استان همدان

افزایش شدید جمعیت شهری در جهان به ویژه در کشورهای درحال توسعه در طی دهه های اخیر باعث به وجود آمدن پدیده نخست شهری در آن ها شده است. کشور ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای درحال توسعه، در طی دهه های اخیر به ویژه از سال 1345 به بعد از روند متعادل خود خارج و افزایش شدید جمعیت شهری در آن مشاهده می شود. این مقاله، به تحلیل و مقایسه توزیع اندازه شهرها در نظام شهری استان همدان طی سال های 1365 تا 1390 می پردازد. پژوهش حاضر از نوع نظری – کاربردی و از لحاظ روش مطالعه توصیفی – تحلیلی است. برای جمع آوری اطلاعات، ضمن مطالعه آثار کتابخانه ای، از آمارنامه ها (سالنامه آماری و سرشماری نفوس و مسکن در همه دوره های سرشماری) استفاده شده است. در ادامه، با بررسی اطلاعات و همچنین تجزیه وتحلیل آن ها با استفاده از نرم افزار Excel، در تبیین مناسب داده ها تلاش شده است. برای پی بردن به وضعیت نخست شهری در استان همدان، از مدل مرتبه – اندازه و مدل های رایج نخست شهری شامل شاخص های نخست شهر، دو شهر، گینزبرگ، موماو و الوصابی، مهتا و ضریب آنتروپی استفاده شده است. می توان گفت نظام شهری استان همدان در پنج دوره موردمطالعه 1365 – 1390 منطبق بر الگوی نخست شهری بوده است و از قانون مرتبه – اندازه پیروی نمی نماید. در پایان، با توجه به ارزیابی های صورت گرفته از وضعیت نخست شهری در استان همدان، برای بهبود وضعیت، راهکارهایی ارائه شده است.

قنات ها در ایران کارکردهای اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی و زیست محیطی مختلفی در شهرها و روستاها دارند. یکی از عواملی که بر توانایی جامعه در مدیریت منابع آب مشترک تاثیر می گذارد سرمایه ی اجتماعی است. از طرف دیگر وجود قنات موجب ایجاد فضای مشارکتی در روستاها می شود و این فضای مشارکتی منشاء سرمایه ی اجتماعی در روستاها است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است که با هدف بررسی نقش قنات در افزایش سرمایه ی اجتماعی ساکنین نواحی روستایی در بخش مرکزی شهرستان همدان انجام شده است. میزان سرمایه ی اجتماعی در روستاهای مورد مطالعه در چهار مؤلّفه انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی و امنیت اجتماعی مورد سنجش قرار گرفت. پایایی پرسش نامه با مقدار آلفای کرونباخ 82/0 تأیید شد. جهت روایی از نظرات کارشناسان و خبرگان دانشگاهی استفاده گردید. جامعه آماری شامل 15 روستا بود که به دو گروه، روستاهای دارای قنات و فاقد قنات تقسیم شدند. از تعداد 9257 خانوار در جامعه آماری، حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 369 خانوار تعیین گردید که سهم روستاهای دارای قنات 244 خانوار و روستاهای فاقد قنات 125 خانوار مشخص شد. داده های مورد نیاز بر اساس مطالعات میدانی و اسناد کتابخانه ای جمع آوری شد. داده های جمع آوری شده از طریق آزمون های آماری نظیر آزمون T مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج تحقیق نشان داد که سرمایه اجتماعی در روستاهای دارای قنات با میانگین 98/3 و روستاهای فاقد قنات با میانگین 37/3 در وضعیت مطلوب قرار دارند اما آزمون T در سطح 99 درصد، تفاوت معنی داری را در میزان سرمایه اجتماعی در دو گروه روستاهای مذکور نشان داد بدین معنی که میزان سرمایه ی اجتماعی در روستاهای دارای قنات بیش تر بود. تقویّت سرمایه ی اجتماعی می تواند به عنوان ابزاری در جهت دست یابی به مدیریت پایدار منابع آب و توسعه ی پایدار روستایی عمل نماید که این سرمایه ی اجتماعی باعث توانمندسازی روستاییان، اعتمادبه نفس و خود باوری در آن ها می شود.

در این پژوهش به منظور بررسی و پایش وضعیت شاخص سطح برگ در استان همدان از داده های ماهواره ی مودیس در یک بازه ی زمانی 15 ساله بهره گرفته شد. داده های شاخص سطح برگ پس از استخراج از تارنمای مودیس، با کدنویسی در نرم افزار مت لب مورد واکاوی قرار گرفتند و سپس نقشه های آن استخراج شدند. در نهایت، سری زمانی سالانه ی شاخص سطح برگ به دست آمد و ارتباط آن با میزان بارش ها و میانگین دما در طی این سال ها بررسی گردید. به منظور بررسی بهتر نقشه ها، یاخته های بالاتر از یک که نشان دهنده ی وضعیت بهتر و تراکم بیشتر سطح برگ هستند، مورد بررسی قرار گرفتند. در این میان، سال های 1381، 1387، 1390 به ترتیب با(01/0 ، 03/0 و 03/0 درصد) پایین ترین یاخته های بالاتر از 1 و سال 1395 با 24/0 و سال های 1393، 1388 و 1389 با 07/0 یاخته ی بالاتر از 1، بالاترین تعداد یاخته را به خود اختصاص داده اند. وجه مشترک تمامی سال ها از نظر یاخته های بالاتر از یک نشان می دهد که باغات جنوب همدان در جنوب دره مرادبیک، کشتزارهای غرب نهاوند، باغات جنوب شرق ملایر، منطقه حفاظت شده لشگردر در جنوب شرق ملایر در تمام سال ها مشترک بوده اند. تنها تفاوتی که در سال های مختلف مشاهده می شود تعداد یاخته هاست. در نهایت سری زمانی داده ها نشان داد که سال 1389 دارای بالاترین و سال 1381 و 1387 دارای پایین ترین میزان سری زمانی سطح برگ هستند.

تعاونیها یکی از الگوهای موفق اقتصادی و اجتماعی در سطح جهان و از عمده ترین نهادهایی هستند که توانایی قرار گرفتن در خدمت توسعه پایدارو برقراری عدالت را دارند.در کشورهای در حال توسعه،دولتها تعاونیها را ابزاری مطمئن در جهت پیشبرد برنامه ها ملی می دانند.بر این اساس هدف تحقیق حاضر بررسی نقاط قوت و ضعف،فرصتها و تهدیدهای تعاونیهای کشاورزی فعال در بخش طیور استان همدان با استفاده از مدل SWOT در سال 1390 است. این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی-توصیفی بوده که برای گرد آوری داده ها از روش پیمایشی استفاده شده است.ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه بوده که برای تعیین روایی آن از نظر استادان و متخصصان مرتط استفاده و پایایی آن نیز با به کارگیری آزمون آلفای کرونباخ 89% تایید شده است.حجم نمونه 56 نفر بوده که با استفاده از سرشماری انتخاب شده اند. تحلیلهای حاصل از مدل SWOT نشان میدهد که تعاونیهای مورد مطالعه علی رغم برخورداری از نقاط قوت قابل توجه،با نقاط ضعف و تهدیدهایی نیز مواجهند که آنها را در رسیدن به اهدافشان با مشکل روبرو ساخته است.متناسب نبودن قیمت تمام شده محصول تولیدی با قیمت خرید آن،بالا بودن هزینه های تجهیزات سالنهای مرغداری،عدم توانایی تعاونیها در باز پرداخت اعتبارات دریافتی،کمبود سرمایه و نقدینگی از جمله این نقاط ضعف هستند.با این حال،وضعیت بهداشتی مناسب در واحدهای مرغداری،بالا بودن سطح آگاهی فنی و تخصصی اعضای تعاونی ،دسترسی به موقع به دامپزشک و واکسیناسیون طیور،مشارکت اعضا در مراحل مختلف تصمیم گیری در شزکتهای تعاونی،افزایش استفاده از مصرف گوشت مرغ به جای گوشت قرمز،اهمیت محصولات صنعت مرغداری به عنوان بخشی از غذای جامعه و وجود پشتوانه قوی علمی در زمینه علوم دام و طیور از مهمترین نقاط قوت و فرصتهای پیشروی تعاونیهای طیور در استان همدان تشخیص داده شده اند. در انتها بر اساس یافته های استنباطی،چهار راهبرد WT،WO،ST،SO ارائه گردیده است.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدهای تعاونیهای دامداری و دامپروری استان همدان به روش SWOT انجام شده است. جامعه آماری تحقیق شامل ارکان تعاونیهای دامداری و دامپروری استان همدان (289) بوده که با توجه به جدول کرجسی و مورگان 148 نفر از آنها از طریق نمونه گیری انتخاب شدند. پرسشنامه، ابزار گردآوری داده ها بوده که روایی صوری آن را متخصصان و پایایی آن را محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (برابر 81/0) تأیید کرده اند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که کیفیت بالای شیر و گوشت تولیدی تعاونیها، بالا بودن روحیه همکاری در اعضا و برخورداری اعضا از بیمه و مزایای کار از مهمترین نقاط قوت؛ بالا بودن هزینه های اجرایی و سودآور نبودن فعالیتها، وجود واسطه ها و دلالان در بازار علوفه و فروش محصول و پایین بودن سرمایه تعاونیها از مهمترین نقاط ضعف؛ اهمیت محصولات دامی به عنوان بخشی از غذای جامعه، شرایط اقلیمی و جغرافیایی مناسب استان جهت پرورش دام و ریسک پایین تر سرمایه گذاری در تعاونیها نسبت به سایر فعالیتها از مهمترین فرصتها و سرانجام کمبود اعتبارات و مشکلات دسترسی به آنها، تعرفه پایین واردات شیر خشک و گوشت و نوسانهای شدید قیمت نهاده ها و محصولات دامی از مهمترین تهدیدهای پیش روی تعاونیها هستند. در ادامه مقاله، چهار راهبرد جهت کاهش تهدیدها و نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت و فرصتهای تعاونیهای دامداری و دامپروری با توجه به نتایج به دست آمده، ارائه شده است.  

هدف از این مطالعه، بررس ی راهکارها ی افزا ی ش توانمند ی ها ی شرکت ها ی تعاون ی روستا یی استان همدان با روش ی توصیفی تحلیلی بود . برای گردآوری اطلاعات ،با کمک روش های میدانی و اسنادی 110 نفر از اعضا ی تعاون ی روستا یی استان ( شامل مد ی رعامل و اعضا ی ه ی ئت مد ی ره ) به عنوان نمونه بررس ی شدند . دقت شاخص ها و گویه ها در پرسش نامه یا روایی صوری توسط متخصصان فن تأ ی ید شد . برای بررسی پایایی ابزار تحقیق، پرسش نامه در اختیار 30 نفر از اعضا ی تعاون ی ها قرار گرفت و نتایج آن بررسی شد و ضر ی ب آلفای کرونباخ برابر 84/0 به دست آمد که رقم قابل قبولی است . یافته های حاصل از تح ی ل عامل ی عوامل مؤثر بر توانمند ی تعاون ی ها ی روستا یی نشان داد که چهار عامل اصل ی اقتصاد ی ، س ی است گذار ی و قانون ی ، آموزش ی و برنامه ر ی ز ی و اجتماع ی تب یی ن کنندۀ 29/43 درصد وا ر یانس مربوط به عوامل اثرگذار بر توانمند ی تعاون ی ها ی روستا یی اند . همچن ی ن نتا ی ج تحل ی ل عامل ی موانع و محدود ی ت ها ی موجود بر سر راه توانمند ی تعاون ی ها ی روستا یی نشان داد که سه عامل مد ی ر ی ت ی ، تخصص ی و حرفه ا ی و س ی است ی و قانون ی تب یی ن کنندۀ 53/57 درصد وار ی انس مربوط به موانع و محدود ی ت ها ی توانمند ی تعاون ی ها ی روستا یی استان همدان اند .

ارزیابی ظرفیتهای موجود و فرصت های قابل استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در مقاصد گردشگری، می تواند به مدیران این صنعت برای توسعه فعالیت های فنّاورانه کمک کند. هدف پژوهش پیش رو، ارائه مدل ارزیابی آمادگی گردشگری الکترونیک است، که با این مدل امکان سنجش استعداد یا میزان بهره برداری یک مقصد گردشگری از فناوری اطلاعات فراهم شود. این پژوهش از نوع پژوهش های آمیخته است و بنیاد آن بر استفاده از نظر30 خبره آشنا با فناوری اطلاعات در بخش گردشگری بنا شده است. برای انجام پژوهش، نخست، مدل اولیه شامل عناصر (ابعاد، مولفه ها و شاخص ها) و ارتباطات آنها با روش تحلیل محتوای تلفیقی استخراج شد. سپس از روش فن گروه اسمی برای تایید اعتبار یا اصلاح ابعاد، مولفه ها و چینش آنها و از روش دلفی برای تایید حضور شاخص ها در مدل استفاده شد. سرانجام، روش مقایسات زوجی فازی برای وزن دهی به عناصرمدل به کار رفته است. دستاورد این مطالعه، گسترش مفهوم آمادگی الکترونیکی از سطح کشور یا سازمان به صنعت گردشگری است که می تواند وضعیت آمادگی گردشگری برای الکترونیکی شدن را در سطح کشور یا یک مقصد گردشگری، در ابعاد، مولفه ها و شاخص های مختلف نشان دهد. یافته پژوهش، مدلی وزندار با 5 بعد، 15 مولفه و 88 شاخص است. ابعاد مدل به ترتیب اهمیت شامل: زیرساخت های فناوری اطلاعات، توانمند سازهای گردشگری الکترونیک، آمادگی کسب وکارهای گردشگری، جامعه اطلاعاتی و آمادگی سازمان های مدیریت مقصد است. نتیجه مطالعه تعیین شاخص های پراهمیت برای توسعه گردشگری الکترونیک در استان همدان است.

از پیش نیازهای برنامه ریزی منطقه ای سطح بندی نواحی مختلف جغرافیایی براساس برخورداری از شاخص های مختلف توسعه جهت شناسایی وضعیت توسعه یافتگی مناطق نسبت به همدیگر است. روش پژوهش از نوع کمی- تحلیلی و شاخص های بررسی شده 44 مورد بوده است. در پژوهش حاضر سعی شده است که با استفاده از تکنیک-های تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای و مدل مک گراناهان به بررسی نماگرهای توسعه در شهرستان های استان همدان پرداخته شود. نتیجه حاصل از به کارگیری تکنیک تحلیل عاملی تقلیل 44 شاخص پژوهش به پنج عامل نهایی است. با توجه به امتیازهای استخراج شده نتیجه حاصل از به کارگیری تکنیک تحلیل خوشه ای گروه بندی شهرستان های استان همدان به چهار گروه همگن بوده است. با توجه به شاخص ترکیبی محاسبه شده به رتبه بندی شهرستان های استان همدان در چهار سطح بسیار برخوردار: همدان؛ سطح برخوردار: ملایر؛ سطح تا حدودی برخوردار: نهاوند؛ سطح محروم: شهرستان های کبودرآهنگ، رزن، تویسرکان، بهار و اسدآباد مبادرت شده است. سطح بندی انجام شده نشان می دهد که شاخص های مورد بررسی در استان همدان حکایت از نابرابری فضایی دارد، وجود پنج شهرستان در سطح محروم حکایت از این عدم تعادل دارد.

اندازه گیری نابرابری درآمدی در اشکال مختلف آن در یک دوره زمانی، ارزیابی مناسبی از وضعیت توزیع درآمد ارائه  می کند. در تحقیق حاضر ابتدا با استفاده از شاخص های نابرابری درآمد(ضریب جینی و سهم دهک های درآمدی) روند نابرابری درآمدی در استان همدان و کل کشور به تفکیک مناطق شهری و روستایی، در دوره زمانی89-1375 بررسی شده است، نتایج حاصل از برآورد ضریب جینی در مناطق شهری و روستایی استان، نشان می دهد که میانگین این ضریب طی دوره مورد بررسی در مناطق شهری و روستایی استان به ترتیب 38/0 و 39/0 بوده است،که حاکی از این مطلب است که بطور متوسط وضعیت توزیع درآمد در مناطق روستایی استان نابرابرتر از مناطق شهری بوده است. همچنین میانگین ضریب جینی در مناطق شهری کل کشور 37/0 و در مناطق روستایی 39/0 بوده است. با مقایسه شاخص ضریب جینی در دوره های مورد بررسی مشاهده می شود نابرابرترین وضعیت توزیع درآمد در مناطق مختلف مربوط به سالهای 1378 و 1379 و بهترین وضعیت توزیع درآمد مربوط به سال های 1382 و 1383 می باشد. در بخش بعدی مقاله تاثیر حداقل دستمزد و تورم بر توزیع درآمد بررسی شده است که بر اساس نتایج حاصل از تخمین مدل در اقتصاد ایران افزایش حداقل دستمزدهای حقیقی توانسته است بطور      معنی داری موجب کاهش نابرابری درآمدی شود و به ازای یک افزایش ده درصدی در حداقل دستمزدها، بطور متوسط ضریب جینی به اندازه 16/0 کاهش یافته است. همچنین تورم نیز به عنوان یکی از متغیرهای مهم و اثر گذار بر توزیع درآمد، در  سطوح بالا سبب افزایش نابرابری در جامعه می گردد Abstract Measuring the income inequality prepares an adequate estimation of Income distribution. In the first case, we investigate the trend of income inequality in Hamedan province and whole of country -urban and rural areas separately are checked- using of the indexes of income inequality (Gini coefficient and share of income decile) in period 1376-85. The results of investigating Gini coefficient in urban and rural areas of this Province show their averages in this period are 0.38 and 0.39 respectively. These results imply that income inequality in rural areas of this province is higher than urban areas. Also, except for 78-76 and 82-81 years, Gini coefficient in rural areas than urban areas. Comparing Gini coefficient in this period indicates that income distribution in rural areas is relatively more unequal than urban areas. Moreover, the average of Gini coefficient in urban areas of the whole country is about 0.37 and in rural areas is 0.39. Fore there more, the most inequality of income distribution is in 1378 and 1379 whereas the less inequality is in 1382 and 1383. In the second case, we investigate the effect of the minimum of wage and inflation on income distribution. The results indicate increasing of the minimum of wage has a significant effect to descend inflation. So that, decreasing the 10 percent of the minimum of wage descends Gini coefficient 0.16 percent.  As well as, inflation is a main and determinant variable on income distribution. The high level of Inflation results in the high level of inequality.

    کشور ایران نظیر بسیاری از کشورهای در حال توسعه با مشکل تمرکز جمعیت و فعالیت در چند نقطه رو برو است. روند رو به رشد شهرنشینی در دهه های اخیر، همگام با مهاجرت های شدید روستا- شهری و همزمان با سیر تحولات اقتصادی - اجتماعی و سیاسی از مهم ترین عوامل ایجاد الگوی نظام نامتوازن شهری در ایران بوده که می توان ریشه آن را در نحوه توزیع منابع در سطح این مناطق جستجو کرد. مقاله حاضر، با هدف بررسی سلسله مراتب شهری و تحولات مربوط به آن در شهرهای استان همدان طی 35 سال گذشته صورت گرفته است. روش تحقیق به صورت کمی- تحلیلی و با بهره گیری از داده های پنج دوره سرشماری (1355- 1390) بوده است. نتایج حاصل از مطالعه بیانگر این مطالب است که سلسله مراتب شهری در استان همدان بر اساس فرمول های کمی نخست شهری دارای ساختاری کاملاً نامتعادل است و شهر همدان به عنوان نخستین شهر در شبکه شهری استان خودنمایی می کند. فاصله میان شهر همدان با شهرهای پایین دست آن یعنی ملایر، نهاوند، اسدآباد، تویسرکان و دیگر شهرهای استان زیاد بوده و شهرهای کوچک تر و کم جمعیت تر از همدان نتوانسته اند جمعیت مطلوب خود را کسب کنند. شهر همدان در هر پنج دوره آماری جایگاه خود را به عنوان شهر برتر در شبکه شهری استان حفظ کرده است. شهر ملایر با فاصله زیاد نسبت به همدان در هر پنج دوره آماری جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است. همچنین، بررسی ها نشان می دهد که تعدیل قطب گرایی در توسعه شهری و تمرکززدایی از شهر مسلط از طریق راهکار تقویت شهرهای متوسط (ملایر، نهاوند، اسدآباد و...)، در این استان اقدامی منطقی در جهت متعادل سازی توزیع فضایی جمعیت در کانون های شهری می باشد.

سرمایه اجتماعی منبعی باارزش برای سازمان ها محسوب می شود و می تواند تسهیل کننده ایجاد سازمان های یادگیرنده باشد. هدف این پژوهش بررسی عناصر سرمایه اجتماعی بر ایجاد سازمان های یادگیرنده در بین کارکنان سازمان جهاد کشاورزی استان همدان بود. این تحقیق توصیفی به شیوه پیمایشی و با ابزار پرسشنامه صورت گرفته است. جامعه آماری 625 نفر از کارکنان سازمان جهاد کشاورزی استان همدان بودند که با استفاده از جدول رجسی و مورگان 237 نفر از آنها به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه به وسیله پانلی از متخصصین و پایایی ابزار تحقیق نیز از طریق یک مطالعه راهنما و محاسبه آلفای کرونباخ تأیید گردید. یافته ها نشان داد که سه بعد شناختی، ساختاری و رابطه ای اثر معنی داری بر سرمایه اجتماعی داشتند. دو عنصر توانمندسازی کارکنان و تحول سازمانی نیز به ترتیب بیشترین تأثیر را بر ایجاد سازمان یادگیرنده داشتند. همچنین، مدل مفهومی پژوهش از برازش مطلوبی برخوردار بود. در پایان با توجه به نتایج بدست آمده پیشنهادهای کاربردی ارائه گردید.

نابرابری های منطقه ای یا عدم تعادل در ساختار فضایی مناطق یکی از مسائل کشورهای در حال توسعه است. از این رو دستیابی به توسعه عادلانه از آرمان های اساسی همه کشورها و از جمله ایران بوده و در اسناد فرادستی بر ضرورت کاهش نابرابری های منطقه ای تأکید شده است. بنابراین هدف تحقیق حاضر بررسی وضعیت و تحلیل نابرابری های منطقه ای بین دو استان همدان و مرکزی است که با وجود همجوار بودن تفاوت های عمده ای با یکدیگر دارند. در این زمینه سنجش نابرابری های منطقه ای مورد توجه قرارگرفته است. با در نظرگیری رویکرد توسعه پایدار، شاخص های سنجش نابرابری های منطقه ای استخراج و با استفاده از دو مدل تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای، میزان نابرابری بین دو استان همدان و مرکزی تحلیل شده است. نتایج حاصل از بررسی ها نشان می دهد که تفاوت چشمگیری بین سطح توسعه دو استان همدان و مرکزی وجود دارد. بر اساس بررسی سه مؤلفه اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست محیطی استان مرکزی توسعه یافته تر از استان همدان بوده، میزان نابرابری بین آن ها نیز قابل توجه است. به طور کلی می توان گفت شهرستان هایی با اقتصادی مبتنی بر صنعت و خدمات توسعه یافته تر از شهرستان های با ماهیت کشاورزی هستند.    

بخش کشاورزی در فرآیند توسعه نیازمند تخصیص بهینه منابع، امکانات و خدمات در جهت دستیابی به اهداف برنامه های توسعه است. امروزه آنچه در توسعه کشاورزی خطر آن احساس می شود نبود یا کم توجهی به راهبردهای بومی شده و متناسب با شرایط محیطی، اجتماعی و تکنولوژی می باشد. در این شرایط یکی از راهکارهای اساسی در شناخت مسائل کشاورزی، شناخت شکاف ها و نابرابری های موجوددر بین مناطق است. در تحقیق حاضر، وضعیت شکاف جغرافیایی شاخص های توسعه کشاورزی شهرستان های استان همدان بررسی و ارزیابی شد. از این رو، این پژوهش با هدف منطقه بندی توسعه کشاورزی شهرستان های استان همدان انجام شده است. به منظور جمع آوری داده ها، از آمارهای ثانویه سازمان های مختلف استفاده شده است؛ در این تحقیق که روش منطقه بندی بر مبنای تحلیل مجموعه ای از شاخص ها به منظور ساخت شاخص ترکیبی است، 75 شاخص در سه مؤلفه انتخاب و برای تحلیل آنها روش ویکور مورد استفاده قرار گرفت برای انجام محاسبات از نرم افزار SPSS و Excel و برای ترسیم نقشه ها و تولید اطلاعات مکان مند از نرم افزار GIS استفاده شده است نتایج حاصل از تکنیک ویکور نشان دهنده نوعی از هم گسیختگی و عدم تعادل در توسعه کشاورزی استان می باشد. بطوریکه شهرستان نهاوند در گروه برخوردارترین، شهرستان های اسدآباد، بهار، تویسرکان، رزن، ملایر و همدان در گروه نیمه برخوردار و شهرستان های فامنین و کبودرآهنگ از نظر شاخص های مورد بررسی در این مطالعه غیر برخوردار از لحاظ توسعه کشاورزی بوده اند.

این مقاله موضوع انتخاب مسکن را در شرایط فازی مورد مطالعه قرار می دهد. در این مقاله روش فاصله ی فازی برای انتخاب معرفی می شود. روش شناسی انتخاب مسکن با رویکرد فاصله ی فازی، بر پایه ی به حداقل رساندن فاصله ی فازی ویژگی ها با مقادیر مطلوب آن ها در شرایط فازی می باشد. این در حالی است که در مدل های انتخاب گسسته، مبنای انتخاب مسکن بر پایه ی حداکثر کردن مطلوبیت گزینه هاست. در شرایطی که گزینه های موجود و گزینه های مطلوب دارای مقادیر فازی هستند، می توان با اندازه گیری فواصل میان آن ها و یافتن کم ترین فاصله، بهترین گزینه را برگزید. در این تحقیق که برای واحدهای مسکونی مناطق شهری استان همدان انجام شده است، نتایج برآورد مدل نشان می دهد که برای جامعه ی مالکان با توجه به ویژگی های لحاظ شده برای آن ها، در میان فواصل فازی، کم ترین مقدار مربوط به دهک چهارم می باشد. این بدان معنی است که واحدهای مسکونی قرار گرفته در این طبقه به صورت تقریبی برای انتخاب ایده آل می باشند. در مورد مستأجران نیز، دهک سوم با مقدار 659 واحد، کم ترین مقدار فاصله ی فازی را دارد. طبقه بندی JEL: R39 ,R29 ,D81 ,C02, C44

فرونشست سطح زمین در اثر استخراج بی رویه از منابع آب زیرزمینی، یکی از رویدادهایی است که در ایران به وفور مشاهده شده است. با توجه به استخراج بی رویه منابع آب زیرزمینی در کشور، متاسفانه روزبهروز استان های بیشتری دچار فرونشست زمین شده یا در معرض خطر فرونشست زمین قرار می گیرند دشت کبودرآهنگ همدان غنی ترین دشت استان همدان از نظر دارا بودن منابع آب زیرزمینی می باشد اما متاسفانه در 30 سال اخیر به علت برداشت بیش از حد از آب های زیرزمینی به منظور تامین نیازهای کشاورزی و صنعتی و عدموجود نظارت کافی بر این مسئله، به شدت با افت سطح آب های زیرزمینی مواجه شده است که سبب بروز فرونشست و البته وقوع فروچاله ها در شهر کبودرآهنگ شده است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی مناطق مستعد وقوع فروچاله با بررسی نرخ فرونشست جهت پیشگیری و کاهش آسیب های ناشی از آن می باشد.با نتایج پردازش بدست آمده به کمک شش سری تصاویر راداری ماهواره SENTINEL-1در بازه زمانی سال 2017 الی 2018 با استفاده از نرم افزار SNAPنرخ فرونشست بدست آمده است و براساس نرخ بدست آمده نواحی پرخطر و مستعد وقوع فروچاله شناسایی شده است. نتایج این بررسی نشان می دهد که در بازه یک ساله به میزان 5/14 سانتی متر محدوده مورد مطالعه فرونشست داشته است، که این فرونشست به طور جزئی بیشتر در مناطق کردآباد، نوآباد، کبودرآهنگ، فامنین و به طور کلی در دشت فامنین، کبودرآهنگ، قهاوند و اطراف همدان اتفاق افتاده است. که این نتایج می تواند خبر وقوع خطر فروچاله ها در این مناطق را بدهد.نتایج نهایی در مجموع فرونشست حدود 5/14 سانتی متر در محدوده را نشان می دهد که بیشتر این فرونشست ها در اطراف مناطق شهری و نزدیک به مناطق مسکونی اتفاق افتاده است که این عامل می تواند خبر از وقوع فاجعه ای انسانی قریب به وقوع را در استان همدان به خصوص دشت کبودرآهنگ را بدهد.

هدف اصلی این پژوهش، تعیین میزان شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب تربیت جنسی در دوره اول متوسطه، متناظر با سند تحول بنیادین بوده است. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی، نوع داده ها کمی و با توجه به روش اجرا، پیمایشی است. جامعه آماری، شامل کلیه دبیران و عوامل اجرایی مدارس متوسطه اول استان همدان بوده است. نمونه آماری پژوهش 380 نفر از معلمان مرد و زن دوره متوسطه اول استان همدان بوده که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده اند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته از نوع طیف پنج رتبه ای لیکرت بوده است. روایی محتوایی پرسشنامه با استفاده از ضریب CVR و پایایی پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ موردبررسی و تائید قرار گرفته است. در تحلیل داده ها از آزمون آماری T در محیط نرم افزار اس پی اس اس استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داده است،  بین وضعیت موجود و مطلوب تربیت جنسی دانش آموزان دوره متوسطه اول در مؤلفه های، آشنایی با بلوغ و دوره نوجوانی؛ تقویت هویت جنسی و رفتارهای مناسب جنسیت؛ شناسایی تفاوت های دختر و پسر و محافظت از آسیب ها و رفتارهای پرخطر جنسی، شکاف وجود دارد و نیاز به توجه جدی دارد.

شناخت اقلیم و پارامترهای مورد نیاز محصول های کشاورزی از مهمترین عوامل موثر در تولید است. با بررسی های هواشناسی کشاورزی می توان امکانات بالقوه را در مناطق مختلف مشخص و حداکثر بهره برداری را کرد. به علت توان های بالقوه دیم زارهای استان همدان، بررسی جامعی بر اساس آمار 20 ساله(1395-1375) عناصر اقلیمی 9 ایستگاه سینوپتیک اصلی و تکمیلی انجام گرفت.به این منظور با توجه به شرایط فنولوژیکی گندم و تطبیق آن با شرایط اقلیمی مورد نیاز در استان همدان به بررسی شاخص های موثر در کشت محصول پرداخته شده است. در نهایت با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ،مدل (AHP)به پهنه بندی عناصر اقلیمی و همچنین وزن گذاری آن ها اقدام شد. سپس مناطق مناسب و نامناسب استان جهت کشت گندم دیم مشخص گردید. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر این واقعیت می باشد که در بین عناصر اقلیمی عنصر بارش سالانه و نحوه توزیع آن در طول فصول رشد، همچنین درجه حرارت تراکمی مهمترین عامل در فرایند کشت گندم دیم است.بدین ترتیب بر اساس نقشه های استخراج شده از مدل (AHP)، حدود18 درصداز مساحت استان که در قسمت های غرب و جنوب غرب که شامل شهرهای نهاوند،تویسرکان و اسدآباد می باشد دارای استعداد بسیار مناسب ، 46 درصدمتوسط ،34درصد با استعداد مناسب و 2 درصد به نمایندگی شهر قهاوند از توابع شهر همدان فاقد استعداد لازم می باشد.

برنامه ریزی مناطق گردشگری با در نظر گرفتن ظرفیت در این مناطق صورت می پذیرد و این مهم سبب خواهد شد که هدایت گردشگران با انسجام بیشتر صورت پذیرد. در نتیجه آثار سوء حضور جمعیت در برخی نقاط که هزینه های زیست محیطی را در پی خواهد داشت به حداقل کاهش خواهد یافت. این پژوهش با هدف اصلی ظرفیت بندی گردشگری بر اساس برخی از عوامل مؤثر جاذب گردشگر شهری و با بهره گیری از مدل های آماری پیشرفته می باشد. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی و از حیث برداشت اطلاعات پیمایشی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss 19 استفاده شده است. نتایج اولیه این تحقیق مشخص کرد که معیارهای مورد نظر برای ظرفیت بندی گردشگاه های شهری در استان به ترتیب عبارت از همدان، ملایر، کبودرآهنگ، نهاوند، تویسرکان، رزن، اسدآباد و بهار می باشند. پس از الویت دهی، مناطق مورد مطالعه را از لحاظ زیرساخت های گردشگری ظرفیت بندی شد که همدان و ملایر در سطح بسیار خوب و شهرستان های کبودرآهنگ و نهاوند در سطح متوسط و شهرستان تویسرکان در سطح ضعیف و شهرستان های رزن، اسدآباد و بهار در سطحی بسیار ضعیف قرار گرفته اند.

این پژوهش به بررسی نقش فرهنگ در عملکرد اقتصادی کسب و کارهای استان همدان پرداخته است. جامعه آماری پژوهش حاضر را مدیران و مالکانی تشکیل دادند که در شرکت های شهرک صنعتی همدان فعالیت می کنند. تعداد نمونه آماری براساس نمونه گیری طبقاتی ساده و فرمول کوکران 227 نفر به دست آمد. پژوهش کنونی برمبنای هدف، ازنوع کاربردی و ازلحاظ شیوه پژوهش، توصیفی-علی است. در همین راستا، طبق مرور ادبیات موضوع و استفاده از منابع کتابخانه ای، پژوهشگر از پرسشنامه استانداردشده جهت گردآوری داده ها استفاده کرده است. فرضیات این پژوهش به وسیله روش معادلات ساختاری و نرم افزارهای SPSS و لیزرل مورد آزمون قرارگرفته است. نتایج حاصل شده از پژوهش بیانگر آن است که فرهنگ در عملکرد اقتصادی کسب و کارهای استان همدان تأثیر معناداری دارد.

عدم توجه به سلسله مراتب شهری و نحوه ی پراکنش کانون های شهری در پهنه کشور از یک سو و رشد سریع شهرنشینی از سوی دیگر منجر به گسیختگی و عدم انسجام در ساختار سلسله مراتب شهری شده است. این روند، افزایش تعداد شهرهای کوچک و کم اهمیت بودن نقش شهرهای متوسط و کوچک را در پی داشته است. پژوهش حاضر به دنبال تحلیل تأثیر اندازه دولت بر سلسله مراتب شهری استان همدان در دوره (1390- 1365) است. برای تحلیل سلسله مراتب شهری از قاعده رتبه- اندازه استفاده شده است. نتایج حاصل از بررسی سلسله مراتب شهری استان همدان حاکی از آن است که سلسله مراتب شهری استان در دوره ی مورد مطالعه به سمت عدم تعادل میل کرده است. همچنین نتایج حاصل از برآورد مدل مربوط به تأثیر اندازه دولت بر سلسله مراتب شهری استان نشانگر معنی دار بودن تأثیر اندازه دولت بر تعداد و اندازه شهرهای استان همدان است.