علیرضا محمدی

شهرنشینی شتابان و فقدان آمادگی شهرها برای پذیرش شرایط نوظهور اجتماعی، در بسیاری از کشورهای در حال توسعه به شکل گیری محیط های شهری با کیفیت پایین منجر شده است. این مسئله، به طور مستقیم بر کیفیت زندگی شهروندان تأثیر گذاشته است. هدف این مقاله، بررسی متغیرهای مؤثر بر رضایتمندی شهروندان از کیفیت محیط شهری در منطقه 4 شهر اردبیل است. این پژوهش، از نظر هدف کاربردی و توسعه ای و از نظر روش انجام، از نوع توصیفی- تحلیلی است. از تعداد 382 نفر برای نمونه، پرسشگری به عمل آمده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از  آزمون های پارامتری t تک نمونه ای و t مستقل، تحلیل رگرسیون چندگانه به روش توأم ( Enter )، آزمون واریانس یا F و از آزمون تعقیبی شفه برای بررسی تفاوت بین چند گروه استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهند که، میزان رضایت ساکنان از کیفیت محیط شهری، در سطح پایینی قرار دارد. به طوری که میزان رضایت از کیفیت محیط شهری پایین تر از میانه نظری می باشد. نتایج آزمون های واریانس و t مستقل نشان دادند که نوع شغل، سطح تحصیلات و مدت اقامت بر میزان رضایت از کیفیت محیط شهری تأثیرگذارند. سایر ویژگی های شخصی بر میزان رضایتمندی افراد از کیفیت محیط شهری (سن و جنسیت) تأثیرگذار نیستند. همچنین متغیرهای محیط سکونتی به مراتب سهم بیشتری در مقایسه با سایر متغیرها در پیش گویی متغیر وابسته دارند.

 امروزه شهرها به عنوان مراکز اصلی زندگی و کار انسان ها شده اند، اما این تبدیل، با چالش های زیادی در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، محیطی و مدیریتی همراه است و ادامه این فرایند ممکن است، کاهش کیفیت زندگی و به تبعیت از آن، کاهش زیست پذیری شهری را به دنبال داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف، ارزیابی و سنجش وضعیت زیست پذیری به لحاظ کیفیت محیطی از منظر سالمندان در سطح محلات منطقه چهار شهر رشت تدوین شد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی است جامعه آماری تحقیق، مشتمل بر سالمندان ساکن در منطقه 4 شهرداری رشت است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و با تقریب بالا 400 نفر برآورد شد. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید که روایی آن از طریق روایی صوری و پایایی آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ، 79/0 به دست آمد. برای تحلیل دادها از آمار توصیفی و آزمون آماری واریانس یک طرفه (ANOVA) بهره گرفته شد. یافته ها حاکی از وجود تفاوت معنادار میزان زیست پذیری در محله های مختلف می باشد، به طوری که می توان گفت: زیست پذیری از منظر کیفیت محیطی تنها در محله های 1، 10،11 در سطح مطلوب تری نسبت به سایر محلات قرار دارند. نتایج نشان داده که بخش غرب و جنوب غربی محدوده موردمطالعه از وضعیت زیست پذیری مطلوبی برخورداراس ت. نتیجه تحلیل هر یک از ابعاد موردبررسی، نشانگر آن است که بهترین وضعیت زیست پذیری از نظر کیفیت محیطی را مؤلفه دسترسی، و بدترین وضعیت زیست پذیری را مؤلفه پیاده محوری به خود اختصاص داده است.

توانمندسازی یکی از روش های نوین توسعه با هدف بهبود عملکرد، افزایش بهره وری، استفاده از ظرفیت ها و آماده شدن برای چالش های آتی است. واژه «توانمندسازی» به طور کلی به معنای ظرفیت فرد یا گروه برای تعیین امور خود است. این واژه به طور گسترده ای در حوزه های مختلف از جمله روان شناسی، مدیریت، آموزش، مطالعات زنان و جامعه شناسی استفاده شده است. در این پژوهش موضوع توانمندسازی اقتصادی خانوارهای روستایی تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) در رابطه با سیاست های اصلی این کمیته در ناحیه مرکزی استان گیلان با استفاده از تکنیک پرسشنامه به تعداد۳۴۵ مورد استفاده و بررسی قرار گرفت. براساس نتایج پژوهش، در بین دو شاخص مورد مطالعه در بخش اقتصادی که به صورت کیفی و از طریق طیف لیکرت بررسی شده اند، شاخص سطح معیشت خانوارها با نمره میانگین 52/2 نسبت به شاخص استقلال مالی وضعیت بهتری دارد. در رتبه دوم شاخص سطح استقلال مالی مددجویانبا نمره میانگین 45/2 قرار دارد. براساس نتایج پژوهش، در بین چهار سیاست مورد مطالعه، رضایت مندی از سیاست هدایت اعتبارات ناشی از هدفمندسازی یارانه ها به خانوارهای تحت پوشش با نمره میانگین 78/2 در رتبه اول قرار دارد. در رتبه دوم رضایت مندی از سیاست ارائه خدمات بیمه ایبا نمره میانگین 67/2 قرار دارد. رضایت مندی از سیاست های تأمین و تعمیر مسکن روستایی و پرداخت اعتبارا خرد قرض الحسنه ای نیز به ترتیب با نمره های میانگین 61/2 و 53/2 در رتبه های سوم و چهارم قرار دارند.

مخاطرات محیطی به عنوان یکی از مهمترین مباحث در حوزه های مختلف برنامه ریزی و طراحی شهری مطرح می شود. مدیریت مخاطره مبتنی بر ساختار، یک روش مدیریتی مبتنی بر کاهش مخاطرات است که در آن اقدامات پیشگیری و کاهش ضررهای ناشی از مخاطرات در مراحل پیش از وقوع مخاطره انجام می گیرد. در این میان علم آینده پژوهی؛ آمادگی برای آینده و بکار بردن منابع موجود، به بهترین وجه ممکن در راستای ارزشها است که بر برنامه ریزی و مدیریت خطر بلایا تاثیرگذار می باشد. در همین راستا؛ هدف پژوهش حاضر شناسایی پیشرانهای کلیدی موثر بر مدیریت مخاطره مبتنی بر ساختار با رویکرد آینده پژوهی در شهر اردبیل می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. برای شناسایی متغیرها و شاخص ها از روش پیمایش محیطی استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق 35 نفر از افراد متخصص در حوزه مدیریت مخاطرات می باشد که به صورت هدفمند انتخاب شده اند. برای سنجش و تجزیه و تحلیل داده ها از روش جمع آوری و تلفیق قضاوت کارشناسان درباره موضوع پژوهش و نرم افزارهای میک مک و سناریو ویزارد بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از خروجی نرم افزار میک مک نشان می دهد که 7 عامل به عنوان عوامل کلیدی بر مدیریت مخاطره مبتنی بر ساختار تاثیرگذار هستند. در ادامه برای هرکدام از عوامل کلیدی سه سناریو تعریف و با استفاده از نرم افزار سناریو ویزارد تجزیه و تحلیل شد. براساس تحلیل های کمّی نرم افزار سناریو ویزارد، دو سناریوی قوی، 129 سناریوی ضعیف و 10 سناریوی با سازگاری زیاد به دست آمد. از بین این سه گروه سناریو، سناریوهای گروه سوم به عنوان سناریوی مطلوب انتخاب و درنهایت به سه گروه سناریوی طلایی، باورکردنی و بحرانی دسته بندی شدند.

مقدمه: یکی از پدیده های بحث برانگیز، بحرانی و تاکنون وانهاده شهری، بافت فرسوده و چالش ها و مشکلات مترتب بر آن و نیز دغدغه های مدیریت شهر در این زمینه است؛ بنابراین پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی در پی بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت مردمی در راستای ساماندهی بافت های فرسوده شهری در سطح منطقه سه شهر اردبیل می باشد. روش: از نظر شیوه گرد آوری داده ها از نوع پژوهش های میدانی و از نظر گردآوری اطلاعات از نوع روش پیمایشی است. حجم نمونه محاسبه شده از طریق فرمول کوکران 384 نفر می باشد که با هدف پوشش هرگونه خطای احتمالی به 400 نفر ارتقاء داده شد. شیوه نمونه گیری به صورت تصادفی ساده می باشد. در نهایت برای تجزیه وتحلیل اطلاعات جمع آوری شده از مدل های ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس، آزمون t و مدل رگرسیون در قالب نرم افزار آماری Spss و جهت ترسیم نقشه از نرم افزار GIS استفاده شده است. یافته ها: با توجه نتایج تحقیق بیشترین مقدار ضریب بتا مربوط به اعتماد به مدیران شهری با 76/0 و بعد از آن مربوط به پایگاه اجتماعی- اقتصادی با 13/0 است. بنا براین از بین متغیرهای موردمطالعه بیشترین تأثیر بر مشارکت شهروندان در ساماندهی بافت های فرسوده، متعلق به اعتماد به مدیران شهری می باشد. بحث: اعتماد به مدیران شهری، افزایش سطح تحصیلات و آگاهی شهروندان، مالکیت مسکن و مدت زمان ماندگاری در یک منطقه، از عوامل موثر در مشارکت شهروندان هستند که با اتخاذ تدابیر و برنامه جامع آگاهی بخشی و ارتقای سطح آن توسط رسانه های گروهی به ویژه صداوسیما، می توان جهت افزایش مشارکت به کار گرفت. در نهایت پیشنهاداتی با توجه به نتایج پژوهش ارائه شده است.

شهرها نیز به عنوان مراکز جذب جمعیت با مسائل و مشکلات متعدد و مختلف زیست محیطی مانند آلودگی هوا، صدا، تولید زباله، آلودگی آب ها و... روبرو هستند که این امر خود منجر به افزایش شدت فشارهای وارده بر محیط زیست و درنتیجه بروز انواع آلودگی های زیست محیطی شده است. در حالی که امروزه صنعت گردشگری، جایگاه خاصی در اقتصاد کشورها پیدا کرده است و در ارتقای ساختار اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشورها، به خصوص در کشورهای رو به توسعه، نقش فعال و مؤثری ایفا می کند. در این پژوهش حاضر با هدف تحلیل واکاوی اثرگداری پاندمی کرونا بر صنعت گردشگری دراقتصاد شهری با رویکرد محیط زیست شهری (مطالعه موردی: شهر اردبیل) می باشد. این پژوهش ازنظر نوع کاربردی و ازنظر ماهیت انجام، توصیفی – تحلیلی و برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای - میدانی و. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات و داده های spas با آزمون تی تک نمونه ای و از روش های آماری استنباطی استفاده شده است. یافته های تحقیق با استفاده از آزمون حاکی از آن است. که آزمون تی تک نمونه ای با درجه آزادی 353 و سطح معناداری در مقایسه با سطح معناداری 05/0 پایین است. و در شاخص های اقتصادی و جهت سرمایه گذاری ها ، نگرش مردم نسبت به گردشگری، زیر ساختی-کالبدی و زیست محیطی، اضطراب ناشی از پاندمی کرونا اختلاف میانگین بدست آمده است بنابراین می توان گفت واکاوی اثرگذاری پاندمی کرونا بر صنعت گردشگری دراقتصاد شهری با رویکرد محیط زسست شهری در شهر اردبیل تاثیری بسیاری داشته است.

در حال حاضر، جمعیت سالمند در سراسر جهان در حال افزایش است و توجه به نیازهای این گروه از جامعه ضروری می باشد. یکی از نیازهای اساسی افراد سالمند، دسترسی به فضاهای عمومی است که تأثیر بسزایی بر سلامت جسمی و روانی آنان دارد. به همین منظور پژوهش حاضر با هدف سنجش رابطه بین دسترسی به فضاهای عمومی و سلامت عمومی(جسمی و روانی) سالمندان در سطح محلات منطقه 4 شهر رشت به انجام رسید. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی، از نظر روش، توصیفی - تحلیلی و از جهت روش گردآوی داده ها، اسنادی و پیمایشی بود. جامعه آماری تحقیق، سالمندان ساکن در منطقه 4 شهرداری رشت انتخاب گردید. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 400 نفر برآورد شد. برای ارزیابی سلامت روان سالمندان از پرسشنامه (GHQ-28) و برای سنجش دسترسی به فضاهای عمومی شهر از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید که روایی آن از طریق روایی صوری و پایایی آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/79 بدست آمد. همچنین با بهره گیری از آمارهای توصیفی چون شاخص گرایش به مرکز(انحراف معیار و میانگین)، و آزمون-های آماری چون همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره به تحلیل داده ها پرداخته شد. یافته های تحقیق نشان داد بین میزان اختلال در مولفه های سلامت عمومی سالمندان و میزان دسترسی به فضاهای عمومی و خدمات محلی با ضریب( 0/657-) رابطه و همبستگی معنادار و معکوس وجود دارد.

امروزه آتش سوزی یکی از تهدیدات ناشی از بحران های طبیعی و مصنوعی است، که می تواند چالش های وسیعی را در ابعاد مختلف زندگی شهری پدید آورد. در این زمینه، از جمله مراکز مهم و حیاتی امداد رسانی در شهرها، ایستگاه های آتش نشانی هستند. لذا خدمات رسانی به موقع و مطمئن توسط این ایستگاه ها، مستلزم استقرار در مکان های مناسب و محدوده پوشش آن هاست. این تحقیق با ارائه الگوی مناسب به دنبال استقرار و توزیع بهینه ایستگاه های شهر اردبیل است. لذا به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، توصیفی– تحلیلی هست. برای جمع آوری اطلاعات و داده های مورد نیاز از بررسی های اسنادی، کتابخانه ای و مطالعات میدانی استفاده شده، ابتدا برای بررسی وضعیت موجود ایستگاه های آتش نشانی در شهر اردبیل از دو روش شعاع عملکرد (فاصله مکانی 1700متر) و جمعیت (هر 50 هزار نفر یک ایستگاه) و برای تعیین الگوی پراکنش ایستگاه های آتش نشانی موجود در سطح شهر از شاخص موران استفاده شد. در ادامه برای تعیین مناسب ترین پهنه های مکان گزینی ایستگاه های آتش نشانی معیار های مؤثر در مکان یابی (16 معیار) با استفاده از روش فرایند تحلیل شبکه (ANP) در نرم افزار سوپر دسیژن (Super Decisions) وزن دهی شدند. در نهایت با استفاده از مدل تاپسیس فازی (FuzzyTopsis) در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به معرفی پهنه های مناسب برای تأسیس ایستگاه های جدید آتش نشانی اقدام شد. یافته ها نشان می دهد که به لحاظ شعاع عملکردی، ایستگاه های موجود سطح شهر اردبیل را به طور کامل پوشش نمی دهد و به لحاظ جمعیت تعداد ایستگاه های آتش نشانی موردنیاز برای جمعیت 516.277 (به ازای 50 هزار نفر) تعداد 11 ایستگاه هست. شاخص موران  (Moran’s I)نیز تصادفی بودن الگوی پراکنش ایستگاه های آتش نشانی را تائید می کند. در نهایت پهنه های مناسب برای مکان گزینی ایستگاه های جدید آتش نشانی در 5 سطح در قالب نقشه نشان داده شده است.

عدم تعادل در شبکه شهری برخی از مناطق جغرافیایی کشور، یکی از مسائل و چالش های امروز در برنامه ریزی منطقه ای است. در این راستا تحلیل وضعیت شهرها در درون شبکه شهری منطقه ای ضرورتی مبرم برای درک تغییرات و تدوین برنامه های متعادل کننده است. در این راستا، هدف این مقاله بررسی و تحلیل شبکه شهری استان ایلام با تأکید بر میزان و توزیع جمعیت در شهرهای استان ایلام و بررسی سطح خدماتی شهرها از نظر شاخص های خدمات و عمران شهری است. قلمرو مکانی پژوهش 21 شهر استان ایلام و قلمرو زمانی پژوهش دوره 1375 تا 1390 بوده است. در این مقاله از مدل هایی چون مدل رتبه - اندازه[1]، مدل تحلیل لگاریتمی جمعیت، ضریب آنتروپی[2]، ضریب تغییرات[3] و شاخص ارزش مرکزیت وزنی[4] استفاده شده است. از مهم ترین یافته های این پژوهش می توان به این موارد اشاره کرد: 1) شبکه شهری استان ایلام نامتعادل بوده و با پدیده نخست شهری مواجه است. 2) اغلب شهر های نوبنیاد و کوچک استان، در سطوح پایین خدماتی در شبکه شهری از نظر سطح بندی خدماتی قرار گرفته اند. 3) شبکه شهری استان ایلام از سال 1385 به این سو برخلاف دهه 1385- 1375، به سمت تعادل حرکت نموده است و این روند به کندی در جریان است. در پایان، پیشنهادهایی بر اساس یافته های پژوهش جهت ایجاد تعادل در شبکه شهری استان ارائه شده اند.

جان نوزادان و مادران به دلیل توزیع نابرابر امکانات مراقبت های بهداشتی مورد نیاز برای سزارین اورژانسی در خطر است. با این حال، زایمان سزارین بدون نشانه های پزشکی ممکن است عوارضی برای مادران و نوزادان ایجاد کند.هدف این تحقیق تحلیل الگوی جغرافیایی- فضایی زایمان به شیوه سزارین در ارتباط با دسترسی به خدمات درمانی می باشد. در این راستا از مدل های بررسی دسترسی فضایی، تحلیل شبکه و تحلیل حریم و تحلیل چندضلعی های تیسن یا وُرونی استفاده شد. داده های این پژوهش 30 شهرستان استان خراسان رضوی را دربرمی گیرد.یافته های این پژوهش نشان داد که زایمان های سزارین در خراسان رضوی (35.39) از استاندارد سازمان بهداشت جهانی ( 5 تا 15 درصد کل زایمان ها) بیشتر بود. توزیع نرخ های سزارین در محدوده مورد مطالعه همسان نبوده و نوعی عدم تجانس در توزیع نرخ ها مشاهده شد. به طوریکه برخی شهرستان ها نسبت های بالاتری از نرخ های سزارین را تجربه کرده اند. یافته های مربوط به تحلیل حریم و تحلیل شبکه نشان داد که شهرستان های واقع در شرق و جنوب خارج از محدوده های پوشش خدمات درمانی قرار داشتند و ساکنان این مناطق باید برای دسترسی به خدمات به سایر شهرستان ها سفر می کردند. همچنین، یافته های مربوط به تحلیل چندضلعی های تیسن دید وسیع تر و جامع تری از دسترسی به خدمات درمانی در محدوده پژوهش را به همراه داشت و نشان داد که حوزه برد یا پوشش دهی خدمات درمانی در کل محدوده پژوهش نامتجانس است.در نهایت، ظرفیت بیمارستان و فاصله از مراکز جمعیتی تا بیمارستان ها ممکن است نقش اساسی در تغییرات نرخ زایمان سزارین و تعاملات فضایی بین مردم و امکانات زایمان سزارین داشته باشد. در نتیجه، برخی از استراتژی های مراقبت های بهداشتی، به عنوان مثال، ساخت بیمارستان های جدید و توانمندسازی بیمارستان های محلی موجود برای انجام زایمان سزارین در مناطق خارج از خدمات، ممکن است برای کاهش نابرابری فضایی توسعه یابد.

هدف: هدف این پژوهش تحلیل فضایی ویروس کووید ۱۹ بر اساس شاخص های جمعیتی و جغرافیایی در مناطق خشک (در کلانشهر قم) است. روش و داده: داده های این پژوهش از طریق داده های در دسترس دانشگاه علوم پزشکی قم طی سال های ۱۳۹۸ الی ۱۴۰۰ به دست آمده است. این اطلاعات بر اساس موقعیت مکانی هر فرد در محیط نرم افزار GIS قرار گرفته و از روش های شاخص نزدیک ترین همسایه (NNI) و آزمون موران جهانی و آماره عمومی G جهت اندازه گیری آماره های خودهمبستگی فضایی استفاده شد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که شیوع و همه گیری کووید ۱۹ در برخی از محلات مناطق خشک (شهر قم) نسبت به دیگر محلات شرایط حادتری دارند. نتیجه گیری: بر مبنای یافته های تحقیق می توان عنوان کرد که الگوی پخش این بیماری در محلات شهر قم به صورت خوشه ای و از نوع خوشه ای با شدت بالا است. این رابطه در محلات باجک یک، خاکفرج، نیروگاه و شهرپردیسان قوی تر و با بیشترین فراوانی و در محلات شهرک حوزوی و دانشگاهی و شهرک فاطمیه به عنوان محلات آبی با کمترین فراوانی از نظر شاخص های جمعیتی و جغرافیایی گزارش شده است. نوآوری، کاربرد نتایج: از مهم ترین جنبه های نوآورانه و کاربردی تحقیق می توان به کاربرد GIS در توزیع و انتشار کووید ۱۹ در محلات مختلف شهری مناطق خشک اشاره کرد. در واقع از جمله کاربردهای این پژوهش می توان به شاخت از رفتارشناسی و عملکرد فضازمانی ویروس های مشابه با نوع ویروس کووید ۱۹ اشاره کرد که چارچوب فکری منسجم در کنترل و پیشگیری از همه گیری آن ارائه می دهد.

زندگی موهبتی است که انسان ها در طول عمر خویش از آن بهره مند می شوند. قرن حاضر شاهد تغییرات چشمگیری در مورد دیدگاه آدمی نسبت به زندگی بوده است. در این قرن، تنها حفظ زندگی به شکل معمول مطلوب نبوده، بلکه ارتقای کیفیت زندگی در زمینه های متعدد، تلاش جوامع تلقی می شود. داشتن کیفیت زندگی مطلوب، همواره آرزوی بشر بوده و هست. کیفیت زندگی امروزه در زمره مهم ترین عواملی است که به عنوان یک سد در راه رشد و ترقی جوامع و سازمان ها وجود دارد. بنابراین باید با شناخت وضع کیفیت زندگی موجود و ریشه ها و علل وجودی آن ها، تصمیمات لازم را برای ارتقای آن اتخاذ نمود؛ در این راستا، هدف تحقیق حاضر بررسی بعد عینی و معیار های کالبدی کیفیت زندگی و زیست شهروندان در شهر قم و رتبه بندی مناطق شهر با دو معیار: «سرانه ی کاربری های هفت گانه ی پشتیبان سکونت» و «فاصله دسترسی به این کاربری ها» می باشد. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از جهت ماهیت، تحلیلی است. جامعه مورد بررسی در این پژوهش، مناطق هشت گانه شهر قم می باشد که برای تجزیه و تحلیل داده ها از امکانات داده پردازی در محیط نرم افزارArcGIS ، فرایند تحلیل سلسله مراتبیAHP و اخذ نظرات کارشناسانه در فرایند مقایسه دوبدویی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد مناطق 1 و 7 و 4 به ترتیب دارای رتبه های 1 و 2و 3 و پایین ترین رتبه نیز مربوط به منطقه 8 است. مطابق نتایج تحقیق، ایجاد خدمات بیشتر، بخصوص جانمائی مناسب کاربری ها به منظور سهولت دسترسی ساکنان به خدمات پشتیبان سکونت ازجمله درمانی، آموزشی، مذهبی، فرهنگی، تجاری، ورزشی، پارک و فضای سبز می تواند باعث کاهش مشکلات شهروندان، افزایش سطح رضایت مندی و ارتقای کیفیت زندگی آنان گردد.

گستردگی مرزهای دریایی جمهوری اسلامی ایران باعث افزایش عمق راهبردی کشور گردیده است. راهبرد دریایی مناسب در شرایط کنونی در اولویت های نظام قرار دارد .در پژوهش حاضر تلاش گردیده است تا با استفاده از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و به صورت کاربردی پس از انجام مطالعات نظری و کتابخانه ای و بررسی راهبردهای دریایی بازیگران کلیدی منطقه حوزه ی شمال اقیانوس هند، عوامل مؤثر راهبرد دریایی جمهوری اسلامی ایران شناسایی و در ادامه پس از مشاوره با تعداد هشت نفر از خبرگان منتخب و مرتبط با موضوع و اخذ نظر، پرسشنامه ای در قالب ده سؤال، طراحی و تدوین گردید، روایی پرسشنامه از طریق خبرگان و پایایی آن با محاسبه آلفای کرونباخ حاصل گردید. پرسشنامه تحقیق در بین نمونه آماری که تعداد 58 نفر از مدیران ارشد نیروی دریایی به صورت هدفمند انتخاب گردیده بودند، توزیع و پس از جمع آوری و اخذ نظر آنان، با استفاده از روش معادلات ساختاری و با نرم افزار پی ال اس (PLS) اقدام به تجزیه وتحلیل داده ها و نهایتاً نسبت به جمع بندی و ارزیابی سؤالات تحقیق پرداخته شده است. برابر نتیجه این تحقیق، مؤثرترین عوامل کلیدی راهبرد دریایی جمهوری اسلامی ایران در منطقه دریایی شمال اقیانوس هند ، برحسب اولویت میانگین و وزن آن ها در قالب پنج عامل به ترتیب افزایش قدرت بازدارندگی، تأمین امنیت خطوط مواصلاتی دریایی، بهینه سازی و به روزرسانی تجهیزات نظامی، نمایش قدرت و تعامل با بازیگران و نیروهای منطقه ای تعیین گردید.