فرامرز سهرابی

مقدمه: ترس از گناه ویژگی وسواس فکری عملی است که مرکزیت احساس گناه را در علائم وسواس تأیید می کند. هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی ویژگی های روانسنجی و ساختار عاملی نسخه ایرانی مقیاس ترس از گناه برای اختلال وسواس فکری عملی انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی در زمره پژوهش های توسعه ای و از نوع روانسنجی بود. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان شرکت آتی نیرو، بی مکث و پویندگان راه سعادت در سال ۱۴۰۱ در شهر تهران بود، که تعداد ۵۲۰ نفر به صورت در دسترس انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه وسواس جبری ونکوور (۲۰۰۴) و مقیاس ترس از گناه (۲۰۱۶) استفاده شد. جهت بررسی همسانی درونی داده ها از آلفای کرونباخ و جهت بررسی روایی از روایی همگرا، تحلیل عامل تأییدی، روایی سازه و نرم افزارهای SPSS نسخه ۲۶ و AMOS نسخه ۲۴ استفاده شد. یافته ها: نتیجه تحلیل عاملی نشان دهنده تأیید دو عامل پیشگیری از آسیب و تنبیه در سازه ترس از گناه که در مجموع ۰/۵۳ آن را تبیین می کند. روایی سازه مقادیر بالاتر از ۰/۷ و ۰/۵ بود. همچنین مقادیر آلفای کرونباخ برای کل مقیاس ۰/۹۰ و دو مؤلفه پیشگیری از آسیب ۰/۷۵ و تنبیه ۰/۸۸ بدست آمد، که نشان دهنده روایی همگرا و سازه این پرسشنامه بود. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان دهنده کفایت ویژگی های روانسنجی پرسشنامه ترس از گناه از نظر ارزیابی ویژگی های ترس از گناه در اختلال وسواس فکری عملی بود. پژوهش های آینده می توانند از این ابزار برای اهداف ارزیابی و بررسی ترس از گناه در بیماران مبتلا به وسواس فکری عملی استفاده نمایند.

مقدمه: نوجوانان جداشده از خانه، به واسطه جدایی و تجربه رویدادهای پر فشار، نه تنها بیش تر در معرض رفتارهای پرخطر جنسی هستند، بلکه فرصت های لازم برای آموزش جنسی از طریق منابع مناسب را از دست می دهند. با توجه به این وضعیت، مهم است که قبل از ارائه هرگونه راه کار، وضعیت سلامت جنسی و مشخصه های آن بررسی و شناسایی شود. روش: این پژوهش با شیوه ارزیابی سریع وضعیت، مبتنی بر روش پژوهش کیفی صورت گرفته است که در برخی مواقع از اطلاعات کمی توصیفی نیز استفاده شده است. نمونه ها از بین جامعه آماری که نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ ساله تحت مراقبت شبانه روزی در شهر تهران و دست اندرکاران مراقبت از آن ها بودند، به روش هدفمند انتخاب شدند. مصاحبه های متمرکز گروهی (با استفاده از دو پرسش نامه نیمه ساختاریافته برای هدایت این بحث ها) و مشاهده در بازدید از مراکز و مصاحبه انفرادی و پرسش نامه مربوطه، روش های جمع آوری داده ها بود. یافته ها: یافته های تحقیقی حاکی از آن است که نوجوانان تحت مراقبت، در بخش سلامت جنسی، چالش های جدّی دارند. درگیر شدن در روابط جنسی زودهنگام و پرخطر و قلدری و بهره کشی جنسی از همسالان و نگرش های منفی جنسی از تهدیدهای سلامت آن هاست. همچنین، آن ها در دستیابی به منابع اطلاعات جنسی معتبر، با محدودیت های فراوانی روبه رو هستند، به طوری که مهم ترین منابع دسترسی به اطلاعات جنسی آن ها دوستان و فیلم های پورنوگرافی است. بحث: نوجوانان تحت مراقبت، به موازات سوءبرداشت های خاصی که در زمینه موضوعات جنسی دارند، نیازهای بیش تری نیز برای دریافت خدمات آموزش جنسی دارند. در این باره، خلائی اساسی وجود دارد؛ بنابراین، ضروری است که به منظور ارتقای سلامت جنسی نوجوانان، برنامه های مداخله ای آموزشی شفاف و مشخص و کاربردی تدوین و عرضه شود.

مقدمه: جانبازان هشت سال دفاع مقدس ، دچار آسیب های جسمی و روانی بسیاری شده اند که بر ابعاد مختلف سلامت روان خانواده به خصوص همسر و فرزندان آنان تأثیر مستقیم دارد. این تاثیرات منجر به بروزاختلال در کارکردهای مختلف اجتماعی، شغلی یا رفتاری آنها می گردد. باتوجه به این که سهم زیادی از توانمندی های افراد به سلامت روانی آن ها و خوش بین بودن نسبت به مسائل مختلف زندگی و توانایی مقابله با مشکلات را دارد، هدف اصلی این پژوهش تعیین اثربخشی امیددرمانی بر افزایش تاب آوری و خوش بینی فرزندان دختر جانباز و بررسی این مداخله در مرحله پیگیری می باشد. روش: جامعه آماری ،کلیه فرزندان دختر جانباز شهر تهران در سال تحصیلی91-90 می باشند که از بین آن ها تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند (هرگروه 15نفر). روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی و طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. گروه آزمایش طی 8 جلسه تحت آموزش امیددرمانی قرار گرفتند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه خوش بینی LOT-R، و پرسش نامه ی تاب آوری CD-RIS بودند. نتایج: نتایج به دست آمده از طریق روش آماری تحلیل کوواریانس با تأکید بر مقدار F به دست آمده در منبع تغییرات گروه در سطح (05/0P=) در هر دو متغیر وابسته (تاب آوری و خوش بینی) نشان داد که امیددرمانی مؤثر بوده به طوری که باعث افزایش میانگین های پس آزمون در گروه آزمایش شده است. همچنین در مرحله پیگیری که بعد از حدود چهارماه انجام شد، با در نظر گرفتن مقدارt برای متغیرهای تاب آوری و خوش بینی در سطح (05/0P=) تفاوت معناداری بین نمرات پس آزمون، گروه آزمایش و نمرات پیگیری وجود نداشت و می توان گفت امیددرمانی در افزایش نمره تاب آوری و خوش بینی فرزندان دختر جانباز ثبات دارد. بحث: امیددرمانی باعث افزایش تاب آوری و خوش بینی فرزندان دختر جانباز می شود و این نتیجه در مرحله پیگیری نیز ثبات دارد.

زمینه: همان گونه که اشکال مختلف روان درمانی پویشی می تواند به عنوان ابزاری مؤثر برای درمان اختلالات روانی مورد توجه قرار گیرد، می تواند با اثرات منفی نیز همراه باشد. با این حال، علی رغم مطالعات مختلف، در زمینه اثرات منفی روان درمانی های پویشی، مطالعات کیفی اندکی صورت گرفته است. هدف: هدف از انجام این پژوهش کیفی، ارائه مدلی مفهومی از اثرات منفی روان درمانی های پویشی بر اساس ویژگی های درمانگر، درمانجو و رویکرد درمانی بود.روش: این پژوهش با رویکرد کیفی و روش داده بنیاد (گراندد تئوری) انجام شد. جامعه مورد مطالعه پژوهش شامل تمامی روان درمانگران پویشی تهران و درمانجویان ساکن شهر تهران در سال های 1402 و 1403 بود که از یکی از شیوه های روان درمانی پویشی، استفاده کرده بودند. نمونه مورد پژوهش شامل 18 نفر از درمانگران پویشی و 8 نفر از درمانجویانی بود که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها در این پژوهش، مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. داده های حاصل از مصاحبه های انجام شده با روش اشتراوس و کوربین تجزیه و تحلیل شدندیافته ها: در تحلیل نهایی داده ها، 17 مضمون محوری شامل مکانیسم های دفاعی بدوی درمانجو،کیفیت رابطه با والدین، ویژگی های شخصیتی درمانجو، مقاومت به درمان، آشفتگی در ساختار خانواده، ویژگی های شخصیتی درمانگر، خطاهای حرفه ای درمانگر، تخطی از مرزهای درمانی، عدم تسلط حرفه ای، مشکلات زندگی جاری درمانگر، عینی نبودن معیارهای ارزیابی در رویکردهای پویشی، بدون ساختار بودن درمان های پویشی، تشدید نشانگان، تشدید مشکلات روان تنی، تشدید گرایش های خود تخریبی، اخلال در عملکرد، شناسایی شدند و در نهایت "بافتار تعاملی درمانگر و درمانجو" به عنوان مضمون مرکزی انتخاب شد.نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش، مهم ترین عامل مؤثر بر اثرات منفی روان درمانی های پویشی، فضای تعاملی بین درمانگر و درمانجو بود،پیشنهاد می شود ویژگی های شخصیتی درمانگ

مقدمه:پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر طرحواره درمانی بر کاهش علائم بیش انگیختگی هیجانی جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه پایه ریزی و اجرا شد تا اثربخشی این شیوه درمانی نوپا، برای اختلالی که مزمن و مقاوم به درمان های روان شناختی گذشته است ارزیابی شود. روش: روش تحقیق، طرح تجربی تک موردی از نوع خط پایه چندگانه و ابزارهای پژوهش، پرسشنامه فرم کوتاه طرحو اره یانگ، پرسشنامه جبران یانگ، پرسشنامه اجتناب یانگ – رای، پرسشنامه بالینی چند محوری میلون، مقیاس اجرایی بالینی اختلال استرس پس از ضربه است. جامعه آماری، جانبازان مبتلا به PTSD هستند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند سه نفر که واجد شرایط دریافت مداخله درمانی بودند انتخاب شدند. مداخله درمانی در 21 جلسه و برای هر آزمودنی اجرا شد. همچنین یک دوره پیگیری دو ماهه برای سنجش تداوم اثرات درمانی در نظر گرفته شد. نتایج: یافته ها نشان می دهد که طرحواره درمانی در رسیدن به آماج درمانی، موفق و انجام آن کاهش علائم بیش انگیختگی PTSD را به همراه داشته است. این درمان همچنین باعث کاهش شدت فعالیت طرحواره های ناسازگار در بیماران PTSD شده و دوره پیگیری روند درمان، نشان از دوام دستاوردهای درمان دارد. بحث: نظر به این که علائم بیش انگیختگی در PTSD بسیار پایدار بوده و متغیرهای شخصی در ایجاد، رشد و ابقاء آن ها نقش موثری دارد و از سویی این عوامل، مرتبط با روابط ناسازگار پیش از ضربه اند که در ایجاد طرحواره های ناسازگار اولیه نقش دارند، طرحواره درمانی با آماج قرار دادن ریشه های رشدی اختلال و بازسازی طرحواره های ناسازگار، قادر به درمان پایدار علائم بیش انگیختگی بوده است.

زمینه: در ایران، ازدواج های میان زنان ایرانی و مردان مهاجر افغانستانی در حال افزایش است، اما اطلاعات محدودی درباره خشونت خانگی علیه زنان ایرانی با همسران افغانی مهاجر وجود دارد. خشونت خانگی یک مسئله اجتماعی و بهداشتی جدی است که نیازمند شناخت دقیق عوامل مؤثر بر آن در این زمینه است. هدف: هدف این مطالعه شناسایی عوامل مؤثر بر خشونت خانگی علیه زنان ایرانی دارای همسر مهاجر افغانستانی بود. این مطالعه می تواند به بهبود سیاست ها و برنامه های پیشگیری از خشونت خانگی در این جوامع منجر شود. روش: روش پژوهش حاضر پدیدارشناسی توصیفی بود. جامعه آماری شامل تمامی زنان ایرانی قربانی خشونت خانگی دارای همسر مهاجر افغانستانی ساکن در استان تهران بود. روش نمونه گیری به شیوه گلوله برفی بود که نهایتا با 14 نفر از آن ها مصاحبه به عمل آمد. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته بود، پس از گردآوری داده ها با روش هفت مرحله ای کلایزی تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان دادند که عواملی از قبیل ویژگی های شخصی زنان (مانند سن، تحصیلات و وضعیت اقتصادی)، ویژگی های همسران افغانی (اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی)، و عوامل خانوادگی و اجتماعی (مانند فشارهای فرهنگی و نگرش های جامعه)، در افزایش خشونت خانگی علیه زنان ایرانی نقش دارند. نتیجه گیری: با توجه به یافته های این مطالعه، به نظر می رسد که شناخت دقیق از عوامل مؤثر بر خشونت خانگی در این جامعه مهم است. این مطالعه می تواند به تدوین سیاست ها و برنامه های پیشگیری از خشونت خانگی علیه زنان ایرانی با همسران افغانی کمک کند و به بهبود وضعیت اجتماعی و بهداشتی این افراد منجر شود.

پژوهش حاضر به منظور عرضه الگوی صبر مبتنی بر آموزه های اسلامی و تعیین کارآمدی آن بر به باشی روان شناختی انجام شد. فرض این پژوهش آن است که آموزش صبر، سبب افزایش به باشی روان شناختی می شود. در این پژوهش مبتنی بر مؤلفه ها و روش های افزایش صبر که بر اساس الگوی شادکامی پسندیده (1395) به دست آمد، برنامه ای نه جلسه ای تدوین شد. طرح این تحقیق به صورت نیمه آزمایشی و از نوع پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. برای این منظور 26 نفر از زنان خانه دار در یکی از سرای محله های منطقه ۲۲ استان تهران از طریق پرسش نامه به باشی روان شناختی انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه ۱۳ نفری آزمایش و کنترل قرار گرفتند. بعد از انجام پیش آزمون از هر دو گروه، گروه آزمایشی، ۹ جلسه در کلاس آموزش صبر شرکت کردند و در این مدت گروه کنترل در معرض هیچ آموزشی قرار نگرفت. مقایسه هر دو گروه با استفاده از مدل آماری تحلیل کوواریانس انجام گرفت. تحلیل و مقایسه نتایج پیش آزمون و پس آزمون گروه آزمایش و کنترل نشان داد به باشی روان شناختی در گروه آزمایش ارتقا یافته است، در حالی که در نتایج پیش آزمون و پس آزمون گروه کنترل افزایشی دیده نشد. افزایش به باشی روان شناختی پس از گذشت 45 روز نیز ماندگار بود. از این رو، مداخله و برنامه آموزشی صبر با تأکید بر آموزه های اسلامی در به باشی روان شناختی زنان مؤثر است. نتیجه اینکه می توان با آموزش صبر مبتنی بر آموزه های اسلامی، به باشی زنان خانه دار را افزایش داد.

پژوهش حاضر با هدف ساخت، رواسازی و اعتباریابی مقیاس شکر، بر اساس آموزه های اسلام، طراحی و اجرا شده است. برای رسیدن به این هدف از دو روش توصیفی و پیمایشی استفاده شد. در روش توصیفی، پس از بررسی روان شناختی متون دینی، نشانه های انسان شاکر و موانع شکرگزاری به دست آمد و با توجه به آنها، مقیاس اولیه ساخته و پس از تأیید ساختار و محتوای مقیاس به دست کارشناسان در نمونه ششصد نفری که با روش در دسترس انتخاب شدند، اجرا شد. برای بررسی روایی، از روایی محتوا و تحلیل عاملی استفاده شد. میانگین نمره کارشناسان به نشانه ها ۹۳/۱ از 3 و به گویه ها ۲۲/۱ از 2 بود که نشان دهنده روایی محتوایی مطلوب این مقیاس است. تحلیل عاملی به شیوه مؤلفه های اصلی و چرخش واریماکس حاکی از وجود ده عامل با ۸/۴۵ درصد واریانس سؤالات، نیز گویای روایی این مقیاس بود. این عامل ها عبارت اند از: ابراز تشکر از مردم؛ تشکر از خدا؛ شکر عملی؛ رضایت؛ بهره دهی؛ انکار؛ تواضع؛ مادی گرایی؛ همدلی و وسعت نظر. برای بررسی اعتبار از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. آلفای کل مقیاس ۸۹۵/۰ به دست آمد و مشاهده آلفای خرده مقیاس ها نیز نشان دهنده قابل قبول بودن همسانی درونی گویه ها در تمام عامل ها بود. نتیجه: با توجه به آموزه های اسلام، مقیاسی ده عاملی با 109 گویه و روایی و اعتبار مطلوب، برای سنجش شکر ساخته شد.

هوش معنوی، هوشی است که تمامی ابعاد دیگر هوش انسانی را یکپارچه می کند. هدف از این پژوهش مقطعی، بررسی مقایسه ای هوش معنوی در میان دانشجویان و طلاب حوزه علمیه، و همچنین بررسی تفاوت های جنسیتی بود. در این مطالعه از ابزار سنجشی پرسش نامه اسلامی هوش معنوی (IQSI) استفاده شده که بر پایه دیدگاه های اسلامی از مؤلفه های مهم هوش معنوی طراحی شده است. نمونه این پژوهش شامل ۳۰۶ تن از دانشجویان و طلاب حوزه علمیه بود که در محدوده سنی ۱۸ تا ۲۵ سال قرار داشتند، و به روش خوشه ای از میان دانشکده های دانشگاه تهران و حوزه های علمیه برادران و خواهران تهران انتخاب شدند. نتایج نشان داد که به طور کلی هوش معنوی در طلاب و دانشجویان متفاوت است، به طوری که طلاب از توانمندی های تجربه ای معنوی بیشتری برخوردارند. اما تفاوت معنادار جنسیتی در هوش معنوی وجود ندارد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که ظرفیت های معنوی را بیش از همه می توان در بافت طلاب حوزه علمیه عمیقاً بررسی کرد. بر این اساس لازم است همراه با مشارکت این قشر، پژوهش های تبیینی و پیش بینی کننده در این حیطه در دستور کار قرار گیرد.

پژوهش های پیشین گویای رابطه مثبت دین، معنویت، و دینداری با بهزیستی و سلامت روانی است. پژوهش حاضر به بررسی چگونگی رابطه دین با بهزیستی ذهنی می پردازد. این پژوهش به برازش یک مدل علّی بهزیستی ذهنی بر اساس دین می پردازد که در آن، دین از طریق امید، هدف در زندگی، و اضطراب مرگ بر شاخص های بهزیستی ذهنی اثر غیرمستقیم دارد. ۴۷۲ دانشجو به این پرسشنامه ها پاسخ دادند: «مقیاس شادی فاعلی»، «مقیاس رضایت از زندگی»، «مقیاس حرمت خود روزنبرگ»، «مقیاس تجدید نظر شده جهت گیری دینی»، «آزمون هدف در زندگی»،« مقیاس امیدواری»، و «مقیاس اضطراب مرگ تمپلر». یافته ها نشان داد شاخص های دینداری با شادی، رضایت از زندگی، حرمت خود، امیدواری، و هدف در زندگی رابطه مثبت دارند. رابطه دینداری برونی فردی با اضطراب مرگ مثبت بود. نتایج تحلیل مسیر، برازش مدل پیشنهادی را تائید کرد. به طور خاص، نقش های واسطه ای دو متغیر امید، و هدف در زندگی در رابطه دین با بهزیستی ذهنی تائید شدند. تلویحات نظری یافته های پژوهش به بحث گذاشته شد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر استفاده از شبکه های اجتماعی بر افسردگی با نقش میانجی تصویر بدن انجام شده است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری دادههای پژوهش از نوع توصیفی و همبستگی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه جوانان عضو در شبکه های اجتماعی بوده است و اعضای نمونه با روش غیراحتمالی در دسترس انتخاب شدند. حجم نمونه مورد نیاز با استفاده از فرمول گرین 106 نفر تعیین شد (234=n). برای گردآوری داده ها از سه پرسشنامه استاندارد اعتیاد اینترنتی یانگ (1998)، تست افسردگی بک (1967)، پرسشنامه روابط چندبعدی خود-بدن (1997) استفاده شد. نتایج تحلیل داده ها در پژوهش نشان داد که افسردگی پاسخ دهندگان خفیف می باشد. همچنین میانگین و انحراف استاندارد استفاده از شبکه های اجتماعی نشان دهنده عدم وابستگی روانی به اینترنت است و در نهایت میانگین و انحراف استاندارد تصویر بدن در پژوهش از تصویر بدنی قوی در پاسخ دهندگان خبر می دهد. نتایج آزمون رگرسیون نشان داد که استفاده از شبکه های اجتماعی به طور متوسط با متغیر افسردگی همبستگی دارد و تغییرات این متغیر را به طور معناداری پیش بینی می کند (0.001>P ). همچنین نقش میانجی تصویر بدن در رابطه بین استفاده از شبکه های اجتماعی و افسردگی تایید شد. با توجه به تاثیر معنادار استفاده از شبکه های اجتماعی بر افزایش افسردگی از طریق نقش میانجی تصویر بدن، اتخاذ راهکارهایی جهت آموزش و فرهنگ سازی در زمینه استفاده از این شبکه ها و افزایش ادراک افراد از تصویر بدنی شان از طریق برنامه های آموزشی و کارگاه های روانشناختی امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.