فاطمه وجدانی

فاطمه وجدانی

مدرک تحصیلی: استادیار دانشکده الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۵۲ مورد.
۲۱.

تأملی در ضرورت استفاده از «خود-ارزیابی» در برنامه درسی تربیت دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال شانزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۷ 57 - 84

کلیدواژه‌ها: خود - ارزیابی برنامه درسی تربیت دینی اصول تربیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۲۰۲
این تحقیق با هدف تبیین ضرورت «خود−ارزیابی» و تناسب آن با اصول تربیت دینی انجام گرفت. روش تحقیق، توصیفی−تحلیلی بود. براساس یافته ها مشخص شد که خود−ارزیابی با هشت اصل تربیت اسلامی (اصل جامعیت، اصل توحید و اخلاص، اصل مشارکت و مسئولیت، اصل تفاوت های فردی، اصل گرایشات مثبت دینی، اصل عذرپذیری و جبران، اصل کرامت و اصل مداومت و نظارت دائمی) متناسب بود و بر ارزشیابی رایج (شناخت−محور، کمی و معلم−محور) مزیت دارد. همچنین، به کار بردن خود−ارزیابی در برنامه درسی تربیت دینی می تواند از حالت حداقلی (به صورت مکمل) تا حالت حداکثری (تنها مدل ارزیابی) متفاوت باشد. درنهایت، استلزامات کاربرد خود−ارزیابی در برنامه درسی تربیت دینی مطرح شده است.
۲۲.

تأملی در تربیت اخلاقی از طریق «ارزیابی همتایان» بر اساس آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 115 - 144

کلیدواژه‌ها: ارزیابی همتایان بازخورد اصلاحی نقد تربیت اخلاقی دیدگاه اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۲۸۷
ارزیابی همتایان روشی است که به کارگیری آن کمک شایانی به بهبود یادگیری دانش آموزان در موضوعات درسی گوناگون می کند. برخی پژوهشگران، این روش را برای پرورش اخلاقی هم موثر دانسته اند و نشان داده اند که ارزیابی همتا منجر به پرورش برخی ارزش های اخلاقی در دانش آموزان هم چون: دلسوزی، نیک اندیشی، بیان استدلالی، نرمی و لطافت در گفتار، احترام، همکاری، نگرش منصفانه و مسئولیت پذیری در قبال دیگران می شود. به نظر می رسد که ادبیات مشابهی در دین ما در این زمینه وجود داشته باشد و بتوان از روش ارزیابی همتا برای تربیت اخلاقی با رویکرد دینی نیز سخن گفت. در این میان، نکته مهم، کارآمدی این روش تربیتی است که در گرو تحقق و رعایت شرایط لازم برای اجرای صحیح آن می باشد. هدف اصلی از این تحقیق این بود که با استفاده از آموزه های غنی قرآن و روایات که مرتبط با این مبحث هستند، شرایط کارآمدی این روش استخراج شود. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی بود. جامعه آماری شامل آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) بود که نمونه ای هدفمند و مرتبط با موضوع، انتخاب شد و سپس آیات و روایات منتخب، مورد بررسی تحلیلی قرار گرفتند. یافته ها حاکی از آن است که مهمترین شروط اثربخشی ارزیابی همتا عبارتند از: الف) شرایط ناظر بر ارائه دهنده بازخورد ( تقدم شناخت دقیق، خیرخواهی خداپسندانه، صداقت و انصاف در ارزیابی، محرمانگی، عدم تجسس، بیان صریح و مدلل، لطافت و مدارا در عین صراحت، ارائه پیشنهاد اصلاحی، اولویت خود-اصلاحی)؛ ب) شرایط دریافت کننده بازخورد اصلاحی( اصلاح نگرش به خود، اصلاح نگرش نسبت به بازخورد دیگران، اصلاح نگرش نسبت به ارزیاب، گشودگی و پذیرندگی، تمایز محتوا از ارزیاب، تامل در بازخوردها، سپاسگزاری و قدرشناسی، جستجوی فعالانه بازخورد، گذشت و مثبت اندیشی در موارد بازخورد نادرست و نابجا).
۲۳.

مطالعه رابطه فردگرایی و برابری جنسیتی با ارزش ازدواج (مورد مطالعه: دختران ازدواج نکرده 20 تا 34 ساله شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 161 - 125

کلیدواژه‌ها: ارزش ازدواج دختران مجرد فردگرایی برابری جنسیتی شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۱۸۸
تغییر در ارزش ها و نگرش های افراد می تواند تغییرات رفتاری را در پی داشته باشد. به همین نسبت، تغییر در ارزش ازدواج نیز می تواند باعث امتناع از ازدواج و در نهایت ازدواج گریزی شود. سوال اساسی این پژوهش آن است که هریک از متغیرهای فردگرایی و برابری جنسیتی چه تاثیری در ارزش ازدواج دارند؟ بنابراین هدف مقاله حاضر، بررسی سهم فردگرایی و برابری جنسیتی بر ارزش ازدواج دختران شهر تهران است. داده های مطالعه حاصل پیمایشی است که در پاییز 1397 با استفاده پرسشنامه ساخت یافته از 600 دختر هنوز ازدواج نکرده نمونه جمع آوری گردید. یافته های مطالعه حاکی از تاثیر معنا دار فردگرایی و برابری جنسیتی بر ارزش ازدواج دختران است. جهت این رابطه معکوس بود به گونه ای که با افزایش فردگرایی و برابری جنسیتی شاهد این هستیم که دختران ارزش کم تری برای ازدواج قائل هستند. علاوه بر این رابطه بین ویژگی های فردی پاسخگویان و ارزش ازدواج مورد بررسی قرار گرفت. رابطه سن دختران با ارزش ازدواج مستقیم بود. متغیرهای سطح تحصیلات، میزان درآمد و استفاده از شبکه های اجتماعی رابطه معکوس با ارزش ازدواج داشتند. به گونه ای که دخترانی که تحصیلات بالاتر و میزان درآمد بالاتر داشته و از شبکه های اجتماعی هم چون تلگرام، فیس بوک و ... استفاده بیش تری داشتند، ارزش کم تری برای ازدواج قائل بودند و بالعکس. این یافته ضرورت مدیریت فرهنگی مناسب نسل جدید را در این زمینه مورد تاکید قرار می دهد؛ به گونه ای که ضمن احترام به خواسته های به حق زنان و دختران، بتوان ایشان را به سوی ازدواج درست و به موقع سوق داد.
۲۴.

استعاره تربیتی سفر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۴ 121 - 141

کلیدواژه‌ها: استعاره تربیتی سفر عرفان تعلیم و تربیت عرفانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۷ تعداد دانلود : ۳۹۸
هدف از پژوهش حاضر، تبیین و تحلیل استعاره «تربیت، سفر است» با نگاهی عرفانی استعاری و به تبع عینی تر به حوزه انتزاعی تربیت است. چرا که یکی از اصلی ترین ویژگی های استعاره، ظرفیت استنباطی بسیار آن است که با تکیه بر آن می توان حوزه ای انتزاعی از دانش های بشری را در ظرفی عینی قرار داد و بازتعریف کرد. برای دست یافتن به این هدف، از روش تحلیل منطقی فرارونده بهره گرفته شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که استعاره «تربیت، سفر است» باتوجه به مبنای انتخابی در این پژوهش دو مبنای عرفان اسلامی و عرفان اومانیستی معرفی شده دو مسیر جداگانه برای تربیت تعریف می کند که با وجود اشتراکات فراوان میان این دو مسیر، سرانجام متفاوتی برای آن ها تصور می شود. طرح کلی سفر تربیتی بر مبنای نگاه استعاری عرفانی به حوزه تربیت نیز شامل دو رکن اصلی «رهرو» و «راهبر» و پنج رکن فرعی «مقصد نهایی»، «مراحل»، «ره توشه، مسیریابی و ملزومات»، «راهبرد» و «رهاورد» است. همچنین بر پایه نتایج پژوهش حاضر می توان ادعا کرد که به کارگیری استعاره «تربیت، سفر است»، گامی مهم جهت دست یافتن به تعریفی برای تربیت و رسیدن به اشتراک بین الاذهانی میان صاحب نظران این حوزه خواهد بود.
۲۵.

بررسی ظرفیت تأثیرگذاری بازی های رایانه ای خشن بر عملکرد اخلاقی کاربران، براساس مدل رست ناروائز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد فرهنگ سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۶ 133 - 164

کلیدواژه‌ها: بازی های رایانه ای خشن فضای مجازی اخلاق تربیت اخلاقی جیمز رست دارسیا ناروائز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۴ تعداد دانلود : ۶۳۶
هدف از انجام این تحقیق، بررسی ظرفیت تأثیرگذاری بازی های رایانه ای خشن به عنوان یک محیط یادگیری بر عملکرد اخلاقی کاربران، براساس مدل چهار مؤلفه ای رست-ناروائز است. این دیدگاه سعی می کند تبیین دقیق تری از فرایند ها و مؤلفه های یادگیری و تربیت اخلاقی ارائه کند. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی و در بخشی از کار، سنتزپژوهی بود. ابتدا ملاک های محیط یادگیری مناسب برای تربیت اخلاقی از مدل رست ناروائز با روش توصیفی تحلیلی استخراج و سپس ظرفیت تأثیرگذاری بازی های رایانه ای خشن بر آن چهار بعد، از طریق مطالعه شواهد تجربی معاصر مورد بررسی قرار گرفت و تبیین گردید. یافته ها نشان داد که این بازی ها نه تنها آیتم های مربوط به چهار مؤلفه فوق را طبق مدل رست ناروائز، تقویت نمی کنند، بلکه درست در جهت مقابل توصیه های تربیتی این مدل، حرکت می کنند و لذا می توانند تأثیرات جدی مخرب بر تربیت اخلاقی کاربران داشته باشند. در پایان پیشنهادهایی برای کاهش تأثیرات منفی بازی های رایانه ای خشن مطرح شد.
۲۶.

اشتغال و فرزندپروری بر اساس دیدگاه مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۲ 211 - 233

کلیدواژه‌ها: خانواده تربیت نقش مادری دوره خردسالی اشتغال بانوان مقام معظم رهبری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۵ تعداد دانلود : ۶۷۲
هدف پژوهش حاضر، تعیین شرایط و حدود و ثغور اشتغال مناسب برای مادران ( باتوجه به چالش میان اشتغال بانوان و نقش مادری آن ها) است؛ به گونه ای که از پیامدهای منفی احتمالی آن بر فرزندان خردسال کاسته شود. از آنجا که ایران به ویژه در سال های اخیر با افزایش تعداد زنان تحصیل کرده و گرایش روزافزون و گاه افراط گرایانه آن ها به اشتغال روبه رو است، بنابراین پرداختن به حدود و ثغور اشتغال مناسب برای مادران ضروری به نظر می رسد. روش پژوهش، پژوهش از نوع کیفی کتابخانه ای و روش تحقیق، توصیفی تحلیلی است و برای پاسخگویی به سؤالات پژوهش از دیدگاه های مقام معظم رهبری در حوزه زنان، خانواده و بانوان نخبه استفاده شده است. براساس یافته ها، هشت ضرورت (مقوله) در قالب چهار محور درارتباط با مسئله اشتغال بانوان استخراج شده است: 1 محور توصیه به بانوان (احترام به تفاوت های زن و مرد و افتخار زنان جامعه به زن بودن / اولویت بندی مسئولیت ها توسط بانوان)، 2 محور توصیه به همسران ( مردها) (قدرشناسی و حمایت از زحمات بانوان در خانواده / پرهیز از اجبار کردن زنان به اشتغال و کارهای سنگین)، 3 محور توصیه به فعالان فرهنگی (نگاه معقول و معتدل به اشتغال زنان / اجتناب از تبلیغ افکار فمینیستی) و 4 محور توصیه به نهادهای قانونی و اجرایی (مدیریت و تنظیم مشاغل مناسب بانوان / حمایت های قانونی از مادران شاغل). درنهایت براساس این یافته ها، حدود و ثغور اشتغال مناسب برای مادران تعیین و در این زمینه راهکارهایی نیز مطرح شده است.
۲۷.

اصول «ارتباطات میان فردی» بر اساس دیدگاه علامه حلی و استخراج دلالت های تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۱) ۱۲۳-۱۴۶

کلیدواژه‌ها: ارتباطات میان فردی علامه حلی اسلام تربیت اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۴۱۰
کسب مهارت های ارتباطی میان فردی موثر، به گونه ای که هم رشد و سعادت فردی و هم اهداف والای اجتماعی را تامین کند، نیازمند وجود الگوهای کارآمد بومی است؛ و آثار بزرگان دینی می تواند منبع مفیدی برای استخراج و پردازش چنین الگوهایی باشد. هدف از این تحقیق، دستیابی به اصول ارتباطات میان فردی بر اساس وصیتنامه علامه حلی و استخراج دلالت های تربیتی مبتنی بر آن (به ویژه برای نوجوانان) می باشد. این تحقیق با رویکرد کیفی انجام گرفته است؛ اطلاعات به شیوه اسنادی گردآوری شده، و روش انجام پژوهش، توصیفی-تحلیلی- استنتاجی است. جامعه تحقیق عبارت است از آثارتربیتی علامه حلی و پژوهش هایی که پیرامون دیدگاه علامه حلی صورت گرفته است؛ نمونه گیری هدفمند بر اساس اهداف پژوهش صورت گرفته است. داده های حاصله همزمان با جمع آوری اطلاعات به صورت مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس یافته ها، اصول ارتباطات میان فردی در سه لایه ارتباطی، به تفکیک بدین ترتیب به دست آمد: الف) اصول ارتباطات عمومی در جامعه(خوش خلقی، صبوری و بزرگواری، اجتناب از ظلم و آسیب رسانی، محافظت از خویش در برابر روابط آسیب رسان)؛ ب) اصول ارتباط با برادران دینی ( رفتار یاریگرانه، تبادل فکری و علمی)؛ ج) اصول ارتباط با علما و فضلا( نگرش احترام آمیز، مجالست و موانست با عالمان و فضلا، علم آموزی). هم چنین، هفت اصل تربیتی برای پرورش ارتباطات میان فردی پیشنهاد گردید: خدامحوری، عقل گرایی، خودارزش بخشی، مردم داری، انتخاب گری، شبکه سازی رشدگرایانه، و همیاری رفاقتی. تناسب اصول و توصیه های ارتباطی فوق با رویکرد اسلامی و نیز چندلایه ای و اختصاصی بودن اصول ارتباطی را می توان از جمله نقاط قوت دیدگاه علامه حلی دانست.
۲۸.

بررسی نسبت میان «فلسفه تعلیم و تربیت» با تمدن نوین اسلامی و تبیین فلسفه تربیتی مطلوب بر اساس دیدگاه مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال نوزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵۹ 129 - 152

کلیدواژه‌ها: تمدن اسلامی فلسفه تعلیم و تربیت مقام معظم رهبری اهداف تربیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۶ تعداد دانلود : ۱۶۳
ایجاد تمدن نوین اسلامی به عنوان آرمان نظام جمهوری اسلامی، در سال های اخیر، در محافل علمی جدی تر مورد توجه قرار گرفته است. ماهیت میان رشته ای «تمدن پژوهی» نیز ضرورت پرداختن به این مقوله را  از ابعاد گوناگون،  تأکیدکرده است. مقام معظم رهبری، در راستای ایجاد تمدن نوین اسلامی بر مؤلفه «پرورش نیروی انسان کارآمد» تأکید نموده، نگاه اجتهادی و عالمانه به نظام تعلیم و تربیت رسمی و تدوین فلسفه تربیتی مناسب را توصیه نموده اند. هدف از انجام این پژوهش، اولاً، تبیین رابطه میان فلسفه تربیتی جامعه و تمدن سازی نوین اسلامی و ثانیاً، تبیین فلسفه تربیتی مطلوب با رویکرد تمدنی( بر اساس دیدگاه های مقام معظم رهبری)  است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی- استنتاجی است. ابتدا از طریق توجیه نقش نظام تربیتی در تأمین سرمایه انسانی لازم برای تمدن سازی، پرورش خصوصیات معنوی- اخلاقی لازم، نهادینه کردن سبک زندگی اسلامی، آماده سازی برای ورود به آموزش عالی و تولید علم و فناوری و پرورش نسل های بعدی نخبگان فکری جامعه ( برای تولید و ارتقای فکری) که برای تمدن سازی لازمند، رابطه میان فلسفه تربیتی و تمدن سازی توجیه شد. سپس مؤلفه های چهارگانه فلسفه تربیتی مطلوب در قالب: اقدامات زمینه ساز، اهداف تربیت، رویکرد تربیتی و ابعاد تربیت تبیین گردید. بر اساس یافته ها، در راستای هدف کلی تربیت ( یعنی پرورش سرمایه انسانی تمدن اسلامی)، ده هدف واسطه ای در هشت بعد: معنوی، روانی- شخصیتی، اخلاقی، علمی، مدنی، فرهنگی- سیاسی، جسمی و حرفه ای- اقتصادی به دست آمد. در نهایت، رویکرد تربیتی مناسب، تحت عنوان «تربیت انسان مؤمن کارآمد» پیشنهاد گردید.
۲۹.

مبانی اعتماد اجتماعی در متون دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان دوره نهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 52 - 80

کلیدواژه‌ها: حسن ظن اعتماد اخوت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۱۶۴
تقویت «اعتماد اجتماعی»، برای تقویت هویت جمعی، انسجام و نظم در جامعه، ضروری است و به منزله مؤلفه ای پویا و درونزاد در کنش عمومی تاثیرگذار است. در این تحقیق، زیرساختها و مبانی شناختی و عاطفی اعتماد کردن(بعنوان یک عمل آگاهانه و ارادی) با رویکردی درون دینی ( و با استفاده از مفهوم «حسن ظن» ) مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، اهداف پژوهش عبارتند از: ۱)تبیین شرایط و حدود و ثغور «حسن ظن» بر اساس آیات قرآن و روایات؛ و ۲)تبیین عواطف بین فردی مناسب برای اعتماد با توجه به مفهوم «اخوت ایمانی» در قرآن. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی بود. بر اساس یافته ها، در دیدگاه اسلامی اعتماد کردن، مولود پیوند مناسب میان سه عنصر: «اندیشه ها»، «عواطف» و «واقعیت» هاست و ضوابط دقیقی دارد(که در مقاله بحث شده است). خوش گمانی مبتنی بر شناخت نسبت به مومنان، در بافت فرهنگی-اجتماعی که در آن راستی و درستکاری بر ناراستی غلبه دارد، به اضافه احساس قدرتمند اخوت ایمانی که نوعی تعلق خاطر و هویت جمعی ایجاد می کند، زمینه اعتماد اجتماعی خردمندانه را فراهم میکند. لذا اجتناب از تردیدهای ناموجه، خوش بینی واقع بینانه و همچنین، خودمدیریتی در مواجهه با بدگمانی ها از سوی فرد اعتماد کننده، و نیز رفتارهای اعتمادساز از سوی اعتماد شونده، و هم چنین، اصلاح فضای اخلاقی جامعه، در راستای تقویت اعتماد عمومی توصیه می شود.
۳۰.

بررسی نسبت میان «محبت به مردم» و « اخلاق اجتماعی» در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه های نوین تربیتی دوره چهاردهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ 199 - 221

کلیدواژه‌ها: محبت به مردم اخلاق اجتماعی اسلام عواطف اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۹ تعداد دانلود : ۵۷۲
برخی از نظریه های اخلاق و رویکردهای تربیت اخلاقی، «محبت به مردم» را پایه اخلاق اجتماعی می دانند. محبت به همدیگر، در اسلام نیز توصیه شده است. هدف از این پژوهش، بررسی حدود و ثغور «محبت به مردم» در اسلام و نیز بررسی ظرفیت «محبت به مردم» برای این است که بتواند به عنوان پایه عاطفی اخلاق اجتماعی در نظر گرفته شود. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است. یافته ها نشان داد که در اسلام «محبت به مردم»، به خودی خود دارای ارزش مطلق نیست و باید تابع ضوابطی باشد؛ و از این رو، دایره محدودی دارد و لازم نیست و نباید محبت هر کسی را در دل پروراند. در مقابل، اخلاق اجتماعی، هیچ مرزی ندارد و ما ملزم هستیم به طور مطلق در برابر «همه» اطرافیان، اخلاق را رعایت کنیم. با توجه به عدم انطباق دامنه «محبت به مردم» و «اخلاق اجتماعی» و نیز، آفت های ناشی مبنا قرار دادن «محبت» برای رعایت اخلاقیات، نمی توان پایه عاطفی، انگیزه عمومی و زیربنای تعاملات اجتماعی اخلاق مدارانه را بر «محبت به مردم» قرار داد. این امکان وجود دارد که استفاده از مفاهیم دیگری هم چون رحمت و نظایر آن بتواند راه های دیگری را در این زمینه پیش روی ما بگشاید.
۳۱.

پایه ها و مؤلفه های «اخلاق همسایگی» بر اساس دیدگاه امام سجاد (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان دوره هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 59 - 78

کلیدواژه‌ها: اخلاق همسایگی امام سجاد همسایگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۳۰
هدف از این پژوهش، شناسایی و سازماندهی مولفه های اخلاق همسایگی بر اساس دیدگاه امام سجاد (ع) بود. روش انجام این پژوهش، تحلیل اسنادی به شیوه توصیفی - تحلیلی بود و صحیفه سجادیه و رساله حقوق امام سجاد (ع) مورد بررسی تحلیلی قرار گرفت. بر اساس یافته ها، ارزش های اخلاقی در هفت محور: اخلاق عمومی همسایگی، اخلاق ورزی با همسایه بلا دیده، اخلاق شکایت از همسایه، اخلاق مشورت بین همسایگان، اخلاق ورزی با همسایگان سالخورده، اخلاق مواجهه با کودکان همسایه و اخلاق برخورد با همسایه شرور صورت بندی شد. پایه های شناختی، عاطفی و نگرشی اخلاق ورزی همسایگی نیز شناسایی و تبیین شد. این پژوهش معنایی بسیار فراتر از یک مجاورت فیزیکی را برای مفهوم «همسایگی» نشان داد؛ یک نوع همزیستی با نوعی حس تعلق، حمایت گری، احساس مسئولیت و رعایت نظام دقیقی از اخلاقیات، که می تواند مجتمع مسکونی را به یک واحد اجتماعی منسجم تبدیل نماید.
۳۲.

تربیت اخلاقی از دیدگاه محمد مهدی نراقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 95 - 124

کلیدواژه‌ها: اخلاق تربیت اخلاقی محمدمهدی نراقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۹ تعداد دانلود : ۴۹۸
 امروزه با توجه به اهمیت تربیت اخلاقی نسل جوان، طراحی و بهره گیری از مدل های کارآمد و بومی تربیت اخلاقی، امری ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر نیز به همین منظور به انجام رسیده است. هدف این تحقیق، استخراج و تبیین دیدگاه تربیت اخلاقی محمدمهدی نراقی است؛ در نتیجه، مبانی، اهداف، اصول و روش های تربیت اخلاقی از دیدگاه ایشان تبیین و بررسی شده است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است و داده ها عمدتاً از بررسی تحلیلی کتاب جامع السعادات جمع آوری شده اند. بر اساس یافته ها رویکرد تربیت اخلاقی نراقی به رویکرد تربیت منش نزدیک است. در دیدگاه تربیت اخلاقی نراقی، هدف غایی تربیت اخلاقی، تشبه به خداوند است؛ و بر این اساس، پیراستن نفس از رذایل، کسب معارف حقیقی و رسیدن به اعتدال در اخلاق، از هدف های میانی تربیت اخلاقی به شمار می آیند. همچنین بر اساس یافته ها، 9 مبنا و ۱۸ اصل تربیتی برای اخلاقی شدن متربیان، استخراج و تبیین شده است.
۳۳.

مبانی و اهداف تربیت زیست محیطی از دیدگاه آیت الله جوادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۲)

کلیدواژه‌ها: اسلام محیط زیست آیت الله جوادی آملی تربیت زیست محیطی مبانی تربیت زیست محیطی اهداف تربیت زیست محیطی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق زیستی
تعداد بازدید : ۲۳۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۴۸
محیط زیست و مشکلاتش زندگی انسان را تهدید می کند؛ ازاین رو تربیت زیست محیطی از موضوعات مهم دوران معاصر است. تربیت زیست محیطیْ رشد و پرورش دانش ها، گرایش ها و رفتارهای لازم برای حفظ و آبادانی محیط زیست است. هدف این تحقیق، بررسی مبانی و اهداف تربیت زیست محیطی با تأکید بر نظریات آیت الله جوادی آملی است. در این مقاله علاوه بر تدوین مبانی و هدف کلی تربیت زیست محیطی (تربیت انسان مؤمن صالحِ هماهنگ با محیط زیست)، شش هدف واسطه ای استخراج کرده ایم: پرورش نگرش توحیدی به جهان هستی و محیط زیست؛ آشنا کردن متربی با فلسفه آفرینش جهان هستی و نسبت خود و محیط زیست؛ آشنا کردن متربی با وظایف خود درقبال محیط زیست؛ پرورش احساس دوستی و مسئولیت الهی درقبال محیط زیست؛ پرورش احساس همدلی و تکلیف درقبال اعضای جامعه و نسل های آتی؛ پرورش مهارت های ضروری برای آبادانی محیط زیست و بهره گیری درست از آن. سپس مصادیق این اهداف را با جزئیات بیشتری بررسی کرده ایم.
۳۴.

نقش صبرِ مربی در فرایند تربیت دینی و راهکارهای تقویت آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال دهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۶

کلیدواژه‌ها: صبر تربیت دینی مربی دینی تربیت معلم صبوری کردن اخلاق مربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۰۰
با وجود اهمیت فوق العاده تربیت دینی در نظام آموزشی کشور ما، هنوز کاستی های زیادی در این زمینه وجود دارد. یکی از کاستی ها و مشکلات جدی، وجود مربیانی است که فاقد شایستگی های شخصیتی، اخلاقی و رفتاری لازم برای این کار هستند . این پژوهش با تمرکز بر روی «صبر» به عنوان یکی از اساسی ترین فضایل اخلاقی به جایگاه آن در اثربخشی تربیتی مربی در متربیان می پردازد. در این پژوهش که مبتنی بر روش تحقیق، توصیفی تحلیلی است، از طریق بررسی تحلیلی آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت ÷ ، نحوه تاثیرگذاری صبرورزی مربی دینی بر فرایند تربیت دینی مورد بررسی قرار گرفته و سپس راهکارهایی برای تقویت این ویژگی اخلاقی پیشنهاد شده است. یافته ها نشان می دهد که صبر از سه راه تامین بهداشت و سلامت روانی پایه، تقویت رفتار عمومی سنجیده و تقویت مهارت های حرفه ای (تدریس و تربیت موثر)، مربی دینی را در ایفای مسئولیت هایش یاری می نماید. همچنین، راهکارهایی برای ایجاد و تقویت ملکه صبر در قالب اقدامات زمینه ساز و پیشگیرانه، اقدامات مقابله ای و کنترلی، و اقدامات تکمیلی در مقاله مطرح شده است.
۳۵.

رویکرد فرانهادی به تعلیم و تربیت با نظر به دیدگاه مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی سال ۲۱ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۷۲) 315 - 334

کلیدواژه‌ها: رویکرد فرانهادی در تعلیم و تربیت مقام معظم رهبری نهاد های تربیتی سیاستگذاری تربیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵ تعداد دانلود : ۵۱
هدف: برای تعلیم و تربیت مؤثر در کشور، لازم است علاوه بر نهادهای رسمی تربیت، سایر نهادهای مرتبط و تأثیرگذار نیز وظایف تربیتی خود را به درستی ایفا کنند. مسئله پژوهش، نبودِ یک مدل جامع و روزآمد برای معرفی نهادهای دخیل در تربیت و نحوه تعامل آنهاست. این تحقیق به دنبال شناسایی و تبیین نقش اختصاصی مهم ترین نهادهای دخیل در تعلیم و تربیت و بررسی نسبت میان آنها از منظر مقام معظم رهبری بود. روش: روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، 65 سخنرانی از ایشان که با مقوله تعلیم و تربیت ارتباط بیشتری داشتند، بررسی و تحلیل شدند. یافته ها: بر اساس یافته ها، 12 نهاد با نقش تربیتی، شناسایی و در چهار گروهِ نهادهای سیاستگذاری و راهبری کلان، نهادهای سیاستگذار- حمایتی- عامل، نهادهای عامل- حمایتی و نهادهای عامل تبیین و سپس دلایل ضعف تعاملات لازم میان نهادها مطرح شد. نتیجه گیری: برای موفقیت و تأثیرگذاری برنامه تربیت، عملکرد تربیتی تمامی نهادها باید برنامه ریزی و مدیریت شود. در این راستا، پیشنهادهایی برای تقویت تعاملات میان نهادها ارائه شد.
۳۶.

تحلیل محتوای کیفی کتاب های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از منظر تربیت اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: تربیت اخلاقی کتاب مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی و تحلیل محتوای کیفی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت نظری تعلیم و تربیت و کودک، نوجوان و جوان
تعداد بازدید : ۷۲۰۱ تعداد دانلود : ۲۸۵۸
هدف از این مقاله، تحلیل محتوای کتاب های درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی جهت استخراج الگوی نظری تربیت اخلاقی در این کتاب هاست. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی از نوع قیاسی است. برای دستیابی به هدف مقاله، محتوای کتب یادشده از نظر اهداف، محتوا، اشکال ارائه محتوا و روش (یاددهی−یادگیری و ارزشیابی) بررسی شدند. یافته ها نشان می دهد که رویکرد برنامه درسی مطالعات اجتماعی، بین برنامه ای یا تلفیقی است؛ اهداف اخلاقی در کنار دیگر اهداف درس قرار گرفته و محتوای کتاب های درسی هم به تبع اهداف، دارای مضامینی اخلاقی شده است. مدل هدف گذاری، هرمی است. همچنین، برای یاددهی−یادگیری از روش هایی همچون بحث گروهی، بحث درباره موقعیت های اخلاقی فرضی، الگوپردازی، روش توضیحی و روش ایفای نقش استفاده شده است. اشکال ارائه محتوای اخلاقی نیز به طور عمده شامل متن، تصاویر و فعالیت است. برای ارزشیابی نیز افزون بر شیوه های معمول روش هایی همچون خود ارزشیابی نیز پیشنهاد شده است.
۳۷.

چارچوب اخلاقی رقابت در محیط های علمی- دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی سال ۲۰ زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۶۹) 543 - 562

کلیدواژه‌ها: رقابت اخلاق دانشگاه روایات اهل بیت (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۶۰
در دهه های اخیر، رقابت در میان دانشگاهها، اعضای هیئت علمی و دانشجویان بیش از پیش بالا گرفته است. هدف این مقاله، تعیین هنجارهای اخلاقی برای این رقابتها بود تا پیامدهای احتمالی و زیانبار روحی، روانی، معنوی و اجتماعی رقابت ناسالم علمی را به حداقل برساند. روش : روش انجام پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده است. روایات موجود در کتب روایی معتبر همچون: اصول کافی، بحارالانوار، نهج الفصاحه، نهج البلاغه، غرر الحکم و درر الکلم و رساله حقوق امام سجاد(ع) بررسی و تحلیل و دلالتهای روایات مذکور برای دستیابی به هنجارهای اخلاقی رقابت علمی استخراج و صورت بندی شد. یافته ها : بر اساس یافته ها می توان شش اصل برای تعامل( رقابت) علمی صحیح در نظر گرفت: سخاوت علمی، اجتناب از تکبر و تفاخر، پرهیز از جدل به قصد برتری جویی، پرهیز از دروغ و فریبکاری، مشورت صادقانه و همدلانه، نیک اندیشی و کمک به رشد یکدیگر. نتیجه گیری : این پژوهش نشان داد که اولاً، در تعاملات علمی، همفکری و همکاری بر تکروی و رقابت تقدم تام دارد. ثانیاً، در صورت ناگزیر بودن از رقابت، می توان از الگوی «رقابت کریمانه» پیروی کرد که با رعایت باید و نباید هایی امکانپذیر می شود.
۳۸.

بررسی و نقد الگوی تربیت اخلاقی در کتابهای آموزش قرآن دوره ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و چهارم دوره جدید پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳۲

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا دوره ابتدایی تربیت اخلاقی کتابهای آموزش قرآن

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت نظری تعلیم و تربیت و کودک، نوجوان و جوان
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : ۲۱۱۱ تعداد دانلود : ۵۷۳۰
یکی از مأموریتهای مهم نظام آموزش و پرورش رسمی کشور تربیت اخلاقی است. برنامه درسی قرآن نقش مهمی را در این زمینه بر عهده دارد. این پژوهش به تحلیل محتوای کتابهای درسی قرآن دوره ابتدایی و کتاب راهنمای قرآن می پردازد تا در نهایت، الگوی تربیت اخلاقی را در این کتابها شناسایی کند و مورد نقد و ارزیابی قرار دهد. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی است. یافته ها نشان داد که الگوی هدفگذاری در این کتابها از الگوی محتواگرا یا رویکرد کشکول ارزشها پیروی می کند و البته به صورت موزاییکی تنظیم شده است. شیوه سازماندهی محتوا، مارپیچی ساده و ابتدایی در چارچوب چهار عرصه ارتباطی است. روشهای پیشنهادی برای تبیین و تشریح مضمونهای ارزشی از جمله بحث و گفتگو، زمینه مناسبی را برای درگیری شناختی دانش آموزان ایجاد می کند که البته با اهداف شناختی هماهنگ نیست. رویکرد ارزشیابی درس قرآن بویژه ارزشیابی یادگیری در حوزه اخلاق نیز رویکرد مناسبی است.
۳۹.

تدوین الگوی منابع انگیزش اخلاقی در قرآن ( بر اساس تفسیر المیزان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۷ 5-20

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم الگوی انگیزش اخلاقی منش تقوایی منابع انگیزشی تفسیرالمیزان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۱ تعداد دانلود : ۴۰۵
هدف از انجام این پژوهش، بررسی و تبیین نظام انگیزش اخلاقی در قرآن کریم و ارائه الگویی برای آن بر اساس کتاب تفسیرالمیزان است. روش انجام تحقیق، روش توصیفی تحلیلی است و از شیوه استنتاج قیاسی برای پاسخگویی به سؤالات تحقیق بهره گیری شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش، بیانگر آن است که دست کم شش منبع انگیزشی برای اخلاق ورزی وجود دارد. در این الگو، «گرایشات فطری» به منزله انگیزه پایه و مبنایی برای اخلاق ورزی مطرح می شوند. مسیر تغییرات اصلی در انگیزش اخلاقی را می توان از «مقبولیت اجتماعی» به «آسایش اخروی» و سپس «محبت الهی» در نظر گرفت. طبیعتاً برای پیشرفت در هر مرحله، مشاهده و الهام گرفتن از «الگو»های متناسب، منبع انگیزشی مفیدی خواهد بود. همچنین، هر مرتبه از انگیزه ها و اعمال اخلاقی، به مرور بر اثر مداومت، «منش تقوایی» متناسب با خود را ایجاد می کند که آن هم به نوبه خود می تواند به عنوان یک منبع انگیزشی قدرتمند و مکمل وارد عمل شود.
۴۰.

راهبردهای پرورش تفکر انتقادی دانشجویان، با تأکید بر نقش اعضای هیأت علمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه آموزش عالی سال ۸ بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۹ 133 - 152

کلیدواژه‌ها: تفکر انتقادی آموزش عالی وظایف اعضای هیأت علمی مهارت تفکر دانشجویان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۳۱
یکی از وظایف مهم اساتید دانشگاه، علاوه بر انتقال دانش و مهارت به افراد تازه کار، تربیت دانشجویان به عنوان افرادی فکور، تحلیل گر و دارای تفکر انتقادی است. مسأله این پژوهش، فقدان اطلاعات لازم و مهارت کافی در میان اغلب اساتید دانشگاه در زمینه تفکر انتقادی است که به عدم ایفای نقش مؤثر در زمینه پرورش تفکر انتقادی دانشجویان منجر می گردد. هدف این پژوهش، فراهم نمودن چارچوب مناسب و راهبردهای لازم برای بهبود وضعیت برنامه های آموزشی موجود دانشگاه ها در جهت گسترش توانایی تفکر انتقادی دانشجویان می باشد. این پژوهش، از نوع تحقیقات کاربردی است. شیوه گردآوری اطلاعات، از نوع اسنادی بوده و روش انجام پژوهش، روش توصیفی-تحلیلی می باشد. طبق یافته های پژوهش، چهار گام اساسی برای پرورش تفکر انتقادی دانشجویان پیشنهاد شد و راهبردهایی برای هر یک از این گام ها به تفصیل مطرح گردید. 

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان