مطالعات رسانه های نوین

در این مقاله تداخلات فضای مجازی و فضای واقعی و آسیب هایی که ممکن است خو گرفتن در فضای مجازی بر مناسبات اجتماعی در فضای واقعی وارد کند از منظر تکوین ادراک جمعی مورد مداقه نظری قرار گرفته است. درمجموع به نظر می رسد طی فرایندی که در مقاله توضیح داده شده است غرق شدن در فضای مجازی و شکل گیری ادراک مجازی در کنار خو گرفتن به قواعد فضای مجازی موجب اختلالات ادراکی کنشگران در فضای واقعی شده است به نحوی که به جای عقلانیت ارتباطی در دوران حاکمیت رسانه های اجتماعی با پدیده ای تحت عنوان «پریشانی ارتباطی» مواجه هستیم. پدیده ای که موجب شده است اختلالات عمده ای در مناسبات اجتماعی فردی و گروهی انسان ها به وجود آورد. خطای محاسباتی در ارسال پیام و کنش معنادار، شوکه شدن در برابر واکنش نسبت به پیام ارسال شده و کنش صورت گرفته، ابراز آرمان های دور و دراز به عنوان دست یافتنی های کوتاه مدت از جمله اجزای مفهومی پریشانی ارتباطی تلقی می شوند.

امروزه نقش واهمیت رسانه ها در اطلاع رسانی و شکل دهی به افکار عمومی بر کسی پوشیده نیست ودر میان انواع رسانه ها،رسانه های اجتماعی با تحولاتی که در ابعاد مختلف فناوری، تجهیزات، حجم و روش داشته اند، می توانند به عنوان حامل و فرستنده پیام دراقناع افکار عمومی بیشترین تاثیرراداشته باشند.تحقیق حاضرباهدف شناسایی مولفه های الگوی اقناع افکار عمومی در رسانه های اجتماعی انجام شده ورویکرد پژوهش از نوع کیفی با استفاده از راهبرد سنتز پژوهی میباشد. جامعه آماری در بخش اول شامل کلیه مقاله های مرتبط با موضوع "اقناع "، "افکار عمومی"، "رسانه های اجتماعی" در بازه زمانی 2010 تا 2023 بود. نمونه آماری شامل کلیه اسناد و منابع مرتبط با موضوع به تعداد 75 سند می باشد که22 موردپس از چندین مرحله غربالگری بر اساس عنوان، چکیده و محتوا،انتخاب و وباروش کدگذاری مخصوص مطالعات کیفی تحلیل گردید.نتیجه نشان داد مولفه های الگوی اقناع افکار عمومی در بستر رسانه های اجتماعی شامل پنج مولفه اصلی(مقوله هسته ای) است که عبارتند از: راهبرد های متقاعدسازی، اعتماد و صداقت، مخاطب محوری، کمیابی و ویژگی پیام . با توجه به نتیجه تحقیق پیشنهاد می شودازسوی فعالان ،کنشگران ومدیران عرصه رسانه برای اقناع افکاری عمومی در رسانه های اجتماعی ،اعتمادسازی درمیان مخاطبان صورت گیرد. سپس، برای تولید پیام های اقناعی عناصری چون صداقت،اعتبار ،جذابیت وجلب اعتماد مخاطب را درنظر گرفته و راهبردها وتکنیک های اقناعی مناسب را انتخاب نمایند. همچنین به مخاطب، نیاز ها و اهداف او از حضور در رسانه های اجتماعی توجه نموده، پیام های غیرتکراری و جذاب تولید و منتشر نمایند.

دیجی کالا به عنوان بزرگترین پلتفرم خرده فروشی آنلاین در ایران، یکی از برندهاییست که از ظرفیت رسانه های اجتماعی مختلف برای تحقق اهدافش بهره می جوید. از طرفی فضای کلی و منحصربفرد حاکم بر میکروبلاگ توییتر به گونه ایست که فعالیت در آن حساسیت های خاص خودش را دارد. به همین دلیل، در پژوهش حاضر به تحلیل شیوه درگیرشدن مخاطب-مشتریان در توییتر با برند دیجی کالا پرداخته شد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی-اکتشافی بوده و رویکرد آن کمی است. همچنین از داده کاوی و تحلیل شبکه های اجتماعی در آن استفاده شده و با استفاده از یکی از ابزارهای پایش شبکه های اجتماعی، یعنی پلتفرم هشتگ، به گردآوری و تحلیل داده ها یا همان توییت های موجود در اینترنت پرداخته شده است.در همین راستا، ابتدا توییت های کاربران توییتر که شامل کلیدواژه های مرتبط با دیجی کالا بودند را گردآوری و با تحلیل آنها تلاش کردیم الگوهای درگیرشدن مخاطب-مشتریان با این برند را شناسایی کنیم. در انتها، با نمایش نمودار سری های زمانی روند انتشار مطالب، سری های زمانی و روند احساسات یا سنتیمنت مطالب، ابرکلمات، ابرهشتگ و تاپیک مدلینگ، برجسته ترین روندها و موضوعات درگیرکننده کاربران توییتر با دیجی کالا ارائه و ضمن تحلیل چرایی آن، پیشنهاداتی برای حضور موثر برندها در این شبکه اجتماعی آورده شده است.

پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر استفاده از شبکه های اجتماعی بر افسردگی با نقش میانجی تصویر بدن انجام شده است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری دادههای پژوهش از نوع توصیفی و همبستگی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه جوانان عضو در شبکه های اجتماعی بوده است و اعضای نمونه با روش غیراحتمالی در دسترس انتخاب شدند. حجم نمونه مورد نیاز با استفاده از فرمول گرین 106 نفر تعیین شد (234=n). برای گردآوری داده ها از سه پرسشنامه استاندارد اعتیاد اینترنتی یانگ (1998)، تست افسردگی بک (1967)، پرسشنامه روابط چندبعدی خود-بدن (1997) استفاده شد. نتایج تحلیل داده ها در پژوهش نشان داد که افسردگی پاسخ دهندگان خفیف می باشد. همچنین میانگین و انحراف استاندارد استفاده از شبکه های اجتماعی نشان دهنده عدم وابستگی روانی به اینترنت است و در نهایت میانگین و انحراف استاندارد تصویر بدن در پژوهش از تصویر بدنی قوی در پاسخ دهندگان خبر می دهد. نتایج آزمون رگرسیون نشان داد که استفاده از شبکه های اجتماعی به طور متوسط با متغیر افسردگی همبستگی دارد و تغییرات این متغیر را به طور معناداری پیش بینی می کند (0.001>P ). همچنین نقش میانجی تصویر بدن در رابطه بین استفاده از شبکه های اجتماعی و افسردگی تایید شد. با توجه به تاثیر معنادار استفاده از شبکه های اجتماعی بر افزایش افسردگی از طریق نقش میانجی تصویر بدن، اتخاذ راهکارهایی جهت آموزش و فرهنگ سازی در زمینه استفاده از این شبکه ها و افزایش ادراک افراد از تصویر بدنی شان از طریق برنامه های آموزشی و کارگاه های روانشناختی امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.

مطالبات درواقع نیازهای همه یا بخش بزرگی از اعضای یک جامعه است که خود برگرفته از گفتمان های ترویج شده در آن جامعه است. گفتمان ها به اولویت بندی نیازهای طرفداران خود می پردازند؛ بنابراین با شناسایی گفتمان هایی که طرفداران زیادی در حوزه حقوق زنان دارند، می توان مطالبات آن ها را شناخت. نتیجه این شناسایی در سطح کلان می تواند رویکرد قانون گذاری و برنامه ریزی برای تحقق این خواسته ها را فراهم کند. ازآنجاکه شبکه اجتماعی اینستاگرام بستر وسیعی را برای به اشتراک گذاری مطالب مختلف از قبیل متن، تصویر، صوت و تصویر فراهم می کند، پژوهش حاضر به تحلیل گفتمان مطالبات حقوق زنان در این شبکه اجتماعی پرداخته است. این تحقیق اکتشافی ازنظر روش شناسی کاربردی و کیفی است که با استفاده از روش تحلیل گفتمان نورمن فرکلاف و تئون ون دایک و نیز روش نمونه گیری غیراحتمالی و تکنیک هدفمند انجام شده است. جامعه آماری کلیه صفحات واقعی کاربران زن ایرانی با بیش از 10000 فالوور بود. این صفحات باید در مورد حقوق زنان ایرانی باشد. هر پست باید حداقل سیصد کلمه باشد و معیارهای دیگری مانند دوقطبی بودن را، داشته باشد. بر این اساس از هزار صفحه، 56 صفحه واجد شرایط بودند. نتایج تحقیق نشان داد که یازده گفتمان که در اینستاگرام طرفداران زیادی دارد مطالبات حقوق زنان را دنبال می کند. این گفتمان ها بر اساس بیشترین تعداد طرفداران: «فمینیست رادیکال»، «فمینیست لیبرال»، «مطالبات فرهنگی و اجتماعی مادران»، «توانمندسازی زنان»، «نواندیشان دینی»، «مثبت نگری به بدن»، «مطالبات فرهنگی و اجتماعی زنان»، «وبلاگ نویسان ضد تبلیغات»، «مطالبات حقوقی زنان»، «ضد خشونت علیه زنان» و «فمینیست اسلامی».

سواد رسانه ای مجموعه ای از مهارت های قابل یادگیری است که به توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل ، نقد و ایجاد انواع پیام های رسانه ای اشاره دارد و یک مهارت ضروری در دنیای امروزی به شمار می رود. پژوهش حاضر با هدف سنجش میزان سواد رسانه ای انتقادی براساس الگوی الیزابت تامن انجام شده است . این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ شیوه پژوهش ، پیمایشی وتوصیفی تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را تمامی کارکنان ادارات شهرستان اردبیل در سال 1400 تشکیل داده اند که حجم آن براساس آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان و سالنامه آماری سال 1399 برابر با 10000نفراست . برای تعیین حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان تعداد 285 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده است و روش گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه استاندارد تامن (1995) صورت گرفته است. نتایج پژوهش و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss26 نشان می دهدکه بین متغیرهای جمعیت شناختی (جنسیت،وضعیت تأهل ، میزان درآمد، سن ، میزان تحصیلات) با میزان سواد رسانه ای انتقادی رابطه معناداری وجود ندارد. همچنین نتایج یافته های استنباطی نشان داد که میزان سواد رسانه ای انتقادی با در نظر گرفتن متغیرهای رژیم مصرفی، شناخت ویژگی های پیام و نقد پیام در بین پاسخ گویان به پرسشنامه بزرگتر از 05%(000/1) می باشد و میانگین سواد رسانه ای در جامعه آماری پژوهش حاضر کمتر از حد مطلوب است.

هدف از انجام این پژوهش بررسی محتوای یادگیری دانشجو معلمان در شبکه های اجتماعی و ادراک آن ها نسبت به اعتبار محتوای به اشتراک گذاشته شده در این شبکه ها بود. روش این پژوهش کیفی و از نوع پدیدارشناسانه بود. جامعه پژوهش کلیه دانشجو معلمان رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان شهرستان بیرجند بود که در سال تحصیلی 1399-1400 مشغول به تحصیل بودند. با روش نمونه گیری هدفمند و تا اشباع نظری داده ها با 15 نفر (7 نفر مرد و 8 نفر زن) از این دانشجو معلمان مصاحبه نیمه ساختاریافته صورت گرفت و داده های حاصل با روش تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت. برای پایایی داده ها از روش توافق بین کدگذاران و برای روایی یافته ها از روش بازنگری توسط متخصصان استفاده شد. یافته ها نشان داد که محتوای یادگیری دانشجو معلمان در شبکه های اجتماعی شامل محتوای مرتبط با دانشگاه (رشته محور، مهارت محور و زبان انگلیسی)، مدرسه (روش تدریس، مدیریت کلاس و محتوای دوره ابتدایی) و اطلاعات عمومی (اخبار، اطلاعات پزشکی و اطلاعات فناورانه) است. همچنین دانشجو معلمان نسبت به محتوای به اشتراک گذاشته شده در شبکه های اجتماعی دیدگاه مثبتی ندارند و ازنظر آن ها، محتوای موجود در شبکه های اجتماعی، نامتناسب، غیر موثق و ناقص است. بر این اساس پیشنهاد می شود که دانشگاه فرهنگیان با ارائه محتوای معتبر، طبقه بندی شده و متناسب با هر رشته تحصیلی در شبکه های اجتماعی به توسعه حرفه ای دانشجو معلمان و نگرش مثبت آن ها به محتوای این شبکه ها کمک کند.

پژوهش حاضر باهدف طراحی الگوی برنامه درسی توسعه مهارت های حرفه ای دانشجویان با استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی انجام شده است.روش پژوهش، آمیخته (کیفی-کمی) از نوع اکتشافی که در بخش کیفی داده بنیاد و در بخش کمی توصیفی-پیمایشی مقطعی بود. شرکت کنندگان دربخش کیفی شامل کلیه خبرگان برنامه درسی و متخصصان مرتبط به طرح پژوهش بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمندانتخاب شدند. تعداد شرکت کنندگان بر اساس اشباع نظری 13 نفر در نظرگرفته شد. در بخش کمی، جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران بودکه با استفاده از جدول مورگان و روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای 382 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش در بخش کیفی مصاحبه های نیمه ساختاریافته با خبرگان و در بخش کمی شامل پرسشنامه محقق ساخته بود. روش تجزیه و تحلیل داده های پژوهش در بخش کیفی کدگذاری نظری و در بخش کمی نیز آمار توصیفی (درصد، فراوانی) و استنباطی (تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی) با استفاده از نرم افزار Amos وSpss-V23 بود. برای اعتبارسنجی الگوی ارائه شده از روش دلفی استفاده گردید. یافته ها نشان داد که برنامه درسی مورد نظر در 14 بعد مورد توجه قرار گرفته است که شامل منطق، اهداف، محتوا، راهبردهای یاددهی – یادگیری، فعالیت های یادگیری فراگیران، مواد و منابع، گروه بندی فراگیران، زمان، فضا، روش های ارزشیابی، صلاحیت های حرفه ای اساتید، تعالی، عوامل بازدارنده و عوامل تسهیل گر بود. درنهایت بر اساس عوامل شناسایی شده الگوی برنامه درسی توسعه مهارت های حرفه ای دانشجویان با استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی طراحی شد که از دیدگاه متخصصان و کاربران از اعتبارمناسبی برخوردار بود.

پژوهش حاضر با اتکا به نظریات تحلیل گفتمان لاکلاو و موفه، نظریه ی تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف و همچنین نظریه ی دریافت (استوارت هال)، خوانش شهروندان دورودی را درخصوص 14 مستند سیاسی شبکه ی من وتو که گفتمان های جمهوری اسلامی و پهلوی را بازنمایی می کند، مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش پرسش هایی از قبیل اینکه گروه های کانونی شهروندان دورودی، مستندهای سیاسی شبکه ی من وتو را چگونه خوانش می کنند؟ و آیا شبکه ی «من وتو» توانسته ذهنیت مثبتی را از گفتمان پهلوی و ذهنیت منفی را از گفتمان جمهوری اسلامی در مخاطب ایرانی ایجاد کند، مطرح و به این پرسش ها پاسخ می دهد. پژوهش موردنظر از سنت روش کیفی پیروی کرده و از دو روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف (دست یابی به نوع رمزگذاری متون مستندهای سیاسی شبکه ی من وتو) و روش مصاحبه ی نیمه ساخت یافته ی فردی و گروهی (کانونی- دست یابی به خوانش مخاطبان) بهره گرفته است. در مرحله ی اول با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، 14 مستند سیاسی موردنظر بررسی و نحوه ی بازنمایی گفتمان جمهوری اسلامی و گفتمان پهلوی استخراج شد. در مرحله ی بعد خوانش مخاطبان از این مستندها به روش مصاحبه های فردی و گروهی مطالعه و درنهایت در مرحله ی سوم به مقایسه ی نحوه ی خوانش مخاطبان با نحوه ی رمزگذاری شبکه ی من وتو پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد که غالب کدگذاری ها توسط مخاطبان به صورت هژمونیک خوانش و رمزگشایی شده است؛ بنابراین شبکه ی «من وتو» در تأثیرگذاری بر مخاطب (ایجاد ذهنیت منفی نسبت به گفتمان جمهوری اسلامی و ایجاد ذهنیت مثبت نسبت به گفتمان پهلوی) موفق عمل کرده است.

صنعت فرهنگ جهانی جریانی در جهت تولید فرهنگ استاندارد و قالبی، از طریق ابزارهای مدرنی چون رسانه ها برای کنترل و مهار افکار عمومی است. در میان رسانه های امروزی شبکه های اجتماعی مجازی، به عنوان زیست بوم جدید رسانه ای طیف های گسترده افراد را به عنوان کاربر با خود همراه کرده و باعث شکل گیری طبقات جدید اجتماعی نظیر اینفلوئنسرها، سلبریتی ها و... در این فضا شده است که به بازتولید صنعت فرهنگ می پردازند. سیر رشد این گروه نوظهور در فضای مجازی و سیطره نفوذ آن در دنیای واقعی عامل اصلی پرداختن به این موضوع است. هدف اصلی این مقاله بررسی تاثیرات سلبریتیزه شدن بر ابعاد درونی و بیرونی زندگی روزمره کاربران شبکه اجتماعی اینستاگرام به عنوان پر مخاطب ترین شبکه اجتماعی کشور با 26 میلیون کاربر داخلی است. این مقاله از نوع کمی و با روش پیمایش است و جامعه آماری آن کلیه کاربران فعال شبکه اجتماعی اینستاگرام در بازه زمانی سال 1399 در شهر تهران است. نمونه آماری، با نرم افزار SPSS Sample Power در سطح خطای 05/0 درصد، 450 نفر برآورد و داده های این مقاله از طریق پرسشنامه تحت وب (OneDrive) جمع آوری شده است. در تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار Spss و Smart PLS استفاده شده است. نتایج کلی پژوهش رابطه بین سلبریته شدن و بعد بیرونی زندگی روزمره کاربران با 43% R2= درصد و بعد درونی زندگی روزمره کاربران با 49% R2= تایید می کند. نتابج حاکی از آن است که سلبریزیته شدن بیشترین اثر را بر ابعاد درونی زندگی کاربران داشته است.