درخت حوزه‌های تخصصی

روش سنجیده دانشمندان پیشین و پسندیده نزد معاصرین این است که در شروع هر علمی اجزا سازنده آن را بیان کنند. کوشش دانشمندان برای بیان سازه های سه گانه موضوع، مبادی و مسائل به عنوان اموری که بیانگر واقعیت های علم اند از چنان اهمیتی برخوردار است که خردمندان گفته اند نادیده انگاشتن هر یک از ارکان علم به معنای نابودی و عدم تحقق علم است. (حائری یزدی، 1361: 2) در این نوشتار کوشش شده است تا ضمن بیان دیدگاه ابن سینا درباره سازه های اساسی علوم و فنون انسانی، نظر وی پیرامون اینکه تمایز علوم به موضوعات است تبیین علمی گردد و همچنین تفسیر دقیق از اعراض ذاتی در دو سوی توسعه و تضییق تأکیدی بر استواری و درستی این سخن است که هر تلاشی در جهت فرو کاستن از مقومیت موضوع علم، برای تمایز علوم، اعتراف به اهمیت، تثبیت موقعیت و نقش بی بدیل موضوع علم در تمایز علوم است.

تاریخ نویسان و سایر پژوهشگران دربارهء چگونگى پیدایى وسیر تحول تقویم هجرى قمرى در بخش هاى مختلف جزیره العرب، در 18 سال نخست پس از هجرت پیامبر اکرم (ص) اختلاف نظر دارند. هریک از این پژوهشگران با استناد به آیات شریفهء قران مجید که موضوع آن نجوم و تقویم است و نیز به استناد قر اردادها، صلح نامه ها، فرامین و نامه هاى نوشته شده در این سال ها، انبوه روایات نقل شده در کتب تاریخ و علوم دینى دورهء اسلامى، نظراتى متفاوت و گاه متناقض، اظهار کرده اند، اما تاکنون، هیچ یک از آنها از دایرهء فرض و گمان فراتر نرفته اند (عبداللهى، ص 15-18-22-26، 30; مهدى، ص 0 1-19، 28 -39-52، 67،69). از اواسط قرن دوم هجرى قمرى تا زمان حاضر، محاسبات تقویم هجرى قمرى، همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. برخى از این پژوهشگران براى پاسخ گویى به نیازهاى روزمرهء روزگار خود، روشهاى محاسباتى و جدولى را ارائه کرده اند. با اینکه. هریک از این روش ها بسته به مورد استفادهء آنها داراى مزایا و محاسنى است اما انجام محاسبات ارائه شده در آنها به سهولت براى همگان امکان پذیر نیست. براى برطرف کردن این ضعف، نگارنده به کمک رایانه به پژوهش در زمینهء مدل سازى ریاضى براى استخراج تقویم هجرى قمرى قراردادى پرداخته وبر اساس نتایج به دست آمده، دو معادله طرح کرده که در مقاله حاضر به پژوهندگانى که به نحوى با مسائل تقویم هجرى قمرى قراردادى سروکار دارند، تقدیم مى شود (صیاد، ""معادله ها""؟ ص 175- 181). معادلات این مقاله بر اى بازهء زمانى نامحدود (از سال 1 هجرى قمرى قراردادى به بعد)، امکان مى دهند که تقویم هجرى قمرى قراردادى، از لحاظ تعیین سال هاى عادى و کبیسه، روز سال و روزهفته، محاسبه شود.