درخت حوزه‌های تخصصی

با سقوط حکومت طالبان در سال 2001م (1380 ش)، حضور این گروه در عرصه قدرت افغانستان کمرنگ گردید ولی طالبان با گذشت زمان، ضمن تقویت مواضع خود، به عنوان نیرومندترین بازیگر اپوزیسیون در این کشور ظهور کرد و به دنبال ایفای نقش مؤثر در آینده افغانستان است. سؤال اصلی مقاله حاضر این است که چشم انداز جایگاه طالبان در عرصه حکمرانی آینده افغانستان چیست؟ بر این اساس، هدف اصلی مقاله، ارائه چشم انداز و تحلیل سناریوهای مربوط به جایگاه طالبان در عرصه حکمرانی آینده افغانستان است. چارچوب نظری مقاله، نظریه عصبیت ابن خلدون است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. فرضیه اصلی این است که قدرت طالبان در افغانستان و به خصوص نفوذ و مشروعیت این گروه پس از امضای توافق صلح با آمریکا و فضای حاکم بر مذاکرات بین الافغانی افزایش یافته است. یافته ها نشان می دهد نمی توان جایگاه طالبان را در آینده افغانستان نادیده گرفت. به نظر می رسد طالبان در کوتاه مدت و در جریان مذاکرات بین الافغانی، بحث مشارکت در قدرت را پیگیری خواهد کرد؛ اما در بلند مدت، قصد تصاحب کامل قدرت در افغانستان را خواهد داشت؛ موضوعی که نتیجه آن، مقاومت سایر گروه ها و ادامه نا امنی ها در این کشور خواهد بود.

با تعدد روز افزون رسانه های مختلف، مخاطبان سعی می کنند رسانه ای را انتخاب کنند که با معیارها و علاقه مندی های آنها متناسب و دارای تنوع و جاذبه بیشتر باشد. تلویزیون تعاملی یک فناوری در حال ظهور با تأثیر بالا در جامعه ماست، بنابراین رسانه ملی برای حضور فعال در این عرصه، نیاز به شناخت محیط دارد تا خود را به سرعت با تغییرات رسانه ای سازگار کند. پژوهش حاضر، با هدف ارائه راهبردهایی برای تأسیس تلویزیون تعاملی، با استفاده از روش دلفی و از طریق مصاحبه، به بررسی دیدگاه های 16 کارشناس و سیاستگذار پرداخته است که به صورت هدفمند انتخاب شده اند. با تعیین امتیازها، موقعیت صداوسیما در حوزه تلویزیون تعاملی در ماتریس تعیین موقعیت راهبردی در ناحیه تهاجمی قرار گرفت. در نهایت، سیزده راهبرد تعیین شدند که مهم ترین آنها را می توان ایجاد یک سیستم متنوع و جذاب با محتوای پاک، ساماندهی قیمت گذاری برای قشرها با درآمدهای مختلف و بهینه سازی مشارکت کاربران، حداکثرسازی جذب مخاطبان از طریق معرفی یا تبلیغات تلویزیون تعاملی و خدمات مختلف آن و همچنین بسترسازی ورود محتوای تولیدی نهادهای فرهنگی و بخش خصوصی دانست.

گسترش فناوری و توسعه هوش مصنوعی در زندگی مدرن به خصوص در عرصه ارتباطات انسانی به فرصتی برای ایجاد تحولات بنیادین در این عرصه، چه در روابط انسان و ماشین و چه در روابط انسانی شده است. این تحولات به همان اندازه که می توانند باعث توفیق روابط انسانی باشند، ممکن است عامل تحدید آن نیز باشند. از این رو پژوهش پیش رو با تمرکز بر هنر سینما که در سال های اخیر به بازنمایی فرصت ها و چالش های این مقوله پرداخته، این مسئله را در بستر این هنر و به طور خاص فیلم «او» اثر اسپایک جونز بررسی کرده تا به نقش هوش مصنوعی در شکل دهی به ارتباطات انسانی و روابط انسان و ماشین آگاهی یابد. روش انتخابی برای تحلیل این فیلم، روش اسطوره کاوی است که تحلیل آثار هنری را با عنایت به پس زمینه اجتماعی شان فراهم می کند. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که در نمونه مطالعاتی مذکور و دیگر آثاری که هم زمان و با مضامین مشابه خلق شده اند، روایات اسطوره ای مرتبط با هوش نقش محوری در شکل دادن به وقایع فیلم داشته اند؛ که این مسئله، خود نیز متأثر از زندگی شخصی مؤلف و اندیشه غالب مکان-زمان خلق اثر است. درواقع نمونه مطالعاتی این پژوهش، در موضوعی که بدان پرداخته بود، آیینه تمام نمای زمانه خویش است و از همین رو است که اقبال تماشاگران و متخصصان را به صورت توأمان دارد، چراکه همه افرادی که در زمان-مکان خلق این اثر زیست می کنند، نحواً و نوعاً تحت تأثیر روایات اسطوره ای مرتبط با هوش هستند.

مطالعه حاضر در پی بررسی میزان گرایش به مصرف کالاهای خارجی و عوامل مؤثر بر آن با تأکید بر رسانه است. برای این منظور، متغیرهای مصرف رسانه ای، ارزش مادی، رقابت منزلتی، نارضایتی از زندگی و پایبندی دینی به عنوان عوامل اجتماعی و متغیر تناسب نداشتن قیمت کالاهای ایرانی با کیفیت به عنوان عامل اقتصادی مؤثر بر «گرایش به مصرف کالای خارجی» وارد تحلیل شده اند. مطالعه با روش پیمایشی و با حجم نمونه 358 نفر صورت گرفته است. بر اساس نتایج، مردان و افراد مجرد نسبت به زنان و افراد متأهل گرایش بیشتری به مصرف کالاهای خارجی دارند. همچنین متغیرهای میزان مصرف رسانه ای، ارزش مادی، رقابت منزلتی و تناسب نداشتن قیمت کالاهای ایرانی با کیفیت آن، دارای اثر افزایشی بر گرایش به کالاهای خارجی هستند؛ در حالی که متغیرهای پایبندی دینی و نارضایتی از زندگی، اثر منفی و معناداری بر گرایش به کالاهای خارجی می گذارند.

شکل گیری خانوار جدید توسّط جوانان از مراحل مهم در چرخه ی زندگی خانوار بوده و به عنوان گذار به مرحله بزرگ سالی تعبیر می شود. هدف مطالعه ی حاضر، بررسی ترتیبات زندگی جوانان در ایران و شناخت روندها و عوامل مؤثّر بر میزان های سرپرستی آن ها می باشد. برای تحقق این هدف اطّلاعات جوانان 29-15 ساله در طی دوره 1395-1363 با استفاده از داده های طرح هزینه و درآمد خانوار مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد فرزندان در مقایسه با دهه های قبل، زمان بیشتری را در خانه والدین باقی می مانند؛ به طوری که 50 درصد فرزندان پسر و دختر به ترتیب تا سن 8/27 و 7/22 سالگی هنوز خانه والدین را ترک نکرده اند. بیشتر خانوارهایی که جوانان سرپرستی آن ها را بر عهده داشتند، از نوع خانوارهای هسته ای بودند. با این حال سهم خانوارهای تک نفره و خانوارهای زوجین بدون فرزند، افزایش و از سهم خانوارهای گسترده و تک والد در طول دوره کاسته شده است. احتمال سرپرستی جوانان در سطح فردی تحت تاثیر عواملی همچون محل سکونت، وضعیّت تأهل و اشتغال قرار دارد. در سطح نسل، بهبود وضعیّت رفاهی نسل ها منجر به افزایش احتمال سرپرستی می شود. در سطح دوره نیز افزایش هزینه های مسکن، بیکاری جوانان و افزایش میانگین سن ازدواج مردان از علل اصلی کاهش برعهده گرفتن سرپرستی خانوار توسّط جوانان هستند. این نتایج تائید می کند که هزینه های زندگی مستقل نقشی اساسی در تشکیل خانوارهای جدید توسّط جوانان دارد. ضمن اینکه ساختار دینی و فرهنگی جامعه ی ایرانی با تأکید بر باقی ماندن فرزندان در خانه والدین تا زمان ازدواج، در به تأخیر انداختن ترک خانه والدین تأثیرگذار بوده است.

ما در پژوهش حاضر به دنبال مطالعه ی فهمِ تجربه ی حضورِ سوژه های مجازی در فضای فیس بوک هستیم. برای نیل به این هدف، از روش نظریه ی داده بنیاد و به طور خاص نسخه ی گلیزریِ آن(نسخه ی کلاسیک) استفاده کرده ایم. نمونه ی مورد بررسی ما 17 نفر از کنشگران مجازیِ فیس بوک بوده اند که با استفاده از مصاحبه ی عمیق ساخت نیافته با آن ها مصاحبه انجام داده ایم. بر اساس یافته های پژوهش می توانیم بگوییم که 6 مقوله ی عمده شامل رهایی بخشی مجازی، فرمِ مجازیِ معنای کنشِ عینی، شکل بندی فانتزی، لذت مصرف و تهدیدِ کنترل، تعاملات فضایی کنش و تکثیرِ سیالیتِ ترس در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر و همچنین در ارتباط با «مجازی شدنِ معنا» به مثابه ی مقوله ی مرکزی تجربه ی سوژه های فیس بوکی را مفصل بندی می کنند. با برقراری ارتباط بین این مقوله ها در مرحله ی کدگذاری نظری، دیاگرام نظری را کشف و ارائه داده ایم. بنیاد این دیاگرام نظری، وجودِ درهم تنیدگی شدید بین فضای مجازی و فضای واقعی در تجربه های حضورِ فیس بوکیِ سوژه-های مجازی است؛ به گونه ای که می توان از این مسئله با عنوان «دیالکتیکِ فضاهای معنایی» یاد کرد.

رسانه‌ها در دوران معاصر، نقش و اهمیتی بیش از پیش یافته‌اند و به واسطه کشف و به کارگیری فن‌آوریهای جدید ارتباط در اعماق جوامع نفوذ کرده‌اند، به طوری که برافکار، آرا، نظرها و رفتار عمومی تاثیر بسیار زیاد و تعیین کننده‌ای داشته‌اند. صاحبان وسایل ارتباط جمعی برای آگاهی از میزان دستیابی به اهداف خود در جهت تاثیرگذاری بر مخاطبان و جذب و جلب اعتماد آنان به رسانه‌، به انحای گوناگون به مطالعه و تحقیق در مورد مخاطب اقدام کرده‌اند. دراین خصوص و به دنبال پیشرفتهای فنی - ارتباطی در جهان معاصر، شاهد به عرصه آمدن فن‌آوریهای جدیدی هستیم که با کاربرد های متعدد و متنوع خود، تحقیق درخصوص رسانه‌ها و مطالعه درمورد مخاطب را تسهیل کرده‌اند.دراین مقاله سه‌نوع فن‌اوری ارتباط جدید به اختصار تشریح می‌شوند، بدان امید که مورد عنایت صاحبان اندیشه قرار گیرد.