محمدکاظم رحمان ستایش

محمدکاظم رحمان ستایش

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۱ تا ۹۶ مورد از کل ۹۶ مورد.
۸۱.

وصیت مفضل بن عمر، بازیابی و اعتبارسنجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۱ زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۸۲) 59 - 85

کلیدواژه‌ها: الوصیه مفضل بن عمر بازیابی اعتبارسنجی الکافی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۳۸
از مفضل بن عمر، متنی به نام «الوصیه» در دست است که شامل دو نوع سخن است: سخنان نویسنده و احادیث امام صادق (ع). همه این متن یا تنها احادیث آن از قرن دوم تا پنجم هجری در میان محدثان دست به دست می شده است. این متن از آثار مفقود به شمار می رود که به صورت مستقل وجود نداشته، حتی دست نویسی از آن نمانده است. نوشتار پیش رو به بازیابی اثر یاد شده در کتب فهرست و آثار روایی، به ویژه الکافی و نیز اعتبارسنجی آن با روش قدما پرداخته است. روش این نوشته کتابخانه ای است که بر اساس داده های سندی و متنی به تحلیل سند و متن می پردازد.  
۸۲.

تأثیر شناخت احکام حکومتی در فهم حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۰ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۷۸) 117 - 142

کلیدواژه‌ها: فقه الحدیث حکم حکومتی تعارض احادیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۱۳۰
فهم حدیث و حل تعارض مفهومی احادیث زمانی حاصل می شود که مقصود و جایگاه صدور روایت ها به درستی تببین شود. نخستین دستورات حکومتی اسلام، در حکومت پیامبر(ص) و امیر المؤمنین (ع)، متناسب با نیاز و وضعیت جامعه و مخاطبان آن زمان بیان شده است. در نگاه اول، این دستورات و راه های شناخت آنها باید شناسایی شوند. و در مرحله دوم، بر اساس تحلیل این احادیث، با شرایطی این دستورها نسبت به دیگر زمان ها و مخاطبان هم شامل خواهد بود. شناخت این نوع احادیث، در فهم برخی از احادیث، و نیز حل تعارض میان بسیاری از احادیث احکام تأثیر فراوان دارد.
۸۳.

تحلیل گفتمان احادیث «ده دوازده» در فقه معاملات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۵ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۹۸) 31 - 55

کلیدواژه‌ها: غریب الحدیث تحلیل گفتمان ده دوازده ترجمه حدیث هلیدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۵۹
اصطلاح «ده دوازده» در متون حدیثی، با عنوان روشی در معامله شناخته می شود. این اصطلاح به دلیل فاصله زمانی و ناآگاهی مترجم از ابعاد گفتمان متن، اغلب بدون هیچ تغییر یا توضیحی در متون ترجمه وارد شده و این عدم توجه باعث ایجاد گسست گفتمانی و انتساب دو حکم مغایر به این روش معامله شده است. برخی از ابزارهای گفتمان فرکلاف مانند نظام نقش گرای هلیدی می تواند در تحلیل و شناخت حکم این روش معامله موثر باشد؛ اما از آنجایی که امروزه گفتمان متن در متون دینی برای ما ناشناخته است، ابزارهای دیگری نیز چون شناسایی دال مرکزی، استخراج پیش انگاره، مطالعه همزمانی پویا، بررسی همنشین و جانشین های متن نیز در این پژوهش استفاده شده است. در نتیجه، با بررسی این موارد به نظر می رسد که ائمه اطهار: با تغییر گفتمان این اصطلاح به تغییر کاربرد آن اقدام کرده و آن را از معامله و بیعی فاسد به پیش معامله ای بدون اشکال مبدل ساخته اند.
۸۴.

نقد و بررسی ارزیابی های سندی و رجالی در تفسیر الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه المطهره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۱۹ تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۲) 56 - 81

کلیدواژه‌ها: الفرقان فی تفسیر القرآن سند رجال درایه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۰۵
در تفاسیری که از روایات تفسیری استفاده می کنند، جست و جو از احوال سند در دو زمینه رجال و درایه جای بحث می یابند. برخی از مفسران، چون آقای صادقی در تفسیر الفرقان، ضمن استفاده و اهتمام بسیار بر نقل اسناد روایات، به گونه ایی متفاوت با اسناد برخورد نموده و با وجود دقت در ذکر اسناد، به علم رجال، هیچ وقعی ننهاده و در هنگام استعمال مصطلحات حدیثی نیز معانی و مفاهیم دیگری از آنها را مد نظر داشته است. مشاهده می شود که ضعف سند، به تنهایی در الفرقان نه دلیل رد روایت و نه عامل پذیرش نقل است، بلکه فقط ضعف روایتی را که به ضعف نام بردار است، یادآور می شود؛ بدون آن که در استناد و استفاده فقهی- تفسیری، مورد بهره برداری و ارزش گذاری باشد. ریشه این روی کرد در اعتقاد نداشتن به وثوق مخبری، و پذیرش وثوق خبری است. می توان استنباط نمود که ملاک صحت حدیث از دیدگاه ایشان، همان صحت قدمایی است. این روی کرد در موارد متعددی در الفرقان نمود داشته که نتیجه آن اتخاذ آرای فقهی متفاوت در ذیل آیات الاحکام است. در این استفاده متفاوت، گاه شاهد پذیرش و رد روایاتی از سوی مؤلف می شویم که تأمل و درنگی نقادانه در حوزه سند روایات الفرقان طالب است. ما در این مقاله این روی کردها را با نقدهای لازم به تحریر در آورده ایم.  
۸۶.

واکاوی انتقادی روایات «حبس النساء» با رویکرد تحلیل گفتمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۹ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۲) 199 - 227

کلیدواژه‌ها: روایات حبس زنان تحلیل گفتمان حدیثی فرهنگ جاهلی نقد حدیث حضور اجتماعی زنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۳۲
روایات در باره زنان در دوران تدوین و نشر، فراز و فرودهای بسیاری را پیموده است که در نیمه قرن اول با حضور زنان آغاز لکن در قرون بعدی به سمت خانهنشینی آنان پیش رفت. در متون روایی مجموعهای از روایات وجود دارد که به حبس زنان دستور میدهد و علت را درخلقت زنان از مردان و عورت بودنشان ؛ می داند. بنابراین امر به خانهنشینی آنان شده است، بررسی روایات یادشده، از باب کشف حقیقت و ارائه تصویر مناسب زن در اسلام ضروری است؛ نوشتار حاضر به روش توصیفی _ تحلیلی و با رویکرد تحلیل گفتمان درصدد نقد و بررسی روایات فوق است. در بررسی این روایات، با دو برداشت کلی مواجه شدیم. برداشت اول : برداشت عرفی و مشهور می باشد که شارحان حدیث این دسته از روایات را حمل بر حبس زنان کرده اند که به علت اختلاف در ارزیابی اسناد و عدم سازگاری با قرآن و سیره نبوی،منعکس کننده گفتمان اسلامی نبوده و تحت تاثیر فرهنگ زمانه که متاثر از منش حاکمیت و فرهنگ یهود بود، صادر شده است.برداشت دوم نظر مبتنی بر برخی قرائن متنی است که این روایات را حمل بر تسریع در ازدواج زنان کرده و راه برون رفت از اشکالات فوق است.
۸۷.

فهم و نقد کیفیت کاربست روایات اسباب نزول در الفرقان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۳ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۹۰) 29 - 50

کلیدواژه‌ها: تفسیر الفرقان اسباب نزول نقدمتنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۱۰۷
روایات اسباب نزول از جمله مباحث مورد مطالعه در دو حوزه قرآن و حدیث است. در تفسیر الفرقان 288 روایت سبب نزول به کار گرفته شده است که بسیاری از آن ها با شرح و نقد مفسر همراه است؛ اما در این میان چگونگی استفاده و تعامل مفسر با این روایات شایسته نقادی هایی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است. استفاده حداکثری از منقولات صحابه و تابعین و گاه ترجیح آن ها بر قول معصوم، پذیرفتن تعدد اسباب به جای گزینش و نقد و ردّ، بهره گیری حداقلی از محوریت قرآن در نقد روایات سبب نزول، عدم نقد روایات و نقل هایی که به شدت نیازمند نقد بوده، ولی از سوی مفسر نقدی صورت نگرفته و یا حتی مُهر تأیید بر آن نهاده شده است، از مواردی است که در نقل روایات اسباب نزول در الفرقان مورد توجه قرار نگرفته است.
۸۸.

فرض الحجاب حكمٌ فرديّ، ذو آثارٍ اجتماعيّة

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۴ ربیع و صیف ۲۰۲۳ العدد ۶ (المرأة من المنظار الإسلامی‌) 161 - 186

کلیدواژه‌ها: الحجاب حدود الحجاب الآثار الفردیّه للحجاب الآثار الاجتماعیّه للحجاب وجوب الحجاب الستر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۷۸
تُصنّف الأحکام الشرعیّه فی تصنیفٍ عامّ إلى أحکام فردیّه وأحکام اجتماعیّه. والسؤال المطروح فی حکم الحجاب هو: هل أنّ وجوب الحجاب حکمٌ فردیّ ک : الصلاه والصیام، أو حکمٌ اجتماعیّ ک : الحجّ، والخمس والزکاه؟ والعثور على إجابه لهذا السؤال یوازی قضیّه الحجاب الإجباری من منظارٍ جدید.لقد تمّت کتابه هذا المقال بهدف شرح العوائق والتّحدیات فی مسأله الحجاب، من خلال تحلیل الآراء المؤیّده والمعارضه للحجاب. ولتحقیق هذا الغرض، تمّ تحلیل ومراجعه المصادر ذات الصله، من المقالات والکتب، فی الفتره من 1371 إلى 1397ه ش. فلم نعثر على أیّ بحث تمّ فیه تحلیل موضوع الدّراسه الحالیّه.وأمّا نتیجه وثمره هذا البحث هو: أنّ الحجاب وحکمه الفقهی قضیّه شخصیّه، فردیّه، ذات آثارٍ اجتماعیّه. لذا فی افتراض الآفات الاجتماعیّه الناجمه عن ذلک، یمکن للحکومات -کحکمٍ ثانوی ووفقاً لقاعده "الضروره تقدّر بقدرها" و"الضرورات تبیح المحظورات"- أن تفرض الحجاب الإسلامی على أفراد مجتمعها
۹۰.

بررسی پیوند معصومان با قرآن به لحاظ حکمی در روایات اقسام آیات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۳۰ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۶) 2 - 29

کلیدواژه‌ها: روایات تثلیث روایات تربیع پیوند معصومان با قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۹۷
پیوند معصومان با قرآن مقوله ای است که در مطالعات تفسیر روایی اهمیتی ویژه دارد. شناخت این پیوند مبنای اصلی پایه ریزی تفسیر امام محور است. این نوع تفسیر به دنبال آن است که نمادهای آیات قرآن یعنی معصومان، دوستان یا دشمنان ایشان را نشان دهد. پیوند معصومان با قرآن به لحاظ حکمی در روایات اقسام آیات نمود یافته است. بر طبق این روایات حدود ثلث یا ربع آیات قرآن در مورد معصومان، دوستان یا دشمنان ایشان نازل شده است. به رغم آثار ارزشمند نگاشته شده در زمینه پیوند معصومان با قرآن، این پیوند از این حیث مورد بررسی قرار نگرفته است. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی، ابتدا به بررسی اعتبار روایات اقسام آیات در ساحت سند و سپس به بررسی این اعتبار در ساحت متن پرداخته است. بررسی ها نشان می دهد اندیشمندان نسبت به این روایات سه موضع پذیرش، انکار و استبعاد را اتخاذ کرده اند که دیدگاه مختار در این پژوهش، دیدگاه اول است. در این دیدگاه اعتقاد بر آن است که این روایات کثرت نقل و قوت دلالت دارند، لذا می توان آن ها را در شمار روایات معتبر به حساب آورد. به استناد تبیینی که از این روایات صورت می پذیرد، شبهات انکاری و استبعادی نسبت به مدلول این روایات قابل رفع است.
۹۱.

تأثیر ویژگی های زمانه بر صدور، فهم و تبیین روایات

نویسنده:
منبع: آموزه های حدیثی سال ۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 33 - 56

کلیدواژه‌ها: قضیه خارجیه قضیه حقیقیه قضیه فی واقعه فضای صدور تغییر فرهنگی تأثیر زمان و مکان بر اجتهاد فقه الحدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۵۱
دین اسلام به عنوان دین جاوید و آخرین دین الهی برای همه انسان ها تا قیامت، قوانین ثابتی را پایه گذاری کرده است؛ اما با نگاه دقیق به برخی مصادیق معلوم می شود که تغییرات و متغیّرهای یک جامعه در دوران خاص، در بیان کیفیت آموزه ها تأثیرگذار است و نمی توان همه آن آموزه ها را در همه زمان ها جاری دانست. در اصطلاح، به قضایایی که سریان در همه زمان ها دارند قضیه حقیقیه و به قضایای مختص، قضیه خارجیه اطلاق می شود. تغییرهای فرهنگی، اقتصادی و علمی از نوع قضایای خارجیه هستند. آموزه هایی مانند ابهام در میزان سنجش و یا ابهام حاصل شده در فهم مقصود بر اثر گذر زمان، در نگاه ابتدایی، موهم تأثیرپذیری از تغییرات زمانه هستند، ولی دقت در آنها گویای عمومیّت و حقیقیه بودن آن است. هدف این پژوهش، تبیین تأثیرگذاری تغییرات جامعه، در گذر زمان بر شناخت قضایای حقیقیه و خارجیه روایات از یکدیگر است.
۹۲.

مقایسه آراء تفسیری معرفت و ابن عاشور ذیل آیه امامت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تفسیر تطبیقی دوره ۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۶) 7 - 22

کلیدواژه‌ها: آیه ۱۲۴ بقره امامت عصمت ظالمین آیت معرفت ابن عاشور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۴۴
تحقیق حاضر در مقایسه و تحلیل آراء تفسیری آیت الله معرفت و ابن عاشور، ذیل آیه امامت (بقره/124)، است. «امام» در نظر معرفت، پیشوای معصوم و واجب الاطاعه در امور دینی و دنیوی و والاتر از رسول و نبی است؛ ولی در نظر ابن عاشور، رسول و مجاز به انجام ارتکاب گناهان صغیره است. به نظر می رسد، حضرت ابراهیم(ع) قبل از ابتلائاتش رسول بوده است و مقام امامت ایشان، جدای از مقام رسالت اوست؛ زیرا «رسول» طبق روایات کسی است که ملائکه در بیداری بر وی نازل می شوند و با او سخن می گویند و لذا نزول ملائکه بر ابراهیم(ع) و بشارت به فرزنددار شدنش در بیداری نشانه رسالت او قبل از ابتلائاتش است؛ علاوه بر آن حمل واژه "«مام» بر معنای رسول، خلاف ظاهر آیه و بدون قرائن معتبر عقلی و نقلی است و تفسیر به رأی به شمار می آید. اطلاق واژه «الظالمین» را نمی توان بدون قرینه معتبر به گناهان کبیره و شرک محدود نمود و گناهان صغیره را از آن خارج کرد؛ بر این اساس، مراد آیه، عصمت از هرگونه ظلم و گناه است. از نظر عقلی نیز اعتقاد به جواز انجام گناهان صغیره برای امام یا رسول موجب سلب اعتماد مردم از آنان و نقض غرض بعثت رسل است.
۹۳.

آسیب شناسی تحقق «اعراض» از سوی فقیهان متقدم(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال ۱۱ بهار ۱۴۰۴ شماره ۳۸ 35 - 66

کلیدواژه‌ها: آسیب شناسی اعراض اعراض اجتهادی احادیث فقهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴ تعداد دانلود : ۴۹
بی گمان یکی از مهم ترین معیارهای اعتبارسنجی و ارزیابی اخبار فقهی، توجه به عملکرد و مواجهه عالمان مذهب با آن احادیث است. بحث از جابریت یا کاسریت اعراض، از دیرباز مورد توجه فقیهان امامیه قرار داشت. بر اساس دیدگاه مشهور فقهای معاصر، حدیثی که - همراه با برخی قیود - مورد اعراض عالمان شیعه قرار گیرد، از اعتبار ساقط می شود؛ چراکه روی گردانی تمام یا اکثریت عالمان مذهب، بیانگر وجود نوعی خلل و کاستی در یکی از سه بحث صدور، جهت صدور یا دلالت حدیث است. حتی با چشم پوشی از مباحث نظری پیرامون استواری دیدگاه کاسریت اعراض، به نظر می رسد پژوهشگر فقه در فرآیند استنباط و در راستای احراز عمل فقیهان شیعه، با چالش هایی روبه رو خواهد بود. به بیان دیگر، دستیابی به اقوال فقیهان و کشف اعراض آنان از احادیث به ظاهر معتبر، با آسیب هایی همراه است که شناسایی آن ها و ارائه راهکارهای برون رفت، می تواند فقیه را در مسیر اجتهاد یاری رساند. نوشتار پیش رو، با روش کتابخانه ای و رویکرد توصیفی - تحلیلی، در پی آن است تا آسیب های موجود در کشف اعراض فقیهان متقدم از روایات به ظاهر معتبر را شناسایی و تحلیل کند. به نظر می رسد می توان در این زمینه، دو آسیب اصلی را برجسته کرد: نخست تردید در اصل تحقق اعراض که در موارد قابل توجهی ناشی از اعتماد به نقل ها و گزارش های برخی فقیهان متأخر درباره اعراض فقیهان پیشین است و دیگری اجتهادی بودن اعراض که در این موارد، اعراض فقیه متأثر از مبانی یا برداشت های خاص فقهی اوست و نمی تواند کاشف از ضعف سند یا خلل در دلالت روایت باشد.
۹۴.

بررسی تطبیقی روایات تفسیری آیه ذنب النبی(ع) بر پایه قواعد تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تفسیر تطبیقی دوره ۲ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۴) 159 - 186

کلیدواژه‌ها: ذنب پیامبر مغفرت قواعد تفسیری مبانی تفسیری عتاب به پیامبر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱ تعداد دانلود : ۲۷
 از دیدگاه علم تفسیر، شرط لازم برای صحّت هر رأی تفسیری از جمله روایات تفسیری مطابقت با اصول و قواعد پذیرفته شده تفسیری است؛ از این رو تحلیل تفاسیر مأثور با قواعد تفسیری به صورت تطبیقی روشی مهم در بررسی میزان اعتبار آنهاست. ذیل آیه دوم سوره فتح، روایات و آراء تفسیری مختلفی در تبیین معنای «ذنب» و انتساب آن به پیامبر (ص) و «مغفرت» آن مطرح شده است. در این نوشتار هر یک از این آراء، دلالت ها و ملزومات معنایی آنها از ابعاد مختلف مطرح در علم قواعد تفسیر از جمله مطابقت آن رأی با ماده لغوی در مفردات و ترکیبات،قواعد ادبی، دلالت سیاقی، آیات و روایات هم مضمون، ضروریات و مسلّمات، گزاره های عقلی مورد تحلیل قرار گرفته و تلاش شده است، اعتبار هر یک از آراء مختلف نسبت به اصول عقلایی تفسیری سنجیده شود. به نظر می رسد، رأی تفسیری منقول از امام رضا (ع) نسبت به سایر آراء بیان شده، تناسب و توافق بیشتری با اصول تفسیری دارد.
۹۵.

مبانی مشروعیت حکومت از دیدگاه مفسران فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تفسیر تطبیقی دوره ۶ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 237 - 260

کلیدواژه‌ها: مبانی مشروعیت حکومت مفسران فریقین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹ تعداد دانلود : ۳۱
مشروعیت، یک ویژگی در یک نظام حکومتی است که به سبب آن، حاکم حکمرانی خویش را صحیح می داند و مردم تبعیت از حکومت را وظیفه خود می شمارند. مشروعیت پاسخی به این پرسش است که چرا عده ای حق حکومت دارند و دیگران موظف به اطاعت از آنانند؟ مسئله مشروعیت، همان پرسش از حق حاکمیت فرمانروایان است. مفسران فریقین به دلیل صراحت آیات مربوط به حکومت، به اتفاق، خداوند متعال را، منشأ ذاتی مشروعیت حکومت می دانند و بر این نظرند که چون خداوند اجلّ از ماده است و در قالب مادی نمی گنجد و نمی تواند خود در جامه انسان ها درآید و بر آنان حکم راند، حتماً مرتبه ای از ولایت خود را به برخی از انسان ها تفویض کرده است. آنها همچون اکثر قریب به اتفاق مسلمانان، معتقدند که در زمان حضور پیامبر(ص)، خداوند حق حاکمیت را به ایشان واگذار کرده است؛ لیکن اختلاف عمده بر سر منبع یا منابع مشروعیت حکومت حاکمان پس از پیامبر(ص) است. مفسران شیعه اعتقاد به مشروعیت الهی حکومت و نصب امام با نص از جانب خداوند دارند؛ اما مفسران اهل سنت به رغم مسلّم دانستن این طریق برای اثبات امامت، به دلیل آنکه آن را ثابت نشده می دانند، معتقدند که امامت و حکومت از راه های گوناگونی از جمله بیعت و انتخاب اهل حل و عقد، ولایتعهدی و استخلاف امام سابق، زور و غلبه منعقد می شود؛ هرچند راه آخر یعنی زور و غلبه بیشتر مورد توجیه و حتی تخطئه این مفسران قرار گرفته تا مورد تأیید.
۹۶.

بررسی تطبیقی دیدگاه ها درباره عبارت «من السَّماء» در آیات مربوط به باران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تفسیر تطبیقی دوره ۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 55 - 82

کلیدواژه‌ها: آیات باران روایات باران منبع آب باران سرچشمه باران اختلاف تفاسیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۲۶
باران در آیات مختلف قرآن، ضمن بیان صفات الهی، برای ذکر سرگذشت اقوام مختلف و برشمردن نعمت های الهی و ... آمده است. در میان این آیات، تعبیر «من السَّماء» به چشم می خورد که می تواند ناظر به مبدأ آبِ باران قلمداد شود و نگاهی به برخی تفاسیر، گویای آن است که عبارت هایی نظیر «من السَّماء» ناظر به سرچشمه آبِ باران محسوب شده است. اختلاف نظر مفسران و استناد ایشان به شواهد و قراین مختلف، بررسی و ارزیابی دلایل ایشان را ضروری می سازد. با توجه به مجموع نظرهای مفسران، می توان گفت که دو دیدگاه درباره منبع آبِ باران وجود دارد؛ یکی باران را به سرچشمه ای آسمانی مرتبط می داند و دیگری از نقش آب های زمین و تبخیر آنها در پیدایش باران سخن می گوید. تمایز اصلی این دو دیدگاه را می توان به نقش علوم تجربی قطعی و شناخت حاصل از آن نسبت داد؛ عاملی که یک قرینه مهم در برخی از برداشت های مفسران بوده است. با توجه به تفاسیر بررسی شده، تمسک به ظاهر آیات برای اثبات منبع آسمانی آبِ باران، قرینه معتبری نخواهد بود. هم چنین، برخی روایات، تصویری از ابر ارائه می دهند که ظاهراً مقتضی بارش باران از بالای ابرهاست؛ اما این موارد می توانند یک تشبیه و تمثیل قلمداد شوند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان