محمدجواد نجفی

محمدجواد نجفی

مدرک تحصیلی: استادیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه قم

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۱ مورد.
۱.

افسانه افسون شدن پیامبر (ص) در سوره فلق: تفسیر تطبیقی طباطبایی و صادقی تهرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تفسیر تطبیقی دوره ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۴ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 123 - 136

کلیدواژه‌ها: سوره فلق جادو در قرآن جادو شدن پیامبر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۸
یکی از مسائل چالش برانگیز کلامی در قرآن مسئله تأثیر جادو و افسون بر خرد و پیکر پیامبر اکرم (ص)، به ویژه در سوره فلق، است که مفسران با نگرش های متفاوتی بدان پرداخته اند. طباطبایی، که پیشینه درخشانی در بهره گیری از تفسیر قرآن به قرآن دارد، اثرگذاری افسون بر پیکر پیامبر (ص) را پذیرفته است، اگرچه باور دارد که افسون مایه آسیب دیدگی خرد آن گرامی نمی شود، درحالی که صادقی تهرانی، که او نیز بر کاربست روش تفسیر قرآن به قرآن در فهم آیات تأکید دارد، تأثیر جادو بر خرد و پیکر پیامبر (ص) را یکسر رد کرده است. بررسی رویکرد مفسران یادشده در تفسیر سوره فلق، به ویژه در موضوع اثرگذاری افسون بر پیامبر اکرم (ص)، بایسته می نماید که در مقاله حاضر بدان پرداخته می شود. نتیجه این پژوهش این است که طباطبایی در تفسیر المیزان، با تأکید بر روایات اسباب نزول، تحلیلی محدودتر ارائه داده و در برخی موارد از اصول روش قرآن به قرآن فاصله گرفته است. در مقابل، صادقی تهرانی در تفسیر الفرقان، با تکیه کامل بر آیات قرآن و رد روایات غیرمعتبر، تفسیری جامع تر، و هم خوان تر با مبانی توحیدی قرآن ارائه کرده است.  
۲.

رهیافتی نو بر تطبیق «حکمت»، «موعظیه حسنه» و «جدال احسن» در آییه 125 نحل، بر صناعات منطقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴۰ 5 - 28

کلیدواژه‌ها: دعوت حکمت برهان موعظیه حسنه خطابه جدال احسن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۷۶
بر اساس آییه ۱۲۵ سوریه نحل شیوه های دعوت قرآنی به دین، «حکمت»، «موعظیه حسنه» و «جدال احسن» است. برخی مفسران و منطق دانان، شیوه های مذکور را بر برهان، خطابه و جدل منطقی تطبیق نموده اند، لذا شایسته است نسبتِ شیوه های دعوت در قرآن و صناعت های منطقی بررسی گردد. تأمل در معنای لغوی و استعمالات قرآنیِ طرق سه گانیه دعوت به دین در آییه ۱۲۵ سوریه نحل، بیانگر آن است که این شیوه ها الزاماً منطبق بر صناعات منطقی نیستند. میان حکمت قرآنی و برهان منطقی از جهات مختلفی تفاوت وجود دارد. حکمت در لسان قرآن از نظر منشأ، طریق وصول به آن، گستریه کاربرد، دامنیه نتیجه و تأثیر در انسان، با برهان مصطلح منطقی متفاوت است. موعظیه حسنه نیز به جهت مقدمات و مبادی تشکیل دهنده، هدف و کیفیت اثربخشی آن با خطابیه منطقی اختلاف دارد. همچنین جدال احسن در فرهنگ قرآن علاوه بر اختلاف در مقدمات از جهت حق بودن یا نبودن، در انگیزه و غرض به کار گیری نیز با جدل منطقی متفاوت است.
۳.

بررسی جایگاه و عملکرد زنان شاعر در دولت نبوی و علوی و مقایسه آن با دولت خلفای سه گانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۱۶ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ 585 - 602

کلیدواژه‌ها: جایگاه زنان شاعر دولت خلفای سه گانه دولت علوی (ع) دولت نبوی (ص) عملکرد زنان شاعر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۱۲
شناخت و بررسی مصادیق تاریخی درباره جایگاه و عملکرد زنان شاعر در دول صدر اسلام و مقایسه آن ها، از نظر پژوهشی تازگی دارد و بنابراین در اینجا مسئله اصلی مقاله حاضر است. هدف پژوهش مشخص کردن اهتمام رسول خدا (ص) به جایگاه زنان شاعر و قائل شدن به نقش آفرینی آنان در عرصه های سیاسی و اجتماعی توسط آن حضرت و مقایسه تطبیقی عملکرد دولت های موسوم به خلفای راشدین با سیره رسول اکرم (ص) در این مورد است. در این راستا سؤال پژوهش به این صورت طرح شده که دولت های خلفای سه گانه و حضرت علی (ع) تا چه اندازه به جایگاه زنان شاعر، مطابق عملکرد دولت نبوی (ص) اهتمام ورزیدند. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها کتابخانه ای و اسنادی است. یافته ها بیانگر آن است که بیشترین روایت ها از جایگاه و عملکرد زنان شاعر حکومت اسلامی در صدر اسلام مربوط به دوران حکمرانی نبوی و علوی بوده است که این برگرفته از دو مکتب فکری و دو سبک مدیریتی مختلف در این خصوص است. اولی تلاش می کند جایگاه زنان شاعر مسلمان را براساس معیارهای دینی تنظیم کند و درنتیجه ارتقا بخشد و دومی براساس نظریه های شخصی و سلایق فردی برگرفته از فضای محلی قبل از اسلام و منافع در پیش، درمورد این جایگاه آن طور که خود می پسندد عمل می کند.
۴.

تبیین عدل الهی در تشریع احکام حقوقی جنسیتی از دیدگاه مفسران فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۹ ۲۳۸-۲۰۵

کلیدواژه‌ها: عدالت تشریعی احکام جنسیتی عدالت تشریعی از دیدگاه فریقین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۲۹
آفریننده نظام هستی در آفرینش بشر از دو جنس اهدافی داشته است، چنان که در تشریع احکام و تعیین خط مشی زندگی زن و مرد نیز اهدافی را دنبال نموده است که در راستای غایت خلقت، هدایت و سعادت آنها می باشد. مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی به دنبال تبیین عدل الهی در تشریع احکام حقوقی جنسیتی از دیدگاه مفسران فریقین است. در میان احکام الهی، که برای نیل بشر به هدایت مطلوب او تشریع شده، برخی از احکام نظیر: شهادت، ارث، دیه و ... دارای اختلاف جنسیتی است. در دوره های مختلف، برخی مغرضانه یا از سر نادانی، این اختلاف در میان احکام جنسیتی را مورد نقد قرار داده اند و آن را با عدل تشریعی در احکام، متناقض ارزیابی نموده اند. در این نوشتار، با بررسی دلایل تشریع این احکام، عدل الهی در وضع آنها بررسی گردیده و تناقض آن با عدل تشریعی، مردود دانسته شده است.
۵.

تعاملات حاکمیت و زنان در خلافت امیر مؤمنان علی بن ابیطالب (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۲۲ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ 1069 - 1092

کلیدواژه‌ها: جایگاه سیاسی زنان حکومت اسلامی دولت علوی زن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۶۸
پیامبر اسلام (ص) در دوران حکمرانی خود جایگاه زنان را ارتقا بخشید. اما با رحلت ایشان و روی کارآمدن خلفای سه گانه، این جایگاه تضعیف شد و از مسیر نبوی فاصله گرفت. با آغاز خلافت امام علی (ع)، تحولی در وضعیت زنان پدید آمد و آنان نقش فعالی در جامعه یافتند. آن حضرت از همان ابتدا با اصلاح بدعت های گذشته تلاش کرد جایگاه حقیقی زنان را احیا کند. زنان نیز با استقبال از سیاست دولت علوی با اقدامات آن حضرت همراه شدند و البته گاهی با بی مهری برخی از زنان، ضربه هایی جدی به دولت علوی وارد شد. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی-تحلیلی به دنبال واکاوی رفتار و نحوه تعاملات زنان و دولت علوی با یکدیگر با رویکرد تاریخی و سیاسی است و در پی پاسخگویی به این سؤال است که تعاملات حاکمیت و زنان در خلافت امیر مؤمنان علی (ع) چگونه بوده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تعامل زنان و حکومت علوی از ابتدای خلافت آن حضرت شکل گرفت که از نتایج آن حضور اثرگذار بانوان در بحران ها و مشکلات حکومت به ویژه جنگ های تحمیلی به آن حضرت بود. دولت علوی حامی زنان بود و حاکمیت در احقاق عدالت برای زنان مانند مردان دغدغه مند عمل کرد. خلیفه آن چنان که برای مردان دردسترس بود، برای زنان نیز دردسترس بود و آنان خلیفه و دولت علوی را پناهگاهی امن برای احیا و ارتقای جایگاه خود می دانستند. این حمایت و نگاه منزلت بخش، زمینه تعامل مثبت زنان و حکومت علوی را فراهم ساخت.
۶.

بررسی شخصیت و عملکرد رهبران تمدن ساز جهان اسلام (مطالعه موردی امام هادی رسی پایه گذار تمدن زیدی در یمن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای تمدنی انقلاب اسلامی سال دوم بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵) 109 - 135

کلیدواژه‌ها: یمن هادی رسی رهبر زیدی تمدن زیدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۲۹۸
حکومت زیدیه یمن طولانی ترین دولت مذهبی در جهان اسلام است. تأسیس و تداوم دولت زیدی در ادوار مختلف تاریخ یمن در سایه مبارزه و هدایت رهبران فداکار منجر به استقرار و بقای تمدنی از جنس اندیشه زیدی در این کشور گردید تا زیدیه با سلسله ائمه زیدی یمن قرن های طولانی بر یمن حکمرانی نماید. در این میان جایگاه امام هادی رسی دارای ابعاد مختلف بوده و همواره از وی به عنوان الگویی برای رهبران این جریان تمدنی در یمن نام برده شده است، دارای اهمیت می باشد. هدف اساسی پژوهش حاضر پاسخ به این سؤال اصلی می باشد که شخصیت و عملکرد امام هادی رسی به عنوان پایه گذار تمدن زیدی در یمن چه بوده است؟ دستاورد این پژوهش که با روش کتابخانه ای و اسنادی و شیوه توصیفی - تحلیلی با استفاده از منابع فارسی و عربی به خصوص متون زیدی در تاریخ یمن به دست آمده است، بیان می دارد که اندیشه سیاسی و اصول کلامی و فقهی امام هادی رسی در جهت اعتلای تمدن اسلامی بوده و وی با داشتن روحیه ظلم ستیزی و جهاد با دشمنان، دین مداری و شایسته سالاری، مردم داری و اهتمام به عمران و آبادانی بلاد، ضمن اینکه سیاستمداری متبحر و عالمی اندیشه ورز می باشد در عملکرد سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی دوران خود نیز رسالت تمدنی خویش را برای نسل های آینده زیدیه در یمن به خوبی انجام داده است.
۷.

تطبیق گونه های دعوت به حق در سوره بقره با تکیه بر تحلیل آیه 125 سوره نحل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۳ ۱۵۲-۱۳۷

کلیدواژه‌ها: آیه 125 نحل شیوه های دعوت به حق روش تبلیغ دین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۲۳۰
خدای متعال در آیه 125 سوره نحل گونه های دعوت به حق را بیان نموده است. حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن سه گونه دعوت به حق هستند. پرسش اصلی این نوشتار آن است که گونه های دعوت به حق در خود آیات قرآن مجید به چه صورتی به کار رفته است؟ نوشتار حاضر پس از تحلیل آیه 125 سوره نحل، این شیوه ها را در سوره بقره به عنوان نمونه بر پایه روش پیمایشی و توصیفی بررسی و نمونه هایی از آیات مشتمل بر حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن را بازگو نموده است. مطالعه حاضر نشان می دهد گونه های دعوت به حق نه تنها در سوره بقره بلکه در همه آیات قرآن مجید قابل تطبیق اند. به نظر می رسد این شیوه ها در همه سوره ها و آیات قرآن کریم به کار رفته است. توجه به شیوه های دعوت به حق و کاربست آنها در ارتباطات و تبلیغ دینی بسیار اثرگذار است.
۸.

بازخوانی مفهوم توسعه اجتماعی در نظام سیاست گذاری نبوی با تکیه بر جایگاه زنان در مدینه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۲۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ 615 - 636

کلیدواژه‌ها: توسعه اجتماعی زنان دولت نبوی زنان مدینه نظام سیاست گذاری نبوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۲۴۰
توسعه اجتماعی، از مهم ترین شاخص های ارزش گذاری حکومت ها برای نقش دادن جوامع برای حضور اثرگذار در جامعه به خصوص برای زنان جامعه است که این موضوع با مطالعه موردی دولت نبی اکرم (ص) به عنوان مسئله اصلی توجه قرار گرفته است. در عصری که اسلام ظهور کرد، تقریباً زنان تمام جوامع از جایگاه مناسبی برخوردار نبودند و حتی از ابتدایی ترین حقوق انسانی محروم بودند. اما اسلام و نبی اکرم به بازیابی اعتبار حقیقی آنان توجه فوق العاده ای کرد. توجهی که فضای اجتماعی و فرهنگی آن روز برنمی تافت. هدف پژوهش، بررسی اقدامات و سیاست گذاری های پیامبر اسلام در دولت خود برای توسعه اجتماعی زنان است؛ بنابراین سؤال اصلی مقاله این است که سیاست های رسول الله (ص) برای توسعه جایگاه اجتماعی زنان در دولت نبوی چه بوده است که با روش توصیفی، تحلیل تاریخی و فیش برداری از منابع کتابخانه ای به آن پاسخ داده شده است. براین اساس پیامبر بزرگوار اسلام با مبارزه با طرز تفکر و نظریه غالب برتری جنسیتی مرد نسبت به زن، طرد فرهنگ خشونت رفتاری با زنان و توجه به تکریم شخصیت آنان، اهتمام و تشویق به علم آموزی و توجه به توانمندی فکری زنان، حمایت از زنان در مقابل آسیب های اجتماعی و زمینه سازی حضور مؤثر زنان در امور اجتماعی و اقتصادی موجب توسعه اجتماعی ایشان در دولت خویش می شود. این فرایند مستلزم یک چرخش مفهومی و تغییر بنیادی است که برمبنای آن، توسعه به عنوان تعالی تعریف می شود و جایگاه زن از موقعیتی پیرامونی به مکانتی محوری ارتقا می یابد.
۹.

بررسی تطبیقی نقش نیت در مجازات الهی: تأملی در آیه ۲۸۶ سوره بقره و سرگذشت عزه در عهد عتیق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۴ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 181 - 163

کلیدواژه‌ها: قرآن عهد عتیق عزه تابوت عهد مجازات الهی نیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۵ تعداد دانلود : ۲۸۶
از پرسش های مفسران قرآن کریم و عهد عتیق، نقش نیت مکلف در مجازات الهی است. با توجه به اینکه مؤاخذه بر فراموشی و خطا از نظر عقلی ناپسند است، پرسش مفسران قرآن کریم درباره آیه ۲۸۶ سوره بقره این است که چرا مؤمنان در فقره «ربنا لا تؤاخذنا ان نسینا او أخطأنا» برای فراموشی و خطای خود از خداوند پوزش می طلبند؟ مفسران عهد عتیق نیز در مواجهه با ماجرای عزه پرسشی مشابه دارند: چرا عزه علی رغم اینکه نیت سوئی نداشت، برای لمس ناخواسته تابوت عهد مجازات شد؟ مقایسه آرای مفسران عهد عتیق و قرآن بیانگر آن است که هر دو گروه سعی در ارائه تفسیری عقلانی داشته اند، تا اصل عدل الهی مورد خدشه قرار نگیرد. همچنین با مقایسه آیه ۲۸۶ بقره و ماجرای عزه، پیشینه الاهیاتی این موضوع روشن تر گشته و می توان مجازات عزه را به عنوان نمونه ای از مصادیق تفسیری آیه شریفه عنوان نمود.
۱۰.

مصادیق تاریخی بیداری و مقاومت ملت یمن: از صدر اسلام تا عصر حاضر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 101 - 123

کلیدواژه‌ها: تاریخ یمن ملت بیداری تشیع هویت اسلامی. مقاومت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۳۸۶
شناخت و بررسی زمینه های تاریخی بیداری مردم یمن و ارائه مصادیقِ مقاومت ملت یمن علاوه بر اینکه از نظر پژوهشی بدیع و نو است، در اینجا به صورت مسئله اصلی مقاله مورد توجه قرار گرفته است.(مسئله) هدف پژوهش شناسایی مصادیق تاریخی بیداری و مقاومت ملت یمن در طول تاریخ سیاسی- اجتماعی است. در این راستا سوال پژوهش به این صورت طرح شده؛ که مصادیق تاریخی بیداری و مقاومت یمن چه تأثیری بر تحولات کنونی یمن داشته است؟(سؤال) روش تحقیق از جهت هدف بنیادی و از نوع کیفی و با روش توصیفی– تحلیل تاریخی انجام شده است. (روش) شیوه جمع آوری، فیش برداری از منابع کتابخانه ای است. (ابزار جمع آوری داده ها) یافته های مقاله حاکی از آن است که ملت یمن در حیات سیاسی خود تجربه مقاومت و بیداری را از صدر اسلام تاکنون داشته است. در این مقاله مصادیق تاریخی بیداری و مقاومت ملت یمن را بررسی کردیم. به صورت مختصر شامل: در صدر اسلام با پیشتازی در پذیرش اسلام، مشارکت در دفع فتنه علیه پیامبر، اعلام مخالفت با سقیفه بنی ساعده، حضور در گستره جغرافیایی جهان اسلام، قرابت شیعیان زیدیه با تشیع دوازده امامی، دفاع از امام حسن و امام حسین، عدم پذیرش خلافت عباسی، قیام یحیی بن حسین و تشکیل دولت زیدی، قیام علیه صلیحیان اسماعیلی، درعصر حاضر قیام علیه علی عبدالله صالح اهم آن ها است(یافته ها).
۱۱.

بررسی تطبیقی معنای محصنات در تفاسیر شیعه و سنی تا قرن هفتم (از تمایزی معنادار تا تشابهی فراگیر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تفسیر تطبیقی دوره ۸ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 37 - 64

کلیدواژه‌ها: مُحصَنات تفاسیر متقدم تفاسیر جامع زن اسیر شوهردار کنیز زن آزاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۱۰
محصنات در آیه 24 سوره نساء، مصداق های گوناگونی در تفاسیر متقدم شیعه و سنی دارد. مفسران پیشین اهل سنت، بر پایه نیازها و زمینه هایی چون: سنت نقل مأثورات، گوناگونی رفتار پیامبر (ص) و خلفا در برخورد با اسیران و مشروعیت و تقدس خلفا، محصنات را به معنای زنان اسیر شوهردار معنا کردند؛ ولی زمینه متفاوت در شیعه، مایه آن شد که معنای زن اسیر شوهردار در تفاسیر پیشین شیعه بیان نشود و آن ها محصنات را بیش تر به معنای زن آزاد یا کنیز دانستند. این تفاوت پس از نگارش تفاسیر جامع نخستین از میان رفت و بازگفت شیعیان و اهل سنت از منابع تفسیری یک دیگر، موجب شد تا تمایز نخست میان شیعیان و اهل سنت درباره معنای محصنات، در این تفاسیر دیده نشود. به این ترتیب، گویی به زمینه و بسترهایی که دستاویز پذیرش یک دیدگاه تفسیری در تفسیرهای پیشین بود، در دوره های بعد چندان توجه نشد؛ به ویژه آن که در میان شیعه و سنی، بهره مندی برابر از منابع یک دیگر نبود و تفاسیر شیعه بیش از اهل سنت اثر پذیرفتند و این تأثیر به دلیل پذیرش دیدگاه موردپسند تفاسیر پیشین اهل سنت توسط شیخ طوسی و تأثیر شخصیت و کتاب های او بر مفسران بعدی شیعه بود.
۱۲.

بررسی موانع فرزندآوری از منظرآیات و روایات (با رویکرد نقد ادّله فمینیسم)

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 99 - 126

کلیدواژه‌ها: تفسیر آیات فمینیسم روایات فرزندآوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۸ تعداد دانلود : ۴۱۷
اسلام ضمن احترام به جایگاه زنان، آنان را به ازدواج و تشکیل خانواده سفارش کرده، چرا که زنان را مقوّم خانواده و تکثیر نسل می داند؛ در حالی که فمینیست ها نسبت به نقش حیاتی زایش زنان که استمرار نسل بشر وابسته آن است، دیدگاه چالش برانگیزی دارند و این مسئله عاملی برای کاهش باروری و نرخ رشد جمعیّت شده که به عنوان چالشی جدّی با پیامدهای بسیار، جوامع انسانی را تهدید می کند. پژوهش تحلیلی حاضر که داده های آن به روش کتابخانه ای گردآوری شده به بررسی و نقد باور فمینیست ها در خصوص عدم فرزندآوری زنان از منظر تفسیر آیات قرآن و روایات اهل بیت (علیهم السلام) پرداخته است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که استدلال فمینیست ها همچون کتمان غریزه مادری، رفع ستم بر زنان با نیاوردن فرزند، اولویت اشتغال بر داشتن فرزند و غیره با آموزه های اسلام ناسازگار است و راهکار همجنس گرایی، تجویز استفاده از فناور ی های نوینِ تولیدمثل، همچون خرید نطفه و غیره بن بست هایی است که نوعی از ظلم را به نوعی دیگر تبدیل می کند. غافل از اینکه زنان آنگاه در سلامتند که میل فطری و هویّت حقیقی خود را رشد دهند، لذا زنان مسلمانی که تحت تأثیر افکار فمینیست با ژستی روشنفکرانه از ایفای نقش مادری فاصله گرفته اند، در حقیقت از جایگاه ارزشمند خود فاصله گرفته اند.
۱۳.

بررسی عوامل مؤثر بر سیاست خارجی عربستان در قبال پرونده فلسطین در دروه محمد بن سلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال دهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۹ 103 - 123

کلیدواژه‌ها: پرونده فلسطین عربستان سیاست خارجی جیمز روزنا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۹ تعداد دانلود : ۵۶۵
مسئله فلسطین یکی از موضوعات چالش برانگیز در سیاست خارجی عربستان سعودی می باشد که در دهه اخیر بالأخص در دوره محمد بن سلمان مورد تغییرات عمده ای واقع گردیده است. به طور کلی رفتار سیاست خارجی هر بازیگری با توجه به نقش عوامل گوناگون شکل می گیرد و بدلیل اینکه همواره رویکرد عربستان سعودی به عنوان بازیگر مؤثر در جهان اسلام، در چگونگی روند این پرونده مؤثر بوده است؛ لازم می آید به منظور تحلیل و مدیریت مناسب این تغییر رویکرد، عوامل و فاکتورهای مؤثر شناسایی و احصاء گردد.(مسئله) پژوهش حاضر با بهره گیری از مدل پیش تئوری جیمز روزنا و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به دنبال شناسایی عوامل تاثیرگذار در سیاست خارجی عربستان سعودی به طور مشخص پس از روی کار آمدن محمد بن سلمان می باشد.(روش) با قبول اینکه دو متغیر فرد و نظام بین-الملل بیشترین اثرگذاری را در این دوره دارا می باشد(فرضیه)، نتایج احصاء شده از این پژوهش بیان گر آن است که؛ از یک سو تحولات محیط داخلی عربستان به ویژه نقش رهبر جدید و ویژگی های شخصیتی وی و از سوی دیگر عوامل خارجی همچون همکاری های استراتژیک با ایالات متحده، تنش های منطقه ای از جمله رقابت با جمهوری اسلامی ایران، ناکامی در بحران یمن و ایجاد موازنه قوا به عنوان مؤثرترین عوامل تغییر رفتار سیاست خارجی عربستان در قبال پرونده فلسطین مشخص شده اند. (یافته ها)
۱۴.

بررسی و نقد روایات داستان آدم(ع) با درونمایه اسرائیلیات در رویکرد تفسیری منهج الصادقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ 211 - 238

کلیدواژه‌ها: منهج الصادقین مفسران شیعی نقد سندی تحلیل دلالی اسرائیلیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۲۲۲
با آغاز عصر تدوین تفسیر، اسرائیلیات فراوانی که وارد حوزه فرهنگ اسلامی شده بود به تفاسیر راه یافت که تفاسیر شیعه نیز از این پدیده پیراسته نبودند. پرسمان نخست در این جستار آن است که شیوه رویارویی مفسران شیعی و ریشه های آن چه بوده است. می توان گفت رویکرد مفسران شیعی به روایات اسرائیلی، یکسان نبوده است. ریشه های پیدایش رویکرد تفسیری پذیرش روایاتی از این دست، می تواند: یکی، پرهیز از بررسی سندی روایات و دیگری پرهیز از تحلیل دلالی و عرضه آن ها بر دلایل قطعی نقلی و عقلی باشد. پژوهش حاضر مطالعه ای کتابخانه ای است که با رویکرد کیفی و با استفاده از روش های تحلیل سندی و متنی این موضوع را بر پایه قرآن و احادیث بررسی نموده است. تفسیر شیعی «منهج الصادقین فی إلزام المخالفین» توسط ملا فتح الله کاشانی به رشته نگارش در آمده و به باور برخی محققان، بعد از تفسیر ابوالفتوح رازی ، بهترین و جامع ترین تفسیر فارسی تألیف شده تا آن زمان است. در تفسیر مذکور، روایات اسرائیلی به چشم می خوردکه بر رسیده می شود.
۱۵.

راهبردهای راهنمایی قرآن در فرهنگ عصر نزول در اندیشه مفسران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷ ۱۲۵-۱۴۶

کلیدواژه‌ها: فرهنگ زمانه عصر نزول نقد فرهنگ جاهلی راهبردهای قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۲۳۶
یکی از پرسمان های برجسته و کاربردی در آموزه های هدایتی قرآن، روش های رویارویی و تعامل قرآن با مخاطبان است. این مقاله با هدف بررسی روش های روشنگری قرآن در پیوند با فرهنگ زمانه عصر نزول، نگارش یافته است. در این پژوهش با واکاوی گزارش های تاریخی و منابع تفسیری و با گردآوری گزارش هایی از سویه های فرهنگ زمانه، نمایان ترین روش های قرآن از آیات اتخاذ گردیده و مورد واکاوی قرار گرفته است. قرآن کریم با نگرش اصلاحی در هر زمینه ای، روش هایی مانند: سنجش و ارزیابی با منطق متعارف، روش ترکیبی از عقل معاش و نگرش معنوی، باورانندگی به رستاخیز، کاربست فروتنی، رعایت تدریج و ... را یادآور شده است. با الگوبرداری و بهره گیری از این روش ها، نیازهای ناظر به به سازی فرهنگ در سطوح گوناگون برآورده می گردد.
۱۶.

بررسی رابطه اعتماد اجتماعی با مشارکت سیاسی در بین شهروندان شهر کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال سوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۱) 1560 - 1574

کلیدواژه‌ها: اعتماد اجتماعی مشارکت مشارکت سیاسی شهر کرمانشاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۲۸۵
مشارکت سیاسی که در پی فرایند اجتماعی شدن انسان ها و دخالت در امور مدیریت سیاسی کشورها وارد ادبیات سیاسی نظریه پردازان دنیای سیاست شد، در نظام دموکراسی غیر مستقیم، نقش حیاتی ایفا می کند و ساز و کار اصلی برای تحقق حاکمیت مردمی است. با توجه به اهمیت بحث از مشارکت اجتماعی، پژوهش حاضر با استفاده از روش میدانی، تکنیک پیمایش، ابزار پرسشنامه و استفاده از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS، به دنبال پاسخ به این سؤال اصلی می باشد که آیا بین ابعاد مختلف اعتماد اجتماعی و مشارکت سیاسی در بین شهروندان شهر کرمانشاه ارتباط وجود دارد؟ جامعه آماری پژوهش حاضر شهروندان 18 سال به بالای شهر کرمانشاه می باشد که 384 نفر از آنها به عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین میزان کل اعتماد اجتماعی (38/0) و ابعاد آن یعنی اعتماد بنیادین (39/0)، اعتماد غیررسمی (32/0)، اعتماد نهادی (42/0) و اعتماد تعمیم یافته (34/0) با مشارکت سیاسی شهروندان ارتباط مثبت و مستقیم و معنادار وجود دارد. بنابراین تمامی فرضیه های پژوهش تأیید می شوند. نتایج حاصل از مدل معادله ساختاری (Smart PLS) نیز نشان دادند که در کل اثر متغیر مستقل اعتماد اجتماعی بر مشارکت سیاسی شهروندان به میزان 53/0 می باشد.
۱۷.

وصف قرآن از بهشت در پیوند با فرهنگ زمانه نزول از نگاه روشنفکران معاصر، تحلیل و نقد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۶ 303-337

کلیدواژه‌ها: قرآن توصیفات بهشت فرهنگ عصر نزول روشنفکران معاصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۱۴۰۰
این مقاله نظر روشنفکران معاصرِ دینیِ مسلمان مبنی بر تأثیرپذیری قرآن از فرهنگ اعراب عصر نزول در توصف نعمت های بهشتی را مورد تحلیل و نقد قرار داده و نهایتاً به این نتیجه رسیده که خداوند در معرفی بخش کوچکی از نعمت های نامحدود بهشت که مورد خواسته و آرزوی تمامی انسان ها در همه عصرها می باشد براساس اصول عقلایی محاوره و متناسب با مخاطبان اولیه قرآن، از الفاظ، تعابیر و معهودات مردم عصر نزول، به صورت بهینه استفاده کرده است، بدون اینکه از مرز واقع گویی خارج شود یا از فرهنگ آن زمان تأثیر بپذیرد. با این وجود در معرفی همین بخش محدود از نعمت های بهشتی نیز به تفاوت ماهوی آن ها با مشابه های دنیایی اشاره کرده و در مقابل از وجود نعمت های معنوی و نعمت های بی شمار دیگری که خارج از تصور عقول بشری می باشد، خبر داده است.
۱۸.

بنیاد عدالت در آیه «معاشرت به معروف»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال هفدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۷) 197 - 232

کلیدواژه‌ها: زن عدل آئیینی معاشرت معروف همزیستی پسندیده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۴ تعداد دانلود : ۴۳۵
موضوع دادگری پروردگار در زمینه قانون گزاری، همواره کانون نگرش دین اندیشان بوده است . در این پژوهه عدالت در آیات الاحکام قرآن پیرامون خانواده به ویژه پدیده زناشویی ، در دامنه «معاشرت به معروف» درآیه 19 سوره نساء مورد واکاوی قرار گرفته است. ابتدا بایستگی امر"معاشرت به معروف " از طریق، سیاق آیه ، احاطه معروف برگستره وسیعی از پیوند زناشویی ، روایات هم آوا، کلام مشهور پیامبر " انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق" ، فعل امر "عاشروا"، تعیین واکنش کیفری برای سوء معاشرت در قانون مدنی و جدایی ناپذیری اخلاق از لوازم زوجیت به اثبات رسیده و سپس دادگری این فرمان با نگرش در نمونه هایی که مفسران وفقیهان برای معروف، آورده اند،در دامنه رهیافت هایی نشان داده شده است ، همچون: دوسویگی این فرمان ، گزینش مرد به عنوان مخاطب آیه، اطلاق فعل «عاشروهن»، هماهنگی معروف با عرف، گستره معروف درزمینه های گوناگون زندگی، درنگرگرفتن ویژگی های فردی زن، رهیافت ویژه به خوی زن، رویکرد به همه حقوق زن، سازگاری با توانمندی های مرد و هم با حکمت خداوند درزناشویی، دستور به معاشرت به معروف با زن حتی در صورت کراهت مرد و داشتن پیامدهای برون رفت از قلمرو معروف.
۱۹.

تبیین مفاهیم کلیدی سوره بر پایه تحلیل مبتنی بر پیکره (بررسی موردی سوره شوری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 418 - 391

کلیدواژه‌ها: انسجام معنایی تحلیل پیکره سوره شوری مفاهیم کلیدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۷ تعداد دانلود : ۲۸۲
تبیین مفاهیم کلیدی سوره به منظور نشان دادن انسجام معنایی آن یک امر اساسی و در عین حال چالش برانگیز است. غالب مفسرین برای این منظور از روش های کیفی استفاده می کنند که می تواند از گرایش های نظری و ذهنیت فردی متأثر گردد. تحلیل مبتنی بر پیکره با روش های کمّی و آماری می تواند به طور نسبی ادلّه عینیی مصون از تأثیرات مذکور، در جهت پیشبرد  تحلیل کیفی فراهم کند. در این تحقیق با استفاده از تحلیل پیکره، واژه های کلیدی یک سوره را شناسایی کرده و سپس با واکاوی معانی آن ها و مفاهیم کلیدی مرتبط، الگوی منسجمی از آن ها ارائه می دهیم. در این تحقیق با بررسی موردی سوره شوری نشان خواهیم داد؛ علاوه بر مفهوم «وحی و رسالت» که توجه مفسرین را به خود معطوف نموده ، سوره در لایه های بالاتر خود به مفاهیم «قدرت و اختیار مطلق» خداوند و «ولی بودن» وی اشاره دارد و مفهوم «وحی و رسالت» در حقیقت از مصادیق تحقّق مفاهیم فوق می باشد.
۲۰.

مبانی مشروعیت حکومت از دیدگاه مفسران فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تفسیر تطبیقی دوره ۶ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 237 - 260

کلیدواژه‌ها: مبانی مشروعیت حکومت مفسران فریقین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵ تعداد دانلود : ۵
مشروعیت، یک ویژگی در یک نظام حکومتی است که به سبب آن، حاکم حکمرانی خویش را صحیح می داند و مردم تبعیت از حکومت را وظیفه خود می شمارند. مشروعیت پاسخی به این پرسش است که چرا عده ای حق حکومت دارند و دیگران موظف به اطاعت از آنانند؟ مسئله مشروعیت، همان پرسش از حق حاکمیت فرمانروایان است. مفسران فریقین به دلیل صراحت آیات مربوط به حکومت، به اتفاق، خداوند متعال را، منشأ ذاتی مشروعیت حکومت می دانند و بر این نظرند که چون خداوند اجلّ از ماده است و در قالب مادی نمی گنجد و نمی تواند خود در جامه انسان ها درآید و بر آنان حکم راند، حتماً مرتبه ای از ولایت خود را به برخی از انسان ها تفویض کرده است. آنها همچون اکثر قریب به اتفاق مسلمانان، معتقدند که در زمان حضور پیامبر(ص)، خداوند حق حاکمیت را به ایشان واگذار کرده است؛ لیکن اختلاف عمده بر سر منبع یا منابع مشروعیت حکومت حاکمان پس از پیامبر(ص) است. مفسران شیعه اعتقاد به مشروعیت الهی حکومت و نصب امام با نص از جانب خداوند دارند؛ اما مفسران اهل سنت به رغم مسلّم دانستن این طریق برای اثبات امامت، به دلیل آنکه آن را ثابت نشده می دانند، معتقدند که امامت و حکومت از راه های گوناگونی از جمله بیعت و انتخاب اهل حل و عقد، ولایتعهدی و استخلاف امام سابق، زور و غلبه منعقد می شود؛ هرچند راه آخر یعنی زور و غلبه بیشتر مورد توجیه و حتی تخطئه این مفسران قرار گرفته تا مورد تأیید.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان