درخت حوزه‌های تخصصی

در این مقاله یک روش جدید برای برچسب گذاری تصاویر موجود در متون علمی فارسی معرفی می شود. در اسناد و مقالات علمی، تصاویر حاوی اطلاعلات مهمی هستند و در بسیاری از موارد به تنهایی با بررسی آن ها می توان به ایده اصلی و یا نتایج مهم مقاله علمی پی برد، بدون اینکه لازم باشد کل مقاله را مطالعه کرد. به خاطر رشد روزافزون داده های تصویری، بازیابی تصاویر از اسناد علمی توجه زیادی را به خود جلب کرده و به یک موضوع روبه رشد در ادبیات تبدیل شده است. اولین قدم در بازیابی تصاویر تخصیص برچسب های توصیف کننده به هر تصویر است. در اینجا برای استخراج برچسب تصویر از متن سندی که تصویر به آن تعلق دارد، استفاده شده است. زیرنویس و قسمتی از متن سند که در آن به تصویر مورد نظر اشاره شده است، در نظر گرفته می شود. عبارات اسمی در متنِ همراه تصویر با استفاده از پنج روش متفاوتِ فراوانی عبارات در سند، معکوس فراوانی سند، فراوانی کلمه-معکوس فراوانی سند، شباهت کسینوسی عبارات با زیرنویس، و ترکیب روش فراوانی کلمه-معکوس فراوانی سند و شباهت کسینوسی با زیرنویس رتبه بندی می شوند. در هر روش، برچسب های انتخابی برای تصویر، عبارات اسمی با رتبه بالاتر در آن روش است. روش های معرفی شده با استفاده از داده آزمایشی از پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) که منبع اصلی اسناد علمی فارسی است، ارزیابی می شوند. طبق نتایج به دست آمده در این تحقیق روش فراوانی کلمه-معکوس فراوانی سند بهترین روش برای برچسب زدن تصاویرموجود در اسناد علمی است.

هدف: هدف پژوهش حاضر کشف تأثیر اعتماد و زیرمؤلفه های آن بر رفتارهای اطلاع جویی مشارکتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت داده ها کمّی و به لحاظ نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی-هم بستگی است. نمونه پژوهش شامل 302 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز بود. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه تمایل به رفتار اطلاع جویی مشارکتی و پرسش نامه کستا و اندرسون (2011) استفاده شد. برای سنجش روایی صوری و محتوایی پرسش نامه ها، از نظرات هفت متخصص علم اطلاعات و دانش شناسی استفاده شد. پایایی هر دو پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بررسی شد. یافته ها: نتایج این پژوهش شواهد بیشتری فراهم آورد که تمایل به رفتار اطلاع جویی مشارکتی می تواند توسط متغیر اعتماد با میزان (5/40 درصد) پیش بینی شود. از میان زیرمؤلفه های اعتماد، زیرمؤلفه قابلیت اعتماد ادراک شده بیشترین تأثیر (9/32 درصد) را بر تمایل به رفتار اطلاع جویی مشارکتی داشت و بعد از آن رفتارهای همیارانه (8/31 درصد) و تمایل به اعتماد (9 درصد) تمایل به رفتارهای اطلاع جویی مشارکتی را پیش بینی می کنند. البته، اعتماد در کنار تأثیرات مثبتی که دارد می تواند تأثیراتی منفی هم داشته باشد، بدین معنا که سطوح بالاتر اعتماد لزوماً همکاری را تشویق نمی کند؛ زیرا اعتماد کامل باعث می شود که افراد به دیگران متکی شوند و دیگر نظارتی بر فرایند کار نداشته باشند و یا اینکه میدان را برای سوءاستفاده دیگران مهیا کنند. اصالت/ارزش: با توجه به اهمیت نقش اعتماد در فعالیت های مشارکتی، تاکنون پژوهشی که نقش این مهم را در رفتارهای اطلاع جویی مشارکتی بررسی کرده باشد مشاهده نشد. نتایج پژوهش حاضر می تواند به شناخت بیشتر عوامل تأثیرگذار بر رفتارهای اطلاع جویی مشارکتی منجر شود. همچنین، نتایج این پژوهش به پژوهشگران، استادان و مدیران کمک خواهد کرد تا با شناخت زیرمؤلفه های مهم اعتماد، بر تقویت و بهبود این زیرمؤلفه ها در جهت تسهیل تمایل به رفتار اطلاع جویی مشارکتی گام بردارند.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رفتار اشتراک گذاری اطلاعات کتابداران کتابخانه های عمومی استان خراسان جنوبی در شبکه های اجتماعی مجازی در دوران محدودیت های ایجاد شده جهت پیشگیری از شیوع ویروس کووید 19 بود.  این پژوهش از نوع کاربردی بود و به روش پیمایش تحلیلی انجام شد. جامعه پژوهش را کتابداران کتابخانه های عمومی زیر  پوشش نهاد کتابخانه های عمومی کشور در منطقه خراسان تشکیل داد که بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه 231 نفر تعیین گردید. در مجموع 150 نفر (65 درصد) پرسشنامه برخط پژوهش را تکمیل نمودند. یافته ها نشان داد که حدود 42 درصد کتابداران بیش از سه سال از شبکه های اجتماعی مجازی استفاده کرده اند و نزدیک به نیمی از آن ها بین نیم تا یک ساعت را به استفاده از این شبکه ها در طول شبانه روز اختصاص داده اند. کتابداران به طور معناداری پایین تر از سطح مطلوب به اشتراک گذاری اطلاعات در این شبکه ها اقدام کرده اند. نتایج هم چنین حاکی از این بود که ببن رفتار اشتراک گذاری اطلاعات کتابداران زن و مرد و هم چنین کتابداران سطوح تحصیلی مختلف در شبکه های اجتماعی مجازی تفاوت معناداری وجود نداشت. اما بین هر دو شاخص مورد بررسی اعتماد (اعتماد به شبکه و اعتماد به اعضای شبکه) و رفتار اشتراک گذاری اطلاعات کتابداران در شبکه های اجتماعی مجازی رابطه معنادار و مثبتی وجود داشت.

هدف: بررسی سیاست، روش ها و تحول تیول داری در مازندران در دوره قاجار و نتایج آن. روش/ رویکرد پژوهش: با روش تاریخی و با شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد و مدارک آرشیوی و منابع کتابخانه ای نوشته شده است. یافته ها و نتیجه گیری: دولت قاجار بر بنیاد الزامات سیاست خارجی و داخلی ولایت، در نیمه اول سده ۱۳ه.ق سیاست خالصه سازی اراضی مازندران را مد نظر داشت تا با واگذاری اراضی خالصه ها در قالب تیول به افراد، افزون بر نیروی نظامی ولایتی و نظایر آن،اهدافی چون تأمین امنیت در سرحدات شمالی کشور و نیز در داخل مازندران را به عنوان منطقه ای ویژه در شمال ایران محقق کند اما در نیمه دوم این قرن، به سبب کاهش توان دولت در اعمال نظارت بر تیول ها، اقتصاد روستایی در مازندران دچار آسیب شد. دولت برای رفع مشکلات مالی خود، سیاست اعاده و فروش خالصجات را درپیش گرفته بود و آن را در ابتدای کار به صاحبان تیول واگذار کرد که این امر در گسترش مالکیت خصوصی بسیار مؤثر بود اما خرابی اراضی خالصه هم چنان ادامه داشت تا زمان قانون برگشت تیول که می بایست اغلب قرای خالصه مازندران به ضبط دولت درآید. این مسئله به موقعیت خالصه و صاحبان تیول و عملکرد وزارت مالیه برمی گشت که در مازندان با پیامدهایی چون غصب اراضی خالصه با فرمان های جعلی و با تأخیر و درست اجرا نشدن قانون برگشت تیولات مواجه شد. بنابراین نبود نظارت و امنیت در این نوع از سیاست بهره برداری از زمین های زراعی سبب شد تا تأثیر مخربی در رشد اقتصاد روستایی بگذارد. یکی از مهم ترین نتایج این روند، گسترش مالکیت خصوصی و تغییر شرایط اجتماعی کشاورزان در مازندران قرن چهاردهم قمری بود.

هدف: پژوهش حاضر به تحلیل بخش پیشینه ی پژوهش پایان نامه های کارشناسی ارشد پنج رشته ی علم اطلاعات و دانش شناسی، علوم اجتماعی، روان شناسی، علوم سیاسی و مشاوره در سال های 1393 تا 1398 دانشکده ی علوم اجتماعی و تربیتی دانشگاه رازی پرداخته است. روش شناسی: این پژوهش با روش تحلیل محتوای کمی از نوع کاربردی است، 140 عنوان پایان نامه مورد بررسی گرفته است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، چک لیست است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های مقایسه ی میانگین ها استفاده شده است.یافته ها: بیانگر آن است، در خصوص ساختار در رشته، رشته ی مشاوره بالاترین درصد و رشته ی علوم سیاسی پایین ترین درصد را از نظر رعایت ساختار به خود اختصاص داده اند. در بُعد محتوا بر حسب رشته، رشته ی علوم اجتماعی بالاترین درصد و رشته ی روا ن شناسی پایین ترین نمره را کسب کرده اند. در ساختار  بر حسب سال، هر اندازه پیشینه های پژوهش به سال 98 نزدیک تر شده اند، عملکرد بهتری داشته اند، و در محتوا نیز برحسب سال، هر چه به سال 98 نزدیک شده است، عملکرد ضعیف تری داشته اند، این بدان معناست که پیشینه های پژوهش در سال های 93 و 94 عملکرد بهتری داشته اند. هم چنین یافته ها بیانگر جایگاه دوم رشته ی علم اطلاعات و دانش شناسی در بین سایر رشته ها است. در  این رشته از لحاظ ساختار بر حسب سال، سال 95 و از لحاظ محتوا نیز بر حسب سال ، سال 93 در بین دیگر سال ها وضعیت بهتری داشته است. نتیجه گیری: نتایج بیانگر آن است که با توجه به معیارهای در نظر گرفته شده، پیشینه های پژوهش از لحاظ ساختار در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار دارند، اما از لحاظ محتوا ضعیف، و از کیفیت مطلوبی برخوردار نیستند.

هدف: . ترسیم شبکه معنایی اسناد دیوانی دوره قاجار از طریق مقوله بندی و برقراری روابط اصطلاح نامه ای هدف پژوهش است. روش: پژوهش حاضر، از لحاظ هدف کاربردی است که از روش تحلیل محتوای کمّی، کیفی و اکتشافی استفاده شده است. برای مفهوم شناسی شبکه ای و درک ارتباط سیستمانیک و تا حدودی سلسله مراتبی میان مفاهیم از نرم افزار مکس کیودا استفاده شد. با تحلیل و واکاوی پربسامدترین مفهوم اسناد دیوانی دوره قاجار از طریق کدگذاری مفاهیم اسناد شبکه معنایی حاصل از آن ترسیم شد. همچنین از نرم افزارهای اس.پی.اس.اس. و اکسل در بخش کمّی پژوهش استفاده شده است. یافته ها: بالاترین بسامد فراوانی مربوط به مفهوم القاب و مناصب با فراوانی 6920 مقوله فرعی یافت شد. با توجه به اهمیت این مفهوم در ساختار دیوان سالاری دوره قاجار، ترسیم شبکه معنایی حاصل از آن براساس رابطه های معنایی اصطلاحنامه ای (سلسله مراتبی، هم ارزی و وابسته) ارائه شده است. این شبکه معنایی براساس مقوله های اصلی و فرعی استخراج شده از القاب و مناصب دیوانی ترسیم شد. مقوله های اصلی عبارت انداز: القاب و مناصب مالی-دیوانی، القاب و مناصب نظامی-دیوانی، القاب و مناصب درباری-دیوانی، القاب و مناصب دیوانی-دیوانی و القاب و مناصب شرعی و قضایی- دیوانی. همچنین پربسامدترین مقوله اصلی مقوله القاب و مناصب مالی-دیوانی با (34 درصد) و پربسامدترین مقوله های فرعی مناصب مستوفی و مستوفی الممالک از مقوله مالی- دیوانی است. نتیجه گیری: شبکه معنایی حاصل از این پژوهش یکی از روش های بازیابی داده است که با استفاده از دانش معناشناسی به تعیین موضوع، تحلیل و مفهوم سازی نیاز اطلاعاتی پژوهشگران کمک می کند. همچنین کاربران اسناد به گستره موضوعی و در نهایت به دانش گستری و تولید دانش در اسناد دیوانی دوره قاجار پی می برند. ترسیم نقشه معنایی اسناد دیوانی دوره قاجار در موضوع مطالعات اسناد دیوانی دوره قاجار، شروعی برای هوشمندسازی، خودکارسازی و کارآیی بیشتر هستی شناسی تخصصی مطالعات آرشیوی است. در پژوهش حاضر تلاش شد برای دست یافتن به راهکارهای نوین احاطه و تسلط بر دایره مفهومی واژگان اسناد دیوانی، الگوهای ادراکی در روابط معنایی اسناد، به صورتی قابل فهم، برای رایانه و نظام های ذخیره و بازیابی ساخته شود، به طوری که هم نمایه ساز و هم جستجوگر (متخصصان و اصطلاح شناسان موضوعی) بتوانند از گستردگی و زمینه ارتباط میان مفاهیم آن و اندیشه های مرتبط با این مفاهیم به خوبی بهره گیرند.

هدف: یکی از مهمترین وجوه مجلات علمی، بروندادهای آن، یعنی مقاله هاست. تحلیل برونداد مجلات با کمک روش های علم سنجی یکی از روش های مهم ارزیابی عملکرد علمی آن هاست. هدف این تحقیق تحلیل برونداد پژوهشی و ترسیم نقشه های علمی فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی طی یک دوره ده ساله (1388-1397) است. روش: همه 370 عنوان مقاله منتشر شده در این فصلنامه برای دهه 1388-1397 در پایگاه استنادی علوم ایران جستجو و استخراج شد و داده های لازم پس از اصلاحات ضروری، طبق پروتکلی از پیش تعیین شده، به منظور استخراج و ترسیم انواع شاخص های علم سنجی، در انواع نرم افزارهای تحلیل و نگاشت علمی متناسب با هر شاخص (Netdraw برای ترسیم شاخص های هم تألیفی نویسندگان مقالات و VOSviewer برای تعیین هم-رخدادی واژگان و Ucinet برای تعیین شاخص های مرکزیت نویسندگان) وارد و خروجی های حاصل تحلیل شد. یافته ها: توزیع جغرافیایی مؤسسات تولیدکننده و وضعیت نویسندگان پرکار از نظر تولید مقاله و اثرگذار به لحاظ دریافت استناد و شاخص اچ در فصلنامه مناسب بود. الگوی تألیف گروهی و مرکزیت های رتبه، بینابینی و نزدیکی نویسندگان حاکی از تعامل مؤثر پژوهشگران در نگارش آثار بود. تحلیل هم رخدادی کلیدواژگان پربسامد نشان دهنده توجه به مباحث جدید حوزه و مسائل مهم کتابخانه ها بود. خوشه های موضوعی ترسیم شده هم نشان از برجسته بودن موضوع علم سنجی و سازماندهی دانش و مسائل مرتبط با مدیریت کتابخانه ها داشت. نتیجه گیری: هر چند فصلنامه توانسته است، به ویژه در حوزه کتابخانه ها و اطلاع رسانی اثرگذار باشد، لازم است با دسترس پذیر شدن بیشتر و در نظر گرفتن تمهیداتی دیگر، نسبت کل استناد به مقاله را افزایش دهد و سهم موضوعات نوپدید در تدوین مقالات آن بیشتر شود.  

امروزه با افزایش روزافزون حجم مقالات از یک طرف و استفاده از اینترنت و خدمات موتورهای جستجو از طرف دیگر، روش های ابهام زدایی از اسامی پژوهشگران بسیار مورد توجه قرار گرفته است. تاکنون روش های مختلفی برای حل این مشکل ارائه شده که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. هدف این مقاله، ارائه راهکاری جهت شناسایی رکوردهای متعددی است که به یک نویسنده تعلق دارند. بدین منظور بعد از استخراج ویژگی های داخلی و خارجی نویسندگان، یک معیار جدید جهت مشخص کردن میزان مشابهت میان دو رکورد ارائه شده است. اهمیت هر کدام از ویژگی های ارائه شده، با استفاده از الگوریتمی مبتنی بر ژنتیک با دو تابع برازش مختلف تعیین می شود تا از طریق یادگیری نمونه های موجود، بهینه ترین ضرایب بدست آیند. روش پیشنهادی با دو تابع برازش روی داده های آزمایشی مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته و نتایج حاصله نشاندهنده افزایش دقت در روش پیشنهادی با هر دو تابع برازش نسبت به روش قبلی است.

پژوهش حاضر مطالعه ای کاربردی است که با هدف ارزیابی تأثیر تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی در دو حوزه علوم اجتماعی و علوم کامپیوتر با استفاده از شاخص های دگرسنجی(آلتمتریکس) و علم سنجی انجام شده است. در این پژوهش مقاله های منتشر شده پژوهشگران ایرانی در حوزه های موضوعی علوم کامپیوتر و علوم اجتماعی که در بازه زمانی 2014 تا 2018 در پایگاه اسکوپوس نمایه شده اند و به دلیل دارا بودن شناساگر شیء دیجیتال ( DOI ) امکان رصد فعالیت آلتمتریک آنها وجود دارد، مورد مطالعه قرار گرفته اند. برای بررسی حضور و میزان انتشار بروندادهای پژوهشی در رسانه های اجتماعی و نیز سنجش میزان تأثیر آنها از اطلاعات برخی از مهم ترین ارائه دهندگان خدمات آلتمتریکس از قبیل آلتمتریکس اکسپلورر و پلام آنالیتیکس استفاده شده است. همچنین ارتباط عوامل مختلف از قبیل(همکاری علمی پژوهشگران و دسترسی آزاد مجلات) با میزان تأثیر بروندادهای مورد مطالعه و نیز ارتباط بین فعالیت آلتمتریک و کیفیت مجلات پژوهشی با استفاده از آزمون های همبستگی مناسب مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته های این پژوهش نشان داد میزان حضور مقالات پژوهشگران ایرانی حوزه علوم اجتماعی در رسانه های اجتماعی حدود 12 درصد و در حوزه علوم کامپیوتر تنها حدود چهار درصد از مجموع مقالات بازیابی شده را تشکیل می دهد. مهم ترین رسانه های اجتماعی منتشرکننده مقالات پژوهشگران ایرانی در هر یک از دو حوزه موضوعی فوق به ترتیب عبارتند از: مندلی، توییتر و فیسبوک. با توجه به پایین بودن میزان ضریب همبستگی دو متغیر همکاری علمی پژوهشگران و میزان تأثیر تولیدات علمی، به نظر می رسد افزایش تعداد نویسندگان مقالات در دو حوزه موضوعی فوق، تأثیر قابل توجهی در نمره آلتمتریک این مقالات ندارد. نتایج آزمون همبستگی وجود رابطه آماری معنادار و ضعیفی را میان دو متغیر دسترسی آزاد مجلات و میزان تأثیر علمی مقالات(نمره آلتمتریک) در حوزه علوم اجتماعی نشان می دهد. در حالی که در حوزه علوم کامپیوتر رابطه آماری معنی دار بین دو متغیر فوق مشاهده نشد. همچنین با توجه به وجود همبستگی بین دو متغیر کیفیت مجلات منتشرکننده مقالات و عملکرد آلتمتریک آنها در هر دو حوزه موضوعی می توان نتیجه گرفت مقالات منتشرشده در مجلات با شاخص های کیفیت بالاتر، دارای نمره آلتمتریک بیشتری بوده و از میزان حضور بیشتری در رسانه های اجتماعی برخوردار هستند. نتایج اینگونه مطالعات نشان می دهد با بهره گیری از شاخص های آلتمتریکس می توان میزان تأثیر بروندادهای پژوهشی در حوزه های مختلف موضوعی را ارزیابی و با یکدیگر مقایسه کرد. در همین راستا سیاست گذاران علم و فنآوری می توانند در کنار شاخص های سنتی ارزیابی پژوهش، از شاخص های نوین آلتمتریکس به عنوان ملاکی برای ارزیابی علمی پژوهشی پژوهشگران و دانشگاهیان در سیاست گذاری علم استفاده نمایند.

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی ویژگی های برنامه های کتابخوان الکترونیکی از طریق مرور نظام مند متون و ارزیابی چهار برنامه کتابخوان الکترونیکی پرکاربرد ایرانی (فیدیبو، طاقچه، کتاب راه، و کتاب سبز) از نظرِ ویژگی های شناسایی شده است. روش: مطالعه حاضر از نظرِ هدف کاربردی، و مبتنی بر چهارچوب مرور نظام مند انجام شده است. برای جمع آوری متون پژوهشی مرتبط، در پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی جست وجو و 247 اثر شناسایی شد. پس از بررسی اولیه (بررسی کلیدواژه ها، عنوان، و مرور چکیده ها)، در نهایت 46 اثر مرتبط استخراج شد و مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه، به منظور تعیین میزان برخورداری هریک از چهار برنامه کتابخوان الکترونیکی ایرانی موردبررسی، از ویژگی های استخراج شده با استفاده از این سیاهه و از طریق ابزار مشاهده، مطالعه ای پیمایشی انجام شد. یافته ها: از 46 اثر موردبررسی، در نهایت سیاهه ای از متداول ترین ویژگی های برنامه های کتابخوان الکترونیکی، شامل 132 مؤلفه، تهیه و در قالب 16 معیار دسته بندی شد. در بخش مطالعه پیمایشی، نتایج نشان داد از چهار برنامه کتابخوان الکترونیکی پرکاربرد ایرانی، دو برنامه «طاقچه» و «فیدیبو» از نظرِ ارائه خدمات و برخورداری از ویژگی های موردتوجه در ارزیابی برنامه های کتابخوان الکترونیکی با اختلاف اندکی از یکدیگر در وضعیت مطلوب تری نسبت به سایر برنامه های کتا بخوان الکترونیکی ایرانی قرار دارند و به نظر می ر سد درگیر رقابتی تنگاتنگ در بازار مشتریان هستند. همچنین، یافته ها نشان داد با اینکه «کتاب سبز» جزء برنامه های کتابخوان پرکاربرد ایرانی است، اما کمتر از نیمی (24/49 درصد) از ویژگی ها را داشته و در شرایط مناسبی قرار ندارد. اصالت/ارزش: در این پژوهش، مرور نظام مند متون به شناسایی ویژگی های جامع برای برنامه های کتابخوان الکترونیکی منجر شده است. همچنین، ارزیابی و مقایسه برنامه های کتابخوان ایرانی به طراحان و تولیدکنندگان آن ها کمک می کند به ایرادها و کاستی های محصول خود پی ببرند و برای رسیدن به وضعیت مطلوب و موردپسند کاربر تلاش بیشتری کنند.

هدف: افزایش میزان استفاده از منابع اطلاعاتی کتابخانه ها و ارائه خدمات اطلاعاتی کاربرمحور بدون درک چگونگی انتخاب و جست وجوی منابع اطلاعاتی توسط کاربران غیرممکن است؛ بر این اساس، هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه ها و ابعاد رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران کتابخانه های عمومی است. روش: پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و به روشِ فراترکیب با استفاده از روش هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو انجام شد. جامعه آماری متشکل از مقالات و پایان نامه های منتشرشده در هفت پایگاه اطلاعاتی فارسی و هشت پایگاه اطلاعاتی بین المللی بین سال های 2000 تا 2020 میلادی و 1379 تا 1399 شمسی بود. از مجموع 7560 منبع شناسایی شده، بر اساس برنامه مهارت های حیاتی ارزیابی، 35 منبع تأیید شد. اطلاعات از منابع استخراج و کدگذاری شدند و پایایی کدگذاری نیز با استفاده از ضریب کاپا سنجش و تأیید شد. یافته ها: در مجموع، 176 کد در 26 مفهوم و 5 مقوله شامل عوامل مرتبط با کاربر، عوامل مرتبط با کتاب، عوامل مرتبط با کتابخانه، موانع و محدودیت ها، و توصیه ها و تولیدات نمایشی از آثار دسته بندی شدند. اصالت/ارزش: رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران کتابخانه های عمومی گویای پیچیدگی و تأثیرپذیری این رفتار از عوامل گسترده و متعددی شامل تفاوت های فردی، ویژگی های ظاهری و محتوایی کتاب و عوامل محیطی است. مؤلفه های شناسایی شده در رفتار مذکور می تواند به عنوان مبنایی برای پیمایش گسترده رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران در محیط های فیزیکی و مجازی مورد استفاده قرار گرفته و راهنمای مجموعه سازی، فضاسازی و طراحی خدمات در کتابخانه ها و تدوین منابع و طراحی ظاهری و ساختاری کتاب توسط نویسندگان و ناشران شود.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین اهمیت، ضرورت مجلات دسترسی آزاد و عوامل مؤثر و موانع استفاده از این منابع از دیدگاه کتابداران کتابخانه های دانشگاه های برتر ایران بود. روش شناسی: این پژوهش با روش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش حاضر، کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های برتر کشور بودند. حجم نمونه (176 نفر) با استفاده از فرمول حجم نمونه کوکران تعیین شد و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی، نمونه گیری انجام شد. داده های لازم برای پاسخگویی به پرسش های پژوهش با پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد. روایی صوری و محتوایی ابزار گردآوری داده ها با استفاده از نظر اساتید رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ سنجیده شد و میزان آلفای حاصل (87%) نشانگر داشتن پایایی مناسب بود. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که کتابداران میزان اهمیت به مجلات دسترسی آزاد، تأثیر توجه به مجلات دسترسی آزاد بر جذب کاربران و ضرورت استفاده از مجلات دسترسی آزاد را نیز بیش از حد متوسط بیان کردند. از میان عوامل مؤثر در استفاده از مجلات دسترسی آزاد، صرفه جویی در هزینه ها با میانگین رتبه 7/6 در مرتبه نخست اثرگذاری و دسترسی به اطلاعات روزآمد در استفاده از مجلات دسترسی آزاد با میانگین رتبه 43/4 در مرتبه آخر قرار گرفتند. از میان عوامل بازدارنده در استفاده از مجلات دسترسی آزاد، عوامل زیرساختی در رتبه نخست اثرگذاری قرار داشت.  نتایج: نتایج این پژوهش بیانگر شناختی است که کتابداران در خصوص اهمیت و ضرورت استفاده از مجلات دسترسی آزاد به دست آورده اند. از مهمترین عوامل مؤثر در استفاده از مجلات دسترسی آزاد صرفه جویی در هزینه ها، مهمترین عوامل مؤثر در عدم استفاده از آن ها اعتبار محتوای مجلات دسترسی آزاد است.

اهداف تحقیق: هدف از پژوهش حاضر بررسی انواع و ویژگی های آرایه ها ی به کار رفته در نسخ خطی دوره قاجار و بررسی نقوش و رنگ های پرکاربرد در کتاب آرایی نسخه های خطی این دوره است. روش تحقیق: روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است که با شیوه استقرایی مشخصه های مشترک تمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این تحقیق به روش نمونه گیری هدفمند، تعداد 77 نسخه هنری رقم دار دوره قاجار در موضوعات مختلف از مخزن نفایس کتابخانه ملی انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج و یافته ها: نیمی از قرآن های مورد پژوهش دارای چهار یا دو صفحه بدرقه آرایه دار می باشند. صفحات افتتاح تمامی نسخه های قرآن و ادعیه و 76% نسخه های ادبی و 90% نسخه های علمی منتخب دارای سرلوح و کتیبه است. طراحی غال ب سرلوح ه ا همان نق ش گنبدی و یا محرابی اس ت.گل های رنگین مرصّع گونه در متن تذهیب و گاهی در صفحه آرایی سرلوح ها به وفور استفاده شده است. می ان س طوردر صفحات افتتاح تمامی قرآن ها و ادعیه و 7/51% نسخه های ادبی و10% نسخه های علمی منتخب، طلاان دازی ش ده اس ت. تمامی قرآن ها و ادعیه و 35% نسخه های ادبی و 50% نسخه های علمی منتخب دارای حاشیه های آرایه دار در صفحات افتتاح می باشند. در حاش یه های مذه ّب و مرصّ ع نسخه ها، ان واع گل وبرگ های ختای ی و نقوش اس لیمی طلای ی و لاج وردی ب ر زمینه طلای ی یا لاجورد و یا بر زمینه خ ود کاغ ذ رس م شده اند.

در طراحی موتورهای جست وجو بررسی پایگاه داده مورد مطالعه و ایجاد ارتباط با آن دارای اهمیت است. در پژوهش حاضر با بررسی تعاملات کاربران پایگاه های اطلاعاتی با سیستم در حین جست وجو، به مدل سازی رفتار اطلاع یابی آن ها پرداخته می شود. این پژوهش یک مطالعه کاربردی است که با استفاده از شبکه عصبی اجرا شده است. داده ها از طریق مشاهده رفتار کاربران در استفاده از پایگاه داده «ایرانداک» و مطالعه لاگ کاربران گردآوری شده است. الگوی اغلب جست وجوهای انجام شده در بیشتر موارد به صورت «کلی به جزیی» و «اختصاصی» است. شرکت کنندگان جست وجوی خود را با اطلاعات کلی در مورد موضوع، مانند معرفی و بررسی حقایق، شروع نموده و سپس، هر یک بر روی جنبه های خاصی از موضوع تمرکز کردند. در بعضی موارد، کاربران در حین جست وجو ایده های جدیدی به دست آوردند. با توجه به نتایج به دست آمده می توان چنین استنتاج کرد که بر اساس مدل استخراجی، عواملی چون پیشینه کلی فرد در مورد موضوع، دانش موضوعی، محدوده زمان و ابزارهای در اختیار، پاسخ مورد نظر در جست وجو را تحت تأثیر قرار می دهد. موتورهای جست وجوی کنونی تنها بخشی از مدارک مرتبط با موضوع را در یک مجموعه داده بازیابی می کند. برای دسترسی به مطالب بیشتر و مناسب تر در حجم عظیم داده ها لازم است مدل های بهتری مورد بررسی قرار گیرد. روش شبکه عصبی پیشنهادی در این مطالعه امکان بهبود بازیابی اطلاعات را در مدت زمان کم فراهم می آورد. همچنین، با این روش می توان این امکان را به وجود آورد که مدل جست وجو هر مرتبه با جست وجوی کاربران به روزرسانی شده و نتایج کامل تر و دقیق تری به دست آید.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین تأثیر رهبری تحول آفرین با میانجیگری انگیزه فردی و تسهیم دانش بر رفتار کار نوآورانه کارکنان کتابخانه های عمومی استان فارس است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف پژوهشی کاربردی است که به روشِ توصیفی-پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان کتابخانه های عمومی استان فارس است که در زمان انجام تحقیق 350 نفر بوده اند. جامعه نمونه با روش نمونه گیری تصادفی ساده و با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 184 نفر تعیین شده است. به منظور گردآوری داده ها، از پرسش نامه های افسر، مسعود و عمرانی (2019) استفاده شد. برای تحلیل داده ها، از روش حداقل مربعات جزئی و مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزار اسمارت پی ال اس استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد رهبری تحول آفرین به صورت مستقیم بر رفتار کار نوآورانه تأثیری مثبت و معنادار (450/3 t= ) و به صورت مستقیم بر انگیزه فردی تأثیری مثبت و معنادار دارد (201/7 t= ). همچنین، انگیزه فردی به صورت مستقیم بر رفتار کار نوآورانه تأثیری مثبت و معنادار دارد (847/3 t= ). به علاوه، رهبری تحول آفرین به واسطه انگیزه فردی تأثیری غیرمستقیم و معنادار بر رفتار کار نوآورانه دارد (775/3 t= ). همچنین، رهبری تحول آفرین با توجه به نقش تعدیل گر تسهیم دانش، تأثیری مثبت و معنادار بر رفتار کار نوآورانه دارد (703/7 t= ). تسهیم دانش رفتار نیز کار نوآورانه را تقویت می کند. اصالت/ارزش: رهبری تحول آفرین با تأثیر بر انگیزه فردی موجب بهبود رفتار کار نوآورانه در کارکنان کتابخانه های عمومی می شود. همچنین، تسهیم دانش موجب تقویت تأثیرگذاری رهبری تحول آفرین بر رفتار کار نوآورانه می شود. پژوهش حاضر از این نظر دارای نوآوری است که برای اولین بار نقش رهبری تحول آفرین در رفتار کار نوآورانه در محیط کتابخانه های عمومی استان فارس برای اولین بار بررسی کرده است.

هدف: این پژوهش با هدف تعیین تأثیر اعتماد سازمانی بر انتقال دانش ضمنی در کتابخانه های عمومی استان فارس انجام شده است. روش: پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و از نظرِ روش گردآوری اطلاعات توصیفی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان کتابخانه های عمومی استان فارس در سال 1399 (350 نفر) است که از این میان با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، 184 نفر به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شد اند. برای گردآوری داده ها، از پرسش نامه برگرفته از پژوهش فولر (2018) استفاده شده است. همچنین، برای بررسی تأثیر اعتماد سازمانی بر انتقال دانش ضمنی در میان کارکنان کتابخانه های عمومی، از تحلیل عاملی تأییدی و تکنیک حداقل مربعات جزئی استفاده شد. نرم افزارهای مورداستفاده برای تحلیل داده ها اس پی اس اس و پی ال اس هستند. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان می دهد که اعتماد سازمانی بر تمایل به تسهیم و کاربرد دانش ضمنی تأثیری مثبت و معنادار دارد. در این میان، اعتماد هویت محور نسبت به اعتماد حساب گرانه و دانش محور تأثیر قوی تری بر تمایل به تسهیم دانش دارد. اعتماد حساب گرانه، اعتماد دانش محور، و اعتماد هویت محور تأثیری مثبت و معنادار بر تمایل کارکنان به کاربرد دانش ضمنی دارند. اصالت/ارزش: انتقال دانش ضمنی فرایندی تعاملی است که اساساً بر مبنای اعتماد بین طرفین شکل می گیرد. ازاین رو، ضروری است نقش اعتماد سازمانی در انتقال دانش ضمنی به شکلی جامع و دقیق مورد کنکاش قرار گیرد. بر همین اساس، نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که اعتماد سازمانی تأثیری مثبت و معنادار بر انتقال دانش ضمنی کارکنان کتابخانه های عمومی دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر فراتحلیل مطالعات رفتار اطلاع یابی دانشجویان و اعضاء هیئت علمی در پایگاه های اطلاعاتی ISC و Proquest و همچنین کشف میزان عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع یابی و تعیین اثرگذاری متغیرهای تعدیل گر است. روش شناسی: این مقاله با روش فراتحلیل کوپر (1994) انجام شد. 44 مقاله در زمینه رفتار اطلاع یابی از دو پایگاه علمی ISC و ProQuest انتخاب شد و وارد فراتحلیل شدند. پژوهش های انتخاب شده به روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسش نامه در جوامع متفاوت و برحسب سنجه های پایا انجام شدند. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار جامع فراتحلیل نسخه 2 انجام شد. یافته ه ا: تعداد 16 مؤلفه و عامل مؤثر بر رفتار اطلاع یابی برای دانشجویان و اعضای هیئت علمی در پژوهش های این حوزه شناسایی شدند. نتایج کلی فراتحلیل نشان داد که اندازه اثر یا ضریب تأثیر مؤلفه ها و عوامل موثر بر رفتار اطلاع یابی 593/0 است که برحسب نظام تفسیری کوهن، در حد زیاد ارزیابی می شود. همچنین، میزان اندازه اثر متغیرها و عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع یابی بر اساس دو متغیر گروه نمونه (دانشجویان و اعضای هیئت علمی) و میدان مطالعه (پژوهش های داخلی و خارجی) متفاوت است و این دو متغیر، متغیرهای تعدیلگر عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع یابی هستند. نتیجه گیری: مقاله حاضر به دنبال فراتحلیل پژوهش های پیشین و ارائه شواهد لازم برای عملکرد مبتنی بر شواهد در حوزه مطالعات رفتار اطلاع یابی است. یافته های این پژوهش در کل نشان داد مؤلفه هایی وجود دارند که رفتار اطلاع یابی را تحت تأثیر قرار می دهند و اثرات این مؤلفه ها با توجه به گروه های مختلف جامعه و بافت محلی متفاوت است.

با توجه به اهمیت و ضرورت استفاده از نویسه خوان ها ی نوری در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی نرم افزارهای نویسه خوان نوری فارسی «صخر» و «گوگل» است. پژوهش انجام شده از نوع کاربردی و ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی است. برای گردآوری معیارها و سیاهه وارسی پژوهش از روش کتابخانه ا ی و برای انجام پژوهش از شیوه پیمایشی-اکتشافی از طریق مشاهده هدفمند نتایج در نرم افزارهای مورد بررسی استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که هر یک از نرم افزارهای مورد بررسی دارای معایب و مزایایی است. در خروجی های مربوط به متن، نرم افزار «گوگل» با درصد خطای کمتر، مناسب تر است؛ ولی در سایر موارد تشخیصی و خروجی، نرم افزار «صخر» بهتر عمل می کند. به دلیل دسترسی به نرم افزار «گوگل» تنها از طریق اینترنت و امکان آپلود هر بار تنها 20 صفحه، محدودیت هایی در استفاده برای کاربر وجود دارد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی پیاده سازی مدیریت دانش در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی انجام شده است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش آمیخته با دو روش کمی و کیفی. ابزار گردآوری داده در بخش کمی و کیفی، پرسشنامه محقق ساخته با استفاده از شاخص های مدل پایه های ساختمان پروبست بوده است. جامعه پژوهش در بخش کیفی شامل 21 نفر مدیران و متخصصان دانش و کارشناسان خبره حوزه هنری و در بخش کمی شامل کارشناسان شاغل در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی شامل 350 نفر بر اساس جدول  مورگان به تعداد 134 نفر که به روش هدفمند انتخاب شده اند. یافته های پژوهش: در پژوهش حاضر با توجه به نتایج سه راند دلفی هفتاد مقوله در 8 شاخص شناسایی، اکتساب، توسعه، توزیع، حفاظت، استفاده، اندازه گیری و اهداف دانش با نظر خبرگان و متخصصان شناسایی شد. خلاصه آماری برحسب درجه اهمیت 8 شاخص مدیریت دانش نشان داد که شاخص اهداف دانش با میانگین کل 62/4، شاخص توسعه دانش با میانگین کل 26/4، شاخص توزیع دانش با میانگین کل 18/4 و شاخص حفاظت دانش با میانگین کل 17/4 بالاترین میانگین ها را کسب کرده اند. شاخص شناسایی دانش، حفاظت دانش و اکتساب دانش به طور اجماع قوی هماهنگ است. یافته های بخش کمی نشان داد که شاخص شناسایی دانش، اکتساب دانش، توسعه دانش، توزیع دانش، حفاظت دانش، استفاده دانش، اندازه گیری دانش، به طورکلی در مدیریت دانش حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی با میانگین  2/55 پایین تر از حد متوسط بوده اند. نتیجه گیری: در صورت پیاده سازی نظام مدیریت دانش با تأکید بر مدل پایه های ساختمان دانش در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، مدل مذکور می تواند در کلیه واحدهای حوزه هنری به کار گرفته شود تا از طریق شناسایی دانش در داخل سازمان و خارج از سازمان و بحث و تبادل دانش بین تأمین کنندگان دانش در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی صورت پذیرد، اکتساب دانش، پیاده سازی مدیریت دانش جهت بهبود روند فعالیت های این سازمان، با توجه به اینکه توسعه دانش از طریق فرآیند یادگیری آموزش باشگاه مکتب مهر و ارزیابی کاربران نسبت به کیفیت خدمات در واحد هنری، و فرایند یادگیری دانش و ایجاد سامانه های تعاملی مدیریت اطلاعاتی مناسب در حوزه هنری مشهود نیست. در بخش توزیع دانش از طریق برگزاری نمایشگاه های داخلی و خارجی در بخش حفاظت دانش از طریق تأکید بر ایجاد و نگهداری پایگاه دانش(مانند سوره مهر)، استفاده دانش از طریق ایجاد ساختار گروه بحث، شبکه های اجتماعی و اینترانت به منظور استفاده دانش(مانند اتوماسیون، سامانه جشنواره ها)، اندازه گیری دانش از طریق ایجاد فرهنگ سازمانی و مستندسازی مستمر اطلاعات و دانش مهارت کارکنان و رسمیت بخشی به دانش سازمانی دعوت از صاحبان دانش های مرتبط با فعالیت های شرکت جهت حضور و ارتباط کارکنان با آن ها.