رویکرد تاریخی

امانوئل کانت (1804ـ1724) ــ بزرگ‌ترین فیلسوف دوران جدید، که عصر روشنگرى، انقلاب کبیر فرانسه، تفوق علم نیوتنى، افراط اصالت تجربه، غلبة اصالت منفعت، تنش نهضت رومانتیسم و در عین حال متافیزیک سنتى را در زمان خویش دریافته و آنها را بلاواسطه تجربه کـرده و فهمیده بود ــ در طرح اصلى خویش درباب فلسفه ــ به معنى کلى ــ انقلاب کپرنیکى را در معرفت بشرى ــ به معنى اعم ــ اعلام کرد. انقلاب کپرنیکى کانت از وجوه بسیار قابل بحث است؛ اما مى‏توان گفت که در تمامیت آن، تثبیت اصولى مبانى مدرنیسم مشاهده مى‏شود. تا آنجا که به بحث حاضر مربوط است، انقلاب کپرنیکى، تأیید و تحکیم همه‌جانبة سوبژکتیویسمى است که با کوژتیوى دکارت تحقق یافته بود. اگر اومانیسم ــ دست کم در حوزة فلسفى آن ــ در تفکر جدید، پیامد سوبژکتیویسم جدید باشد، مى‏توان گفت که انقلاب کپرنیکى کانت مستلزم اومانیسم است.(1) انقلاب کپرنیکى تعبیرى است که خود کانت براى بیان وضعیت جدید فکرى خویش به کار برده (نقد عقل محض[1]، ص XVI) و معنى آن این است که سوژه در هر حال محور است. گرچه کانت طرح انقلاب کپرنیکى را در کتاب نقادى عقل محض فرانهاده است، محدودة آن به این کتاب منحصر نیست؛ بلکه این انقلاب را در کتاب نقادى عقل عملى و نیز نقد حکم و آثار دیگر کانت مى‏توان مشاهده کرد. بنابراین مى‏توان اومانیسم کانت را در هر سه نقد دنبال کرد. در این نوشته، نخست از نقد عقل نظرى، سپس نقد عقل عملى و بعد از آن از نقد حکم سخن خواهد رفت و در پایان، جایگاه خدا در این انقلاب کپرنیکى به‌اجمال بررسى خواهد شد.

۱۱۲۹.

پدیدارشناسی: تاملاتی درباره کافکا

نویسنده: والتر بنیامین مترجم: غلامرضا صراف

منبع: زیباشناخت ۱۳۸۷ شماره ۱۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۶۸ تعداد دانلود : ۲۰۴۲

۱۱۳۰.

فریدریش نیچه بخش پایانی

نویسنده: محسن حیدریان

منبع: فردوسی بهمن ۱۳۸۷ شماره ۷۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی عصر جدید کانت تا ابتدای دوره معاصر خردگریزی پس از ایده آلیسم (نیمه دوم قرن 19)

تعداد بازدید : ۱۲۱۹ تعداد دانلود : ۷۳۱

۱۱۳۱.

مبانی روشنگری در اندیشه روسو

نویسنده: علی کرباسی زاده فاطمه سلیمانی دهنوی

منبع: حکمت و فلسفه سال چهارم زمستان ۱۳۸۷ شماره ۴ (پیاپی ۱۶)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی عصر جدید دکارت تا کانت عصر روشن نگری (قرون 17 و 18)

تعداد بازدید : ۲۰۲۲ تعداد دانلود : ۲۰۷۴

۱۱۳۲.

وحدت وجود در فلسفه اسپینوزا با نگاه به فلسفه وحدت وجودی صدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فهیمه شریعتی

منبع: خردنامه صدرا بهار ۱۳۸۷ شماره ۵۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۸۴۰ تعداد دانلود : ۱۲۸۴

۱۱۳۳.

مراتب عقل در ارسطو و ابن سینا ‏(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی اصغر جعفری ولنی

منبع: خردنامه صدرا ۱۳۸۷ شماره ۵۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۳۰ تعداد دانلود : ۲۶۴۳

۱۱۳۴.

تغییر مسیر زیبایی شناسی آدورنو, سده های میانی و آینده ی گذشته

نویسنده: نولان مورابی مترجم: شهاب الدین امیرخانی

منبع: زیباشناخت ۱۳۸۷ شماره ۱۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۳ تعداد دانلود : ۱۵۰۷

۱۱۳۵.

ویلیام اکام و مبناگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالله نصری جلال پیکانی

منبع: فلسفه دین زمستان ۱۳۸۷شماره ۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۵۰۰ تعداد دانلود : ۱۴۶۱

نظریة موسوم به «مبناگرایی سنتی» که اول بار ارسطو مطرح کرده بود، در قرون وسطی نیز مورد توجّه قرار گرفت. توماس آکوئیناس نظریة مبناگرایی ارسطویی را با اندکی تغییر همچنان حفظ کرد. امّا ویلیام اکام با تلقّی خاصّ خود از سازوکار حصول معرفت، مبناگرایی¬¬ای را ارائه داد که بر واقع¬گرایی مستقیم مبتنی بود و با تأکید بر یقینی بودن تجربه و رد نظریة صورت، طریقی را پیمود که برخی از ایرادهای وارد بر مبناگرایی ارسطویی بر آن وارد نباشند. در این نوشتار، نخست به مبناگرایی ارسطو و آکوئیناس اشاره می‌کنیم و سپس به بررسی مبناگرایی اکام می‌پردازیم. سرانجام نیز روشن خواهیم ساخت که مبناگرایی مورد نظر ویلیام اکام با نظریة آشنایی مستقیم سازگار است. امروزه بسیاری از مدافعان شاخص مبناگرایی سنتی، نجات این نظریه را در گرو تمسک بر نظریة آشنایی مستقیم می¬دانند.

۱۱۳۶.

بازخوانی و ترجمه بخشی از کتاب معالی چند گانه ( موجود ) بودن نزد ارسطو

نویسنده: فرانتس برنتانو مترجم: مهدی پارسا

منبع: کتاب ماه فلسفه سال اول شهریور ۱۳۸۷ شماره ۱۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۵۱ تعداد دانلود : ۱۰۵۴

۱۱۳۷.

علیت از نظر کانت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رضا بخشایش

منبع: پژوهش های فلسفی-کلامی سال دهم پاییز ۱۳۸۷ شماره ۱ (پیاپی ۳۷)

کلیدواژه‌ها: علیت توالی زمانمند ابژه استعلایی اعتبار عینی واقعیت عینی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۹۲۵ تعداد دانلود : ۱۶۶۳

این جستار از رساله دکتری نگارنده تحت همین عنوان گرفته شده است. کانت تلاش نموده است اشکالات هیوم به علیت را پاسخ دهد. اگرچه عمدتاً شارحان دراین خصوص به تمثیل دوم واحیاناً استنتاج استعلائی رجوع کرده اند، حق آن است که باید به اکثر اجزاءنقد،ازجمله مفهوم زمان،استنتاج متافیزیکی، استنتاج استعلائی،شاکله سازی وبویژه تمثیل دوم رجوع کرد. کانت در جواب هیوم سعی کرده است رابطه ترکیبی علت ومعلول را در مفهوم ابژه نشان دهد واز این طریق واقعیت واعتبار عینی علیت را به اثبات برساند.مقاله ابتدا نظر کانت را دراین باب به طور کامل گزارش وتوضیح می دهد و سپس با موارد نقد به پایان می رسد.در پاره ای موارد به دیدگاه بعضی شارحان وناقدان اشارت رفته است.

۱۱۳۸.

نسبت فضیلت با سعادت در نظام اخلاقی افلاطون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: یوسف نوظهور داوود سیروس

منبع: پژوهشهای فلسفی ۱۳۸۷ شماره ۲۰۳

کلیدواژه‌ها: نفس سعادت خیر عدالت معرفت فضیلت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۴۹۱ تعداد دانلود : ۲۰۶۳

مکاتب اخلاقی کلاسیک، به ویژه نظام اخلاقی افلاطون، با مشخصه «سعادت گرایی» شناخته می شوند. آموزه بنیادین «سعادت گرایی» این است که مطلوب نهایی انسان، نیل به سعادت است و همه فعالیت های آدمی در پرتو این هدف والا، ارج و قرب پیدا می کنند. معمولا گفته می شود که فضیلت اخلاقی، راه رسیدن به سعادت را هموار می کند؛ اما نسبت میان این دو نیازمند بررسی دقیق تری است.در این مقاله، دو مدل برای ترسیم نسبت فضیلت و سعادت از منظر افلاطون ارایه شده است. بر اساس مدل یکسان انگاری، فضیلت و سعادت بر یکدیگر منطبق بوده و عین هم تلقی می شوند. در حالی که بر اساس فرضیه کفایت، فضیلت و سعادت دو عنصر جدا از هم هستند که کسب یکی (فضیلت) مقدمه دستیابی به دیگری (سعادت) است. در آثار افلاطون، مویداتی برای هر دو فرضیه فوق یافت می شود، ولی هیچ کدام از آنها، به تنهایی، قادر به تبیین نگرش وی نسبت به این مساله نیستند. برای فهم موضع افلاطون در این خصوص، می بایست به تلفیقی از این دو مدل، دست یافت.

۱۱۳۹.

تحول تاریخی مفاهیم

نویسنده: سید محمدرضا حسینی بهشتی

منبع: نامه پژوهش پاییز ۱۳۸۷ شماره ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۰۷ تعداد دانلود : ۱۰۳۷

۱۱۴۰.

جمهور افلاطون بیانیه سیاسی است

نویسنده: مهدی زاهدی محمد ضیمران

منبع: خردنامه همشهری تیر ۱۳۸۷ شماره ۲۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی یونانِ باستان و روم سقراط تا ارسطو افلاطون (428-348 ق.م)

تعداد بازدید : ۱۸۵۸ تعداد دانلود : ۱۴۳۳

درخت حوزه‌های تخصصی