فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳۴۱ تا ۳۶۰ مورد از کل ۱٬۰۱۱ مورد.
حوزههای تخصصی:
هدف از این پژوهش مقایسه اولویت بندی عامل های مؤثر بر پوشش دانشجویان بر مبنای متغیر جمعیت شناختی دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس بوده است. روش پژوهش از نوع طرح متوالی اکتشافی بوده است. جامعه پژوهش تمامی دانشجویان استان فارس به تعداد 120000 نفر می باشند. روش نمونه گیری در بخش کیفی هدفمند و در بخش کمی نمونه گیری خوشه ای و نمونه گیری تصادفی طبقه ای بوده است. تعداد نمونه شامل 384 نفر از دانشجویان با استفاده از فرمول کوکران بوده است. ابزار پژوهش با استفاده از پرسش نامه ساخته شده به وسیله امیریان زاده و فرزانه (1393) در 4 بعد بوده است. یافته ها نشان دادند: بین دانشجویان دانشکده های گوناگون از عامل های مؤثر بر پوشش تفاوتی معنادار وجود نداشت. بین نظر دانشجویان از عامل های مؤثر بر پوشش تفاوتی معنادار وجود داشت و تفاوت مربوط به بعد عامل های فردی- خانوادگی بوده است. بین اولویت بندی دانشجویان زن و مرد از عامل های مؤثر بر پوشش دانشجویان تفاوتی معنادار وجود نداشت. بین اولویت بندی دانشجویان بومی و غیربومی از عامل های مؤثر بر پوشش دانشجویان تفاوتی معنادار وجود ندارد. بین اولویت بندی دانشجویان متأهل و مجرد از عامل های مؤثر بر پوشش دانشجویان تفاوتی معنادار وجود نداشت. نتایج تحلیلی مصاحبه های گوناگون با متخصصان حوزه و دانشگاه و برخی ازدانشجویان نشان دادند که ضعف نگرش در سیاست گذاران و برنامه ریزان، بی توجهی به ریشه یابی و حل عامل های مهم، نبود نگاه جامع نگر نسبت به پوشش و حجاب، ناهماهنگی در عملکرد مجموعه های مدیریتی نظام، نداشتن آگاهی درست نسبت به اهمیت حجاب و فلسفه پوشش، احساس نیاز به جلب توجه دیگران، آشنایی نداشتن والدین با فلسفه و ارزش پوشش، ترویج بی حجابی در رسانه ها، کمبود منابع علمی ارزشمند و معتبر در زمینه حجاب و سیاسی شدن مسأله از جمله عامل های وجود ناهنجاری درعرصه پوشش و حجاب می باشد.
تأثیر میزان زاد و ولد بررشد اقتصادی ایران با استفاده از رگرسیون فازی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
جمعیت هر کشوری، نقش مهم و اساسی در رشد و توسعه اقتصادی آن کشور ایفا می کند. تغییر در میزان زاد و ولد، به عنوان یکی از عوامل مؤثر بر تغییرات جمعیتی و نقش آن در عرضه نیروی کار و در نتیجه رشد تولید، عنصر مهم رشد و توسعه اقتصادی - اجتماعی هر کشور تلقی می شود. هدف مطالعه حاضر بررسی و تجزیه و تحلیل تأثیر میزان زاد و ولد بر نرخ رشد تولید ناخالص داخلی کشور ایران در بازه زمانی 1394-1360 است. در این مطالعه از روش رگرسیون فازی برای تخمین نوع ارتباط بین متغیرها استفاده شده است. در این راستا رگرسیون فازی بازه ای از مقادیر ممکن را برای پارامتر متغیرها تخمین می زند، در حالی که رگرسیون کلاسیک تنها یک مقدار مشخص را برای پارامترها محاسبه می کند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که میزان زاد و ولد تأثیر مثبتی بر رشد اقتصادی داشته است. همچنین سایر نتایج حاکی از آن است که متغیرهای امید زندگی، مصرف سرانه انرژی و تشکیل سرمایه ناخالص سرانه بر رشد اقتصادی اثر مثبتی دارند.
مقایسه سبک زندگی سلامت محور زنان شاغل و غیرشاغل شهر شیراز با تاکید بر متغیرهای جمعیتی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مطالعه حاضر با هدف مقایسه سبک زندگی سلامت محور زنان شاغل و غیرشاغل شهر شیراز و شناسایی تاثیر متغیرهای جمعیتی بر آن انجام شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر را کلیه زنان 15 سال به بالای ساکن شهر شیراز تشکیل داده اند. با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه تعداد 274 نفر از زنان شاغل و غیرشاغل شهر شیراز مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها بیانگر میزان سبک زندگی سلامت محور بالاتر زنان شاغل در مقایسه با زنان غیرشاغل است. نتایج نشان داد بین سبک زندگی سلامت محور زنان براساس تحصیلات و سن تفاوت معنی داری وجود دارد. هرچه سطح تحصیلات بالاتر باشد گرایش به سبک زندگی سلامت محور زنان افزایش می بابد. زنان گروه های سنی پایین تر از سبک زندگی سلامت محور بهتری برخوردار بوده و به سلامت خود اهمیت بیشتری می دهند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که متغیر تحصیلات با ضریب بتای 252/0 دارای بیش ترین تأثیر کل بر سبک زندگی سلامت محور زنان می باشد.
نقش تغییرات سن و علت مرگ در افزایش امید زندگی در ایران در دهه اخیر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
این مطالعه در تلاش است تا سهم گروه های سنی و علل مرگ ومیر در افزایش امید زندگی در ایران در دهه اخیر را محاسبه کند. داده های مرگ ومیر از سامانه ثبت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخذ شده است. میزان مرگ ومیر کودکان با استفاده از روش رویکرد نسلی بین دو سرشماری و مرگ ومیر بزرگسالان با استفاده از روش بنت - هوریوشی اصلاح شده است. نتایج نشان داد که طی دهه اخیر مرگ ومیر اطفال سهم قابل توجهی در افزایش امیدزندگی دو جنس در کشور دارند. گروه های سنی سالمندی سهم مهمتری در افزایش امید زندگی مردان و زنان داشته اند. با این وجود سهم سنین میانی در افزایش امید زندگی مردان نیز قابل توجه است. تغییرات مرتبط با مرگ ناشی بیماری های قلبی- عروقی به ویژه در زنان و حوادث غیرعمدی به ویژه در مردان علل عمده افزایش امید زندگی در کشور بوده اند. علی رغم تاثیر مثبت تغییرات سطح و الگوی علل اصلی مرگ ومیر بر افزایش امید زندگی در کشور، همچنان پتانسیل زیادی برای افزایش بیشتر امید زندگی، به ویژه از طریق مهار و کنترل مرگ ومیر ناشی از سرطان ها و مرگ ومیر ناشی از بیماری های قلبی- عروقی در مردان وجود دارد که نیازمند برنامه ریزی های بهداشتی مناسب است.
پنجره جمعیتی، انتقالات اقتصادی نسلی و چشم انداز سود جمعیتی اول و دوم در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۹۹ و ۱۰۰
۱-۲۳
حوزههای تخصصی:
طبق «نظریه اول گذار جمعیتی» که تحولات حجم، رشد و ساختار سنی جمعیت جوامع را تبیین می کند، در ایران این گذار به مرحله سوم یعنی کاهش توأم نرخ باروری و نرخ مرگ و میر رسیده و ساختار سنی جمعیت در مرحله میانسالی قرار گرفته است. در چنین شرایطی، با رسیدن سهم جمعیت مولّد یا بالقوه فعال از نظر اقتصادی (سهم جمعیت 15 تا 64 ساله) به میزان های حداکثری خود یعنی حدود 70 درصد کل جمعیت کشور، «پنجره فرصت جمعیتی» در ایران فراهم گردیده و به فعل در آمدن این فرصت، مستلزم توجه ویژه به نقش تغییرات ساختار سنی در «چرخه عمر اقتصادی» و سیاست گذاری و برنامه ریزی شایسته، برای بهره گیری هرچه بیشتر از آن است. سود جمعیتی طی دو مرحله اتفاق می افتد که «سود جمعیتی اول» به دورانِ به حداکثر رسیدن نیروی کار و رشد مثبت «نسبت حمایت» مرتبط است و «سود جمعیتی دوم» به افزایش «بهره وریِ نیروی کار» و دورانِ سالمندی جمعیت و افزایش انگیزه پس انداز در میان این بخش از جمعیت مربوط می باشد. در این مقاله پس از مرور مختصری بر مبانی نظری سود جمعیتی، محاسبات لازم برای ایران ارائه می شود، که نشان می دهد زمینه سود جمعیتی اول به مدت حدوداً 40 سال از اواسط دهه 1360 تا اواسط دهه 1410 فراهم شده است. همچنین طبق نتایج به دست آمده، در مقاطع میانی دوره زمانی مذکور، تا بیشینه ای در حدود 2.3 درصد از رقم مربوط به رشد اقتصادی ایران (بدون در نظر گرفتن تأثیر سایر عوامل) به سود جمعیتی اول اختصاص داشته است. پس از این دوره، زمینه سود جمعیتی دوم در ایران آغاز می شود. نکته حائز اهمیت این است که هیچیک از دو مرحله سود جمعیتی، به خودی خود رخ نمی دهد و اساساً شرایط بالقوه ای است که صرفاً با سیاست گذاری و برنامه ریزی مؤثر و متناسب با هر دوران می تواند به فعل درآید.
ضرورت اجرای ملاحظات ارگونومیک برای سالمندان در بیمارستان ها(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۰۱ و ۱۰۲
۸۵-۹۴
حوزههای تخصصی:
ارگونومی، بطورخلاصه علم متناسب سازی کار برای نیروی کار با هدف کسب حداکثر بهره وری، امنیت، آسایش و رضایت تعریف می شود. مسلماً کار در دیگر مکان ها و توسط افرادی غیر از کارگران نیز انجام می پذیرد. بنابراین متناسب سازی مکانی مانند بیمارستان و برای افرادی مانند سالمندان که با انواع ناتوانی ها و محدودیت ها روبرو هستند، امری بدیهی و ضروری است. با توجه به روند رو به رشد جمعیت سالمند در کشور و از سویی حجم بالای مراجعه این گروه سنی به بیمارستان ها و مراکز درمانی، این مقاله بر آن است، با معرفی ناتوانی های این گروه و ارائه برخی ملاحظات ارگونومیک، درصدد کاستن از مشکلات آنان است. بطور قطع، اجرای توصیه های ارگونومیک، برای سالمندان در بیمارستان ها و دیگر مراکز درمانی قادر به ارتقاء ایمنی، آسایش، استقلال، رضایت و آسایش آنان خواهد شد.
آزمون مدل نظری-مفهومی هم افزایی عقلانیت اقتصادی و اجتماعی در کنش فرزندآوری پایین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
پژوهش حاضر درصدد راست آزمایی مدل نظری-مفهومی هم افزایی عقلانیت اقتصادی و اجتماعی در کنش فرزندآوری پایین است. این مطالعه در سال 1395 و در بین زنان و مردان متأهل تهرانی انجام شد. حجم نمونه با استفاده از نمونه گیری چندمرحله ای طبقه بندی،1200 نمونه تعیین شد. براساس نتایج رگرسیون لجستیک، بخت قصد فرزندآوری افرادی که در مناطق نیمه برخوردار زندگی می کنند نسبت به کسانی که در مناطق کم برخوردار زندگی می کنند (537/0)، و افرادی که دارای سطح تحصیلی دیپلم و فوق دیپلم هستند نسبت به افراد با سطح تحصیلی فوق لیسانس و بالاتر (177/0) کمتر است. افراد با هزینه خانوار کمتر از 2 میلیون تومان نسبت به افراد با هزینه خانوار بیش از 5/3 میلیون تومان بخت قصد فرزندآوری بیشتری دارند (237/3). با افزایش امتیاز عامل تغییر هویت والدینی (563/0)، ارزش منفی فرزند (693/0)، اجتناب از تعهدات بلند مدت (544/0) و ناامنی اقتصادی (703/0) بخت فرزندآوری کاهش می یابد. در میان عوامل فوق، عامل اجتناب از تعهدات بلند مدت با ضریب 608/0- بیشترین تأثیر و عامل احساس ناامنی اقتصادی با ضریب 352/0- کمترین تأثیر را بر قصد فرزندآوری دارد. پیشنهاد می شود که سیاست گذاران ضمن توجه به تغییرات ارزشی و نگرشیِ جامعه بر مکانیسم هایی تأکید کنند که منجر به برقراری تعادل در شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه می شوند.
بررسی رابطه بین محرومیت نسبی و هراس اجتماعی با استرس های فرهنگ پذیری مهاجران واردشده به شهر طبس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امروزه مسائلی مانند شکست در تحصیلات، استرس های اجتماعی، احساس ناامنی و حوادث منفی زندگی از جمله جدایی از والدین، ازدست دادن کار و یا محرومیت نسبی و هراس اجتماعی از عوامل اجتماعی هستند که بر استرس های فرهنگ پذیری در میان مهاجران واردشده به محیط های فرهنگی جدید تأثیر زیادی می گذارند. هدف این مقاله بررسی رابطه بین محرومیت نسبی و هراس اجتماعی با استرس های فرهنگ پذیری مهاجران واردشده به شهر طبس است. روش پژوهش در این مطالعه، پیمایش است و از ابزار پرسشنامه محقق ساخته برای اندازه گیری استفاده شده است. جامعه آماری، مهاجران واردشده به شهر طبس هستند که تعداد 200 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای برای مطالعه انتخاب شدند. از اعتبار صوری و سازه برای روایی و آلفای کرونباخ برای پایایی ابزار استفاده شد. از روش های آماری ضریب همبستگی و تحلیل واریانس برای آزمون فرضیه ها استفاده شد. نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد رابطه ای معنی دار بین متغیرهای مستقل محرومیت نسبی (56/0=r)، هراس اجتماعی (31/0=r)، میزان تحصیلات (19/0=r) و متغیر وابسته استرس ناشی از فرهنگ پذیری مهاجران واردشده وجود دارد. همچنین وضعیت اشتغال و وضعیت تأهل بر استرس های فرهنگ پذیری، تأثیری معنادار دارند. افزایش میزان هراس اجتماعی و محرومیت نسبی برای مهاجران واردشده به جامعه مقصد یا فرهنگ جدید، استرس های فرهنگ پذیری مهاجران را در ابعاد یکپارچگی و همانندی آن ها با فرهنگ جامعه مقصد می تواند کاهش دهد و به افزایش استرس های فرهنگ پذیری در دو بعد احساس جدایی و حاشیه نشینی منجر شود. می توان استنباط کرد افزایش میزان محرومیت نسبی و همچنین هراس اجتماعی در استرس های فرهنگ پذیری مهاجران واردشده به محیط فرهنگی جدید می تواند اختلال ایجاد کند.
بررسی عوامل موثر بر بیکاری دانش آموختگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۰۱ و ۱۰۲
۵۹-۸۴
حوزههای تخصصی:
نیروی انسانی از غنی ترین سرمایه های هر کشور در رسیدن به رشد و توسعه صنعتی به شمار می رود. تجربه کشورهای پیشرفته و صنعتی، گویای این نکته اصلی و اساسی است که این کشورها در نخستین گامهای توسعه خود، نگاهی ویژه همراه با برنامه ریزی های دقیق در رابطه با فارغ التحصیلان و دانش آموختگان خود داشته اند و ضمن توسعه همه جانبه صنعتی و علمی، توانسته اند با برنامه های دقیق خود، معضلات و مشکلاتی نظیر بیکاری را حل نمایند. اما در کشور ما، برخی عوامل که ریشه اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی دارد، منجر به بروز پدیده بیکاری در فارغ التحصیلان دانشگاهی شده است و منابع عظیم نیروی انسانی را که باید محور اصل توسعه پایدار باشند، نادیده گرفته است. هدف از این پژوهش، تعیین عوامل موثر بر بیکاری دانش آموختگان از ابعاد آموزشی، فرهنگی- اجتماعی و مدیریتی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کلیه فارغ التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، در طی سالهای ١٣٨٩ الی ١٣٩٢ می باشد. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای، تعداد ١٥٠ نفر به عنوان نمونه انتخاب شده، سپس برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، از افراد گروه نمونه خواسته شد، به پرسشنامه محقق ساخته پاسخ دهند. نتایج حاصل از اجرای این پژوهش، موید تایید هر سه فرضیه می باشد و نتایج گویای این واقعیت است که عوامل آموزشی، مدیریتی، فرهنگی و اجتماعی در بیکاری فارغ التحصیلان داشته است. بر اساس یافته های این تحقیق، پیشنهاد می شود، در به کار گماردن افراد، رابطه ها در نظر گرفته نشود و رشته ها و آموزش های دانشگاهی با نیاز بازار کار متناسب گردد.
ارزیابی گزارش سن و جنس در سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۰۱ و ۱۰۲
۳-۲۰
حوزههای تخصصی:
ارزیابی گزارش سن و جنس فعالیتی است با هدف تشخیص انواع خطا و اندازه گیری میزان خطاهای وارد شده در اندازه گیری سن و جنس در افراد جمعیت. از آنجا که دو صفت سن و جنس از بنیادی ترین صفات در سرشماری ها و آمارگیری های جمعیت هستند، ارزیابی گزارش سن و جنس، از اقدامات مهمی است که انجام آن در نخستین گام تحلیل جمعیت، ضروری است. مقاله حاضر با بررسی این خطاها با استفاده از روش های جمعیت شناختی، بهبود مداوم و مستمرگزارش سن و جنس در سرشماری های ایران را نشان می دهد. کیفیت گزارش سن و جنس در سرشماری 1395 در وضعیتی نزدیک به سرشماری 1390 و بسیار بهتر از سرشماری های 1385 و قبل از آن بوده است. کاهش فاصله زنان و مردان و بهبود گزارش سن و جنس در مناطق روستایی، به خوبی در یافته های این بررسی مشهود است؛ هرچند که گزارش سن در مناطق روستایی، هنوز تا وضعیت مطلوب فاصله اندکی دارد
تحلیل چند سطحی عوامل مؤثر بر معلولیت در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مقاله پیش رو به بررسی تحلیل چند سطحی عوامل مؤثر بر معلولیت در ایران می پردازد. برای سطح اول این مطالعه، از داده های فردی سرشماری سال 1385 و برای سطح دوم مطالعه از اطلاعات وزارت بهداشت و یا مراکز خدمات پزشکی استان ها، سالنامه آماری کشور و اطلاعات سرشماری سال 1385 بهره گرفته شده است. یافته ها نشان داد که در سطح اول، سن با معلولیت رابطه مثبت و معناداری دارد به طوری که، با افزایش یک سال سن، معلولیت 6/2 درصد افزایش می یابد. جنس نیز رابطه معناداری با معلولیت دارد و زنان 1/41 درصد کمتر از مردان دچار معلولیت می شوند. رابطه رفاه اقتصادی افراد با معلولیت، منفی و معنادار است و با افزایش رفاه اقتصادی افراد، معلولیت 6/3 درصد کاهش پیدا می کند. محل سکونت نیز معنادار نشده است. در سطح دوم، رابطه توسعه اقتصادی، اجتماعی با معلولیت معنادار نشده است. پس، با توجه به افزایش جمعیت سالمندان در ایران، انتظار می رود که تعداد معلولان نیز افزایش پیدا کند. از طرفی، با توجه به اهمیت رفاه اقتصادی افراد جامعه و وجود نابرابری امکانات و خدمات در سطح فرد، ضروری است برای نیل به افزایش رفاه افراد، نسبت به انجام برنامه ریزی اساسی و هدفمند، مبادرت گردیده و در این راستا توجه به کاهش نابرابری های درون منطقه ای نسبت به نابرابری های بین منطقه ای، نقش مؤثری برعهده خواهد داشت.
نقش نگرش و تقسیم کار جنسیتی در ترجیحات و نیات باروری زنان و مردان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات جمعیتی دوره ۳ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۵)
95 - 129
حوزههای تخصصی:
هدف این مقاله بررسی رابطه بین باورها و تقسیم کار جنسیتی در منزل با تمایلات و نیات باروری زنان و مردان ساکن شهر تهران است. این مقاله حاصل تحلیل ثانویه داده های پیمایش مقطعی در بین 920 زن و مرد سنین باروری است که دارای فقط یک فرزند زیر5 سال بوده و در ماه مرداد و نیمه اول شهریور ماه سال 1391، به پایگاه های بهداشتی دولتی جهت واکسیناسیون کودکان خود مراجعه کرده اند. روش نمونه گیری در پیمایش، سهمیه ای- خوشه ای است. نتایج تحقیق نشان داد که ترجیحات باروری در زنان و مردانی که نگرش های جنسیتی سنتی داشتند، بطور معنی داری بیشتر از افراد با نگرش های جنسیتی مدرن است. زنانی که همسران آنها سهم مهمی در کارهای منزل ایفا می کردند، بطور معنی داری ترجیحات باروری بیشتری داشتند. مدلهای لگاریتم پوآسون نشان داد نگرش جنسیتی سنتی، پس از کنترل اثر تحصیلات و اشتغال، فقط برای زنان نقش تعیین کننده ای در ترجیحات بیشتر باروری دارد. همچنین، رابطه مستقیم و معنی داری بین وضعیت تقسیم کار جنسیتی در منزل و نیات باروری زنان وجود داشت. بر اساس نتایج، در راستای سیاستهای تشویق باروری، افزایش مشارکت مردان در کارهای منزل و نگهداری از فرزند توصیه می شود.
عقلانیت اقتصادی و اجتماعی و کنش فرزندآوری در شهر تهران؛ نتایج یک مطالعه کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات جمعیتی دوره ۲ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۴)
101 - 131
حوزههای تخصصی:
طی سال های اخیر، تغییرات اجتماعی و اقتصادی ایران، بسیاری از خانواده ها را درباره ی فرزندآوری به تأمل واداشته و طرح سؤالاتی در خصوص بچه دار شدن و افزایش تعداد فرزندان در بین خانواده ها، روندی روزافزون به خود گرفته است. هدف اصلیِ این پژوهش، واکاوی نقش عقلانیت اقتصادی و اجتماعی در کنش فرزندآوری در بین خانواده های تهرانی است. دیگر اهداف پژوهش پاسخ به این سؤالات است که خانواده های تهرانی چه تعریفی از کنش فرزندآوری دارند؟ و بر اساس تفسیر خود از فرزندآوری چه واکنشی نشان می دهند؟ این مطالعه با استفاده از روش تحقیق کیفی با رویکرد نظریه زمینه ای انجام شده است. نمونه گیری در این تحقیق نیز ترکیبی از نمونه گیری های هدفمند، نظری و گلوله برفی، با محوریت نمونه گیری نظری است. بر این اساس، در بین جمعیت مورد مطالعه که متشکل از زنان و مردان 49-15 ساله و متأهل تهرانی بود، در زمستان 1394 با 89 نفر (60 نفر زن و 29 نفر مرد) مصاحبه ی عمیق صورت گرفت. یافته ها نشان داد که احساس ناامنی اقتصادی و اجتماعی و رشد فزاینده هزینه های فرزندان، شرایطی را به وجود آورده که خانواده ها با تعریف فرزندآوری به مثابه تعهدی بلند مدت و مسئولیتی الزام آور، درصدد عقب نشینی از یک تصمیم غیر قابل بازگشت باشند. شرایط مذکور باعث شده که خانواده ها پس از تأمل درباره آینده فرزندان و با تأکید بر کیفیت به جای کمیت، فرزندآوری پایین و بازاندیشانه را به عنوان یک کنش عقلانی برگزینند. پیام سیاستیِ این مطالعه آن است که در راستای تحقق سیاست های جمعیتی، مکانیسم های ثبات اقتصادی و اشتغال پایدار در دستور کار برنامه ریزان و سیاست گذاران قرار گیرد.
تفاوت های نسلی در ازدواج خویشاوندی در استان سمنان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات جمعیتی دوره ۲ بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۳)
95 - 117
حوزههای تخصصی:
در مسیر مدرن شدن جوامع، خانواده در معرض تغییراتی قرار گرفته و این تغییرات در تفاوت های نسلی در ارزش ها، نگرش به ازدواج، شیوه های همسرگزینی و سن ازدواج بازتاب پیدا کرده است. هدف از این مقاله، بررسی و مقایسه کوهورتی ازدواج خویشاوندی است. روش تحقیق، پیمایشی و نمونه مورد مطالعه شامل 405 زن ازدواج کرده ساکن در استان سمنان است. نتایج نشان می دهد که 40 درصد از ازدواج ها در استان سمنان از نوع خویشاوندی هستند و 4/27 درصد از زنان با خویشاوند نزدیک ازدواج کرده اند. این در حالی است که تفاوت های معنا داری در وقوع ازدواج خویشاوندی در بین سه کوهورت وجود دارد. نزدیک به نیمی از زنان کوهورت متولدین دهه 1340 با خویشاوندان خود ازدواج کرده اند، درحالی که در کوهورت متولدین دهه 1360 یک سوم از ازدواج ها به صورت خویشاوندی است. نتایج تحلیل چندمتغیره نشان داد که تفاوت های مشاهده شده در ازدواج خویشاوندی در بین سه کوهورت عمدتاً بازتاب تفاوت های نسلی در سطح تحصیلات است و تحصیلات یک عامل تعیین کننده در تفاوت های ازدواج خویشاوندی در بین کوهورت های مختلف است. یافته های مطالعه نشان داد که خانواده متأثر از جریان نوسازی، دچار تغییر و دگرگونی شده و یکی از نتایج این تغییر، کاهش ازدواج خویشاوندی در نسل متولدین دهه 1360 است.
بررسی وضعیت اشتغال زنان سرپرست خانوار در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۹۷ و ۹۸
15-34
حوزههای تخصصی:
هدف مقاله حاضر بررسی وضعیت اشتغال زنان سرپرست خانوار در ایران است. اشتغال زنان ایرانی دو ویژگی مهم دارد: اول آنکه در مقایسه با سایر کشورهای در حال توسعه زنان فرصت های شغلی کمتری دارند و دوم آنکه اغلب در بخش های غیر رسمی با دستمزد پایین مشغولند. اشتغال زنان "سرپرست خانوار" حکایت دیگری است که در پی مشکلاتی مثل فوت شوهر، طلاق، از کارافتادگی شوهر، مفقود الاثر بودن سرپرست و ... شکل می گیرد . طبق نتایج حاصله از چهار سرشماری اخیر کشور نسبت زنان سرپرست خانوار از 4/8 درصد در سال1375 به 7/12 درصد در سال 1395 رسیده است. بر اساس نتایج سرشماری سال 1395 در حدود 3061753 زن هستند که سرپرستی خانوارهای خود را بر عهده دارند. نتایج حاصله نشان داد که به طور میانگین 6/14 درصد زنان سرپرست خانواده شاغل هستند. بیش از 8/61 درصد این زنان خانه دارند (3/68 درصد روستایی در مقابل 6/59 درصد از زنان سرپرست خانوار شهری) و شغل دیگری ندارند. تقریبا 6/15 درصد این زنان بدون داشتن کار دارای درآمد هایی هستند (8 درصد زنان سرپرست روستایی در مقابل 2/18 درصد زنان سرپرست خانوار شهری) این در حالی است که در حدود 44 درصد این زنان سرپرست خانوارهای دو یا سه نفره و 4/11 درصد نیز سرپرست خانوارهایی با تعداد جمعیت بیش از سه نفر هستند. و مابقی در حدود 7/41 درصد زنان سرپرست خانوار به تنهایی زندگی می کنند و فقط بار اقتصادی زندگی شخصی خود را بر دوش می کشند. نکته جالب توجه اینکه در حدود 7/48 درصد زنانی که سرپرستی خانوارهای ایرانی را بر عهده دارند در گروههای سنی 60 سال و بیشتر قرار دارند و در واقع در دوران کهولت خود بسر می برند. که این امر به لحاظ اقتصادی مشکل این قشر از زنان را دوچندان می کند. نتیجه این که این زنان و خانواده هایشان اکثرا جزء حاشیه نشینان اقتصادی محسوب می شوند و شرایط سختی را می گذرانند .
گذار تاریخی باروری: راهنمایی برای اقتصاددانان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۹۷ و ۹۸
95-120
حوزههای تخصصی:
گذار تاریخی باروری نشان میدهد که باروری در بیشتر کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم یک فرایند نزولی داشته است. این تحول اخیراً مرکز توجه محاسبه رشد اقتصادی بلند مدت قرار گرفته است. قبل از این مرحله، هر زن بطور متوسط، هشت فرزند داشت و کشش باروری نسبت به درآمد مثبت بود. امروزه خیلی از زنان حتی یک فرزند نیز ندارند و کشش باروری نسبت به درآمد، صفر یا حتی منفی است. این مقاله مطالعات و پیشنهادهایی را در زمینهی گذار تاریخی باروری مورد بحث و گفتگو قرار میدهد و برآنچه که در مورد این فرآیندها پوشیده است، تمرکز میکند. در این مقاله بر روی بعضی از سوء تفاهمهای احتمالی ادبیات جمعیتشناسی تاکید شده و در مورد دستور کارهای آتی بحث شده است.
سلامت خانواده و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن در شهرهای تهران و یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات جمعیتی دوره ۲ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۴)
163 - 192
حوزههای تخصصی:
سلامت خانواده، یکی از حوزه های کلیدی است که حصول شناخت صحیح و علمی نسبت به آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. مقاله ی حاضر درصدد است، میزان سلامت خانواده و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن را در بین خانواده های ساکن در شهرهای یزد و تهران مورد بررسی قرار دهد. نظریه های تبادل اجتماعی، یادگیری اجتماعی، نظریه سیستمی (به ویژه دیدگاه برادشاو و مک گراو)، شبکه خویشاوندی و نظریه اکولوژی به عنوان چارچوب نظری در این مقاله استفاده شده است. روش مورد استفاده، از نوع پیمایشی است و داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه و به شیوه ی نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، از400 نفر از خانواده های ساکن شهر یزد و تهران گردآوری شده است. یافته های تحقیق از بالاتر بودن میزان سلامت خانواده در شهر یزد، نسبت به شهر تهران حکایت دارد. همچنین میزان سلامت اکثریت خانواده های مورد مطالعه در سطح متوسط جای گرفت. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر، حاکی از نقش معنادار سه متغیرِ ساختار قدرت در خانواده، نابسامانی خانواده جهت یاب و روابط خویشاوندی بر میزان سلامت خانواده در هر دو شهر یزد و تهران است. در این میان ساختار قدرت در خانواده بیشترین نقش را در تبیین متغیر سلامت خانواده ایفا می کند. همچنین دو متغیر تحصیلات و رسانه های جمعی نیز بر سلامت خانواده های تهرانی به ترتیب اثرات مثبت و منفی گذاشته است.
رابطة هدایت تشریعی با سیاست ها و چالش های جمعیتی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
آموزه های هدایت تشریعی، که برای رساندن بشر به ساحل امن سعادت نازل شده اند، قلمروی به گستره همة افعال اختیاری انسان داشته و هر جامعه ای تنها با پیروی از این آموزه ها، به سعادت حقیقی نائل می شود. سیاست گذاری جمعیتی، یکی از مصادیق رفتار اختیاری انسان است که باید رابطه آن را با مجموعه تعالیم هدایت تشریعی به درستی کشف کرد تا در پرتو آن، از آزمون و خطاهای سیاست های مادی گرایانه جمعیتی در امان ماند. با تکیه بر آموزه ها، معتقدیم بهترین سیاست جمعیتی، سیاستی است که در هماهنگی کامل با مجموعه آموزه های هدایت تشریعی الهی و برای افزایش جمعیت مسلمیانان تدوین شود. این نوع از سیاست جمعیتی، علاوه بر آنکه از پشتوانه اراده تکوینی و تشریعی خداوند برخوردار است، اجرای آن نیازهای مادی و معنوی انسان را به بهترین شکل پاسخ داده، چالش های گوناگون اجتماعی فراروی افزایش جمعیت را برطرف نموده یا به حداقل ممکن می رساند.
بهزیستی روستایی زیربنای پایداری جمعیتی مناطق روستایی: مطالعه کیفی ابعاد روستای خوب (مطلوب) در شهرستان شبستر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات جمعیتی دوره ۲ بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۳)
151 - 180
حوزههای تخصصی:
این مطالعه در صدد شناخت تعریف زندگی خوب اجتماع روستایی در روستاهای شهرستان شبستر است. اینکه در جامعه روستایی مذکور، یک روستای خوب چه خصوصیاتی دارد و مردم روستایی چگونه آن را تجربه و تعریف می کنند. بدین منظور داده های مربوط به مقاله حاضر به شیوه کیفی و با اتخاذ رویکرد نظریه بنیانی و با استفاده از فنون مصاحبه و بحث گروهی جمع آوری شده است. یافته ها نشان می دهند که از نظر مردم روستاهای مورد مطالعه، روستای خوب دارای اجتماعی سرزنده و سالم، اقتصادی پویا و کشاورزی پررونق، امکانات و خدماتی مناسب و جوابگوی نیازهای مردم و محیطی جذاب و دلپسند برای زندگی بوده است. یافته ها به طور صریح نشان می دهند که در آینده روستایی منطقه، تنها عاملی که می تواند باعث افزایش یا حداقل پایداری جمعیتی در روستاهای منطقه شود و ماندگاری جوانان را تثبیت نماید، ویژگی های اقتصادی و فراهم نمودن کسب و کار، افزایش اشتغال، درآمد و رونق کشاورزی است.
تحلیلی دموگرافیک از شهرهای جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جمعیت پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۹۷ و ۹۸
47-67
حوزههای تخصصی:
در این مقاله ضمن بررسی ویژگی های جمعیت شناختی شهرهای جهانی تلاش شده است، سایر شاخص های اجتماعی و اقتصادی شهرهای جهانی با رویکرد جمعیت شناختی مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد. روش تحقیق در این مقاله تحلیل ثانویه بوده و از داده های جمعیّت سازمان ملل متّحد و مؤسسه سیاست مهاجرت (MPI) استفاده شده است . نتایج نشان می دهد تراکم، تمرکز، تنوع و سرعت تغییرات ترکیبی جمعیتی از ویژگی های اصلی شهرهای جهانی می باشد. در حال حاضر، 65 شهر جهانی در دنیا وجود دارد که تعداد جمعیت ساکن در آنها به حدود 540 میلیون نفر می رسد. به غیر از جنوا و فرانکفورت همه شهرهای جهانی دارای جمعیت چند میلیونی هستند. از نظر جمعیتی، توکیو با حدود 36 میلیون نفر بزرگترین و جنوا با حدود 600 هزار نفر جمعیت کوچکترین شهرهای جهانی در سال 2010 بوده اند. بیشتر شهرهای جهانی(حدود 25 شهر) 5/38 درصد در قاره آسیا واقع شده اند. الگوی توزیع جمعیت در دیگر شهرهای جهانی برحسب قاره ها به این صورت است: قاره اروپا با حدود 18 شهر جهانی (7/27 درصد)، قاره آمریکا با حدود 17 شهر (1/26 درصد)، قاره آفریقا با 4 شهر و استرالیا با یک شهر. بسیاری از شهرهای جهانی بزرگ دارای حجم بالایی از مهاجران خارجی هستند که این خصیصه منجر به شکل گیری جامعه چند فرهنگی و چند هویتی شده است. البته از نظر برخی از جمعیت شناسان غربی، این تنوع نژادی و فرهنگی از چالش های اصلی شهرهای بزرگ جهانی جوامع توسعه یافته خواهد بود.