نظریه های بزرگ: دروغهایی مصلحت آمیز
منبع:
کتاب ماه ۱۳۸۳ شماره ۸۷
فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵۲۱ تا ۵۴۰ مورد از کل ۸۴۵ مورد.
نظریه ساختاری شدن آنتونی گیدنز و مبانی روش شناختی آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
" آنتونی گیدنز یکی از نظریه‌پردازان اجتماعی معاصر، تلاش نظری گسترده‌ای را در سه دهه اخیر صورت داده است. در مرکز بحث‌های نظری این اندیشمند انگلیسی که اینک ریاست مدرسه سیاسی- اقتصادی لندن را عهده‌دار است، نظریه ساختاری‌شدن قرار دارد که شرح و بسط کامل آن نخستین بار در کتاب تاسیس جامعه (1984)آمد. نظریه ساختاری‌شدن با هدف پایان دادن به سلطه نظریه‌های هرمنوتیکی از یک سو و ساختارگرایی و کارکردگرایی از سوی دیگر، به طرز پیچیده‌ای به تلفیق عناصری از این رهیافت‌ها و رهیافتهای پیشین دیگر، می‌پردازد. هدف گیدنز از به‌کارگیری اصطلاح ساختاری‌شدن که از زبان فرانسه گرفته شده است، تاکید بر جریان فعال زندگی اجتماعی و پرهیز از مفهوم ساختار به معنای امری بیرونی و صرفاً الزام‌آور است که مد نظر ساختارگرایان بود. در این مقاله ابتدا به بررسی نظریه ساختاری‌شدن و آن گاه به مبانی روش‌شناختی این نظریه می‌پردازیم.
نوربرت الیاس بنیانگذار جامعه‌شناسی فرآیند(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
نوربرت الیاس با تأکید بر ضرورت توجه به نسبی بودن تأثیر عوامل مختلف در صورتبندیها و فرایندهای اجتماعی و نیز توجه به صیرورت تاریخی آنها، پایههای "جامعه‌شناسی آرایشی" یا به تعبیری دیگر از خود او، "جامعه‌شناسی فرایند" را مستحکم ساخته است. در واقع هنر اصلی الیاس ایجاد سنتز یا ترکیبی مناسب از آثار کنت، دورکیم و وبر است. او بر آن است که آدمیان را باید در تعامل و وابستگی متقابل به یکدیگر مورد شناسایی قرار داد. زندگی انسانها وابسته به آرایشهای مختلفی است که روابط آنها با یکدیگر، آن را شکل میدهد. این آرایشها مدام در حال تغییرند و در جریان این تغییر، با شیوههای متنوعی نظم پیدا میکنند. بنابراین، برای شناخت صحیح و دقیق رویدادهای اجتماعی باید فرایند و ماهیت آرایشهای موجود را به خوبی درک کنیم او زندگی اجتماعی را به یک بازی تشبیه می‌کند که هر یک از حرکتهای بازیکنان فقط با شناخت آرایش تیمی و حرکتهای قبلی امکانپذیر خواهد بود. پس مفهوم آرایش ناظر بر شبکههای متداخل و به هم پیوستهای است که کنش افراد را به یکدیگر میپیوندد و آنان را هم به انجام کارهایی قادر میسازد و هم از انجام کارهایی باز میدارد. حتی گروههای متخاصم نیز با یکدیگر روابط و در نتیجه بر یکدیگر تأثیرات متقابلی دارند. محور این آرایشهای متغیر، نوعی تعادل قدرت متحرک است که گاه به این سو و گاه به آن سو میرود. قدرت عامل توانایی بخش و در عین حال، محدود کنندهای است که بر روابط انسانی حاکم است. بهنظر میرسد که آشنایی با مبانی، ساختار و ساز و کارهای جامعه‌شناسی آرایشی گذشته از جنبه نظری آن، میتواند ما را در شناخت ماهیت آرایشهای اجتماعی موجود و تحولات گوناگون و پرشتاب پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به ویژه سالهای اخیر بهعنوان یکی از عوامل زمینهساز آینده، مدد دهد.
فراسوی فهم ریاضی گونه قدرت
منبع:
کتاب ماه ۱۳۸۳ شماره ۸۳
انواع نابرابری های آموزشی
حوزه‌های تخصصی:
مقایسه ای تاریخی در تحول عقلگرایی و انسان گرایی در شرق وغرب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مقاله حاضر مطالعه ای در زمینه جامعه شناسی تاریخی و جامعه شناسی فرهنگی است. هدف اصلی این تحقیق مقایسه دو دوره تحول فرهنگی در شرق و غرب است که به فاصله زمانی حدود هفت قرن از یکدیگر روی داده اند. در شرق در سده سوم و چهارم هجری (مقارن قرن نهم و دهم میلادی)، انقلاب فرهنگی قابل توجهی روی داد که پیشرفتی گسترده در معرفت و تجارب علمی مردم بعضی جوامع شرقی درپی داشت. در تحولی دیگر، مردم اروپای غربی از قرن پانزدهم تا هجدهم میلادی با نوزایی فرهنگی پرنفوذی روبرو بودند که به رنسانس معروف شده است. منابع تاریخی گواهی می دهد که شباهتهای بنیادی و محتوایی بین این دو تحول فرهنگی وجود دارد. مهمترین شباهتها این که هر دو تحول فوق با ظهور چشمگیر تفکر انسان گرایی و عقل گرایی همراه بوده است. از سوی دیگر، در اثر دخالت متغیرهای زمانی و مکانی، برخی تفاوتهای نسبی در محتوای این تحول وجود داشته است. بر اساس این شباهتها و تفاوتها می توان این فرضیه را مطرح کرد که وقوع تحولات فرهنگی (در مکانها و زمانهای متفاوت) باید تابع قانونمندی کلی باشد، که تفاوتهای جانبی آن متأثر از شرایط تاریخی و اجتماعی متفاوت روی داده، روابط تاریخی قابل مطالعه ای با یکدیگر دارند، که این روابط تا به امروز ادامه داشته است. آیا این زمینه های مشترک و روابط تاریخی و اجتماعی و نیز تبعیت تحولات فرهنگی از قواعد مشترک مفروض نمی تواند به نوعی وحدت نسبی فرهنگی در جهان در قرن بیست و یکم منجر شود؟
از مفهوم زبانی تا معنای جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
موضوع این مقاله بررسی سیر تحول مفهومی "گفت و گو" و "گفت و گوی میان تمدن ها" است. مشترکات لفظی و پیشینه تاریخی این دو مقوله مانع از آن نمی شود که الزام ها و اقتضاهایی که موجب طرح جدید آنها در سطوح مختلف عملی و اجتماعی شده است، مورد توجه قرار نگیرد. اکنون رویکردهای گفت و گویی در فلسفه، زبان شناسی، جامعه شناسی، ارتباطات علوم سیاسی جایگاه ویژه ای یافته اند و "ایده گفت و گوی تمدن ها" در ورای مناسبات تنش آمیز سیاسی و بین المللی، با اقبال شایسته ای در حوزه فرهنگ و علم روبه رو شده است. این ایده ظرفیت آن را دارد که با بهره مندی از رهیافتهای نوین گفت و گویی به یک نظریه اجتماعی تبدیل شود. تلاش این مقاله توصیف مولفه ها و طبقه بندی نظریه های مهم گفت و گو برای تبیین بنیان های نظری گفت و گوی میان تمدن هاست.
اثری کلاسیک از مارکسیستی ارتدوکس
منبع:
کتاب ماه ۱۳۸۳ شماره ۸۷
حوزه‌های تخصصی:
بررسی و نقد دیدگاه کارکرد نگران پیرامون تفکیک اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
تفکیک اجتماعی یکی از مفاهیم مهم و با قدرت زیاد در علم جامعه‌شناسی است. قدرت این مفهوم را در کارهای جامعه‌شناسان بزرگ اولیه همچون اسپنسر، دورکیم، وبر، مارکس و همچنین در آثار متاخرین همچون پارسونز، اسملسر و لوهمن می‌توان ملاحظه نمود. تفکیک عمدتاً در نظریه‌های تغییر اجتماعی مورد مطالعه قرار گرفته است و یکی از مفاهیم کلیدی در این حوزه است. این مطالعه بر آن است تا مفهوم تفکیک اجتماعی را در دیدگاه دورکیم و به ویژه در کتاب تقسیم‌کار اجتماعی مورد نقد و بررسی قرار دهد، سپس به بررسی و نقد نظریات تفکیک اجتماعی در آراء پارسونز، اسملسر و لوهمن از نظریه‌پردازان متاخر بپردازد و بدین‌سان روند تحولات نظریه تفکیک اجتماعی را مورد بررسی قرار دهد.
انسان در شرایط مدرن از منظر پست مدرنیسم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
محور مطالعات و گفتگوهای همه رشته های علوم انسانی و اجتماعی، انسان و مسائل اوست. این محوریت، حاصل تلاشهای عده زیادی از فلاسفه و دانشمندان پس از رنسانس و به ویژه پس از دوران روشنگری به شمار می آید که در هم آمیزی با یکدیگر یکی از زمینه های اصلی پیدایی مدرنیسم را فراهم کردند. در این جا ضمن مرور وضع و شرایط انسان در دوران مدرن، انتقادهای وارد شده از سوی پست مدرنیسم به چنین انسانی مورد بررسی قرار می گیرد. سوالات پژوهش به کمک روش تحلیل مفهوم و با مراجعه به اسناد پاسخ داده شده....
جامعه شناسی نوین (از نگاه دکتر امیر حسین آریان پور)
حوزه‌های تخصصی:
منظومه فکری هابرماس
منبع:
کتاب ماه ۱۳۸۳ شماره ۸۱
حوزه‌های تخصصی:
مفاهیم برابری و نابرابری در فلسفه های غربی
حوزه‌های تخصصی:
تحلیلی از اندیشه پیربوردیو درباره فضای منازعه آمیز اجتماعی و نقش جامعه شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
بوردیو نظریه پرداز و روش شناسی چند بعدی است. هدف او گذاشتن از دوگانگیهای مرسوم جامعه شناختی بوده است. دوگانگیهایی چون ذهن گرایی و عین گرایی، سمبولیسم و ماتریالیسم، ساختار و عاملیت، تحلیل خرد و کلان. مقاله حاضر به بررسی دیدگاه های بوردیو و منابع تأثیر گذار بر دیدگاه او اختصاص یافته است. در این مقاله نویسنده ابتدا به نقش رویکرد ساختارگرایی بوردیو اشاره می‌کند و سپس به توضیح مفاهیمی چون طبیعت ثانوی، عرصه، سرمایه های نمادین و تشخیص می پردازد
مقدمه ای بر جامعه شناسی پیربوردیو(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
هدف این مقاله معرفی اصول پایه تفکرات پیربوردیو می‌باشد. پیربوردیو بدون شک یکی از بزرگترین جامعه شناسان قرن بیستم است. آثار او از چارچوب متعارف جامعه‌شناسی فراتر می رود. آثاری که در طول سه دهه اخیر تولید شده است و یک مجموعه نظری و تحقیق جامعه‌شناختی پرثمر را تشکیل می دهد. جامعه‌شناسی بوردیو بر پایه یک فکر اساسی قرار گرفته است: واقعیت اجتماعی نه بر افراد و نه بر گروهها، بلکه بر روابط بین این عناصر قرار دارد. این ساختهای ارتباطی نامریی، جهان اشیاء اجتماعی را ایجاد می کنند که به‌واسطه عوامل اجتماعی که این روابط را درونی ساخته‌اند، می‌توانند مؤثر واقع شوند. در این مقاله زمینه فکری، تحلیل جامعه شناختی و مفاهیم کلیدی جامعه شناسی بوردیو مورد بررسی قرار گرفته است.