درخت حوزه‌های تخصصی

واکاوی ابعاد برنامه درسی مغفول مطالعات اجتماعی پایه هفتم متوسطه معصومه بهرامی پور* دکتر مرجان کیان** دکتر زهرا نیکنام*** چکیده هدف پژوهش حاضر واکاوی ابعاد برنامه درسی مغفول مطالعات اجتماعی پایه هفتم دوره اول متوسطه با توجه به ابعاد محتوایی، فرآیندی و عوامل مؤثر بر شکل گیری این برنامه درسی بود. به این منظور از رویکرد پژوهش کیفی و روش پدیدارشناسی استفاده شد. گروه هدف، شامل دانش آموزان و معلمان مدارس متوسطه شهر کرج بودند که با روش نمونه گیری هدفمند و براساس قاعده اشباع نظری، تعداد 15 معلم و 20 دانش آموز مورد مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمونی استفاده شد. روایی و پایایی داده ها از طریق سه معیار قابل قبول بودن، قابلیت اطمینان و تاییدپذیری به دست آمد. یافته ها نشان دادند که معلمان در دستیابی به اهداف نگرشی و مهارتی موفق عمل نکردند و این سطوح از برنامه درسی در عمل حذف شدند. در ارائه محتوا به سطح دانش در حیطه شناختی بسنده شد و سطوح بالای این حیطه نادیده انگاشته شد. عدم استفاده از روشهای تدریس فعال، مهم ترین فرآیندی است که سبب بروز محتوای مغفول شد. در مرحله اجرای برنامه درسی مطالعات اجتماعی، عواملی مانند دشواری محتوا، کمبود زمان، ناکافی بودن فضا و امکانات و ارزشیابی نامناسب مانع پدیداری برنامه درسی قصد شده مطالعات اجتماعی شد. بنابراین چیدمان و ساختار کلاس، مدت زمان آموزش و شیوه ارزشیابی نیاز به تغییر متناسب با محتوای برنامه درسی جدید مطالعات اجتماعی دارد. نتایج این مطالعه برای چابکی برنامه درسی و پیشگیری از گرفتار شدن در دام سنت و عادت در برنامه درسی مطالعات اجتماعی به کار می آید. کلید واژگان: برنامه درسی مغفول، مطالعات اجتماعی، پایه هفتم، دوره اول متوسطه تاریخ دریافت: 12/10/ 94 تاریخ پذیرش: 95/11/16 * کارشناس ارشد رشته برنامه ریزی درسی از دانشگاه خوارزمی (این مقاله مستخرج از پایان نامه کارشناسی ارشد است) masoome.bahramipur@yahoo.com ** استادیار گروه مطالعات برنامه درسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) kian@khu.ac.ir *** استادیار گروه مطالعات برنامه درسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران niknam@khu.ac.ir

هدف اصلی این پژوهش، امکان سنجی برنامه ریزی درسی مدرسه محور در نظام برنامه ریزی درسی از دیدگاه خبرگان آموزشی استان آذربایجان شرقی بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع زمینه یابی و جامعه آماری پژوهش کارشناسان مسؤول و معاونین آموزشی دوره متوسطه نواحی پنجگانه شهر تبریز، مناطق آموزشی (آذرشهر، گوگان، اسکو و خواجه) و اساتید علوم تربیتی دانشگاه های تبریز، آزاد واحد تبریز، فرهنگیان و شهید مدنی آذربایجان بودند. نمونه پژوهش شامل42 نفر کارشناسان مسؤول و 44 نفر از اساتید طبق جدول کرجسی و مورگان و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. داده ها از طریق دو پرسش نامه محقق ساخته گردآوری شد. برای تعیین روایی، از روایی صوری و محتوایی استفاده گردید. پایایی پرسش نامه ها به روش آلفای کرونباخ محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری t تک نمونه ای، t دو نمونه مستقل وآزمون فریدمن استفاده شد. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد که تمرکززدایی از نظام برنامه ریزی درسی، کیفیت بخشی آموزشی و اجرای برنامه ریزی درسی مدرسه محور با توجه به توانمندی ها و ظرفیت های مدارس ازطریق برنامه ریزی درسی مدرسه محور امکان پذیر است (05/0≥P). درحالی که نتایج آزمون t دو نمونه مستقل نشان داد از نظراساتید و کارشناسان مسؤول در امکان تمرکززدایی از نظام برنامه ریزی درسی و اجرای برنامه ریزی درسی مدرسه محوربا توجه به توانمندی ها و ظرفیت های مدارس تفاوت معناداری وجود داشته(05/0≥P)، اما در کیفت بخشی آموزشی از طریق برنامه ریزی درسی مدرسه محور بین دو گروه تفاوت وجود ندارد(05/0≤P).

زمینه: پذیرش و کاربرد فناوری های مختلف در محیط های آموزشی، دامنه وسیعی از تحقیقات را به خود اختصاص داده است. سؤال های مهمی که در این زمینه مطرح می شود این است که کاربران، فناوری را چگونه تصور می کنند؟ و عواملی که منجر به عدم استفاده از فناوری می شود، کدامند؟ هدف: این مطالعه با هدف بررسی تأثیر تجربه کار با رایانه و تناسب تکلیف- فناوری بر پذیرش فناوری رایانه، به خصوص سهولت ادراک شده و سودمندی ادراک شده رایانه، انجام گرفت. روش پژوهش: این مطالعه به روش آزمایشی با استفاده از طرح تک گروهی با پس آزمون انجام گرفت. به این منظور یک نمونه 127 نفری از دانشجویان ترم اول رشته کامپیوتر در مقطع کاردانی به طور خوشه ای انتخاب و بعد از شش هفته آموزش به پرسشنامه TAM که از پژوهش های گاردنر و آموروسو و کلوپینگ و مک کنی اقتباس شده بود، پاسخ دادند. یافته ها: نتایج نشان دادند که اثر مستقیم تجربه کار با رایانه و تناسب تکلیف- فناوری بر سهولت ادراک شده کاربرد رایانه معنادار و بر سودمندی ادراک شده رایانه معنادار نمی باشد. همچنین اثر مستقیم سهولت ادراک شده کاربرد رایانه بر سودمندی ادراک شده رایانه با اضافه شدن تجربه کار با رایانه و تناسب تکلیف- فناوری به مدل دیگر معنادار نبود، اما اثر مستقیم سهولت ادراک شده کاربرد رایانه بر نگرش نسبت به کاربرد رایانه با حضور تجربه کار با رایانه و تناسب تکلیف- فناوری تعدیل نشد. نتیجه گیری: دارا بودن تجربه و تناسب تکلیف- فناوری، اثر سهولت ادراک شده کاربرد رایانه بر سودمندی ادراک شده رایانه را تعدیل می کند و هر چه تجربه فرد و تناسب تکلیف-فناوری بیشتر باشد، فرد فناوری را ساده تر ادراک می کند، اما ممکن است آن را سودمند ادراک نکند.

ایجاد محبت اهل بیت (علیهم السلام) یکی از آموزه های اصیل اسلامی در تربیت فرزندان است.چه اینکه بخشی از دینداری ما منوط به محبت آنها و بیزاری از دشمنانشان است، لذا تنها درخواست پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از امت به عنوان پاداش رسالت، مودت نسبت به اهل بیت است. این راه میانبر، سالک راه حق را زودتر به مقصد می رساند. در دوره ی آخر الزمان که فتنه های سیاسی و اعتقادی، از هر سو فرزندان مسلمان را تهدید می کند بهترین راه حل برای نجات از این فتنه ها، آشنایی فرزندان با سیره و تفکرات اهل بیت است، زیرا اگر فرزندان ما با سیره ی اهل بیت آشنا شوند، عشق و محبت تمام قلب شان را فرا می گیرد، سره را از ناسره تشخیص می دهند و این تشخیص دادن، مسیر حرکتشان را به سوی رستگاری تنظیم می کند. بنابراین ارائه ی راهکارهایی برای ایجاد محبت نسبت به اهل بیت در کودکان و نوجوانان در عصر حاضر بسیار ضروری و مهم می باشد. در گردآوری مطالب در این پژوهش از روش کتابخانه ای استفاده شده و روی آورد پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی می باشد. از جمله راه های نظری ایجاد محبت نسبت به اهل بیت در کودکان و نوجوانان عبارتند از: معرفت اهل بیت، شناساندن جایگاه و حقوق و فضایل اهل بیت و آموزش چگونگی توسل به اهل بیت، و از جمله راه های عملی ایجاد محبت نسبت به اهل بیت عبارتند از: مراقبت های ویژه زمان انعقاد نطفه و دوران جنینی، تغذیه پاک و حلال، بزرگداشت ایام وفات و ولادت ائمه، آشنایی فرزندان با سرزمین های مقدس و زیارت ائمه. پژوهش حاضر، مجموعه راهکارهای نظری و عملی برای تربیت فرزندان در مسیر اهل بیت است. آرزومندیم خداوند متعال ما را از امانت داران شایسته در تربیت و نگهداری فرزندان مان قرار دهد.

پژوهش حاضربا هدف بررسی محتوای کتاب های درسی دوره پیش حرفه ای دانش آموزان کم توان ذهنی با تأکید بر میزان توجه به آموزش مهارت های هوش های چندگانه گاردنر انجام گرفت. روش پژوهش از نوع تحلیل محتوا بود. بدین منظور با استفاده از روش نمونه گیری تمام شمار کلیه کتاب های دوره پیش حرفه ای دانش آموزانکم توان ذهنی (27 جلد کتاب) تحلیل شدند. برای جمع آوری داده هااز سیستم مقوله بندی و رمزگذاری متغیرها و خرده متغیرها که دارای روایی و اعتبار تأییدشده است، استفاده شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی وروش مجذور خی تجزیه وتحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که بین پایه های تحصیلی و کتاب های مختلف دوره پیش حرفه ایازنظر میزان توجه به هوش های چندگانه تفاوت معنادار وجود دارد (01/0>.(P با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که میزان توجه به آموزش هوش های چندگانه گاردنر در کتاب های متفاوت دوره پیش حرفه ای از روند نظام داری برخوردار نمی باشد.

ه دف این پژوهش تعیین رابطه بین تاب آوری و پیشرفت ت حصیلی در دانش آموزان کم شنوا مقطع راهنمایی شهرستان قروه بود. مطالعه حاضر از نوع همبستگی است. در این مطالعه 280 نفر از دانش آموزان کم شنوا (143 پسر و 137 دختر) به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. از آزمودنی ها خواسته شد مقیاس تاب آوری کانرو دیویدسون را تکمیل کنند و از معدل کل سال تحصیلی 93-92 آنها استفاده شد. جهت تحلیل داده ها از روش تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج نشان داد که بین تاب آوری و پیشرفت تحصیلی، رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. تاب آوری می تواند پیشرفت تحصیلی را پیش بینی کند و با افزایش میزان تاب آوری، میزان پیشرفت تحصیلی نیز افزایش می یابد.

هدف: در این مطالعه مروری، نتایج پژوهشهای مختلف در ارتباط با نارساخوانی مورد توجه قرار گرفته است. روش: با انتخاب مجلات و کتب معتبر بین المللی نتایج مطالعات اخیر در حوزه های مختلف مقوله بندی و مطرح شده است. یافته ها: نارساخوانی نوعی اختلال یادگیری است که از جمله مشخصات آن می توان به ناتوانی در بازشناسی مناسب کلمه، توانایی ضعیف در روخوانی، هجی کردن و بازنمایی اشاره نمود. بر خلاف زبان که رشد آن خود بخودی بوده و در جریان رشد حاصل می شود، خواندن مهارتی است که در سنین بالاتر و بر اثر مداخلات آموزشی کسب می گردد. در این فرایند پیچیده شناختی همزمان مهارتهای مختلفی درگیر می شوند مانند درک و تمییز حروف و صداها، برقراری ارتباط بین واج - نویسه، نامگذاری حروف و بازنمایی آنها، درک معنی گروهی از کلمات نوشتاری در قالب جمله، حافظه، حرکت و عوامل دیداری و شنیداری همه به عنوان اجزای این فرایند مطرح هستند. هر چند که بیشتر پژوهشها این اختلال را به دانش و آگاهی واج شناختی فرد و عوامل مرتبط با آن نسبت داده اند اما پژوهشهای ارزشمندی در ارتباط با شناسایی منشا عصبی و زیستی این اختلال به انجام رسیده و به نتایج قابل توجهی منتهی شده اند. نتیجه گیری: اختلال خواندن بستر مناسبی را برای مطالعات میان رشته ای فراهم کرده و به عنوان مدل مناسبی برای تبیین عوامل زیستی، آموزشی و اجتماعی- فرهنگی تعاملات مغز / شناخت، مورد توجه قرار گرفته است.

هدف از انجام این پژوهش بررسی وضعیت شادکامی و رضایت از زندگی دانشجویان در زمان بحران بیماری کرونا ویروس جدید (کووید-19) بود. روش پژوهش توصیفی مقایسه ای و از نظر هدف، کاربردی بود. جامعه پژوهش دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در استان تهران بود که در نیمسال دوم سال تحصیلی 98-99 مشغول به تحصیل بودند، که از بین آنها تعداد 213 دانشجو به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه های شادکامی آکسفورد و مقیاس رضایت از زندگی دینر و همکاران به صورت آنلاین تکمیل کردند. به منظور تحلیل داده های حاصله، از روش های آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. نتایج حاصل از داده ها نشان داد که دانشجویان در شادکامی وضعیت خوب و در مقیاس رضایت از زندگی در وضعیت متوسط بالا قرار دارند. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که رابطه معناداری بین جنسیت و مقطع تحصیلی مختلف با شادکامی و رضایت از زندگی وجود ندارد و تنها در مؤلفه انرژی مثبت در شادکامی این رابطه معنادار شده است، یعنی میزان انرژی مثبت در دختران بیشتر از پسران است. با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد می شود که مسئولین بهداشت و سلامت جامعه باید در طول بیماری همه گیری کووید 19 بر برنامه ریزی جهت حفظ سلامت جسمی افراد، برنامه ریزی مناسبی نیز جهت حفظ و بهبود سلامت روانی افراد داشته باشند.

ارزشیابی معلمان یکی از سیاست های آموزشی مهم محسوب می شود و راهبردی قوی برای بهبود آموزش در جهت رسیدن به پیشرفت تحصیلی بهتراست. ازجمله مدل های ارزشیابی برای رسیدن به این هدف، مدل «چارچوبی برای آموزش» دنیلسون است. این مدل دربرگیرنده چهار حیطه برنامه ریزی، محیط کلاسی، نحوه آموزش و مسئولیت پذیری است که هر یک به نحوی توصیف کننده ویژگی ها و رفتارهای معلمان می باشد. در روش کنونی این مدل ارزشیابی، مقادیر معیارها با اعداد ثابت سنجیده می شود. همچنین پیچیدگی فرآیند ارزشیابی، احتمال بروز خطای انسانی را از جانب ارزیاب افزایش می دهد. به عنوان راه حلی مناسب، در این مقاله، یک سیستم نرم افزاری ارزشیابی با استفاده از منطق« فازی» و درخت تصمیم گیری به عنوان پارادایم های هوش مصنوعی پیشنهاد شده است. در مدل پیشنهادی، امتیاز هر معیار از مدل دنیلسون (که پیش از این با اعداد ثابت سنجیده می شد) به صورت فازی سنجیده می شود و دسته بندی معلمان با استفاده از درخت تصمیم انجام خواهد شد. این مدل نرم افزاری، به دلیل استفاده از متغیرهای کیفی فازی، فرآیند ارزشیابی را برای ارزیاب بسیار آسان تر از روش قبل و با دقت بسیار بالایی انجام می دهد. در این پژوهش فرآیند ارزشیابی و رتبه بندی معلمان چند مدرسه از ناحیه 4 کرج، در بازه زمانی ابتدای مهر تا انتهای اسفند 93 توسط این سیستم ارزشیابی مورد بررسی قرار گرفته است. درمجموع، این مدل می تواند به عنوان یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری و نرم افزاری دقیق، توسط مدیران در ارزشیابی و رتبه بندی معلمان مورد استفاده قرار گیرد. 

پژوهش حاضر، میزان انطباق بین دو برنامه درسی قصد شده و اجرا شده در دوره پیش از دبستان را مورد مطالعه و بررسی قرار داده است. روش تحقیق مورد استفاده، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه مورد مطالعه مربیان مراکز پیش دبستانی غرب استان مازندران در سال 1388 بودند، 122 نفر از نمونه های پژوهش به صورت تصادفی خوشه ای از شهر های عباس آباد، چالوس، تنکابن و رامسر انتخاب شدند. داده های مورد نیاز بر اساس مطالعه و تحلیل اسناد مربوط به برنامه های پیش از دبستان و راهنمای برنامه و فعالیت های آموزشی و پرورشی دوره پیش دبستانی مصوّب سال 1387 شورای عالی آموزش و پرورش و اجرای پرسشنامه بسته پاسخ پنج درجه ای لیکرت گرد آوری شد. این پرسشنامه، برنامه درسیِ در حال اجرا در سه بُعد اهداف، فعالیت ها و روش های ارزشیابی در دوره را از نظر مربیان می سنجد. اعتبار پرسشنامه با استناد به مطالب موجود در راهنمای برنامه و فعالیت های آموزشی و پرورشی دوره پیش دبستانی و تأیید دو نفر از اساتید (ضریب کاپا) و نیز اجرای آزمایشی آن بر روی نمونه ای از جمعیت مورد مطالعه تأیید شد. همچنین ضریب پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرانباخ 91/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آمار توصیفی و آزمون تی تک متغیره استفاده شده است. نتایج نشان دهنده این است که بین اهداف، فعالیت ها و روش های ارزشیابی در برنامه درسی قصد شده با برنامه درسی در حال اجرا تا حدودی انطباق وجود دارد. بررسی مقایسه ای بین نظرات پاسخگویان در تحقق اهداف نشان می دهد که بیشترین میزان تحقق اهداف مربوط به «حیطه شناختی» و کمترین تحقق اهداف مربوط به «حیطه عاطفی» می باشد. همچنین در مورد فعالیت های اجرا شده توسط مربیان، فعالیت های شعر و سرود، نقّاشی، قصّه، بحث گروهی و بازی به ترتیب اولویت، بیشترین فعالیت به کار گرفته شده است. در مورد چگونگی ارزشیابی توسط مربیان در برنامه اجرا شده ارزشیابی به روش مشاهده (46 درصد)، ارزشیابی به روش شفاهی (45 درصد) و ارزشیابی به روش مستمر (9 درصد) بیشتر از دیگر روش ها مورد استفاده قرار گرفته اند.

" سرعت فوق العاده تحول در همه شئون زندگانی بشر، به ویژه درحوزه تولید، ارتباط و مبادله اطلاعات از یک سو و نزدیک شدن و به هم پیوستن سرنوشت کشورها به یکدیگر از سوی دیگر، نوعی انگیزه اجتماعی پدید آورده است که می توان آن را نوجویی و نوآوری نامید. این انگیزه و ناخشنودی ها وناخرسندی ها همراه آن در بسیاری از اجتماعات – به خصوص کشورهای در حال پیشرفت – زمینه را برای اصلاحات و گاه انقلاب هایی سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی از جمله نوسازی نظام آموزش و پرورش فراهم آورده است. مردم این اجتماعات در باره وضع خود و چگونگی تعلیم و تربیت خویش به چون و چرا می پردازند. آن ها گاه چنان شیفته نو و نوآوری می شوند که سنت های سنجیده برآمده از میراث فرهنگی خود و امکانات و شرایط نوسازی و نوآوری را از یاد می برند و در میان کهنه و نو سر درگم می مانند. بنابراین، برای آن که نوسازی و نوآوری سودمند و ممکن باشد، نخست باید به پرسش های زیر پاسخ داد. 1- مقصود از نوسازی و نوآوری در آموزش و پرورش چیست و ملاک و معیار بازشناسی نو از کهنه کدام است؟ 2- به فرض این که اندیشه یا طرح نو در نظام آموزش و پرورش به طور کلی تعریف شده باشد، برای عملی ساختن آن چه شرایطی را باید فراهم آورد؟ 3- نوسازی در آموزش و پرورش را چگونه و از کجا باید آغاز کرد؟ نویسنده محترم در این مقاله سعی کرده است به پرسش های یاد شده پاسخ دهد. فصلنامه نوآوری های آموزشی از نویسنده این مقاله جناب آقای دکتر علی محمد کاردان، استاد ممتاز دانشگاه تهران سپاسگزاری می کند و مطالعه را به مشتاقان نوآوری در آموزش و پرورش توصیه می نماید. "

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی بازی آموزشی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه اول ابتدائی در درس فارسی انجام شده است. این تحقیق یک پژوهش نیمه آزمایشی بوده با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل که از دو گروه آزمایش و کنترل تشکیل شده بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی دانش آموزان پایه اول دبستانی شهر خمین در سال تحصیلی 96-1395 تشکیل دادند که تعداد آنان 1841 نفر بود. روش نمونه گیری پژوهش به صورت تصادفی خوشه ای چندمرحله ای بود. با توجه به اینکه روش پژوهش این تحقیق روش نیمه آزمایشی است، حجم نمونه در هر گروه 15 نفر انتخاب شد. جهت پاسخ گویی به فرضیه های فرعی 1 و 2، از آزمون مهارت خواندن و نوشتن در درس فارسی، برای سنجش یادآوری مطلب، از آزمون حافظه بصری کیم- کاراد و به منظور اندازه گیری درک کلمات و واژه ها از تصاویر و برای آزمون تحلیل داده ها از تحلیل کواریانس استفاده شده است. نتایج حاکی از اثربخشی بازی های آموزشی بر افزایش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه اول ابتدائی در درس فارسی، مهارت خواندن و نوشتن و در درک کلمات و تصاویر بود؛ همچنین تأثیر بازی های آموزشی بر درک کلمات و واژگان و یادآوری مطالب معنادار بوده و موجب افزایش درک کلمات و یادآوری مطالب در آن ها شده است؛ علاوه براین، بازی های آموزشی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه اول ابتدائی در درس فارسی تأثیر دارد و لذا زمانی که دانش آموزان بازی های آموزشی را دریافت می کنند، مهارت های خوانداری و نوشتاری آن ها بهبود می یابد، مطالب را بهتر به یاد می آورند و درک کلمات و واژگان بهتری را تجربه می کنند.