درخت حوزه‌های تخصصی

امروزه مصرف ، در حوزه بسیار وسیعی به نام سبک زندگی مورد مطالعه قرار می گیرد. بعضی از صاحب نظران و متفکرانی که در زمینه مصرف نظریه پردازی کرده اند، مصرف را در شکل کلی تر، یعنی سبک زندگی در نظر گرفته اند . این پژوهش با هدف شناخت شیوه و نحوه انعکاس مصرف در تبلیغات سیمای جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. از این رو مفهوم مصرف در این پژوهش مبتنی بر سبک زندگی است و در ادامه از الگوی تقسیم بندی کولین کمپل مبنی بر مصرف مدرن و مصرف سنتی و در نهایت از سلسله مراتب نیازهای مازلو به عنوان چارچوب نظری استفاده کردیم. سؤال اساسی در این پژوهش این است که تبلیغات بازرگانی در تلویزیون، بیشتر چه نوع مصرفی را نشان می دهد و به دنبال آن، چه سبک زندگی ای را ترویج می کند؟ این پژوهش برای پاسخ به این سؤال از روش تحلیل محتوا و روش نمونه گیری تلفیقی با دو تکنیک چند مرحله ای و سهمیه ای استفاده کرده است. نمونه ها از شبکه های اول و دوم سیما و در سال های دهه 90  انتخاب شده اند. نتایج به دست آمده نشان می دهد مصرف به نمایش درآمده در اغلب پیام های بازرگانی، مبتنی بر نیازهای ثانویه و شیوه زندگی رایج، سبک زندگی مدرن بوده است.

«انسان شناسی زبان شناختی» از رویکردهای نوین انسان شناسی است که به استخراج مؤلفه های فرهنگیِ موجود در زبان های مختلف می پردازد، چه نزد ایشان «زبان» به مثابه ذخیره ای فرهنگی به شمار می آید. مواجهه با متون دینی، به شکل خاص، قرآن کریم از دریچه این دانش، دستاوردهای بسیار مهمی در ترسیم ساحت های انسان شناختیِ قرآن کریم در برخواهد داشت. به شکل خاص در جستار پیش رو بر دو حوزه تمرکز شده است: نخست «استعاره و نقش آن در ترسیم جهان بینیِ حاکم بر دیدگاه کاربرانِ زبان» و دوم «زبانِ قرآن و جنسیت». در این حوزه نیز به کاربردهایِ جنسیتی در زبان قرآن کریم توجه داده شده و از رهگذر دسته بندی کاربردهایِ جنسیتی یاد شده، تا حد زیادی زمینه تبیین رویکرد انسان شناختیِ قرآن فراهم خواهد شد. این بررسیِ اجمالی حکایت از آن دارد که بررسی ابعاد زبان شناختیِ قرآن کریم از طریقِ روی آوردهای انسان شناختی، دریچه های جدیدی به روی مطالعات قرآن و حدیث گشوده و قادر است بسیاری از معضلاتِ اعتقادی و تفسیری را نیز مرتفع نماید.

تنوع نیروی انسانی امروزه به عنوان یکی از پدیده های مهم در عرصه مدیریت شناخته می شود. و بسیاری از سازمان ها درصدد هستند تا با مدیریت صحیح درتنوع از مزایای مثبت آن بهره گرفته و ضمن افزایش اثربخشی و کارایی سازمان، عدالت اجتماعی در سازمان را نیز گسترش دهند. با این حال به برخی از سازمان های رسانه ای از جمله سازمان صدا وسیما با کاستی ها و انتقاداتی مواجه اند. ابتدا این سوال مطرح است که چهارچوب مدیریت تنوع در این سازمان ها چگونه است؟ بر همین اساس در این مقاله، با استفاده از مرور نظری انجام شده و بررسی تحقیقات پیشین و مدل های مرتبط مدیریت تنوع، چهارچوبی برای مدیریت تنوع در سازمان صدا وسیما پیشنهاد شده است. این چهارچوب مشتمل بر فرهنگ سازمانی تیمی به عنوان پشتیبان تنوع، اصول چهارگانه مدیریت تنوع، ابعاد تنوع، استراتژی مدیریت تنوع فعال، مؤلفه های چهارگانه مدیریت تنوع و پیامدهای آن است. این چهارچوب مسیری را عینیت می بخشد که می توان بواسطه آن نسبت به برنامه ریزی برای مدیریت تنوع فعال و مؤثر در سازمان صدا وسیما اقدام کرد.

مکان صرفا نقطه ای خاص بر سطح زمین نیست، موقعیتی است که ارزش های انسانی و تصاویر ذهنی در بستر آن شکل می گیرند. امروزه رشد میزان استفاده از فضای مجازی و انتقال کنش های انسانی و تعاملات اجتماعی از جهان عینی به مجازی نمایانگر گسترش هرچه بیشتر گذران زمان افراد در جهان مجازی است. این پژوهش مقایسه ای بین مکان عینی و مجازیاست و به دنبال آن است که قابلیت تبدیل شدن فضای مجازی به مکان و وجود حس مکان در آن را بررسی نماید. در این راستا پس از پرداختن به مفهوم مکان، پدیده فضای مجازی و امکان تبدیل آن به مکان مجازی بررسی شده و روند ادراک مکان و مطابقت آن با مکان مجازی مورد توجه قرار گرفته است ؛ پدیده حس مکان، سطوح آن و سپس امکان تجربه حس مکان و سطوح آن در جهان مجازی مطالعه شده و در نهایت پس از بررسی عوامل تشکیل دهنده حس مکان، به مقایسه ای تطبیقی بین حس مکان عینی و مجازی پرداخته است. و نتیجه نهایی اینکه، گرچه فضای مجازی قابلیت تبدیل شدن به مکان را داراست، اما حس مکان به طور کامل در آن تجربه نخواهد شد.

در دانش فرهنگ و ارتباطات، یکی از پدیده های مهم جهت کنکاش، مطالعه تفاوت ها و تمایزهای فرهنگی است. این پدیده تا بدان جا اهمیت دارد که سبب شکل دهی به حوزه ای مطالعاتی به نام «ارتباطات میان فرهنگی» شده است. در همین راستا، چند رویکرد هنجاری جدی در غرب تحت عنوان «چندفرهنگ گرایی» یا «پلورالیسم فرهنگی» پدید آمده است. مسئله اصلی این پژوهش کشف موضع قرآن کریم به عنوان منبع الهام بخش الهی نسبت به پدیده «تفاوت های فرهنگی» است. درواقع، غرض از این مطالعه، استخراج الگوی تفاوت های فرهنگی از منظر قرآن کریم با تأکید بر تفسیر المیزان است. در این جهت تلاش شده است که با ترکیب دو روش تفسیر موضوعی (در بخش جمع آوری) و نظریه پردازی داده بنیاد (در بخش تحلیل) ضمن مطالعه کامل قرآن کریم و استخراج آیات مرتبط با مسئله و تدبر در آیات، الگوی قرآنی تفاوت های فرهنگی ترسیم شود. مقوله محوری این الگو پدیده تفاوت های فرهنگی است که شامل مصادیق تفاوت زبان، تفاوت در مناسک و تفاوت در شرایع است و ضروری بودن و تکاملی بودن ازجمله ویژگی های آن به شمار می رود. شرایط علی، زمینه، شرایط میانجی، راهبردهای کنش و کنش متقابل و پیامدها سایر مقولاتی است که در الگوی نهایی به آن ها پرداخته شده است.

نابسامانی نظام نوآوری یکی از علل اصلی وجود معضلات اقتصادی در صنعت موسیقی به شمار می رود و رفع آن ها مستلزم سازمان دهی نظام نوآوری در بخش های مختلف صنعت موسیقی، به خصوص در عصر دیجیتال می باشد. در دهه های اخیر، توزیع دیجیتال موسیقی به طور چشمگیری توانسته است برای جوامع مختلف، خلق ثروت زیادی داشته باشد. در محیط اکنونی رسانه های دیجیتال، «توزیع» در محوریت صنعت موسیقی قرار دارد. بنابراین با نگاهی دقیق تر به چگونگی توزیع دیجیتال موسیقی می توان نقشه دستیابی به خلق ثروت در صنعت موسیقی را به طور نظام مند ترسیم نمود. این پژوهش با استفاده از یک مطالعه موردی عمیق، به دنبال آن است که از طریق شناسایی و تحلیل نوآوری های رسانه ای یک نمونه کسب وکار ایرانی در توزیع دیجیتال موسیقی (بیپتونز)، راه دستیابی به بازار کارآمد رسانه ای در دنیای دیجیتالی صنعت موسیقی ایران را هموار سازد. در این راستا، با استفاده از چارچوب مفهومی نوآوری رسانه ای استورسول و کرومسویک، نوآوری های صورت گرفته در این کسب وکار آنلاین در پنج بُعد محصول، فرایند، موقعیت، پارادایمی و اجتماعی مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج اصلی این پژوهش نشان می دهد که نوآوری های رسانه ای نباید تنها به منزله نوآوری های تکنولوژیکی در نظر گرفته شوند؛ در عوض، کسب وکارهای آنلاین در توزیع دیجیتالی موسیقی باید نگاهی «انسان گرایانه» نسبت به نوآوری های رسانه ای اتخاذ کنند. کلید موفقیت کسب وکارهای آنلاین در صنعت موسیقی، توجه بیشتر به بازیگر کلیدی این صنعت یعنی «انسان» می باشد.

سیاستگذاری فرهنگی نوعی برنامه ریزی کلان است که فعالیت های فرهنگی، اجتماعی را در جهت تحقق بخشیدن به اهداف سامان می دهد. اِعمال این سیاست ها از سطح قانون گذاری گذشته، به معنای نوعی اِعمال قدرت دولت به منظور اصلاح، بهبود و یا ایجاد دگرگونی در باورها و رفتارهای فرهنگی است و از آنجا که دولت از تمام ظرفیتهای تشویقی و تنبیهی موجود برای تحقق این سیاست ها برخوردار است، بررسی این سیاست ها اهمیت وافری دارد. این مطالعه با هدف بررسی وجوه سیاستگذاری فرهنگی دولت در حیطه سبک زندگی دختران و اصول و منابع مقوم آن انجام شده است. برای این منظور متون اصلی سیاست فرهنگی از سه ماخذ سیاستگذار در حوزه دختران و زنان جوان از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان ملی جوانان و سازمان صدا و سیما گردآوری شده و از طریق تحلیل متن، بندهای معینی از مجموعه مصوبات، اسناد و آیین نامه های دستگاههای سیاستگذار بعنوان ادبیات رسمی موجود در این حوزه مورد موشکافی قرار گرفته است. چهار سرفصل اصلی ضوابط حجاب و پوشش، ممنوعیت آرایش، تفکیک جنسی و در نهایت اوقات فراغت شاکله اصلی این سیاست ها را تشکیل می دهد. به جز اوقات فراغت که کمتر مورد توجه قرار گرفته، سه سرفصل دیگر بعنوان سه حلقه مکمل و دارای اثر هم پوشانی همواره تکرارشده است. استدلال اصلی نویسندگان آن است که این شاکله در امتداد ایدئولوژی نظام سیاسی و برخاسته از ارزش های دینی سیاستگذاران با نگاه خاص ایشان به زن خصوصا در فضای انقلابی ایران بوده، با گذشت زمان علارغم تغییرات اجتماعی به دلیل وجود منابع مقوم خود دستخوش تغییر نشده است.

نوشته های کوتاه اعم از شعرهای عاشقانه ، درخواست دوستی ، کاریکاتور ، تصاویر اسلحه ، متن های دستکاری شده در دیواره های سرویس های عمومی از مدارس گرفته تا سرویس های بهداشتی شهری که برخی از پیام های آنها نشان از شوخ طبعی مردم نیز دارد ، همه جا دیده می شوند که معمولا بی نام و نشان هستند اما غالبا شخصی و فردی نوشته شده اند . فضای سرویس ها خصوصا داخل اتاقک ها که کاملا خصوصی است ، نوشته ها بیشتر هدف دار هستند و متاسفانه بیشتر ، ارتباطات نوشتاری در فضاهای عمومی است . این تصاویر و دیوارنوشته ها و پیام های نوشته شده در زیر آنها ، بیشتر برای دیده شدن توسط یک شخص از همان جنسیت است . در این مقاله سعی می شود برخی ازپژوهش های انجام شده درایران و کشورهای غربی بررسی شده و چکیده ای از نتایج آنها نیز ارائه شود. هم چنین  پیام های نوشتاری مردم نیز بررسی شده و نوشتارهای زنان و مردان مورد مقایسه قرار گیرد  و راه حل هائی نیزکه برای جلوگیری از نوشتن در درو دیوار های توالت های و سایر اماکن ، به کار گرفته شده ، مطالبی ارائه شود .

مقاله حاضر با هدف گفتمان کاوی مفهوم خشونت در برنامه نود و درک عملکرد این برنامه در نقد خشونت و بازتولید گفتمان نقد در مسائل فوتبال کشور صورت گرفته و با استفاده از روش تحلیل انتقادی گفتمان و تلفیق رویکردهای لاکلا و موفه با فرکلاف و ون دایک، با روش نمونه گیری هدفمند، به تحلیل سه برنامه با موضوع خشونت پرداخته شده است تا ضمن شناخت نظام گفتمانی این برنامه، دال های مرکزی، وقته ها و همچنین اپیزودهای معنایی آن مشخص گردد. بر این اساس، نتایج پژوهش حاکی از آن است که سوء مدیریت، بی هنجاری اخلاقی، فقر فرهنگی و نبود مشارکت مردمی، دال های مرکزی گفتما ن های مختلف این برنامه هستند. علاوه بر این، تنها نشانه تثبیت شده و انسداد یافته گفتمان ها نیز، «فرهنگ» است. افراط، بی قانونی، دخالت مردم، نبود مسئولیت رسانه ای، نتیجه گرایی، قانون گریزی، نبود آموزش، زیرساخت نامطلوب، تبعیض، عمل گرا نبودن و اهمیت ندادن به مردم به عنوان وقته های گفتمانی مشارکت کنندگان در نظر گرفته شده اند که در یک زنجیره هم ارزی، گفتمان های مدنظر آنان و نظام گفتمانی برنامه را شکل می دهند. در نهایت بوروکراسی ضعیف، روشن نبودن دلایل، بی توجهی به مردم و جان آنها ، سهل انگاشتن اتفاق، نبود برخورد جدی و نگاه تک عاملی نیز وقته های گفتمانی عادل فردوسی پور بوده اند. علاوه بر این در باب خشونت نمادین، این برنامه در همان حال که به نقد خشونت و تبعیض علیه زنان و گفتمان مردانه مسلط می پردازد، ناخواسته به صورت ضد گفتمانی عمل می کند و به دلیل استفاده از واژه «فوتبال بانوان» خود نیز به ابزاری برای بازتولید سلطه مردانه در فوتبال تبدیل می شود.

مصاحبه با مقامات اجرایی کشورهای مختلف، یکی از راهبردهای رسانه های آمریکایی برای به چالش کشاندن سیاست های آن کشورها در عرصه های جهانی و داخلی محسوب می شود. پژوهش حاضر با هدف شفاف سازی لایه های معانی پنهان در متون سؤالات مصاحبه های شبکه های تلویزیونی آمریکا با دکتر حسن روحانی در مقام ریاست جمهوری ایران، به دنبال شناسایی رویکردهای گفتمانی شبکه های تلویزیونی آمریکا در خلال این پرسش و پاسخ های رسانه ای است. بر این اساس، هشت متن کامل از مصاحبه های انجام گرفته در دولت های یازدهم و دوازدهم با رئیس جمهوری ایران توسط سه شبکه CNN, NBC و PBS بر اساس تحلیل گفتمان لاکلا و موفه صورت بندی و مفصل بندی شدند. نتیجه مقاله نشان می دهد ایدئولوژی حاکمیتی مسلط بر رسانه های آمریکایی مورد مطالعه، با مفصل زدایی از گفتمان جمهوری اسلامی ایران در ساحت داخلی و بین المللی، به سمت مفصل بندی جدید دال های گفتمانی حرکت کرده است. این شبکه ها، در مسیر نیل به این هدف، از انواع مختلف تکنیک ها و ایجاد دوگانه های غیریتی و تخاصمی بهره گرفته اند. تلاش برای مشروعیت بخشی به رژیم صهیونیستی، القای شکاف میان مسئولین و مردم در موضوعات داخلی ایران، حمایت ایران از بشار اسد و القای ابرقدرتی آمریکا و نیازمندی ایران به ایجاد روابط بهتر با ایالات متحده و فعالیت های هسته ای ایران، به عنوان دال های مرکزی موضوعات اصلی پرداخته شده در مصاحبه ها شناسایی شد.

"موضوع «رسانه و موسیقی» مدت‌هاست که در دستور کار فصلنامه پژوهش و سنجش قرار دارد، البته با ملاحظاتی که وجود داشته از جمله دغدغه اهمیت و حساسیت موضوع و ارائه مطالبی درخور. این فرصت اکنون فراهم شده است. محور اصلی این شماره از فصلنامه، موسیقی رسانه است. اگر این دیدگاه را بپذیریم که موسیقی رسانه وجود دارد، آنگاه باید درباره چیستی آن، ویژگی‌های این نوع موسیقی و چگونگی سامان دادن به آن گفتگو کنیم. واقعیت این است که پس از پیدایش رسانه‌های مدرن، موسیقی از محدوده تالارها و محافل و مجالس خاص خارج شد و همگان امکان یافتند تا بدون صرف وقت و هزینه بسیار و در مکان‌های مختلف مثل خانه، محل کار، اتومبیل و ... به موسیقی موردعلاقه خود در قالب‌های مختلف گوش دهند و از آن لذت ببرند. موضوع البته تنها این نبود، به تدریج موسیقی در قالب برنامه‌های مستقل، در لابلای برنامه‌ها، به شکل آرم برنامه، موسیقی متن برنامه‌ها و فیلم‌ها و ... بخش مهمی از رسانه شد؛ تا جایی که سهم عظیمی از زمان پخش در رادیو و تلویزیون به موسیقی اختصاص یافت. لذا می‌توان پیدایش رسانه‌های مدرن را نقطه عطفی در حیات موسیقی دانست و از سوی دیگر موسیقی به عنوان یک جزء اصلی، تأثیرگذار و غیرقابل حذف رسانه مطرح شد. موسیقی در هر یک از برنامه‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، و ... از ویژگی‌های خاصی برخوردار است؛ چنانکه کارکرد موسیقی در خبر با برنامه‌های تولیدی کاملاً متفاوت است، یا آرم برنامه‌ها گونه‌ای از موسیقی را می‌طلبد که شاید کاربرد آن در جای دیگر مطلوب نباشد. مسئله مهمی که ذهن مدیران و برنامه‌ریزان رسانه را به خود مشغول داشته، نحوه تأمین موسیقی مناسب برای بخش‌های مختلف است. طبیعی است که امکان ساخت موسیقی برای همه موارد وجود ندارد، لذا موسیقی‌ انتخابی نیز در عمل بخش مهم و بلکه به لحاظ حجم جایگاه اصلی را در پخش به خود اختصاص می‌دهد. روشن است که در اینجا نقش انتخاب‌کنندة موسیقی نیز از اهمیتی ویژه برخوردار می‌باشد. حرکت به سوی استفادة مطلوب از موسیقی در رسانه ملی راهبردی مهم و نقطه‌ای محوری است که فصلنامه پژوهش و سنجش کوشیده است تا با ارائه شماره‌ای با عنوان «رسانه و موسیقی» بستری مناسب برای اندیشیدن پیرامون این موضوع ایجاد کند. در مقالات این شماره تلاش شده است با برداشتن نخستین گام در تبیین موضوع، توجه استادان، پژوهشگران و نویسندگان به لزوم ارائه کارهای جدی در این حوزه جلب شود. "

بعد از طرح مفهوم اقتصاد مقاومتی و ابلاغ آن از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران، برنامه های گوناگونی در سازمان صدا و سیما برای ترویج و نهادینه سازی اقتصاد مقاومتی تولید و پخش می شود. ولی به نظر می رسد که شبکه های رادیو و تلویزیونی سازمان صدا و سیما از یک الگوی یکسان و منسجمی به عنوان راهبرد ترویجی اقتصاد مقاومتی پیروی نمی کنند و برنامه ها بیشتر به معرفی یک کارآفرین موفق و یا به تصویر کشیدن یک شرکت دانش بنیان خلاصه می شود. در این پژوهش با استفاده از اسناد و سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی و نظر کارشناسان و متخصصان حوزه اقتصاد و رسانه، درصددیم الگوی مناسب و مطلوبی برای تولید و پخش برنامه های رادیویی در راستای ترویج اقتصاد مقاومتی طراحی کنیم. در این پژوهش ابتدا اسناد، سخنرانی ها و سایر منابع مربوط به حوزه اقتصاد مقاومتی با روش مطالعه کتابخانه ای و اسنادی بررسی شد و یافته ها با روش تحلیل مضمون سازمان دهی شد سپس با 14 نفر از اقتصاددانان، جامعه شناسان، اساتید حوزه ارتباطات و رسانه، برنامه سازان رادیو و سیاست گذاران سازمان صدا و سیما مصاحبه به عمل آمد و داده های به دست آمده از مصاحبه ها کد گذاری و مقوله بندی شد. در نهایت در این پژوهش به الگویی مفهومی رسیدیم که دارای دو الزام، «اعتماد سازی و اعتبار افزایی بین مخاطب و رسانه» و «ایجاد هم نگری بین مخاطب و رسانه» است همچنین شامل چهار فرایند: «آگاه سازی و متوجه سازی افکار عمومی به مسائل اقتصادی، آموزش دهی و تربیت گری، سنجش گری و ارزیابی پیام و تعامل با محیط پیرامون جهت ترویج مفاهیم اقتصاد مقاومتی» است.