پریا نصیری

در بسیاری از کشورهای درحال توسعه مانند ایران، زنان با چالش های متعددی در استفاده از فضاهای شهری مواجه هستند. این مسائل شامل عدم دسترسی کافی به فضاهای ایمن، کمبود امکانات و محدودیت های فرهنگی - اجتماعی است که حضور و مشارکت آن ها را در محیط های شهری کاهش می دهد. این پژوهش باهدف ارزیابی وضعیت شهر اردبیل از منظر مؤلفه های "شهر دوستدار زنان" انجام شد. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و به صورت پیمایشی بود و داده ها از طریق پرسش نامه محقق ساخته جمع آوری شد. جامعه آماری شامل ۳۸۴ زن از شهر اردبیل بود که با استفاده از فرمول کوکران و نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای در SPSS و مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) و تحلیل عاملی تأییدی (CFA) در AMOS استفاده گردید. نتایج نشان داد که وضعیت شاخص های شش گانه مرتبط با شهر دوستدار زنان در اردبیل نامطلوب بوده و زیر سطح متوسط (عدد مرجع ۳)، کیفیت قرار دارد. همچنین، نتایج تحلیل مسیر در AMOS نشان داد که بعد محیطی (64/0= β) بیشترین تأثیر را بر بهبود کیفیت محیط های شهری دارد پس از آن، ابعاد کالبدی (56/0=β)، دسترس پذیری (54/0=β)، سلامت (46/0=β)، اجتماعی - فرهنگی (39/0= β) ایمنی - امنیت (37/0=β)، قرار دارند. این پژوهش بر اهمیت عوامل محیطی و کالبدی در شکل گیری فضاهای شهری مناسب برای زنان تأکید دارد؛ بنابراین، برنامه ریزان شهری باید این مؤلفه ها را در اولویت قرار دهند تا زمینه مشارکت بیشتر زنان در فضاهای شهری فراهم شود.

زمینه و هدف: در سال های اخیر، توسعه فضاهای تفریحی و ترویج ورزش های عمومی به عنوان یکی از راهکارهای ارتقای سلامت روان و تعاملات اجتماعی در جوامع شهری مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، در بسیاری از مناطق شهری ایران، نقش اجتماعی ورزش در فضاهای عمومی و گردشگری کمتر مورد بررسی قرار گرفته و خلأ سیاست گذاری مبتنی بر داده های تجربی احساس می شود. ازاین رو، هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر فعالیت های ورزشی بر روابط اجتماعی در فضاهای تفریحی و گردشگری است تا مشخص شود که چگونه مشارکت در ورزش می تواند بر ارتقای تعاملات اجتماعی، سلامت روان و هویت اجتماعی افراد تأثیرگذار باشد. روش شناسی: : این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری شامل کاربران فضاهای ورزشی و تفریحی شهری بوده و حجم نمونه با استفاده از نرم افزار GPower و با درنظر گرفتن سطح معناداری (0.05)، توان آزمون (0.80)، و اندازه اثر متوسط (0.50) برابر با ۱۰۶ نفر تعیین شد.. داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته ای جمع آوری شد که شاخص هایی مانند مشارکت ورزشی، کیفیت فضاهای تفریحی، سلامت روانی، روابط اجتماعی، هویت اجتماعی، و تأثیر رسانه های اجتماعی را مورد سنجش قرار می داد. برای تحلیل داده ها، از نرم افزار SPSS و آزمون های ناپارامتری مانند برای بررسی نرمال بودن داده ها از آزمون شاپیرو-ویلک و مان ویتنی استفاده شد. یافته ها و نتایج: نتایج نشان داد که مشارکت ورزشی در فضاهای تفریحی با سلامت روانی (r=0.56, p<0.01) و تمایل به شرکت در رویدادهای ورزشی (r=0.41, p<0.05) رابطه مثبت و معناداری دارد. همچنین، تفاوت معناداری بین مردان و زنان در شاخص های "روابط اجتماعی و تعاملات انسانی" و "تأثیر ورزش بر هویت اجتماعی" مشاهده شد (p<0.05). به طور کلی، فعالیت های ورزشی در فضاهای تفریحی می توانند تأثیر مثبتی بر سلامت روان، تعاملات اجتماعی، و رضایت افراد داشته باشند. پیشنهاد می شود پژوهش های آینده به بررسی عوامل مؤثر بر تعاملات اجتماعی و نقش رسانه ها در ترویج ورزش بپردازند.

سلامت روان زنان، به عنوان یکی از مؤلفه های کلیدی سلامت عمومی، تحت تأثیر عوامل محیطی از جمله کیفیت و دسترسی به فضاهای عمومی شهری قرار دارد. با گسترش شهرنشینی و افزایش تنش های روانی، بررسی نقش پارک های شهری در ارتقای سلامت روان بانوان، به ویژه در شهرهای متوسط، ضرورتی روزافزون یافته است. پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر دسترسی به پارک های شهری بر سلامت روان بانوان، در شهر اردبیل انجام شد. این مطالعه با روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد کاربردی، بر پایه داده های حاصل از ۴۰۰ پرسش نامه گردآوری شده از طریق نمونه گیری تصادفی سیستماتیک انجام گرفت. ابزار پژوهش شامل ۵۸ گویه در قالب پنج شاخص اصلی: کالبدی-فضایی، فرهنگی-اجتماعی، امنیت، دسترسی، و سلامت روان بود. نتایج تحلیل داده ها با آزمون تی تک نمونه، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه نشان داد که شاخص های کالبدی-فضایی (میانگین ۳.۱۷) و فرهنگی-اجتماعی (میانگین ۳.۰۵) از وضعیت نسبتاً مطلوبی برخوردار بودند. بین سلامت روان با دسترسی به پارک های شهری (ضریب همبستگی 63/0) و شاخص فرهنگی-اجتماعی (0.63) رابطه مثبت و معناداری مشاهده شد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون بیانگر آن بود که شاخص های کالبدی-فضایی (239/۰β=) و فرهنگی-اجتماعی (131/0β=) بیشترین تأثیر را بر سلامت روان داشته اند درحالی که شاخص ایمنی و امنیت معنادار نبود. افزون بر این، دسترسی به پارک های شهری (145/0β=) و عوامل فرهنگی-اجتماعی (177/0β=-) تأثیر معناداری بر کاهش افسردگی بانوان نشان دادند. در مجموع، یافته های پژوهش بر ضرورت طراحی و بهبود زیرساخت های کالبدی و اجتماعی فضاهای سبز شهری، به منظور ارتقای سلامت روان بانوان تأکید دارد.

حمل ونقل عمومی پیشرفته یکی از شاخص های توسعه یافتگی در عرصه برنامه ریزی مدرن امروزی است، این در حالی است که از آن به عنوان شبکه شهری می توان نام برد؛ بنابراین هدف از این پژوهش سنجش میزان رضایتمندی شهروندان از شبکه حمل ونقل عمومی درون شهری در شهر اردبیل می باشد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی - تحلیلی و پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل 27 ایستگاه اتوبوس در مناطق پنج گانه شهر اردبیل می باشد. حجم نمونه در جامعه موردمطالعه 400 نفر از مسافرانی بودند که در مسیر حرکت و داخل اتوبوس به صورت تصادفی ساده در طول ساعات اولیه صبح، بعدازظهر و عصر انتخاب شده اند. جهت ارزیابی نهایی و تحلیل داده ها از آزمون های آماری T تست در محیط نرم افزار SPSS و جهت تبیین و مدل سازی اثرات نیز از مدل سازی معادلات ساختاری در محیط نرم افزار AMOS استفاده گردید نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه ای پژوهش نشان داد وضعیت شاخص های چهارگانه رضایتمندی از حمل ونقل عمومی در محدوده موردمطالعه به ترتیب با میانگین های 17/2، 4/2، 29/2 و 26/2 می باشند که پایین تر از سطح متوسط کیفیت قرار دارند و همچنین تحلیل یافته های منتج از مدل سازی معادلات ساختاری بیانگر این است که مقدار بار عاملی شاخص Rmsea برابر با (69/0) است که نشان دهنده برازش مناسب مدل پژوهش می باشد. همچنین نتایج تحلیل مدل عاملی مرتبه دوم نشان داد که بعد رضایتمندی از سرعت حمل ونقل بیشترین بار عاملی را با وزن (93/0) را دارا می باشد و پس از آن هر یک از ابعاد رضایت از نحوه رفتار و برخورد رانندگان و رضایت از امکانات و خدمات سیستم اتوبوس رانی به صورت مشترک دارای بار عاملی (93/0) می باشند و در نهایت کمترین بار عاملی هم به بعد رضایتمندی از توسعه حمل ونقل عمومی با وزن عاملی (80/0) تعلق دارد.

شهرها نیز به عنوان مراکز جذب جمعیت با مسائل و مشکلات متعدد و مختلف زیست محیطی مانند آلودگی هوا، صدا، تولید زباله، آلودگی آب ها و... روبرو هستند که این امر خود منجر به افزایش شدت فشارهای وارده بر محیط زیست و درنتیجه بروز انواع آلودگی های زیست محیطی شده است. در حالی که امروزه صنعت گردشگری، جایگاه خاصی در اقتصاد کشورها پیدا کرده است و در ارتقای ساختار اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشورها، به خصوص در کشورهای رو به توسعه، نقش فعال و مؤثری ایفا می کند. در این پژوهش حاضر با هدف تحلیل واکاوی اثرگداری پاندمی کرونا بر صنعت گردشگری دراقتصاد شهری با رویکرد محیط زیست شهری (مطالعه موردی: شهر اردبیل) می باشد. این پژوهش ازنظر نوع کاربردی و ازنظر ماهیت انجام، توصیفی – تحلیلی و برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای - میدانی و. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات و داده های spas با آزمون تی تک نمونه ای و از روش های آماری استنباطی استفاده شده است. یافته های تحقیق با استفاده از آزمون حاکی از آن است. که آزمون تی تک نمونه ای با درجه آزادی 353 و سطح معناداری در مقایسه با سطح معناداری 05/0 پایین است. و در شاخص های اقتصادی و جهت سرمایه گذاری ها ، نگرش مردم نسبت به گردشگری، زیر ساختی-کالبدی و زیست محیطی، اضطراب ناشی از پاندمی کرونا اختلاف میانگین بدست آمده است بنابراین می توان گفت واکاوی اثرگذاری پاندمی کرونا بر صنعت گردشگری دراقتصاد شهری با رویکرد محیط زسست شهری در شهر اردبیل تاثیری بسیاری داشته است.

ارزیابی توان اکولوژیکی بخشی از فرآیند برنامه ریزی آمایش سرزمین هر کشور و منطقه ای است که بر اساس آن ظرفیت و توانایی هر منطقه در راستای کاربری های خاصی مثل کشاورزی، توسعه ی کاربری ها و یا توسعه ی فیزیکی شهرها و غیره مورد ارزیابی و بر اساس مولفه های علمی، میزان توان منطقه تعیین و درجه بندی می-گردد. رویکرد ارزیابی توان اکولوژیکی، فعالیت های انسانی را در پهنه سرزمین و در راستای قابلیت و توانایی آن منطقه هموار می کند. از این نظر هدف این پژوهش ارزیابی توان اکولوژیکی کاربری کشاورزی در شهرستان دهگلان است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی – تحلیلی است. جهت انجام پژوهش با استفاده از لایه های اطلاعاتی و در محیط نرم افزار GIS عوامل موثر در ارزیابی توان اکولوژیکی نظیر: دما، بارندگی، نوع خاک، فرسایش خاک، کاربری اراضی، ارتفاع، شیب، جهت شیب و رودخانه ها تعیین، وزن دهی، ارزش گذاری و لایه های حاصل از آن با نرم افزار اکسپرت چویس اولویت گذاری شدند و با GIS ترسیم و با هم همپوشانی و تلفیق شدند و در نهایت اقدام به تهیه ی نقشه ی توان اکولوژیکی منطقه با استفاده از روش فازی گاما 7/. و 9/. گردید. نتایج حاصل که از همپوشانی لایه ها به دست آمد، بیانگر آن است، که بخش های مرکزی شهرستان وبخش های همجوار با مرکز شهرستان کشاورزی در وضعیت بسیار مناسب و مناسب البته کشاورزی زراعی دیم و بخصوص کشت گندم قرار دارد و هر چه از مرکز شهرستان به قسمت های اطراف شهرستان و ارتفاعات پیش می رویم، کشاورزی منطقه در وضعیت نامناسب قرار دارد و نشان می دهد که بخش قابل توجه کشاورزی شهرستان تحت تاثیر پتانسیل های بالقوه طبیعی منطقه قرار دارد.

شبکه حمل ونقل عمومی مجموعه ای از افراد، امکانات و تجهیزات زیرساختی است که هدف نهایی آن جابه جایی مسافران به صورت انبوه در سطح شهرها می باشد؛ بنابراین افزایش کیفیت ناوگان حمل ونقل عمومی به بهبود وضعیت ترافیک و کاهش آلودگی در شهرها کمک شایانی می کند و زمینه سرزندگی و شادابی بیشتر شهروندان و شهرها را هم فراهم می سازد. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان رضایتمندی شهروندان از شبکه حمل ونقل درون شهری در شهر اردبیل می باشد. پژوهش حاضر در گروه تحقیقات کیفی قرار می گیرد. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی تکنیک مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته و در بخش کمی، شامل پرسش نامه محقق ساخته متشکل از چهار سؤال امکانات و خدمات، سرعت حمل ونقل، رفتار و برخورد رانندگان و پیشنهادات می باشد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار ATLAS-ti و روش کدگذاری استفاده شده است. در این راستا از تعداد 26 نفر از شهروندان شهر اردبیل مصاحبه به عمل آمد و مدت انجام هر مصاحبه از 20 تا 50 دقیقه به طول انجامید. یافته های حاصل از پردازش داده های پژوهش نشان داد که در بخش امکانات و خدمات فرسودگی ناوگان حمل ونقل و نامناسب بودن صندلی ها، در بخش سرعت حمل ونقل، کند بودن سرعت حرکت و زمان بر بودن تا رسیدن به مسیر مقصد و در بخش رفتار رانندگان رعایت قوانین راهنمایی ورانندگی مهم ترین نماگرهای تشکیل دهنده سیستم اتوبوس رانی در شهر اردبیل را تشکیل می دهند. همچنین تحلیل یافته های منتج شده از مصاحبه با شهروندان نشان داد که تعویض اتوبوس های فرسوده و افزایش مسیرهای ویژه اتوبوس مهم ترین پیشنهادات ارائه شده برای بهبود عملکرد سیستم اتوبوس رانی در شهر اردبیل می باشند.