درخت حوزه‌های تخصصی

ویژگی‌های مدیر فرهنگی چیست و مدیران فرهنگی ما چگونه‌اند؟ این‌ها دوسؤالی هستند که در کتاب خصایص مدیران فرهنگی بدان پرداخته شده است. این کتاب گزارشی پژوهشی است که آقای محمد حبیبی انجام داده و موسسه فرهنگی تبیان درسال 1379 منتشر کرده است. هدف اصلی این پژوهش شناخت، دسته‌بندی و سنجش برخی از صفات و قابلیت‌های افرادی است که در سازمان‌های فرهنگی به مدیریت می‌پردازند. ساختار این کتاب، باتوجه به محتوای آن، به سه بخش تقسیم شده است: دربخش نخست، در مورد بینش و رویش تحقیق، مفاهیم و ادبیات موضوع مطالبی عرضه شده است. دربخش دوم، ویژگی‌های مطلوب مدیران فرهنگی و در بخش سوم ویژگی‌های موجود این گروه از مدیران آورده شده است.

"نظریه‌های هنجاری رسانه به تبیین عملکرد وسایل ارتباط جمعی در چهارچوب ساختار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هر جامعه می‌پردازند و رابطة میان دولت، رسانه و جامعه را مورد بررسی قرار می‌دهند، با این فرض که انتظارات متقابل میان این سه قطب، بر اساس هنجارهای پذیرفته شده یا ایدئولوژی حاکم بر جامعه ترسیم می‌شود. مقالة حاضر تلاشی است برای تحلیل نظام‌های رسانه‌ای بر اساس نظریات هنجاری. نویسنده ابتدا به ذکر تاریخچه‌ای مختصر دربارة شکل‌گیری نظریات هنجاری پرداخته و طی آن نظریات اقتدارگرا، آزادی‌گرا، کمونیستی و مسئولیت اجتماعی را از فردسیبرت، پترسون و ویلبرشرام، نظریة رسانه‌های توسعه‌بخش را از دنیس مک‌کوئیل و الگوی بازار، الگوی مارکسیست و الگوی در حال توسعه را از آتشول برشمرده است. سپس به ذکر شباهت‌ها و تفاوت‌های نظریات یاد شده در زمینه‌های سمت و سوی ارتباط میان دست‌اندرکاران رسانه و مردم، تقابل میان فرد و جامعه، نبایدهای برنامه‌سازی رسانه‌ای، شیوه‌ها و معیارهای گزینش رویدادها و رخدادها، محتوا و درونمایة رسانه‌ها، استقلال حرفه‌ای رسانه و دست‌اندرکاران آن، کنترل بر رسانه‌های خارجی، نظارت بر رسانه، روش‌های برآورد هزینه‌ها و مالکیت رسانه پرداخته است. بخش دوم مقاله به ذکر چند اصل از مفاد قانون اساسی جمهوری اسلامی در زمینة برنامه‌سازی رسانه‌ای اختصاص دارد که موضع نظام جمهوری اسلامی را در قبال مباحثی چون مخاطب، نظام دولتی و ساختار حقوقی، مالکیت و کنترل، جهان واقعی و محیط ایدئولوژیک، تخصص کاری، سازمانی و حرفه‌ای و سازمان‌های رسانه‌ای رقیب مشخص می‌کند. در بخش پایانی مقاله، برای انطباق گوشه‌ای از عملکرد سازمان صدا و سیما با اصول مطرح شده در قانون اساسی، نتایج سه پژوهش صورت گرفته دربارة تصویر زن در سیمای جمهوری اسلامی ایران با تصویر مطلوب قانون اساسی از زن به عنوان موجودی متعالی و والا مقایسه شده است. "

بدون شک ساخت یک مجموعه تلویزیونی نیاز به بستری مناسب برای تولید برنامه دارد که می توان آن را فرآیند تولید نامید . هدف از طراحی این فرآیند تولید کالایی فرهنگی است که بر اساس اهداف تعیین شده برای آن باید با استاندارهای موجود تولید محصول ( در اینجا برنامه تلویزیونی ) مطابقت داشته باشد . از دیگر سو در این فرایند ، پیش بینی های اولیه همچون میزان پاسخگویی به اهداف کمی و کیفی تولید برنامه یعنی استفاده بهینه از منابع انسانی مالی و فنی ، نوع مخاطبان ، محتوا ، مضمون ، شکل یا قالب برنامه ها و موارد نظیر آن نیز ، به عنوان منابع اصلی و عمده تخصیص کلیه امکانات فوق تلقی می شوند. در جریان تولید برنامه ، از مرحله تایید طرح اولیه ، تصویب مضمون و محتوا و برگزاری جلسات برآورد فنی و مالی تا هنگام پخش از آنتن ، مجاری و بستر های کیفی و کمی متعددی وجود دارد ؛ اما آیا در تمام این گذرگاه ها کنترل کیفیت و کمیت نیز صورت می گیرد؟ آیا وظایف تعریف شده و استاندارهایی برای این کنترل ها تدوین شده است ؟ متاسفانه در اکثر قریب به اتفاق موارد ، در فاصله بین تصویب برنامه و پخش آن ، خلاء نظارت وکنترل به خوبی نمایان است هدف از ارائه این مقاله ، تاکید بر نظارت پیگیری در نظارت و هدایت برنامه از مرحله تصویب تا پخش آن از آنتن است . ضمن آنکه کوشش شده است راهکارهایی ارائه شود که با تکیه بر آنها بتوان چارچوب اولیه نگرش سیستمی به فرآیند تولید برنامه را مدون ، تجزیه و تحلیل و معین ساخت.

پژوهندگان امر ارتباطات اغلب تمایل دارند نتایج به دست آمده از پژوهش را به کل جمعیت جامعه، ناحیه یا حتی یک ملت تعمیم دهند. البته کاملا بدیهی است که نمی‌توان عده بسیار زیادی از جمعیت را مورد بررسی و مطالعه قرارداد؛ زیرا این کار به حضور خیل عظیمی از پرسشگران و وجود منابع مالی عظیم نیاز دارد. با این همه، درقرن نوزدهم، پژوهشگرانی که درباره حیوانات (نظیر گونه های دریایی) پژوهش می‌کردند، متوجه شدند که اگر گروه کوچک و کم شماری از حیوانات را به عنوان نمونه درنظر بگیرند، به نحوی که ویژگیهای آنها به طور میانگین همان ویژگیهایی باشد که جامعه اصلی واجد آنهاست، دراین صورت نتایج به دست آمده از این نمونه کوچک به جمعیت اصلی و بزرگ قابل تعمیم خواهد بود. در ضمن به زودی پی بردند که این اصل را می‌توان درباره جوامع انسانی نیز به کاربرد، بنابراین پژوهشگران، نمونه‌گیری را از آنها اقتباس کردند و به رعایت گرفتند. با استفاده از این روش می‌توان برامری ناممکن، یعنی مطالعه کل یک جمعیت، فایق آمد و اگر نمونه‌گیری، درست اجرا شود، پژوهشگران می‌توانند به نتایجی دست یابند که اگر کل جامعه را بررسی می‌کردند، به آنها می‌رسیدند.

نظارت بر رسانه، علاوه بر طراحی فرایندها، شاخص‎ها و معیارهای مناسب، نیازمند پیش‎بینی و ایجاد ساختارهای کارامد سازمانی نیز هست. این ضرورت موجب شده است که در اکثر کشورهای جهان، نهادهایی جهت اعمال نظارت و ارزیابی عملکرد شبکه‎ها و گروه‎های برنامه‎ساز تأسیس شود. شناخت این نهادها می‎تواند برای علاقمندان به مباحث مدیریت رسانه سودمند و برای دست‎اندرکاران نظارت کیفی بر تولیدات رسانه راهگشا باشد. این مقاله، مرحله اول از طرح تحقیقاتی است که در معاونت سیاسی سازمان صدا و سیما با هدف شناخت ارگان‎های ناظر بر عملکرد رادیو و تلویزیون‎های جهان در حال اجراست. در این مقاله، ساختار، وظایف و فرایند تصمیم‎گیری در شورای عالی رادیو ـ تلویزیون فرانسه به طور مختصر و مفید معرفی شده است.

اداره کل موسیقی و سرودسازمان صداوسیما، تامین‌کننده نیازهای موسیقی در شبکه‌ها و ایستگاه‌های صداوسیما وظیفه سنگینی در زمینه‌های تولید، آموزش و تحقیق برعهده دارد. این مرکز موسیقی هفت شبکه‌ تلویزیونی و چندین ایستگاه رادیویی را در داخل و خارج تغذیه می‌کند.

تصمیم‌گیری، اصل اول مدیریت، ودرسازمان‌های رسانه‌ای نیز وظیفه اصلی مدیران است. هربرت سایمون، با پژوهش درباره تصمیم‌گیری در رسانه‌ها، اهمیت این مهارت را با مدیریت این نهادها برابر می‌داند. او، بااشاره به موارد رسانه‌ای، چهارعامل(منابع، هدف، نیروی انسانی، محیط) را در تصمیم‌‌گیری موثر می‌إاند، ضمن آن که بر پیش‌بینی ناپذیری درهمه تصمیم‌گیری ها و احتمال وجود خطر در این امور تاکید دارد. او تصمیم‌ها را به دو گروه (برنامه‌ریزی شده و برنامه‌ریزی نشده) تقسیم می‌کند و پیش‌بینی ناپذیری نتایج تصمیم‌ها را به آن ها مربوط می‌داند. سایمون، با تشریح فرایند تصمیم‌گیری، پنج مرحله را برای تصمیم‌گیری درنظر دارد که عبارت‌اند از: تعریف مشکل، مشخص‌ کردن هدف، تعیین راه‌حل‌ها، انتخاب یک راه حل و اجرای آن. او توصیه می‌کند که درپایان این مراحل راه‌حل اجرا شده را کنترل کنید.

یکی از ویژگیهای برقراری توازن بین عوامل علمی و اجرایی به منظوررسیدن به بهترین الگوی ممکن در امر تحقیق، آگاهی پژوهشگران خبره تحقیقات پیمایشی از تمامی محدودیتها است. که این نوشتار به بحث درباره نوعی از محدودیت غیرعلمی، یعنی رعایت اصول اخلاقی در پژوهش پیمایشی می‌پردازد. مباحث اخلاقی بخشی از روش علمی نیستند، اما هنجارهایی را به وجود می‌آورند که دانشمندان در کارهای مختلف، ملزم به رعایت آنها هستند. حتی در بسیاری موارد، مانند مسائل اجرایی، مستقیما با روشهای علمی در تضاد قرار می‌گیرند و شما باید از تضادهای ممکن، آگاه باشید تا بتوانید در نهایت اخلاقی‌ترین و علمی‌ترین تحقیق را تنظیم کنید. در این نوشتار برخی از مشکلات اخلاقی رایج را که در تحقیقات پیمایشی به وجود می‌آید، نشان می‌دهدو راه حلهایی که به طور جدی کیفیت علمی تحقیق را به مخاطره نمی‌اندازد، برای آنها پیشنهاد می‌کند.

"این مقاله، برگرفته از پژوهشی به همین نام است که نگارنده در سال 1385، در مرکز تحقیقات صداوسیما، به روش فراتحلیل انجام داده است. نویسنده طی این پژوهش، به بررسی مقایسه‌ای چهار نظرسنجی دربارة برنامه‌های تلویزیونی (اخبار 30/20، اخبار 60 ثانیه، مجموعة نقطه‌چین و مجموعه‌های دی‌ماه 1383) پرداخته است که به دو روش اینترنتی و مراجعة حضوری انجام شده بودند. وی این چهار نظرسنجی را با متغیرهایی از قبیل تعداد پاسخگویان، توزیع جنسیتی، میانگین سنی، وضعیت تحصیلی، محل سکونت، نوع فعالیت و الگوی مصرف رسانه‌ای پاسخگویان، همچنین تعداد موارد بی‌پاسخ در دو نوع نظرسنجی، با یکدیگر مقایسه کرده و به نتایج جالب‌توجهی دست یافته است. "

ارتقاء سطح کیفی برنامه‎های رادیو و تلویزیونی و ضرورت ارزیابی آنها، از دیر باز در کانون توجه دست‎اندرکاران امور سیاستگذاری و تولید سازمان قرار داشته است. ارزیابی درونی نیز به عنوان رویکردی کاملاً فنی و روشمند، به تازگی مورد توجه محافل علمی قرار گرفته است. تأکید اصلی ارزیابی درونی، ارتقاء سطح کیفیت با توجه به مشارکت اعضای تشکیل‎دهنده گروه یا سیستم و در نتیجه، افزایش سطح انگیزش گروه و حرکت اعضا به سمت بهبود کیفیت و مرتفع نمودن معضلات موجود است. در این مقاله، با پرداختن به مفاهیم و نظریات مختلف در خصوص ارزیابی، به ارزیابی درونی به عنوان روشی بسیار مؤثر در ارزیابی برنامه‎های رادیویی و در نتیجه ارتقاء سطح کیفی آنها اشاره می‎شود و در نهایت، مراحل اجرایی ارزیابی درونی در گروه‎های مختلف برنامه‎ساز رادیویی مورد بحث و بررسی قرار می‎گیرد.

صحبت من را صحبت یک متخصص رسانه تلقی نکنید، بلکه صحبت کسی تلقی کنید که دست کم سی‌سال تجربه دانشگاهی در توسعه علوم دارد، دراین زمینه تفنن کرده است و با این دید به رسانه نگاه می‌کند.

گسـترش شـبکه ­های اجتماعـی مجـازی همچـون اینسـتاگرام در ایـران، بـه سـبب ایجـاد محیـط و فضـای رسـانه ای غیررســمی و افزایــش قــدرت کاربــران در به اشــتراک گذاری عکــس، ویدئــو، ایده هــا، عواطــف و احساســات، فرصـت بی­ نظیـری را بـرای رشـد فرهنـگ سـلبریتی و هـواداری از آنهـا ایجـاد کـرده اسـت. بنابرایـن، هـدف ایـن پژوهــش، مطالعــۀ دلیــل و زمینه هــای فرهنــگ هــواداری از ســلبریتی ­ها در اینســتاگرام اســت. روش تحقیــق بـه کار رفتـه در ایـن پژوهـش، کیفـی بـوده و از رهیافـت نظریـۀ زمینـه­ ای بـه عنـوان روش عملیاتـی پژوهـش اســتفاده شــده اســت. مشــارکت کنندگان پژوهــش، 22 نفــر از فالوورهــا یــا تعقیب کننــدگان ســلبریتی­ ها (بــا تعــداد فالــوور بیشــتر) در شــبکۀ اجتماعــی اینســتاگرام هســتند کــه بــه روش نمونه گیــری هدفمنــد انتخــاب شـده­اند. بـرای گـردآوری داده­هـا از مصاحبه هـای عمیـق نیمه سـاختاریافته بهـره گرفتـه شـده اسـت. داده هـای گـردآوری شـده بـا بهره گیـری از روش مقایسـه ای مـداوم و مطابـق بـا رویه هـای نظام منـد اشـتراوس و کوربیـن در ســه مرحلــه (بــاز، محــوری و انتخابــی) مــورد تحلیــل قــرار گرفتنــد. قابلیــت اعتبــار، اعتمــاد و انتقال پذیــری داده هـا نیـز مـورد تأییـد قـرار گرفتـه اسـت. یافته هـای پژوهـش بیانگـر آن اسـت کـه مهمتریـن دلیـل تمایـل هــواداران بــه ســلبریتی ها عبارت انــد از: دیجیتالی شــدن زندگــی جوانــان، مصرفی شــدن جامعــه، ســلبریتیزه شــدن جامعــه، نقش آفرینــی رســانه های عصــر اول و فرســایش اعتمــاد نهــادی در جامعــه. همچنیــن تغییــر الگوهــای اوقــات فراغــت، اســتحالۀ شــهرت، وجــود نابرابــری در جامعــه و رواج مدرنی­ زاســیون یــا نوســازی بــه عنــوان عوامــل زمینــه­ ای یــا تســهیل­ گر نیــز در هــواداری از ســلبریتی­ ها نقــش داشــته­ اند.

این پژوهش، درصدد شناسایی عوامل مؤثر در بروز پدیده وارونگی افکار عمومی است. روش تحقیق، کیفی و از نوع پدیدارشناسی بوده و در این راستا، با 21 تن از کارشناسان و صاحبنظران علوم ارتباطات، رسانه ، جامعه شناسی و روان شناسی، مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته انجام شده است. روش نمونه گیری نیز، هدفمند وابسته به معیار است. یافته های تحقیق نشان می دهد، وارونگی افکار عمومی- به عنوان پدیده ای چندبُعدی و موضوعی میان رشته ای- مسئله ای فرایندی و از جنس واکنش هاست که عواملی نظیر: ضعف عملکرد نظام اطلاع رسانی و رویکرد سنتی و انفعالیِ رسانه های رسمی، وجود شکاف در اجتماع و بی اعتنایی به نیازهای واقعی مردم، عدم توجه به ظرفیت های اقناعی و... از مهمترین عوامل مؤثر در بروز آن هستند. همچنین لازم است مسائلی مانند: جلب اعتماد عمومی و مراقبت دائمی از آن، اولویت بخشی به مخاطب در فرایند ارتباطی، توجه ویژه به مقوله اقناع در فرایند مدیریت پیام و... برای جلوگیری از بروز پدیده وارونگی افکار عمومی در دستور کار قرار گیرد.