درخت حوزه‌های تخصصی

این پژوهش تلاش دارد، با بررسی رویکرد روزنامه های سه جناح سیاسی اصلاح طلب، اصول گرا و میانه رو، نسبت به عملکرد دولت در مورد بحران کرونا، از طریق دست یافتن به یک مدل گفتمانی فرضی، به شناخت بیشتر طیف مطبوعات سیاسی ایران نایل آید و جایگاه روزنامه های مورد نظر را، در چارچوب آن مدل تعیین کند. هدف دیگر این مقاله، کشف رابطه میان نوع پردازش مطبوعات سیاسی ایران و جناح سیاسی آن ها است. این پژوهش، همچنین قصد دارد روزنامه های جناح های مختلف (اعم از اصلاح طلب، اصول گرا و میانه رو) را از نقطه نظر رویکرد انتقادآمیز یا حمایتگرانه نسبت به اقدام ها و سیاست های کرونایی دولت، با همدیگر مقایسه کند. پژوهشگران با استفاده از تکنیک تحلیل محتوای کیفی، سرمقاله های شش روزنامه کیهان و رسالت (اصول گرا)، شرق و مردم سالاری (اصلاح طلب) و ایران و اطلاعات (میانه رو) را، در یک دوره زمانی سه ماهه (اسفند 98 تا اردیبهشت 99) شامل 244 مورد، با توجه به یک دسته بندی هشت گانه موضوعی مورد بررسی قرار داده اند. این تحقیق، ضمن تدوین مدل گفتمانی و تعیین جایگاه این روزنامه ها، نشان داد که روزنامه های اصلاح طلب و اصول گرا  نسبت به روزنامه های میانه رو در قضیه کرونا، بیشتر منتقد دولت بوده اند. روزنامه های اصلاح طلب در مقایسه با روزنامه های اصول گرا، زبان انتقادی تری داشته و در یک طرف طیف، روزنامه مردم سالاری و در طرف دیگر، روزنامه کیهان بیشترین سرمقاله های انتقادی را منتشر کرده اند. در نتیجه این پژوهش، طیف روزنامه های مورد بررسی از راست به چپ بدین ترتیب مشخص شد: کیهان، رسالت، اطلاعات، ایران، شرق و مردم سالاری .

رسانه به مثابه قالبی برای استقبال از تکنولوژی، با تبدیل جوامع به جامعه شبکه ای مجازی، مجدداً امید دیرینه حمل فاصله دولت-ملت را احیا کرده و بسیاری معتقدند شبکه های اجتماعی همچون توئیتر، تکوین حوزه عمومی در نقد قدرت سیاسی را محقق نموده اند. پژوهش حاضر در پارادایم علوم میان رشته ای و با روش علوم اجتماعی رایانشی، به بررسی شبکه روابط اجتماعی موجود در توئیتر کاربران ایرانی پرداخته و تحقق حوزه عمومی را مورد واکاوی قرار داده است. جمع بندی پژوهش حاضر آن که بستر توئیتر اگرچه بالقوه چنین امکانی را میسّر نموده، اما رصد کنشگری بازیگران فعال، حاکی از عدم نضج حوزه عمومی در جامعه ایرانی بوده و تنها می توان از هموفیلی سیاسی درون اجتماعات پراکنده سخن گفت. آنچه می تواند از مسیر تکنولوژی روزنه تغییری در این فضای انسانی به وجود آورد، کاربران پل در توئیتر و رابطان میان اتاق های اکو هستند که نقش ایشان در رویدادهای مرتبط با شهادت سردار سلیمانی به روشنی تبیین و الگوی متغیرهای کیفی آن احصا شده است.

هدف از این مقاله، تبیین چالش های قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در ایران و ارزیابی آن با شرایط حاکم بر جامعه حاضر در ایران اواخر قرن چهاردهم شمسی است. روش این پژوهش از نوع داده بنیاد و با استفاده از تکنیک مصاحبه به شناسایی چالش های فراروی اجرایی شدن قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در ایران پرداخته شده است. جامعه آماری تحقیق شامل صاحبنظران، اساتید ارتباطات و اصحاب رسانه است. یافته ها از تحلیل مصاحبه ها، منتج به استخراج چهار زمینه اصلی فرهنگ پنهان کاری در میان مسئولین سازمان ها، سیاست زدگی در میان اصحاب رسانه، شهروندان و بدنه دولت و حاکمیت، شناسایی بسترهای شش گانه اجرای قانون و در نهایت محدودیت و ابهامات موجود در قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات شد که با ذات قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات همخوانی ندارد. نتیجه گیری پژوهش نشان داد که با آسیب شناسی رفتار مقامات عمومی، شهروندان و اصحاب رسانه ضرورت تغییر بازنگری در عملکرد مقامات عمومی، فرهنگ سازی در خصوص دسترسی آزاد به اطلاعات و دستیابی به شفافیت اسنادی استاندارد به چشم می خورد. با توجه به چالش های چهارگانه فوق به نظر می رسد استفاده از تجربیات کشورهای پیشرو در عرصه این قانون و بازنگری مواد قانون از منظر این چالش ها راهکار مناسبی برای حل این مشکلات باشد.

سپهر رسانه ای به عنوان فضایی متنوع و متکثر از رسانه در حقیقت فضایی رقابتی بین رسانه ها است که هر رسانه سعی می کند از راههای مختلف جایگاه خود را ارتقاء بدهد، این پژوهش بر آن است که ضمن شناسایی جایگاه رسانه ملی به عنوان رسانه جمهوری اسلامی ایران در سپهر رسانه ای کشور، راههای ارتقاء جایگاه رسانه ملی در سپهر رسانه ای کشور با تأکید بر شبکه های تلویزیونی فارسی زبان بررسی کند. در پاسخ به این پرسش، پژوهش پیش رو به صورت کیفی و با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی انجام گرفته است، داده های پژوهش از طریق مصاحبه عمیق با 13 کارشناس، گردآوری و پس از استخراج و کدگذاری، مقوله بندی شده است. درنهایت، در چهار دسته در قالب، ویژگی های سپهر رسانه ای، جایگاه رسانه ملی در سپهر رسانه ای، رقبای اصلی رسانه ملی و نسبت رسانه ملی به رقبا در سپهر رسانه ای و همچنین راههای ارتقاء جایگاه رسانه ملی در سپهر رسانه ای دسته بندی شد، که حاصل آن پیشنهاد 14 راه برای ارتقاء جایگاه رسانه ملی در سپهر رسانه ای کشور است.

هدف اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل تغییرات ارزش های اجتماعی در بین جوانان و رابطه آن با استفاده از تلویزیون های ماهواره ای است. روش تحقیق، روش پیمایش است و داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شده است. حجم نمونه شامل 400 از جوانان 15 تا 29 ساله شهر تهران است که به صورت تصادفی ساده و از طریق نمونه گیری خوشه ای مشخص و انتخاب شدند. یافته های به دست آمده نشان می دهد که ضریب نفوذ تلویزیون های ماهواره ای در جامعه قابل توجه و نسبتا بالا است و اکثر افراد بهره مند از این شبکه ها رضایت نسبی دارند. بررسی رابطه استفاده از تلویزیون های ماهواره ای نشان می دهد که هر چه میزان بهره مندی از ماهواره بیشتر می شود، از یک طرف باعث اهمیت معیارهای مدرن در انتخاب همسر و گرایش به معیارهای مدرن در انتخاب پوشش بیشتر می شود و از طرف دیگر از میزان اهمیت ارزش های اخلاقی در انتخاب همسر کاسته می شود. همچنین براساس یافته های پژوهش بین بهره مندی از شبکه های ماهواره ای و گرایش به معیارهای سنتی در انتخاب پوشش، گرایش به قانون گرایی، دین گرایی، و ملی گرایی رابطه معکوس وجود دارد. بر اساس نتایج به دست آمده ارزش های اجتماعی افرادی که از شبکه های ماهواره ای استفاده می کنند بیشتر از سایر افراد جامعه در معرض تغییر و دگرگونی قرار گرفته است.

"رسانه‌های مدرن در سطح ملی و بین‌المللی فرصت‌ها و تهدیدهایی را پدید آورده‌اند، هر چند در آنچه جریان آزاد اطلاعات در سطح بین‌المللی نامیده می‌شود، ملت‌هایی که امکانات و توانایی کمتری دارند آسیب بیشتری می‌بینند، دارندگان سرمایه و امکانات متراکم نیز از چنین آسیب‌هایی به دور نیستند. پدید آمدن عرصه مهم ارتباطات بین‌الملل فرصتی است که همه ملت‌ها می‌توانند به نحوی در این باره بیندیشند تا با تقویت امکانات و توانایی‌های خویش، سهم افزون‌تری برای خود تدارک کنند. توجه به دو نمونه مهم، موضوع را روشن‌تر خواهد کرد. اول: اینترنت پهنه‌ای است که قدرت‌های بزرگ جهان آن را گستردند و بسیار کوشیدند تا از آن در جهت پیشبرد اهداف و برنامه‌های خود سود جویند و در این زمینه تا حدود زیادی نیز موفق شدند اما با همه‌گیر شدن این رسانه جهانی، که اکنون همه می‌توانند فرستنده و گیرنده پیام آن باشند، دیگر کشورها نیز توانستند جایگاه خود را به دست آورند، به گونه‌ای که دیگر نمی‌توان گفت اینترنت تنها عرصه‌ای برای ارائه کالاهای قدرت‌های بزرگ است. دوم: پخش رادیویی و تلویزیونی از طریق ماهواره روزگاری در انحصار قدرت‌های بزرگ بود و برنامه‌ها و اهداف آنان را تعقیب می‌کرد برای مثال طی اشغال کویت و سپس حمله امریکا به عراق، شبکه ماهواره‌ای «CNN» امریکا با نقش تعیین کننده‌ای که بر عهده گرفت توانست پشتیبانی رسانه‌ای جنگ را سامان دهد اما در حمله به افغانستان، شرایط تا حدی تغییر کرد؛ ورود شبکه منطقه‌ای الجزیره و تأثیرگذاری آن بر انعکاس رویدادهای جنگ، انحصار خبررسانی را شکست و صدا و تصویری دیگر را _ هر چند محدود _ منعکس کرد. این شرایط در جنگ اخیر امریکا که به اشغال عراق منتهی شد باز هم تغییر کرد. ورود دو شبکه منطقه‌ای «العربیه» و «العالم» به عرصه‌ای که شبکه‌های جهانی «CNN» و «BBC» و «Fox News» در آن تصویر رسانه‌ای جنگ را می‌ساختند، گسست‌های بیشتری در این تصاویر یکپارچه ایجاد کرد. نمونه‌های دیگری از این دست را باز هم می‌توان نشان داد. همه این موارد شمشیرهای دولبه‌ای است که باید ضمن مقابله با تهدیدهای هر یک از آنها به فرصت‌هایی نیز که در اختیار می‌گذارند فکر کرد. هر چند یک نکته بسیار مهم را نمی توان از نظر دور داشت؛ ورود تأثیرگذار به چنین عرصه‌هایی علاوه بر خودباوری، نیازمند تقویت بنیه علمی و ارائه کارهای قوی است نمی‌توان در چنین عرصه خطیری به رقابت پرداخت اما کالای قابل ارائه به همراه نداشت. تنها افراد، گروه‌ها یا ملت هایی قادر به بهره‌گیری اثربخش از امکانات عصر ارتباطات خواهند بود که از قدرت و توان نرم‌افزاری و سخت‌افزاری لازم در پالایش امواج و سازماندهی اطلاعات برخوردار باشند. خوشبختانه طی سال‌های اخیر پیشرفت‌های بسیاری در بومی‌سازی علم از جمله در حوزه رسانه و ارتباطات به دست آمده است که تداوم و ژرفا بخشیدن هر چه بیشتر به آن و نیز ایجاد ارتباط وثیق با حوزه عمل، امید به آینده کار رسانه‌ای و کسب توانایی برای حضور در عرصه بین المللی را بیشتر خواهد کرد. این شماره از فصلنامه پژوهش و سنجش حاوی مقالات متنوعی در حوزه رسانه و ارتباطات از استادان و پژوهشگران این رشته است. سه مطلب در حوزه ارتباطات بین‌الملل، و مقالات دیگر پیرامون موضوعات مختلف و مورد نیاز رسانه ملی ارائه شده است. امید که این شماره نیز مورد توجه و استفاده مسئولان و دست‌اندرکاران سازمان و استادان و پژوهشگران حوزه رسانه و ارتباطات و سایر علاقه‌مندان قرار گیرد. "

در عصر جهانی شدن، هویت به صورت چند رگه ای و به بیانی ایجاد می گ  ر د د و اص  و لا « بریکولاژ » آنجاکه انسجام خرده فرهنگ های جوانان از ط ر یق گرایش به رفتاره ا ی خرده فرهنگی و کاربرد نشانه های خرده فرهنگی ع م و م ا ا ز ا ب ت د ا من  و ط به قدرت مصرف بیشتراست، این مقاله با توجه به اه م یت موضوع به برر س ی رابطه فرهنگ مصرف و ه و یت بر یکولاژ در بین جوانان م ی پردازد. جامعه آمار ی پژوهش حاضر 1078066 و نمونه آما ر ی آن 397 نفر از جوانان شهر اصفهان م ی باشد. داده ها و اطلاعات با استفاده از روش پ یمایشی و کاربرد ت کنیک پرسشنامه جم ع آوری شده اند. همچنین بر ای تحلی ل داده ها از رگر س یون چند مت غ یره و مدل سازی معادلات ساختا ر ی استفاده شده اس ت . نتایج حاصل از این تحق یق نشان می دهد 86 % از جوانان مورد مطالعه دارای هویت بریکولاژ بوده 3 و درحد متوسط / و م یانگین فرهنگ مصر ف ی بین آن ها روی یک مق یاس پنج در ج ه ای 16 رو به بالا م ی باشد. آزمون فرض یه ها بیانگر آن است که بین متغ یرها ی گر ایش مذه ب ی، مصرف آر ایشی، پرسه زنی، تناسب اندام ، جراحی پلاست یک، تبلیغات ، مدگر ایی، سن ، تحصیلات و ه و یت بر یکولاژ رابطه معنادار وجود دار د ، اما بین اعتماد به نفس و ه و ی ت بریکولاژ رابط ه ای مشاهده ن م ی شود. نتایج رگرس یون بیانگر آن است ک ه برحسب ارزش بتا 4 به ترت یب مدگر ایی، گرایش مذهب ی، تحصیلات، تناسب اندام و سن بیشترین تأ ث یر را در تب یین هو یت بر یکولاژ داشته اند. همچنین به منظور آزمون کلی و جز ئی الگو ی نظر ی از مدل سازی معادلات ساختا ر ی بهره گرفت یم که شاخص های برازش بالا ح ا کی از حمای ت بسیارخوب داده ها از مبنای نظری می باشد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطة میزان استفاده از شبکه های اجتماعی با نظم اجتماعی در میان شهروندان اردبیل است. برای دستیابی به این هدف از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری، تمامی شهروندان بالای 18 سال شهر اردبیل است. حجم نمونه، با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر، به صورت خوشه ای چندمرحله ای  انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته، که اعتبار آن مورد تأیید متحصصان و استادان دانشگاه بود، با سطح پایایی(آلفای کرونباخ) 82/0 استفاده شده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها، با توجه به سطح سنجش متغیرها از ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون استفاده شد. این پژوهش تحقیق شامل 5 فرضیه است، که در قالب پرسشنامه محقق ساخته 36 سوالی انجام شد. یافته های تخقیق نشان داد که بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی با نظم اجتماعی در میان شهروندان اردبیلی همبستگی معنادار وجود دارد. همچنین بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی با ابعاد نظم اجتماعی (جامعه پذیری، قانونمندی، تعهد به هنجارهای شهری و امنیت اجتماعی) در میان شهروندان اردبیل همبستگی معناداری وجود دارد. نتایج این بیشترین همبستگی را  بین میزان استفاده از شبکة اجتماعی و قانونمندی شهروندان، کمترین همبستگی را بین میزان استفاده از شبکه اجتماعی و امنیت اجتماعی نشان داد.

نسل کنونی از ابتدای حیاتش با رسانه ها آشنا شده، رشد می کند و بخش عظیمی از اطلاعات، الگوهای رفتاری و ارزش های خود را از آنها دریافت می  کند. رسانه می تواند به صورت مستقیم تمامی آحاد جامعه را تحت تأثیر قرار دهد، با توجه به کاربرد و نقش رسانه هاى گروهى، یکی از انواع بسیار مطرح تبلیغات، تبلیغات تجاری (بازرگانی) است که برمبناى پروسه جلب مخاطبان در تبلیغات بازرگانی از سوی رسانه ها و شبکه های اجتماعی با آگاهی دادن به مخاطبان ضمن یاری رساندن به آنان در تصمیم به خرید و مصرف کالاهاى تبلیغاتى باعث ایجاد رقابت سالم بین تبلیغ کنندگان شده و چرخش اقتصادی را تسهیل می سازد. امروزه تبلیغات تجاری کوشش تعمّدی و حساب شده مدیریت تبلیغ کنندگان است که بمنظور شکل دادن به دریافت پیام، دستکاری ادراک و همسوئى رفتار مخاطبان با نیت مورد نظر تبلیغ کنندگان صورت می گیرد. از اینرو در پروسه جلب مخاطبان در تبلیغات بازرگانی از سوی رسانه ها و شبکه های اجتماعی، تبلیغات تجاری و بازرگانی یکی از پنج عامل اساسی در ارتباطات است که بوسیله آن پیام های دیدنی و شنیدنی به اطلاع مخاطبان رسانیده می شود تا بوسیله نفوذ در رفتار مخاطبان، آنان را وادار به خرید و مصرف نموده، تمایل و علاقه آنان را نسبت به تبلیغ کنندگان جلب نمایند.