترین تأثیر را در این نوع پروژه ها به خودشان اختصاص داده اند. همچنین، نتایج رتبه بندی زیرمعیارها نشان داد که هزینه های تأمین مالی بالا، کیفیت عملکرد و استانداردها، عدم زیرساخت های پشتیبانی بیشترین تأثیر را در این پروژه ها دارند. سرانجام، نتایج شاخص شباهت FTOPSIS نشان داد که طبق نظر کارشناسان پروژه، پروژه های A (آزادراه اصفهان - شیراز)، B (آزادراه سلفچگان - اراک) و C (آزادراه خرم آباد - اراک) به ترتیب تاثیرپذیری بیشتری را از ریسک ها داشته اند. نتایج این تحقیق به تقویت قابلیت های کشورهای در حال توسعه برای مدیریت ریسک در پروژه های مشارکت عمومی- خصوصی آزادراهی کمک می کند.
۳۵۴۵.

شناسایی مناطق کارستیک در معرض مخاطرات ناشی از آلودگی (مطالعه موردی: حوضه آبریز روانسر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۷ 81 - 99

کلیدواژه‌ها: کارست آلودگی روانسر COP EPIK

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۱۶۶
منابع آب کارستیک، در کنار اهمیت و نقش بسزایی که در تأمین منابع آبی دارند، پتانسیل آسیب پذیری بالایی نیز دارند که همین امر سبب شده است تا این منابع همیشه در معرض آلودگی باشند. با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق به شناسایی مناطق آسیب پذیر در حوضه آبریز روانسر پرداخته شده است. داده های تحقیق شامل نقشه های توپوگرافی ۱:۵۰۰۰۰، نقشه زمین شناسی ۱:۱۰۰۰۰۰، مدل رقومی ارتفاعی ۱۰ متر و لایه های رقومی مربوط به سازمان های مختلف مانند لایه خاک است. روش کار به این صورت است که پس از جمع آوری داده ها و اطلاعات موردنیاز، با استفاده از ۲ روش COP و EPIK، مناطق آسیب پذیر در برابر آلودگی شناسایی شده و سپس نتایج حاصله مقایسه و ارزیابی شده است. بررسی نتایج به دست آمده از طریق دو روش COP و EPIK بیانگر این است که حوضه روانسر پتانسیل آسیب پذیری بالایی دارد، به طوری که بر اساس نتایج هر دو روش، بخش های زیادی از منطقه در معرض آسیب پذیری قرار دارد. در روش COP ۸/۲۷ درصد از منطقه دارای پتانسیل آسیب پذیری خیلی زیادی است و در روش EPIK نیز ۵/۲۹ درصد از منطقه دارای پتانسیل آسیب پذیری زیادی است. همچنین از نظر توزیع مکانی آسیب پذیری نیز بر اساس نتایج به دست آمده از هر دو روش، مناطق شمالی دارای بالاترین پتانسیل آسیب پذیری و مناطق جنوبی دارای کم ترین پتانسیل آسیب پذیری است.
۳۵۴۶.

تحلیل و بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری اطلاعات و ارتباطات در جوامع روستایی (مورد مطالعه: روستاهای شهرستان طرقبه شاندیز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه سال ۲۶ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 1 - 20

کلیدواژه‌ها: پذیرش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی توسعه روستایی شهرستان طرقبه شاندیز تکنیک تصمیم گیری PSI

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۲۰۹
امروزه با افزایش به کارگیری فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در زندگی انسان ها، گسترش و توسعه آن به یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع تبدیل شده است. با توجه به نقش مؤثری که فناوری های نوین می تواند در توسعه جوامع داشته باشد در این میان جوامع روستایی برخلاف جوامع شهری در استفاده از فناوری های جدید بسیار محتاطانه عمل می کنند؛ بنابراین به کارگیری فناوری های اطلاعاتی در جامعه روستایی ابتدا نیازمند پذیرش این فناوری ها توسط روستاییان است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی سطح پذیرش اجتماعات روستایی از فناوری های نوین، همچنین عوامل مؤثر بر پذیرش آن است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات به دو روش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از روش های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون همسبتگی اسپیرمن، تی دو نمونه مستقل و رگرسیون (روش Enter)) و نیز تحلیل عاملی اکتشافی و مدل تصمیم گیری PSI جهت رتبه بندی روستاها استفاده شد. در این تحقیق تعداد دوازده روستای دهستان شاندیز واقع در شهرستان طرقبه شاندیز به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. از طریق روش نمونه گیری کوکران 234 سرپرست خانوار مورد پرسش قرار گرفتند. یافته های پژوهش گویای این است که سطح پذیرش روستاییان مورد مطالعه از فناوری های نوین در حد متوسط است و مهم ترین عوامل مؤثر بر پذیرش و به کارگیری فناوری های جدید شامل عوامل آموزشی و امکانات (با مقدار ویژه 99/9)، عوامل فرهنگی و اعتقادی (با مقدار ویژه 29/2)، عوامل اقتصادی (با مقدار ویژه 93/1) و عوامل فردی (با مقدار ویژه 31/1) است.
۳۵۴۷.

شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر انتخاب نوع معماری و پهنه بندی براساس شرایط اقلیم (مورد مطالعه: کلان شهر اهواز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۵۲) 375 - 391

کلیدواژه‌ها: اقلیم معماری پهنه بندی کلان شهر اهواز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۶۰
هدف تحقیق حاضر شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر انتخاب نوع معماری و پهنه بندی براساس شرایط اقلیم با روش بهترین و بدترین بود. جهت گرداوری داده ها از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. ابزار گرداوری داده ها بانک های اطلاعاتی مربوط به اقلیم شناسی در کلان شهر اهواز می باشد. جهت تعیین وزن هر یک از عوامل با توجه به نظرات خبرگان و ANP استفاده شد و با توجه به وزن هر یک نیز رتبه بندی عوامل صورت گرفت. یافته ها نشان داد در بین اوزان بدست آمده جلوگیری از نفوذ آلودگی با وزن (0.099)، ساعات آفتابی با وزن (0.097) و دسترسی با وزن نسبی (0.096) دارای بیشترین اوزان در بین زیر شاخصهای بدست امده است که در رتبه های اول تا سوم قرار گرفتند. سایر اوزان با توجه به وزنهای بدست آمده در سایر رتبه ها واقع شدند. سایر اوزان با توجه به وزنهای بدست آمده در سایر رتبه ها واقع شدند.
۳۵۴۸.

تبیین نقش توانمند سازی در پایداری اقتصادی سکونتگاه های روستایی پیرامون شهر همدان (مورد مطالعه روستاهای بخش مرکزی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۲ ویژنامه ۲ 243 - 260

کلیدواژه‌ها: توانمندسازی پایداری اقتصادی شهرستان همدان ساکنان روستایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۵۱
توانمندسازی در افزایش رفاه و بهبود معیشت ساکنان روستایی اثرگذار است؛ اما به دلایل مختلف جایگاه توانمندسازی ساکنان روستایی در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری ها مورد توجه قرار نگرفته است. پژوهش حاضر، به شیوه توصیفی تحلیلی، جایگاه توانمندسازی روستایی را در پایداری اقتصادی سکونتگاه های روستایی مورد سنجش قرار داده است. جامعه آماری این تحقیق سکونتگاه روستایی دارای سکنه بخش مرکزی پیرامون شهرستان همدان است. از کل جامعه آماری 50 سکونتگاه به صورت تصادفی انتخاب شدند. انتخاب سکونتگاه های روستایی با استفاده از نمونه گیری ترکیبی تصادفی شامل نمونه گیری نسبی یا طبقه ای است. برای تعمیم اطلاعات به دست آمده به کل جامعه آماری، از روش نمونه گیری کوکران استفاده شد. حجم نمونه انتخاب شده برابر با 382 خانوار به صورت تصادفی است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی (کندال تائوبی، همبستگی و تحلیل مسیر) استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان می-دهد بین توانمندسازی و پایداری اقتصادی در روستاهای پیرامون کلانشهر همدان در سطح 01/0 آلفا رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد، به طوری که با افزایش توانمندسازی روستاییان در سطح روستاهای مورد مطالعه، میزان پایداری اقتصادی آنها نیز افزایش می یابد و همچنین بیشترین اثر کلی توانمندسازی بر دسترسی به بازارهای فروش (551/0) و کمترین اثر آن بر تنوع اقتصادی (126/0) می باشد. توانمندسازی روستاییان در محدوده مورد مطالعه که در قالب برنامه های توسعه اتفاق افتاده است موجب افزایش اشتغال در زمینه های خدماتی و افزایش سرمایه گذاری، دسترسی راحت روستائیان به خدمات مالی و اعتباری، دسترسی به بازارهای فروش و سرمایه گذاری های غیر دولتی در زمینه های مختلف شده است.
۳۵۴۹.

تبیین ابعاد جغرافیایی توسعه اقتصادی صنعت گردشگری مناطق آزاد ایران و ارائه مدل (مطالعه موردی: منطقه آزاد چابهار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۵۳) 137 - 156

کلیدواژه‌ها: توسعه اقتصادی ابعاد جغرافیایی صنعت گردشگری مناطق آزاد ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۷۰
گردشگری به عنوان صنعتی نوپا در سال های اخیر نه تنها تأثیرات زیادی بر وضعیت اقتصادی کشور داشته بلکه مزایای زیادی نظیر ایجاد اشتغال، ارزآوری، تعادل منطقه ای، جلوگیری از مهاجرت جمعیت و ... نیز داشته است. هدف از انجام تحقیق حاضر این است که مدل توسعه اقتصادی صنعت گردشگری مناطق آزاد ایران از دیدگاه ابعاد جغرافیایی تبیین شود. از طریق نمونه گیری هدفمند، اطلاعات مدیران سازمان منطقه آزاد تجاری- صنعتی چابهار، فعالان گردشگری، مسئولین مرتبط با گردشگری، جامعه محلی و گردشگران از طریق مصاحبه های نیمه ساختار یافته گردآوری و تجزیه و تحلیل شد و با استفاده از روش نظریه برخاسته از داده، ابعاد جغرافیایی توسعه اقتصادی صنعت گردشگری مناطق آزاد ایران در قالب یک مدل طراحی گردید. یافته های پژوهش انجام شده نشان داد که ابعاد جغرافیایی توسعه اقتصادی صنعت گردشگری مناطق آزاد ایران را می توان در شصت و نه مقوله اصلی فقدان بانک اطلاعات جامع در مورد ابنیه و نقاط گردشگری، نبود رسانه اجتماعی مرجع قوی (وبسایت، بلاگ، شبکه اجتماعی و ...) در حوزه گردشگری، نبود تولید محتوای قوی در حوزه گردشگری، وجود مشکلات هزینه ای، فرآیندی، و بین واحدی مرتبط با گردشگری، و ... طبقه بندی کرد. نتایج این تحقیق کیفی نشان می دهند که بکارگیری صحیح این مدل می تواند موجب ارتقاء جایگاه و اعتبار مؤسسه های گردشگری، افزایش تعاملات میان مؤسسه های گردشگری و گردشگران، ارتقاء رضایتمندی گردشگران و کادر گردشگری، ایجاد تمایز در کیفیت خدمات و نام آوری مؤسسه های گردشگری، و افزایش بهره وری مؤسسه های گردشگری شود.
۳۵۵۰.

تبیین و تحلیل تأثیرات اقتصادی و سیاسی راه های زمینی در دوره صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۰) 106 - 117

کلیدواژه‌ها: عوامل اقتصادی و سیاسی راه های زمینی دوره صفویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۵۵
تغییرات اقتصادی و سیاسی در بیشتر مواقع تحت تأثیر عوامل خارجی و داخلی شکل می گیرد. راه ها و مسیرهای ترانزیتی از فاکتورهای مهمی در طول حیات بشر بودند که باعث حوادث اقتصادی و سیاسی و چه بسا درگیری های شدیدی شدند. از این رو در این تحقیق به تبیین و تحلیل تأثیرات اقتصادی و سیاسی راههای زمینی در دوره صفوی پرداخته می شود. این پژوهش در ردیف تحقیقات تاریخی قرار می گیرد که به شیوه توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای انجام می گیرد. یافته های تحقیق نشان داد که راه های زمینی تأثیرات زیادی بر روی مسائل اقتصادی و سیاسی دوره صفویه داشته اند و می توان نتیجه گرفت در دوره صفویه ایجاد رابطه سیاسی با دنیای غرب برگرفته از ایجاد راه تجارت نوین بود و باعث رونق اقتصادی بین ایران و دنیای غرب شد تغییرات اقتصادی و سیاسی در بیشتر مواقع تحت تأثیر عوامل خارجی و داخلی شکل می گیرد. راه ها و مسیرهای ترانزیتی از فاکتورهای مهمی در طول حیات بشر بودند که باعث حوادث اقتصادی و سیاسی و چه بسا درگیری های شدیدی شدند. از این رو در این تحقیق به تبیین و تحلیل تأثیرات اقتصادی و سیاسی راههای زمینی در دوره صفوی پرداخته می شود. این پژوهش در ردیف تحقیقات تاریخی قرار می گیرد که به شیوه توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای انجام می گیرد.
۳۵۵۱.

ارزیابی آثار تغییرات کاربری اراضی بر خدمات اکوسیستم بر اساس مدل InVEST (مطالعه موردی: استان چهارمحال و بختیاری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش سرزمین دوره ۱۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۹) 327 - 342

کلیدواژه‌ها: خدمات اکوسیستم تغییر اقلیم کاربری اراضی مدیریت زمین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶ تعداد دانلود : ۱۷۴
بارزترین نمونه فعالیت های انسان در سرزمین، به دلیل افزایش جمعیت و نیاز به توسعه، تغییرات کاربری اراضی است که منجر به تغییر در تدارک خدمات اکوسیستم می شود. بدین منظور، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی کمّی ظرفیت ذخیره کربن و کیفیت زیستگاه و نمایش توزیع فضایی آن ها برای دستیابی به پایداری اجتماعی اکولوژیکی، استفاده پایدار از منابع زمین، و تدوین برنامه ها و سیاست های مناسب در برنامه های آمایشی استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. مدل سازی خدمات اکوسیستمی منتخب با استفاده از مدل های نرم افزار InVEST و ظرفیت ارائه آن ها در طبقات کاربری اراضی با استفاده از آنالیز Zonal Statistics در محیط نرم افزار GIS محاسبه شد. نتایج نشان داد مناطق ذخیره سازی کربن با ارزش بسیار زیاد در مناطق با پوشش جنگلی متمرکز شده اند که ظرفیت جذب کربن قوی دارند و بزرگ ترین مخزن کربن در اکوسیستم ها هستند. به همین ترتیب در این مناطق نیز بالاترین کیفیت زیستگاه مشاهده شد و در مکان هایی که پوشش گیاهی تکه تکه شده و محیط اطراف آن با منابع تهدید انسانی اشغال شده است کیفیت زیستگاه کاهش یافته است. از نظر توزیع فضایی، ذخیره کربن و کیفیت زیستگاه الگوی توزیع فضایی کم  بالا  متوسط از شمال به جنوب را نشان دادند. نقشه های خدمات اکوسیستمی ایجادشده در این مطالعه می تواند در شناسایی مناطق بالقوه عرضه ذخیره سازی کربن و کیفیت زیستگاه مفید باشد و مبنای علمی را برای بحث بیشتر توسط سیاست گذاران درباره برنامه ریزی کاربری زمین در آینده از منظر به حداقل رساندن تغییرات اقلیمی و افزایش تنوع زیستی فراهم کند.
۳۵۵۲.

تحلیل رابطه دانش و رفتار زیست محیطی گردشگران با در نظر داشتن متغیر میانجی نگرش زیست محیطی (نمونه موردی: دارآباد، درکه، آهار فشم، وردیج و بام تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دوره ۳۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۹۱) 1 - 26

کلیدواژه‌ها: رفتار زیست محیطی نگرش زیست محیطی دانش زیست محیطی مدل سازی معادلات ساختاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۴۱
مهم ترین جنبه رفتار گردشگران طبیعت محورْ توجه به پایداری زیست محیطی است. بسیاری از پژوهش های زیست محیطی در حوزه گردشگری بر نقش ارزش ها، نگرش ها، باورها و هنجارها در شکل دادن رفتار زیست محیطی متمرکز شده است. در این پژوهش، با توجه به نظریه بیشتر روان شناسان مبنی بر تأثیر نگرش بر رفتار، از نگرش زیست محیطی گردشگران به عنوان متغیر میانجی در تبیین ارتباط میان دانش و رفتار زیست محیطی گردشگران در مناطق گردشگری تهران استفاده شده است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازلحاظ شیوه گردآوری اطلاعات، توصیفی پیمایشی است. برای انجام پژوهش، پرسش نامه ای پژوهشگرساخته با 75 متغیر تهیه و تنظیم، و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ 939/0 و روایی آن به صورت صوری تأیید شد. جامعه آماری پژوهش، گردشگران مراجعه کننده به پنج منطقه گردشگری کوهستانی شهر تهران است و برای برآورد حجم نمونه 302نفری، از فرمول کوکران در شرایط جامعه نامعلوم استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، روش مدل سازی معادلات ساختاری به کار رفت. نتایج تحلیلی مدل های رفتاری گردشگران طبیعت محور نشان می دهد رابطه مثبت و معناداری میان نگرش و رفتار زیست محیطی و همچنین میان نگرش و دانش زیست محیطی گردشگران با بارهای عاملی 68/0 و 82/0 در سطح معناداری کمتر از 05/0 وجود دارد. به این ترتیب می توان بیان کرد که وجود یک سیستم تجزیه و تحلیل شناختی به نام «دانش زیست محیطی گردشگران» در ترکیب با یک سیستم عاطفی به شکل گیری نگرش زیست محیطی در گردشگران منجر خواهد شد که می تواند مبنایی برای بهبود و بهینه سازی رفتارهای گردشگران در مقاصد گردشگری باشد.
۳۵۵۳.

شناسایی و تحلیل بازیگران مؤثر در تبدیل شهر ایرانی به جهانشهر اسلامی با رویکرد آینده پژوهی (نمونه موردی: شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دوره ۳۴ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۹۲) 89 - 110

کلیدواژه‌ها: جهانشهر اسلامی شهر جهانی اصفهان آینده پژوهی بازیگران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۶۹
با جهانی شدن اقتصاد، نقش دولت ها درمقایسه با گذشته در تبادلات اقتصادی و اجتماعی کشورها کم فروغ تر و به دنبال آن نقش شرکت های بین المللی و شهرهای جهانی چشمگیرتر شده است. در این خصوص سازمان ها و نهادهای داخلی به عنوان عوامل و بازیگران اصلی در ارتقا شهرها از بُعد منطقه ای به جهانی تأثیر گذار هستند. در پژوهش حاضر کوشش شده است تا با رویکرد آینده پژوهی نهاد ها و سازمان های مؤثر در ارتقا شهر اصفهان به جهانشر اسلامی شناسایی و رتبه بندی شود. نوع پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و رویکرد حاکم بر آن روش توصیفی-تحلیلی است. در پژوهش حاضر برای شناسایی متغیر ها و شاخص ها از تکنیک پویش محیطی و دلفی و برای تحلیل داده ها نیز از تحلیل ساختاری در نرم افزار میک مک و مدل مکتور استفاده شده است. طبق یافته های اولیه، بازیگران داخلی مؤثر شامل وزارت اقتصاد، سازمان بورس، وزارت علوم، وزارت راه و شهرسازی، سازمان میراث فرهنگی و وزارت نیروست. با توجه به ارزیابی های انجام شده در نرم افزار مکتور، بیشترین نقش در میان نهادهای تأثیر گذار، وزارت راه و شهرسازی به میزان 29 درصد و وزارت اقتصاد و وزارت علوم هر کدام به میزان 15 درصد بوده است. در مقابل، کمترین مقدار اثرگذاری مربوط به سازمان بورس و وزارت نیرو به میزان 34- درصد بوده است که گویای توانایی این دو نهاد در اثرگذاری بر دیگر بازیگران است.
۳۵۵۴.

ارزیابی وضعیت توسعه یافتگی بنادر سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس و دریای عمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه زمستان ۱۴۰۲ شماره ۷۳ 23 - 46

کلیدواژه‌ها: بندر توسعه کرانه ساحلی مدلBWM مدل MABAC کرانه ساحلی خلیج فارس و دریای عمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۱۹۲
امروزه بنادر به عنوان دروازه های ورودی و خروجی هر کشور محسوب می شوند و عملکرد مناسب و کارایی بالای آن ها می تواند در شکوفایی اقتصاد و تحولات ساختار فضایی شهر ها و مناطق پس کرانه ای نقش بسیار تعیین کننده ای داشته باشد. یکی از فاکتورهای مهم در ارزیابی بنادر ،موقعیت جغرافیایی، تجهیزاتی و عملکردی است که همین امر نشان دهنده تفاوت در سطح کارایی، بهره وری و توسعه بنادر و به تبع آن، شهر ها و مناطق پس کرانه ای است. هدف از این پژوهش، شناخت، تحلیل و سطح بندی ظرفیت، امکانات و توانمندی های بنادر کرانه ساحلی خلیج فارس و دریای عمان است. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی-تحلیلی با بهره گیری از منابع اسنادی و وب سایت های معتبر اینترنتی است. به منظور وزن دهی و رتبه بندی به معیارها و زیرمعیارها، از مدل BWM و برای رتبه بندی سطح توسعه یافتگی بنادر، از مدل MABAC استفاده شده است. پس از بررسی کلی و مقایسه معیارها و زیرمعیارها، از میان بنادر کرانه ساحلی خلیج فارس و دریای عمان که در منطقه خاورمیانه واقع شده اند، 20 بندر بوشهر، عسلویه، چابهار، شهید رجایی، شهید باهنر، شهید حقانی، دمام، دوحه، حمد، مسقط، رشید، جبل علی، الحمریه، منامه، مینا سلمان، سیترا، شعیبه، شویخ، دوحه و الاحمدی به منظور انجام پژوهش انتخاب شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که بندر جبل علی به عنوان بزرگ ترین بندر خاورمیانه و جهان در شهر دبی در میان 20 بندر مورد مقایسه، به لحاظ معیارها و زیرمعیارهای مورد بررسی، در سطح اول توسعه یافتگی قرار دارد؛ بنابراین می توان گفت باوجود آنکه بندر رشید قدیمی ترین بندر شهر دبی به شمار می رود، بندر جبل علی توانسته است طی دو دهه اخیر تحت تأثیر عوامل داخلی مانند درآمدهای نفتی و استراتژی های دولتی و عوامل خارجی مانند نیروهای منطقه ای و جهانی همچون کانتینرسازی، بیشترین سطح توسعه یافتگی را به خود اختصاص دهد. این موضوع توانسته بر توسعه زیرساخت های بندر تجاری، تفریحی و نفتی در کرانه ساحلی کلان شهر دبی اثرگذار باشد.
۳۵۵۵.

تحلیل فضایی عوامل موثر بر شکل گیری هسته های جدید شهری (نمونه موردی: کلانشهر کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 169 - 184

کلیدواژه‌ها: الگوی توزیع فضایی هسته شهری چندهسته ای کاربری اراضی کلانشهر کرمانشاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۷۴
تجربه توسعه شهری نشان داده است که بخش مرکزی شهرها به مرور توان خود را در برخی ابعاد به ویژه در اسکان طبقات مرفه و ارائه خدمات نوین و پیشرفته از دست می دهند. در نتیجه شهرها به طور طبیعی به پهنه های جدید جهت ساماندهی جمعیت، فعالیت و خدمات روی آورده و مناطق جدید شهری در قالب ساختار چندهسته ای پدید می آورند. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی غیرتجرب ی و در چارچوب الگوی تحلیلی موردی انجام شده است. جهت تحلیل داده ها از مدل GMM، آمار فضایی، روش پیترهال و شاخص اختلاط کاربری استفاده شده است. مطابق با نتایج مناطق 1، 3 و 4 بیشترین میزان فعالیت و کارکرد را داشته اند. ارزیابی ساختار شهر وجود یک هسته قوی در منطقه 1 و هسته های فرعی ضعیف تری در مناطق را نشان می دهد، اما کارکرد اصلی در شهر کرمانشاه دارای الگوی تک هسته ای است. مطابق نتایج فرضیه صفر آزمون موران (0.003) در مناطق 8گانه کلانشهر کرمانشاه سه فاکتور فاصله ، درجه تمرکز و عامل دسترسی در سطح معناداری بالایی تأیید می شود. ضریب خودهمبستگی فضایی در سطح بالایی معنادار است و مؤید وجود وابستگی فضایی در اجزا اخلال مدل رشد هسته مسکونی و ارتباط معنادار آن با سایر کاربری های شهری است. به این معنی که شوک وارد بر یک هسته، به دیگر هسته ها نیز سرایت کرده است. نتایج نشان می دهد که رشد هسته مسکونی در یک منطقه تا چه میزان متأثر از شوک وارد بر تابع فاصله و میزان دسترسی به هر هسته در سایر مناطق شهر بوده است. در بین متغیرهای موجود، درجه تمرکز یا تفرق جمعیت (117.03) و درصد توزیع کاربری های مسکونی (0.7402) به عنوان مهم ترین عوامل و متغیر فاصله (0.687-) به عنوان متغیر کنترل، دارای اثر منفی بر رشد و توزیع هسته تجاری بوده است به این معنی که کاربری های تجاری با فاصله بیشتر از هم، رشد پایین تری داشته اند.
۳۵۵۶.

بررسی عوامل مؤثر بر جرم در مکان های بی پناه شهری (مورد مطالعه: منطقه 19 شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه جغرافیای انتظامی سال ۱۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴۱ 143 - 168

کلیدواژه‌ها: جرم مناطق بی گناه شهری امنیت شهر تهران منطقه 11

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۹۰
زمینه و هدف: از دیدگاه طراحان شهری و معماران، ویژگی های فیزیکی و از دید نظریه پردازان جامعه شناسی و روان شناسی، ویژگی های اجتماعی بیش تر در مستعد کردن فضاها جهت وقوع خشونت نقش دارند، بنابراین در پژوهش حاضر ضمن بررسی فضاهای بی پناه شهری عوامل مؤثر در جرم در این مناطق استخراج خواهدشد؛ از این رو هدف اصلی در این پژوهش بررسی فضاهای شهری در منطقه 19 و عوامل مؤثر بر جرم این مناطق خواهد بود.روش: پژوهش حاضراز نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی - تحلیلی است که با استفاده از روش پژوهش آمیخته (کمّی و کیفی)، دادههای لازم جمعآوری و تجزیه وتحلیل شدند. حجم نمونه با بهره گیری از فرمول کوکران 314 نفر به دست آمده و برای مصاحبه با استفاده از روش (غیر احتمالی سهمیه ای) گلوله برفی با تعداد 15 نفراز خبرگان مصاحبه انجام شدکه پس از تأیید روایی وپایایی، داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.یافته ها: در پژوهش حاضرکه در منطقه 19 شهر تهران انجام شده است، عامل دیدکه در اثرکمبود نور، مه گرفتگی، عوامل طبیعی به وجود می آید، به عنوان مهم ترین عامل در فضاهایی بی پناه شهری به دست آمده است و به ترتیب مجاورت با عرصه های طبیعی مانند جنگل ها، باغات وسیع و عرصه های رها شده طبیعی به عنوان کم ترین عامل در جرم در مناطق بی دفاع شهری به دست آمده است.نتیجه گیری: مقیاس محله ای فضاهای مستعد برای جرم شامل فضاهای تاریک در شب، گوشه های پنهان و خارج از دید ساکنان، فضاهای دارای پوشش گیاهی انبوه، فضاهای متروک و رها شده، شبکه شطرنجی دسترسی ها، کارگاه های ساختمانی نیمه کاره، فضاهای دارای در رو، تورفتگی و عقب نشینی بدنه فضاهای ساخته شده است ودر مقیاس شهری این فضاها را می توان به بخش های جدا مانده از حوزه فعالیت شهروندان، پوشش گیاهی انبوه در حاشیه فضاهای عمومی، فضاهای متروک و رهاشده با کارکرد متناوب دسته بندی کرد.
۳۵۵۷.

تبیین سناریوهای محتمل و عوامل کلیدی موثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند شهری (نمونه موردی: کلانشهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۸۵ 69 - 81

کلیدواژه‌ها: مشارکت شهروندی پیشران های کلیدی پسماند شهری کلانشهر تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۷۶
مدیریت پسماند بدون در نظر گرفتن نقش مردم که تولید کننده اصلی پسماند هستند، غیر ممکن خواهد بود. در کشور ما بحث مدیریت پسماند و امر جمع آوری، دفع، بازیافت با توجه به نوع و کیفیت پسماند با سایر کشورهای جهان تفاوت دارد و از ماهیتی متفاوت برخوردار بوده و بکارگیری هرگونه روش و تکنولوژی بدون بررسی و شناخت مواد و سازگاری عوامل محلی خصوصاً موضوع مشارکت شهروندان میسر نخواهد بود. پژوهش حاضر با رویکرد تبیینی به این مهم پرداخته است تا ظرفیت های مشارکت شهروندان در هر یک از ابعاد تصمیم گیری مدیریتی مورد کنکاش قرار گیرد. نتایج 24 گویه در قالب 385 پرسشنامه در 10 منطقه شهرداری نشان داد که امتیاز حاصله در طیف لیکرت برابر با 3.08 می باشد. بالاترین میانگین های استخراجی مربوط به مناطق 1و 2و 9 و 5 به ترتیب برابر با 3.15، 3.13، 3.12 و 3.11 و کمترین میانگین مربوط به منطقه 4 برابر با 3.03 می باشد. علی الرغم این که این مناطق در حد متوسط طیف لیکرت قرار داده ولی به دلیل پایین بودن میانگین های مکتسبه احتمال به وجود آمدن ناپایداری در این بخش در نتیجه صورت سوء مدیریت شهری وجود دارد. مطالعه 44 شاخص حوزه پسماند و مدیریت شهری با اعمال نظر 50 خبره مرتبط نسبت به تعیین میزان اهمیت عوامل با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری در نرم افزار میک مک فازی نشان داد که تأثیرگذارتین عوامل مستقیم سیستم شامل، ظرفیت سازی اجتماعی، مشارکت فعال افراد ذی نفع یا بهره برداران، اعتماد اجتماعی، سرمایه اجتماعی، نهادها و سازمانهای جامعه مدنی (CSO)، برقراری تعامل و تعادل بین مشارکت کننده و مشارکت شونده، آموزش حقوق و تکالیف شهروندی و NGO و نقش آن می باشد. عوامل بدست آمده مبین نقش عوامل اجتماعی، زیرساخت های فرهنگی و نقش ذینفعان بوده است.
۳۵۵۸.

تحلیل فضایی تغییرات ماهانه ارتفاع لایه مرزی سیاره ای در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اطلاعات جغرافیایی سپهر دوره ۳۲ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱۲۷ 117 - 132

کلیدواژه‌ها: لایه مرزی سیاره ای ایران مدل GETIS ORD تحلیل فضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۶۲
لایه مرزی سیاره ای پایین ترین بخش جوّ است که مستقیماً تحت تأثیر زمین بوده و مبادلات دما و تابش نقش کلیدی را در تغییرات ارتفاع این لایه دارد. تغییرات ارتفاع این لایه نیز می تواند نقش بسیار مهمی در کنترل پدیده های مختلف جوّی نظیر ابر، مه،آلاینده ها و... داشته باشد. ارتفاع لایه مرزی تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر تغییرات توپوگرافی، دما، رطوبت نسبی، شار تابشی و عرض جغرافیایی تغییر پیدا می کند. هر گونه تغییر در ارتفاع لایه مرزی می تواند پدیده های جوّی در زیر این لایه را تحت تأثیر قرار دهد. در این مطالعه تغییرات ماهانه ارتفاع لایه مرزی در ایران در طی دوره 62 ساله (2021-1959) با استفاده از داده های نسخه ERA5 سایت ECMWF مورد بررسی قرار گرفت و به منظور تحلیل الگوهای فضایی حاکم بر تغییرات ارتفاع لایه مرزی از مدل GETIS ORD استفاده شد. نتایج حاصل از مطالعه نشان داد که ارتفاع این لایه در طی ماه های مختلف سال از الگوهای خوشه ای تبعیت می کند. دو کانون مهم لکه های سرد (ارتفاع کم) در بخش شمال غرب و شمال شرق ایران از معنی داری بالایی برخوردار هستند و نیمه جنوبی ایران مخصوصاً استان خوزستان، استان کرمان و جنوب استان سیستان و بلوچستان مهم ترین لکه های داغ (مناطق با ارتفاع زیاد) هستند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان داد که شش متغیر میانگین دما، میانگین رطوبت نسبی، ضریب رطوبت خاک، عرض جغرافیایی، ارتفاع و فشار هوا با میزان همبستگی کلی 70.73 به ترتیب مهم ترین عوامل مؤثر در تغییرات ارتفاع لایه مرزی در ایران هستند. 
۳۵۵۹.

ارزیابی طرح های شهری مبتنی بر ارتقاء امنیت در بافت فرسوده شهری با استفاده از چیدمان فضا (مطالعه موردی: قلمستان کرج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۳ 151 - 168

کلیدواژه‌ها: امنیت چیدمان فضا پیکره بندی فضایی بافت فرسوده قلسمتان نرم افزار Depthmap

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۷۷
تأمین امنیت شهروندان یکی از دغدغه های طراحان، برنامه ریزان و مسئولان شهری است. شناخت شهرها به علت پیچیدگی های بسیار نیازمند استفاده از روش ها و فنون نوینی است که بتواند روند تصمیم گیری را تسهیل و تدقیق نماید. این مقاله با محوریت شبکه فضایی شهری تلاش دارد تا با بهره گیری از تکنیک چیدمان فضا راهکارهای طراحی را ارائه و این راهکارها را مورد آزمون قرار دهد. فرآیند پژوهش مبتنی بر فرضیه ی رابطه معنادار الگوی پیکرهبندی بافت فرسوده شهری با امنیت محیطی، به آزمون، تحلیل، ارائه طرح و بازارزیابی در محله قلسمتان کرج می پردازد. به منظور آزمون فرضیه، پیکره بندی فضایی محله قلمستان براساس نقشه محوری در نرم افزار DepthMap استخراج و رابطه آن از طریق آزمون همبستگی با داده امنیت معابر در نرم افزار Spss23 تحلیل شد. نتایج مبین رابطه معنادار مستقیم میان همپیوندی و رابطه معنادار معکوس میان عمق با امنیت محیطی معابر بوده است. در مرحله نهایی نیز طرح های پیشنهادی ارائه شده از طریق تئوری چیدمان فضا مجدد ارزیابی شد. نتایج گویای ارتقاء امنیت محیطی معابر در طرح پیشنهادی بوده است؛ به صورتی که میزان همپیوندی از 0.536 به 0.646 ارتقاء و میزان عمق معابر از 13.309 به 10.954 کاهش پیدا کرده اند. همچنین میانگین متغیر اتصال معابر تجاری کاهش و در معابر مسکونی این میزان دارای افزایش اندکی بوده است. بر این اساس می توان گفت در محله قلمستان در صورت افزایش میزان همپیوندی و کاهش میزان عمق می توان امنیت را در معابر افزایش داد. علاوه بر این در صورت اعمال اصلاحات کالبدی پیشنهادی بر اساس معیارهای بیان شده در پژوهش می توان امنیت محیطی محله قلسمتان را بهبود بخشید.
۳۵۶۰.

واکاوی رهیافت های برنامه ریزی محله محور و بازآفرینی اجتماع محور

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۶ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۳ 733 - 767

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی محله محور بازآفرینی اجتماع محور برنامه ریزی مشارکتی جوامع محلی مدیریت محلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷ تعداد دانلود : ۲۳۵
در دهه های اخیر، توجه به دو مقوله محله محوری و بازآفرینی اجتماع محور جوامع در برنامه ریزی ها مطابق با امکانات و شرایط فعلی در بین برنامه ریزان شهری افزایش یافته است. محلات به مثابه یک محدوده کوچک که دارای ساز و کارهای خاص خود است، طرح ریزی و برنامه ریزی ویژه خود را طلب می کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی و مرور دو رویکرد برنامه ریزی محله محور و بازآفرینی اجتماع محور است. روش پژوهش، توصیفی – تحلیلی است. به منظور گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای، اسنادی و دیجیتالی بهره گیری شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بین دو رویکرد برنامه ریزی محله محور و بازآفرینی اجتماع محور جوامع شهری هماهنگی و تجانس وجود دارد. به نحوی که مقوله توجه به خواسته ها و نیازهای همگانی در هر دو رویکرد به عنوان اصلی اساسی و تعیین کننده مطرح می شود. برنامه ریزی مشارکتی، آموزش عمومی / آموزش برای تغییر اجتماعی و توسعه دارایی مبنا به عنوان مهم ترین نظریات پایه در رویکرد برنامه ریزی محله محور قلمداد می شوند. همچنین برنامه ریزی راهبردی مبتنی بر چشم انداز که توسط جوامع محلی تعیین می گردد؛ رسیدن به توافق عمومی حاصل همکاری اجتماعات محله ای و در نهایت مشارکت و رهبری گروه های ذی نفع در فرآیند بازآفرینی شهری به عنوان مهم ترین مؤلفه های بازآفرینی شهری اجتماع محور تعیین می شوند. به طور کلی می توان گفت برنامه ریزان شهری امروزه لاجرم بایستی با بهره گیری از مدیریت محله محوری و همچنین بازآفرینی جوامع شهری مبتنی بر رویکرد اجتماع محوری با همکاری اجزا مدیریت محلی (مردم محلی، سرمایه گذاران محلی، گروه های محلی و مسئولین برنامه ریزی محلی) در راستای نیل به جوامع شهری دموکراتیک چاره اندیشی کنند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان