درخت حوزه‌های تخصصی

شنونده برای دست یابی به مرز واژه ها در گفتار پیوسته از الگوهای مختلف زبان شناختی مانند الگوهای واجی، صرفی-نحوی، معنایی و موارد مشابه استفاده می کند. بر مبنای فرضیه تقطیع عروضی، در صورت نبود منابع اطلاعاتی زبان شناختی، شنونده فقط به تغییرات نوایی برای بازشناسی مرز واژگانی تکیه می کند. در این پژوهش، برای ارزیابی میزان اعتبار فرضیه تقطیع عروضی، یک آزمایش ادراکی انجام دادیم تا فارسی زبانان بومی، واژگان طبیعی فارسی را از زنجیره های آواییِ بی معنا (ناواژه ها) بازیابی کنند. یافته های به دست آمده با تأیید فرضیه تقطیع عروضی نشان داد تکیه در بازشناسی واژگان فارسی از گفتار پیوسته نقش به سزایی دارد زیرا شنونده ها واژگان معنادار فارسی را از ناواژه های تکیه-پایانی نسبت به ناواژه های تکیه-آغازی و تکیه-میانی با سطح اطمینان بالاتر و در مدت زمان کوتاه تری تشخیص می دهند. همچنین، هر اندازه الگوی تکیه ناواژه ها با الگوی توزیع تکیه در واژگان طبیعی فارسی هماهنگ تر باشد، سطح اطمینان پاسخ های شناسایی بالاتر و سرعت پردازش ادراکی واژگان سریع تر است. در مقابل، هر اندازه تکیه ناواژه ها با الگوی تکیه واژگانِ طبیعیِ فارسی ناهماهنگ تر باشد، سطح اطمینان پاسخ ها پائین تر و مدت زمان واکنش شنونده ها کندتر است.

مهارت شنیداری، به عنوان مهارتی  اساسی در یادگیری زبان عربی نیازمند روشی کاربردی و موثر در یاددهی و یادگیری است. لذا این پژوهش با هدف تسهیل فرایند یادگیری وافزایش توانش فهم شنیداری زبان آموزان بر آن است تا با روش تجربی، میزان اثر بخشی رویکرد فعالیت- محور را در تقویت فهم و درک شنیداری زبان آموزان مورد سنجش قرار دهد. بدین منظور پس از تدوین جزوه ی آموزشی مطابق با اصول و اهداف رویکرد فعالیت- محور؛ 30 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه تهران به صورت تصادفی انتخاب و به دو گروه 15 نفره ی کنترل و آزمایش تقسیم شدند. پس از گرفتن پیش آزمون از این دو گروه در شرایط کاملا مساوی و توسط شخص ثالث، گروه آزمایش طی 16 جلسه ی 2 ساعته که معادل با یک ترم تحصیلی محسوب می شود با استفاده از پکیج آموزشی تهیه شده وطبق رویکرد رویکرد فعالیت- محور (Task –Based Language Teaching) مورد آموزش قرار گرفتند. بعد از اتمام جلسات، پس آزمونی مشابه با پیش آزمون از هر دو گروه به عمل آمد. داده های بدست آمده از پیش آزمون و پس آزمون دو گروه با نسخه ی 26 نرم افزار spss  مورد تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج بدست آماده حاکی از آن است؛ میانگین نمرات گروه آزمایش در پس آزمون نسبت به پیش آزمون بالاتر است حال آنکه در میانگین پیش آزمون و پس آزمون گروه کنترل تغییر معناداری رخ نداده است. همچنین نتایج آزمون T نشان می دهد؛ مقدار P در گروه کنترل بالای (05/0) بوده و تفاوت معنادار نیست ولیکن مقدار P در گروه آزمایش کمتر از (05/0) است که این نشان می دهد تفاوت عملکرد آزمودنی ها در این گروه معنادار و واقعی است. بدین ترتیب می توان گفت که رویکرد فعالیت- محور در افزایش توانش شنیداری زبان آموزان تاثیر قابل توجهی داشته و می تواند به عنوان یک روش آموزشی موثر و کاربردی مورد استفاده قرار بگیرد.

This study aims to investigate university students’, teachers’ and educators’ attitudes toward the use of code-switching (CS) in the Vietnamese EFL context. It also measures the relationship between students’ type and level of anxiety with their preferences toward CS. Participants were five teachers and educators, and 94 non-English major students from a university in Vietnam. Both quantitative (FLCAS by Horwitz et al., 1986) and qualitative (semi-structured interviews) research methods were used to gather data. Results of the interviews highlight that both teachers and students had positive attitudes toward CS, claiming CS as an effective tool. This finding was in agreement with previous research and supported the use of CS in some situations (e.g. explaining complex grammar or vocabulary; medium of instruction; checking for understanding; expressing terms with no equivalent in L1/L2; showing solidarity; disciplining students; encouraging/ aiding learning process; saving time; and aiding students with low level of English proficiency). It also highlights that avoidance of CS is impractical and a natural process in EFL context. However, the educators in this study showed different views, indicating CS may hinder students from learning L2. Results of the questionnaire survey indicate a positive correlation between students’ type/level of anxiety and their preferences toward CS (r=.60). The results also reveal that students with high and moderate levels of anxiety preferred the use of CS in class to handle their test anxiety and fear of negative evaluation. Students with low anxiety, however, expressed negative views toward CS. Drawing upon the findings of this study, the article presents the benefits of CS in EFL context, especially for students with anxiety. It also suggests teacher training courses in Vietnam to offer supplementary advice and information about the use of CS in EFL classrooms.

پژوهش حاضر به بررسی تأثیر تکیه گاه سازی انگیزشی، فراشناختی و مبتنی بر فناوری در توسعه توانایی نوشتاری زبان آموزان ایرانی می پردازد. شرکت کنندگان 60 زبان آموز بودند که بر اساس عملکردشان در آزمون مقدماتی انگلیسی (PET) انتخاب شدند و به طور تصادفی در سه گروه مساوی قرار گرفتند. سپس برای سنجش توانایی نوشتاری آنان در ابتدای مطالعه، پیش آزمون گرفته شد. در گروه تکیه گاه سازی مبتنی بر فناوری، نرم افزاری توسط متخصص کامپیوتر طراحی شد که شامل تکالیف مختلفی بود. در گروه تکیه گاه سازی انگیزشی، آموزش نوشتن بر اساس فعالیت هایی بود که انگیزه فراگیران را برانگیخت. در گروه تکیه گاه سازی فراشناختی، آموزش تکیه گاه سازی شده ی نوشتن در راهبردهای فراشناختی ادغام شد. شرکت کنندگان تمامی گروه ها در پس آزمون شرکت کردند. در پایان مطالعه، تمامی شرکت کنندگان در یک مصاحبه شرکت کردند. نتایج نشان داد که تکیه گاه سازی مبتنی بر انگیزه مؤثرترین تکنیک در افزایش توانایی نوشتن زبان آموزان زبان انگلیسی است. نتایج مصاحبه همچنین نشان داد که تکنیک های تکیه گاه سازی به طور مداوم مهارت های نوشتاری زبان آموزان را بهبود می بخشد. مقدار کافی آموزش تکیه گاه سازی به زبان آموزان زبان انگلیسی کمک می کند تا بهترین تلاش خود را برای پر کردن شکاف در منطقه ی مجاور رشد خود انجام دهند. نتایج این مطالعه ممکن است برای معلمان زبان انگلیسی در حذف یا به حداقل رساندن اثرات معکوس روش ها و استراتژی های سنتی بر رفتار و یادگیری زبان آموزان مفید باشد.

تحلیل گفتمان انتقادی بعنوان یکی از رویکرد های تحلیل گفتمان تلاش می کند با طبیعی زدایی از متن و بررسی ساختارها و مولفه های گفتمان مدار متون ، روابط قدرت و ایدئولوژی نهفته در آنها را آشکار کند . در این مقاله به اختصار رویکردهای غالب تحلیل گفتمان وابزارهای تحلیل متن بر اساس الگوی ون لیوون (1996) معرفی شدند . سپس به کمک این ابزار و در چاچوب نظری گفتمان لاکلاوموف به تحلیل فیلم "سوته دلان" به نویسندگی و کارگردانی علی حاتمی پرداخته شد و چگونگی شکل گیری گفتمان های دینی ، جنسیت و عقل گرایی و احساس گرایی به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت . این پژوهش نشان می دهد چگونه ایدئولوژی و روابط سلطه می تواند در شکل دهی به نگرش و بینش افراد اثر گذاشته و در مناسبات و تعاملات اجتماعی آنان تجلی یابد. از نتایج دیگر تحقیق می توان گفت مطایق نگرش سنتی ، مرد با برجسته سازی مفاهیمی چون فرادستی و اعمال کننده قدرت حق سلطه بر زن را برای خود قایل می باشد. بنابراین علاوه بر عواملی مانند قدرت و ایدّولوژی ، جنسیت نیز می تواند در برتری گفتمانی موثر باشد.

از میان سرگرمی های پنج گانه موجود در فرهنگ بشری (سرگرمی های زبانی، تصویری، منطقی، عددی و بازی کردنی) جدول کلمات متقاطع موقعیتی ویژه دارد، چرا که هم تفریحی جهانی است و هم منطقه ای. وجه جهانی این سرگرمی را می توان با نگاهی به مطبوعات جهان دریافت؛ تقریباً روزنامه پرفروش و کثیرالانتشاری در جهان وجود ندارد که فاقد جدول باشد. وجه منطقه ای این سرگرمی نیز به این اعتبار قابل طرح است که بر مبنای زبان های خاص و بازی با امکانات زبانی به طور عام شکل گرفته است و از این رو، بر اساس الگوهای زبانی و فرهنگی طراحان و حل کنندگانش تعریف می شود. پرسش این مقاله چگونگی تعریف لغات مختلف در جدول های کلمات متقاطع فارسی و الگوهای خاص این تعریف هاست تا از این رهگذر به الگویی دست یابد که در این مقاله از آن تحت عنوان «معنی شناسی جدول کلمات متقاطع» یاد می شود. جامعه آماری مشتمل است بر جدول های کلمات متقاطع که در یک دوره یک ماهه از روزنامه ایران استخراج شده اند. چارچوب نظریِ معنی شناسی واژگانی ساخت گرا برای تحلیل داده ها به کار گرفته شده است تا با طبقه بندی شیوه های معنی کردن واژه ها الگوی توضیح نویسی برای مداخل جدول های فارسی معرفی و دسته بندی شود. نتایج این پژوهش نشان می دهند که عواملی چون هم نویسگی و ویژگی های نگارشی زبان فارسی در طراحی این جدول ها از نقشی اساسی و تعیین کننده برخوردارند. همچنین، تعریف های مبتنی بر باورهای اجتماعی، باهم آیی ها، ارائه بخشی از کلمه، واژه های غیرفارسی، نام آواها، صورت های فارسی گفتاری، بخشی از اصطلاح، ضرب المثل یا فعل و نیز، واژه های کودکانه هم می توانند در عرصه «معنی شناسی جدولی» حضور داشته باشند. افزون بر موارد پیش گفته، شیوه های ابتکاری معنی کردن واژه ها در کنار شوخی های زبانی و بازی های نوشتاری در ترتیب و توالی حروف در جدول، از دیگر مواردی هستند که در این پژوهش بررسی شده است به گونه ای که تفاوت های سبکی در تعریف مدخل های واژگانی فرهنگ لغات و خانه های جدول کلمات متقاطع مشخص شده است. دستاورد این تحقیق شفاف سازی طرح الگوی سامان دهی جدول های عادی و ویژه در فارسی دست کم بر مبنای پیکره تحقیق است که می تواند تلویحاتی کاربردی برای آموزش زبان فارسی نیز در بر داشته باشد.

در پژوهش حاضر خوانشِ چند واژه از متنِ پهلویِ درخت آسوریگ که ممکن است به گونه دیگری خوانده شود، بررسی می شود. درخت آسوریگ منظومه مفاخره آمیزی است میان بُز و درخت خرما که به زبانِ پهلوی اشکانی یا پارتی سروده شده است، اما انتقال شفاهی آن و مکتوب کردن آن با خط پهلوی کتابی باعث شد تا واژه های فارسی میانه نیز در آن راه یابد. خط پهلوی به گونه ای است که برخی نویسه های آن به چند صورت مختلف می تواند خوانده شود و هر یک از پژوهشگران نظری متفاوت درباره خوانشِ یک واژه ارائه می دهند. در این پژوهش ابتدا خوانش های پژوهشگرانِ پیشین مورد بررسی قرار گرفته است و کوشش شده است تا پیشنهادی تازه برای خوانشِ جدیدِ چند واژه داده شود. اساس این پیشنهادها، واژگان موجود در فرهنگ ها و واژه نامه های فارسی میانه، پارتی و فارسی نو است و از دستور تاریخی ساخت واژگان و ریشه شناسی نیز در خوانش های جدید بهره برده شده است. این پژوهش در جهت درک بهتر برخی واژه ها و مفاهیم متن درخت آسوریگ انجام شده است.

از انسان کامل در بیشتر مکتب های فکری و فلسفی و ادیان و مذاهب یاد شده است. این مفهوم ممکن است با عنوان انسان آرمانی یا «مرد اَهلَو» به تفکر ایرانیان باستان نیز راه یافته باشد. همانطور که در آثار فلاسفه یونان نیز به این موضوع اشار شده است. پیشوایان کهن نظیر بودا و کنفسیوس نیز به انسان کامل توجه داشتد. در عرفان اسلامی انسان کامل کسی است که آثار صفات الهی در او مشهود باشد. به باور برخی عارفان ایرانی انسان کامل کسی است که اندیشه، گفتار و کردار نیک در او به کمال رسیده باشد. چنین کسی ممکن است رابط میان انسان و خدا باشد. افزون بر این، شواهدی از انسان کامل یا مفاهیمی نزدیک به آن در آیین گنوسی و نیز در بحث از انسان قدیم در آیین مانوی ارائه شده است. در متون پهلوی از جمله در دینکرد و دادستان دینی می توان به نمونه هایی از انسان کامل دست یافت. براین اساس، کیومرث، زردشت و سوشیانس از نمونه های انسان کامل به شمار می روند. هدف از نگارش این مقاله گردآوری و تحلیل متون مربوط به انسان کامل در ادبیات پهلوی است.

نبردهای خشایارشا یکم با یونانیان اروپایی، در کنار نبردهای تروآ و ماراتون، از پرآوازه ترین رخدادهای نظامی تاریخ جهان است. شرح این لشگرکشی بزرگ پارسی به جهان یونانی تنها در نوشته های یونانی و در نتیجه از نقطه نظر آنان برجای مانده و دیدگاه شرقی درباره آن چه در این رخداد گذشته است، در اختیار پژوهشگران امروزین نیست. برپایه گزارش هرودوت و به پیروی از آن، دیودور در کتاب یازدهم خویش از مجموعه کتابخانه تاریخی، سپاه جهان شاهی پارس پس از شماری پیروزی، سرانجام در نبرد سالامیس شکست خورد و با ترک خودخواسته شهر فتح شده آتن و بازگشت خشایارشا به آسیا و در ادامه، پیروزی های اولیه مردونیه و در نهایت ناکامی او، مرزهای نظامی این جهان شاهی به حدودساتراپی های اروپایی پیشین خود بازگشت. مقاله به تحلیل یک گزارش دیگر می پردازد که درباره روایتی مصور در یک کاخ اشکانی است و پیرو آن، خشایارشا خود را پیروز نهایی خوانده است. مقاله به این نتیجه رسیده است که اولا خاطرات مرتبط با وقایع روزگار هخامنشی در تاریخ نگاری عصر اشکانی بر جای مانده بود و دوم این که برمبنای دیدگاه شرقی، روایات یونانی مرتبط با موضوع لشگرکشی خشایارشا در اروپا، قابلیت نقد جدی دارند. مقاله بیان می کند که نیروهای خشایارشا و مردونیه از قوای یونانی شکست نخوردند، بلکه به علت خسارات برآمده از دو توفان، توان نظامی شان آسیب دید. همچنین نبرد پلاته نیز آن گونه که هرودوت و دیودور از نقش یونانیان در نتیجه آن یاد کرده اند، صورت نگرفته است. در اثر همین عملیات نظامی خشایارشا، بنیاد شمال و مرکز یونان رو به سستی نهاد .

حماسه «آرش کمانگیر» یکی از حماسه های زیبا و پر تکرار پارسی است که ریشه در اسطوره های پیش از زرتشت دارد. شخصیت آرش کمانگیر تا پیش از حضور برجسته شخصیت «رستم» در شاهنامه، در کتاب های حماسی منثور و منظوم پارسی نقش پررنگی دارد. این پژوهش با رویکرد کتابخانه ای به بررسی و تحلیل اسطوره آرش کمانگیر می پردازد و آن را بازمانده اسطوره «ایزد خورشید، باروری و باد» می پندارد و بر آن است که شخصیت «رستم» دگردیس شده داستان حماسی آرش است و نیز به این دلیل داستان حماسی آرش در شاهنامه ذکر نشده است. زیرا کارکرد نقش«رستم» آمیخته ای از نقش«آرش، زو، منوچهر» است. او همچون آرش ایران را از خشکسالی(افراسیاب) نجات می دهد، همچون معنی نام«زو و منوچهر» یاریگر ایرانیان است و همچون منوچهر و آرش کهن سال و میرا است. معنی نام اسب رستم «رخش» و معنی نام«سهراب» یادآور پرتو نور خورشیدند. معنی نام «رودابه و رستم» و کارکرد شخصیت«زو» در ایجاد نهرها و آبادانی از دیگر نشانه های استحاله شخصیت های داستان آرش به شخصیت رستم است

نکته شایان توجه در تاریخ ساسانی پیدایی نام کاملِ «ایران» به خط پهلوی در پشت برخی از سکه های شاهان این عصر است. این نام که در محل درج ضرابخانه ها یعنی در سمت راست پشت سکه نوشته می شد با حرف نوشت’yl’n  و آوانوشت ērān (با یای مجهول) به معنی «ایران» همراه است. این در حالی است که برای واژه «ایران» نشانه های اختصاری دیگری با حرف نوشت AY, AYL, AYLA نیز در سکه ها به کار می رفت. از آن جا که در عصر ساسانی شهرهایی وجود داشت که نام آنها ترکیبی بود از نام ایران با یک یا چند واژه دیگر، لذا برحسب قاعده، حکاکان سکه می بایست از نشانه های اختصاری یاد شده برای درج نام این شهرها در محل سکه خانه استفاده می کردند. اما مشاهده می نماییم که در مقاطعی، نام جای کامل AYLAN برای برخی از شاهان در پشت سکه ها به کار می رفت که بر پایه منابع تاریخی، شاهان مورد نظر تسلطی بر روی هیچ یک از این شهرهای توأم با نام ایران نداشته اند. پس نشانه کامل «ایران» معرف چه مکانی بوده است؟ می دانیم که این نامِ کامل در برخی مسکوکات طلا و یا مضروبات تشریفاتیِ منحصر به پایتخت نیز به کار رفته است. در واقع هدف از درج نام کامل «ایران» در سکه ها، ادعایی برای فرمانروایی بر کل ایرانشهر است. در این مقاله خواهیم کوشید منظور ساسانیان از این نام را در سکه ها روشن نماییم. برای نیل به این هدف، اطلاعات به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده و به روش توصیفی- تحلیلی مورد واکاوی قرار گرفته است.

زبان ها برای ایجاد مفاهیم جدیدی که برای آن ها برابرنهاد بسیطی ندارند اغلب به تولید فعل های با دو جزء یا بیشتر دست می زنند. این فرایند در برخی زبان ها بسیار پربسامد است به طوری که در زبان فارسی تولید افعال بسیط به نظر چندان زایا نمی رسد و تعداد فعل های ساده رایج در گفتار و نوشتار فارسی از چند صد فعل تجاوز نمی کند. دبیرمقدم (1376) ضمن بررسی و نقد آثار پیشین در این زمینه، به اثبات وجود و معرفی وجوه مختلف فعل های مرکب انضمامی به عنوان گونه پربسامدتر فعل مرکب در زبان فارسی می پردازد. پژوهش حاضر با بهره گیری از دستاوردهای دبیرمقدم (1376) به بررسی فعل مرکب، انواع و ویژگی های آن در زبان دری زرتشتیان یزد می پردازد. این پژوهش از منابع مکتوب موجود و همچنین نمونه های ثبت شده از گویشوران این زبان بهره جسته و بر تأثیر مؤلفه های نحوی-معنایی بر تصریف فعل های مرکب این زبان تمرکز می کند. عواملی مانند زمان فعل، اصلی یا وجهی بودن آن، لازم یا متعدی بودن مفهوم کلی فعل مرکب و همچنین گذرایی جزء فعلی آن تعیین کننده ویژگی های تصرف آن در زبان زرتشتیان یزد است. در نهایت یافته های این پژوهش مؤید نیاز به اتخاذ رویکردی تعاملی است که خود را محدود به حوزه یا رویکردی نکند تا امکان بررسی و روشنی افکندن بر ارتباط میان عوامل و مؤلفه های بخش های مختلف دستور را برای پژوهشگر مهیا فراهم آورد.

ناشنوایان ایرانی از زبان اشاره ای در تعاملات خود استفاده می کنند که زبانی طبیعی با دستور زبان خاص خود و مستقل از زبان فارسی است. هدف این پژوهش بررسی ساخت نفی در زبان اشاره ایرانی (گونه تهرانی) است. روش پژوهش برگرفته از پژوهش های بین زبانی زشن (2004, 2006) است که درباره 38 زبان اشاره انجام شده اند. 7 بزرگسال ناشنوای عمیق مسلط به زبان اشاره ایرانی (گونه تهرانی) به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. یک مترجم و مشاور زبان اشاره در تمام مراحل پژوهش حضور داشت. برای جمع آوری داده، ضبط ویدئویی و مشاهده رفتارهای زبانی اشاره گران هنگام ارائه محرک های زبانی و همچنین مشاهده هدفمند فیلم هایی به زبان اشاره ایرانی (گونه تهرانی) صورت گرفت. داده ها برای بررسی وارد برنامه نرم افزاری ELAN شدند. تحلیل داده ها نشان داد که در زبان اشاره ایرانی (گونه تهرانی)، نشانه گذاری نفی هم به صورت دستی و هم غیردستی در شکل های مختلف قابل مشاهده است. نفی غیردستی اجباری نیست و از نظر سیطره  می تواند کل بند (منهای بخش مبتداسازی شده) یا بخش/بخش هایی از یک بند را دربر گیرد. منفی سازهای اصلی بند (ادات نفی دستی) عبارت انداز:  نه (NOT)، نه (NO)، هیچ (NONE)، نه (اصلاً ، به هیچ وجه و ...) (NEVER) و نه وجودی (NOT-EXIST). واژه بست سازی ادات نفی فراوان مشاهده شد.

این پژوهش با رویک رد فراف رهنگ نگاری بر مبن ای «انگاره ی نمونه ی اصلی» به شیوه توصیفی تحلیلی انجام و داده ها از خردساختار 5 فرهنگ مهم تک زبانه فارسی، شامل فرهنگ های دهخدا، معین، عمید، انوری و صدری افشار گرد آوری شده است. در این پژوهش، نگارندگان تعریف 100 مدخل متعلق به 5 مقوله «ابزار»، «اثاث منزل»، «پرنده»، «میوه» و «وسیله نقلیه» را در 5 فرهنگ تک زبانه فارسی مورد بررسی قرار داده و با تعریف های همان مدخل ها در «فرهنگ فراگیر انگلیسی کوبیلد» کالینز (1987) مقایسه کرده اند تا با استفاده از الگوی سوالز امکان مقایسه با یک فرهنگ معیار جهانی وجود داشته باشد. نتیجه های حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد خرد ساختار هیچ یک از فرهنگ های فارسی مبتنی بر نظریه زبانشناسی نیست. بر این اساس نویسندگان الگویی را پیشنهاد می دهند تا بر مبنای انگاره نمونه اصلی بتوان خرد ساختار فرهنگ های تک زبانه فارسی را تدوین یا ویرایش کرد.