درخت حوزه‌های تخصصی

تغییر تحولات فضایی منطقه کلانشهر تهران تحت تاثیر بازار اراضی و مسکن بوده است. طی سالهای گذشته، رشد بی رویه جمعیت به دلیل مهاجرت و غیره، بازار زمین و مسکن و ساختار فضایی شهر را به شدت تغییر داده است. دستیابی به عدالت فضایی زمین و مسکن همواره ذهن سیاست گذاران شهری و مدیران را به خود مشغول کرده است تا مقدمه توسعه پایدار در ساختار فضایی شهرها فراهم گردد. بنابراین بکارگیری سیاست های مناسب جهت برون رفت از وضعیت نامناسب رانت در فضاهای شهری امری ضروری بوده و از جایگاه بالایی برخوردار می باشد. نوع پژوهش از لحاظ هدف کاربری و ماهیت آن، توصیفی تحلیلی است. هدف این مقاله بررسی و تحلیل عوامل علی و معلولی تاثیر گذار درکنترل بازار زمین شهری تهران می باشد. جامعه آماری مشتمل بر 25نفر از متخصصان و مدیران شهری در کلانشهر تهران می باشد. برای تجزیه و تحلیل نتایج از دیمتل فازی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد بعد مدیریتی اثرگذارترین و بعد مالی-اقتصادی اثرپذیرترین معیار ابزار کنترل در بازار اراضی کلانشهر تهران بودند. همچنین در ابعاد مالی شاخص مالیات بر نقل و انتقالات مکرر زمین و مالیات بر سود حاصل از فروش، در برنامه ریزی شهری شاخص ضوابط منطقه بندی و ضوبط کاربری اراضی، در بعد مدیریتی شاخص آماده سازی زمین و توسعه اراضی تحت نظارت و در نهایت بعد حقوقی شاخص تعیین حقوق مالکیت و قوانین ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن به ترتیب اثرگذارترین و اثرپذیرترین شاخص شناخته شدند.

مفهوم مخاطرات محیطی امری ضروری و مهم در برنامه ریزی روستایی قلمداد می شود که می تواند تصویری جامع و سازنده را جهت جلب مشارکت روستائیان مذکور در طرح ها و برنامه های تعدیل کننده این مخاطرات و مدیریت کارآمد بحران ، در این حوزه فراهم نماید. هدف مقاله حاضر بررسی و ارزیابی مخاطرات طبیعی-انسانی روستای گنبرف و در نتیجه سنجش قابلیت ها و محدودیت های زیستی روستا و تدوین بهترین استراتژیها در راستای برنامه ریزی محیطی صورت می باشد. برای حصول بدین مقصود از روش مدل ترکیبی SWOT-AHP که با بهره گیری از تکنیک SWOT اقدام به شناسایی نقاط قوت و ضعف (عوامل داخلی) و فرصت ها و تهدیدها (عوامل خارجی) گردید و با استفاده از مدل AHP و نیز طیف لیکرت به اولویت سنجی و رتبه بندی عوامل محیط درونی و بیرونی و تعیین ارزش نهایی مجموعه عوامل داخلی و خارجی جهت اولویت بندی و اتخاذ بهترین راهبرد و استراتژی در قالب راهکارهای SO,WO,ST,WT پرداخته شد. نتایج به دست آمده از جداول و تحلیل عوامل استراتژی در مدل ترکیبی SWOT-AHP نمایانگر برتری قابلیت های طبیعی-انسانی برمخاطرات آن است، به طوری که نتیجه نهایی از ارزیابی و سنجش عوامل داخلی و خارجی بیانگر آن است که نقاط قوت (با مجموع ارزش نهایی 0.233 ) و فرصت های فراروی منطقه (با مجموع ارزش نهایی 0.324 ) از نقاط ضعف (با مجموع ارزش نهایی 0.230 ) و تهدیدهای پیرامون آن (با مجموع ارزش نهایی 0.213 ) بیشتر بوده و در نتیجه راهبردهای کلان در قالب استراتژی تهاجمی باید به گونه ای تدوین شود که بتوان از فرصتها و نقاط قوت محیطی به نحو احسن استفاده نمود.

عصر پست متروپلیتین را می توان عصر آسیب پذیری سکونتگاه های شهری و روستایی نامید؛ زیرا از یک سو این سکونتگاه ها با مخاطرات طبیعی و بحران های تکنولوژیک و از سوی دیگر با بحران های امنیتی و اجتماعی روبرو می باشند. مقاله حاضر، ازنظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی است. برای گردآوری داده ها از سازمان نقشه برداری کشور، تصاویر ماهواره ای و همچنین برای بررسی و تجزیه وتحلیل داه ها از نرم افزار ARCGIS، مدل Dimatel و WASPAS استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که از مساحت 64/1037 کیلومترمربع شهرستان باشت، 80/150 کیلومترمربع معادل 53/14، در پهنه بدون خطر و 25/282 کیلومترمربع معادل 25/27 درصد در پهنه کم خطر قرار دارد. 29/273 کیلومترمربع معادل 33/26 درصد در پهنه متوسط، 20/233 کیلومترمربع معادل 47/22 درصد در پهنه زیاد خطر زلزله و همچنین 320/98 کیلومترمربع از کل شهرستان معادل 47/9 در پهنه بسیار زیاد از خطر زلزله قرار دارد. همچنین نتایج حاصل از خطر زلزله نشان داد که شهر باشت بر روی پهنه با خطر بالای زلزله قرار دارد. تحلیل فضایی میزان آسیب پذیری نقاط روستایی و آبادی ها نشان می دهد که 94/32 درصد از آبادی ها و روستاهای شهرستان باشت در پهنه با خطر خیلی بالا، 52/23 درصد در پهنه با خطر زیاد، 82/28 درصد در پهنه با خطر متوسط و 17/11 درصد از سکونتگاه های روستایی و آبادی ها در پهنه با خطر کم زلزله قرار دارد؛ بنابراین انجام اقدامات لازم ازجمله جلوگیری از استقرار، صدور مجوز و ممانعت از ساخت وساز بر روی گسل ها، آگاه سازی عمومی در راستای اقدامات پیشگیرانه قبل از وقوع حوادث، جلوگیری از استقرار و تمرکز سکونتگاه های شهری و روستایی در پهنه های با خاطر بالا، برقراری سیستم هشدار و اخطار های به موقع در پس لرزه های قبل از زلزله، دسترسی تمام سکونتگاه های شهری و روستایی به راه های ارتباطی و مراکز امدادرسان برای دسترسی سریع به مناطق بحرانی پس از وقوع زلزله و... جهت کاهش آسیب های جانی و خسارات مالی ناشی از بحران زلزله در مراکز جمعیتی شهرستان باشت امری ضروری به نظر می رسد.

کیفیت زندگی ازجمله مسائل مهمی است که ابتدا با گسترش همه جانبه فناوری و فرآیند صنعتی شدن در کشورهای غربی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفت و روزبه روز بر مطالعات در این زمینه افزوده شده و این مهم، به دلیل افزایش روزافزون مطالعات کیفیت زندگی در پایش سیاستهای عمومی است. کیفیت زندگی می تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای نظارت بر برنامه ریزی توسعه اجتماع به کار رود. وجود نابرابری های فضایی و مکانی در سطح شهر مشکلات عدیده ای ازجمله ضعف منابع در آمدی، مسکن نامناسب، مشکلات و آسیبهای ناشی از نابرابریهای اجتماعی را به وجود آورده و کیفیت زندگی را تحت شعاع قرار داده است. در این تحقیق که از نظر روش، توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی می باشد از آمار بلوک های شهر ارومیه، در سرشماری سال 1395 و داده های سنجش از دور در تلفیق با سیستم اطلاعات جغرافیایی جهت شناخت کیفیت زندگی در مناطق 5 گانه شهر ارومیه استفاده شده است. معیارهای تعریف شده در این تحقیق در 4 بخش: اجتماعی(شامل 9 زیر معیار)، دسترسی به خدمات عمومی(5 زیر معیار)، کالبدی(4 زیر معیار)، طبیعی(4 زیر معیار) می باشند که با استفاده از تجزیه و تحلیل تصمیم گیری چند معیاره و تلفیق لایه ها در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی به دست آمده اند. اوزان به دست آمده برای ابعاد اجتماعی، دسترسی به خدمات عمومی، طبیعی و کالبدی حاصل از مدل تحلیل شبکه به ترتیب برابر با 506/0، 323/0، 116/0 و 055/0 می باشد. نتایج نشان می دهد که هر چقدر از جنوب غربی به طرق شمال شرقی شهر حرکت کنیم بلوکهایی که کیفیت زندگی مطلوبتری دارند افزایش می یابند. در بین مناطق شهری منطقه ای2 کیفیت زندگی مطلوبتری را نسبت به سایر مناطق شهری دارد. نتایج حاصل از اینگونه مطالعات می تواند به برنامه ریزان شهری در درک بهتر و اولویت بندی مسائل شهری به عنوان یک محیط پویا کمک رسان باشد.

سطح بندی و توسعه فضایی چگونگی گسترش یک پدیده از کانون یا دامنه و پهنه سرزمینی گسترش آن است. دراین بین، گردشگری به عنوان یکی از پدیده های مهم فضایی شهر است. ارزیابی وضعیت حاضر و نحوه پیشرفت به سوی پایداری گردشگری باعث توسعه در ابعاد اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، کالبدی-محیطی و نهادی در پهنه سرزمینی شهر می گردد. لازمه رسیدن به پایداری در ابعاد مختلف آن مستلزم وجود سنجه ها، شاخص ها و معیارهای سنجش گردشگری در جهت تحلیل، ارزیابی و تبیین وضعیت پایداری گردشگری است. این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی و رویکرد و نگرش آن، توصیفی- تحلیلی است. جمع آوری داده ها و اطلاعات موردنیاز به دو روش کتابخانه ای (اسنادی) و پیمایشی (میدانی) صورت گرفته است. پایایی ابزار تحقیق از طریق روش آلفای کرونباخ آزمون گردیده و نشان دهنده سطح بالای پایایی پرسشنامه است. این پژوهش با بهره گیری از مدل های تصمیم گیری چندمعیاره ویکور[1]، الکتره[2]، [3] SAW و مدل ادغامی کپلند، مناطق چهارگانه شهر اردبیل ازلحاظ ارزیابی توسعه فضایی گردشگری شهری در سطح مناطق برای دستیابی به گردشگری پایدار با تأکید بر شاخص های اجتماعی – فرهنگی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی رتبه بندی و اولویت بندی آن انجام گرفته است. یافته های پژوهش نشان داد بااینکه نتایج هرکدام از مدل های بکار گرفته شده دارای تفاوت در اولویت و رتبه هستند ولی مدل ادغامی با ترکیب اهمیت هرکدام به نتیجه نهایی رسید و این مهم نشان دهنده یکسانی و ترکیب مدل ها با همدیگر جهت رسیدن به جواب واحد است. درنهایت ارزیابی و توزیع فضایی در مناطق شهری اردبیل به ترتیب شامل مناطق دو، یک، سه و پنج، چهار دارای اولویت هستند.   [1]: VIKOR (Vlse Kriterijumsk Optimizacija Kompromisno Resenje) [2]: ELECTRE (Elimination et Choice in Translating to Reality) [3]: SAW

هدف پژوهش حاضر، بررسی آثار اجتماعی برجای مانده از تغییر کارکردهای میادین و معابر بخش مرکزی شهر رشت از محور سواره به محور پیاده راه است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی که با استفاده از پیمایش اجرا گردید. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. جامعه آماری تحقیق، شهروندان بالای 18 سال شهر رشت بوده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر تعیین گردید که به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. پایایی ابزار با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ با ضریب 78 /0 تائید گردید. جهت تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS، استفاده شد. نتایج آزمون نشان داد که احداث این پیاده راه در خلق فضای آرامش روحی و روانی عابران، افزایش امنیت اجتماعی، ارتقاء فرهنگ و آداب شهرنشینی، ترویج فرهنگ پیاده روی و استفاده از حمل ونقل عمومی، انجام فعالیت های فراغتی تفریحی، شکل گیری خاطرات فردی و جمعی، تقویت حس تعلّق به مکان و دلبستگی به فضای بخش مرکزی شهر، تأثیر مطلوبی داشته و سبب بهبود وضع ارتباطات اجتماعی شهروندان با یکدیگر شده است. حتی در جلب بیشتر گردشگران و افزایش ماندگاری آنها در شهر و به تبع آن در رونق اقتصادی محدوده بخش مرکزی شهر تأثیرات مثبتی به همراه داشته است. نوآوری این پژوهش، در بهره گیری از مجموعه متنوع و متعددی از شاخص ها بوده است.

مقدمه هدف از برنامه های بازآفرینی شهری، تبدیل مناطق ویران و متروکه به مراکز جدید پرجنب وجوش و جذاب است. با این حال، این پروژه های در ظاهر شگفت انگیز، اگرچه به نام بهبود استانداردهای زندگی و شرایط کالبدی آغاز می شوند، عموما با جابه جایی، بی خانمانی و جدایی گزینی، منجر به اعیان سازی و تشدید در نابرابری فضایی، تضعیف هویت محلی و در پی آن، کاهش سرمایه اجتماعی می شوند. اعیان سازی که در میان برخی سیاست گذاران، به عنوان نشانه ای از موفقیت شهری و اقتصادی در برابر زوال و فقر شهری تلقی می شود، با مشکلاتی که در رابطه با مسکن و استطاعت پذیری آن به وجود می آورد، همواره از مسائل مهم و مورد مناقشه در حوزه برنامه ریزی شهری معاصر به حساب می آید. از این رو، بحث فزاینده ای بر اثرات منفی اعیان سازی، به ویژه زمانی که توسط برنامه های بازآفرینی شهری واقع شده باشد، اختصاص یافته است. در این میان، توجه به نتایج و تأثیرات گسترده تر در سطح محله و شهر شامل افزایش نامرئی بی خانمانی و جابه جایی متأثر از مکانیسم های بازار، مسائل مربوط به استطاعت ناپذیری محله از نظر مصرف، خدمات و مسکن و فرایندهای بی عدالتی اجتماعی، متمرکز شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر به واکاوی مسکن قابل استطاعت در برنامه های بازآفرینی شهری مبتنی بر واقعیات محله همت آباد اصفهان، می پردازد.مواد و روش هانخست، به ابعاد نظری موضوع که ناظر بر حق مسکن و تأمین مسکن قابل استطاعت در بازآفرینی شهری بر اساس دیدگاه ها، نظریات و تجارب این حوزه است، پرداخته می شود. سپس و ضمن معرفی محدوده مورد مطالعه و همین طور تبیین روش پژوهش، مصادیق عینی برگرفته از تحلیل مبتنی بر نظریه زمینه ای (داده بنیاد) مصاحبه نیمه ساختاریافته با افرادی که مستقیم در روندهای برنامه ریزی و اجرای پروژه بازآفرینی محله همت آباد درگیر بوده و از طریق روش گلوله برفی یا نمونه گیری زنجیری شناسایی شده اند، مورد بحث و نتیجه گیری قرار می گیرند. همت آباد یکی از محلات منطقه ۶ واقع در جنوب شهر اصفهان است که در گذشته خارج از محدوده قانونی قرار داشت. با توسعه تدریجی شهر در جنوب رودخانه زاینده رود، همت آباد به محل سکونت کارگران و طبقه کم درآمد تبدیل شد. تجربه طرح ها و برنامه های متعددی که طی دو دهه اخیر برای محله همت آباد تهیه شده اند، نشان می دهد مداخلاتی که در تقابل با منافع ساکنان بومی باشد، با مخالفت عمومی مواجه شده و مانع انجام هرگونه عملیات بازآفرینی می شود. در مجموع 11 مصاحبه بر اساس تحقق اشباع نظری، انجام گرفته است که با استفاده از رویکرد نظریه زمینه ای، تحلیل شده ا ند. بر این اساس، تجارب مصاحبه شوندگان در رابطه با مسکن قابل استطاعت در بازآفرینی محله همت آباد، از طریق شناسه گذاری اولیه، یادداشت برداری و شناسه گذاری متمرکز، مورد مداقه قرار گرفته است.یافته هابر اساس تحلیل مبتنی بر نظریه زمینه ای مصاحبه ها و سپس شناسه های متمرکز ارائه شده، الزامی برای ارائه مسکن قابل استطاعت در بازآفرینی محله همت آباد، حداقل در مراحل ابتدایی یا پیشنهادهای اولیه، وجود نداشته و تدارک مسکن، موضوعی مجزا از بازآفرینی شهری قلمداد شده است. با این وجود، زمینه سازی برای شکل گیری ابتدایی مفهوم استطاعت پذیری همگام با تأکید بر ماندگاری، توانمندسازی و یکپارچگی جامعه محلی، به چشم می خورد که در عین حال، فقط شامل مالکان بوده و گروه های مستأجر را در قالب حمایت از مسکن استیجاری، در بر نمی گیرد. این در حالی است که با استناد به واقعیات محله همت آباد، در تحقق پذیری تأمین مسکن قابل استطاعات در برنامه های بازآفرینی شهری، ابعاد اجتماعی ناظر بر ساکنان بومی شامل مشارکت عمومی، اعتمادسازی، مذاکره با مردم و توجه به نیاز و خواست ایشان و ابعاد فنی با ماهیت عمدتاً اقتصادی نظیر برآورد هزینه های طرح، تأمین سهم خدمات، توزیع مجدد زمین، توجیه اقتصادی پیشنهادها، مسائل ثبتی، مدیرت طرح و زمان بندی اجرا، از جمله عوامل کلیدی و تأثیرگذار به حساب می آیند. در مجموع، نتایج گویای آن است که جایگاه مشخصی برای مسکن قابل استطاعت در طرح های بازآفرینی شهری وجود ندارد و این ارتباط، به رغم هدف گذاری بر تحقق حق مسکن، روشن نیست. این در حالی است که الزامی بر استطاعت پذیری مسکن و ماندگاری ساکنان بومی و محلی، به ویژه مستأجران، در سیاست ها و دستورالعمل های تدوین طرح های بازآفرینی شهری و سپس جلوگیری از وقوع پدیده های اعیان سازی و جدایی گزینی وجود ندارد.نتیجه گیریمسکن قابل استطاعت در بازآفرینی شهری در ایران موضوعی کلیدی و در عین حال، نیازمند توجه در هر دو حوزه نظر و عمل شهرسازی است. ابتکار عمل در بازآفرینی بافت های ناکارآمد شهری، اغلب به دست بخش عمومی است و فقط به اطلاع رسانی، برپایی دفاتر تسهیلگری و ارائه تسهیلات در قالب ودیعه سکونت و وام نوسازی، محدود می شود. در مقابل، مشارکت چندجانبه ذی نفعان، اعتمادسازی و همگرایی و تعادل میان نیازها و انتظارات بازیگران نسبت به ابعاد اساسی در پروژه های بازآفرینی شهری، از الزامات مهم به شمار می رود. اتخاذ رویکردهای خاص و ویژه همراه با انعطاف پذیری با هدف ارتقای کارآمدی با توجه به ویژگی ها و شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی پروژه های بازآفرینی شهری، فارغ از ابعاد کالبدی و فیزیکی، ضروری است. تغییر نگرش و تدوین سیاست های منعطف تر و همکارانه تر به ویژه در موضوعاتی همچون تأ مین سهم خدمات از منابع بخش عمومی و تعریف مکانیزم های متنوع سرمایه گذاری در برنامه های بازآفرینی شهری، بسیار اهمیت دارد. در این میان، بازنگری در حل و فصل چالش های خرده مالکیت ها، مباحث ثبتی و تملک اراضی، به عنوان موضوعات پیچیده و برخوردار از فرصت ها و تهدیدهای احتمالی، در مسیر پیشبرد پروژه های بازآفرینی شهری، الزامی اجتناب ناپذیر است. در ارائه پیشنهادهای کالبدی، توجیه اقتصادی همراه با توجه به تأثیرات کالبدی- فضایی از جمله جمعیت پذیری و کیفیت زندگی، ضروری است. درنهایت ، اطمینان از پایداری راه حل های استطاعت پذیری برای دوره پس از اجرا به واسطه حساسیت و درک صحیح از بافت محلی، برای موفقیت بازآفرینی شهری مبتنی بر مسکن، امری حیاتی خواهد بود. با توجه به گستردگی و چالش برانگیز بودن موضوع بازآفرینی شهری به ویژه با محوریت استطاعت پذیری مسکن، یکپارچگی طرح های ملی مسکن گروه های کم درآمد با طرح های بازآفرینی شهری، توجه به ابعاد کیفی و غیر کالبدی و همچنین، ارزیابی های جامع پیش، حین و پس از اجرا این طرح ها از جمله موضوعاتی هستند که برای انجام پژوهش های آتی در این زمینه، پیشنهاد می شوند.

با توجه به روند روزافزون بلایای طبیعی، در صورت ترکیب رویکرد تاب آوری با چرخه مدیریت بلایا می توان به رویکرد جامعی برای مدیریت خشک سالی دست یافت. ازآنجایی که ظرفیت های موجود نقشی متفاوت در این فرایند ایفا می کنند، در این تحقیق به دنبال آن هستیم تا میزان تأثیر عوامل بر وضعیت تاب آوری بر اساس رویکرد سرمایه های اجتماعی موردبررسی قرار گیرد. این پژوهش با هدف کاربردی –توسعه ای، در قالب مطالعه اسنادی (کتابخانه ای) و پیمایشی از نوع همبستگی کانونی انجام گرفته است. با توجه به اینکه هدف از تحقیق بررسی وضعیت تاب آوری جامعه بر اساس متغیرهای مستقل «سرمایه های اجتماع» می باشد، از روش تحلیل همبستگی کانونی برای بررسی رابطه بین مجموعه یا ابعاد سرمایه های اجتماع با مجموعه یا ابعاد چرخه مدیریت بلایا با استفاده از نرم افزار spss22 استفاده گردید. حجم نمونه برآورد شده بر اساس فرمول کوکران، 494 و با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و تصادفی نفر برآورد گردید. داده های موردنظر با استفاده از پرسشنامه جمع آوری گردید. بررسی پایایی داده های به دست آمده نشان از تأیید پایایی در سطح عالی (91/0) بود. نتایج به دست آمده از تحلیل کانونی نشان داد کانون اول با مقدار ویژه 92/0 بیشترین توضیح را درباره مدل می دهد، مقدار ضریب تعیین 48/0 محاسبه شده کانون اول نشان می دهد که 48 درصد از واریانس کل جامعه توسط آن تبیین می شود. کانون های دوم و سوم نیز به ترتیب حدود 7 و 1 درصد از تغییرات مدل را توضیح می دهد. همچنین در مرحله آمادگی، سرمایه انسانی، بیشترین اثربخشی با ضریب کانونی 25/0 دارد، به ترتیب سرمایه مالی، سیاسی و فرهنگی و نهایتاً سرمایه اجتماعی و طبیعی و فیزیکی که معنادار نمی باشند. همچنین در مرحله کاهش سرمایه مالی بیشترین تأثیرگذاری را در تاب آور سازی جامعه با ضریب کانونی 28/0 بر عهده دارد. در مرحله بازیابی نیز که ناظر بر دوره پس از خشک سالی می باشد، سرمایه فرهنگی بیشترین نقش را با ضریب کانونی 21/0 ایفا می کند.

مقدمه: جامعه عشایری به عنوان ظرفیت قوی در اقتصاد مقاومتی و تولید اقتصاد در جامعه نباید مورد غفلت مسئولان قرار گیرد و با توجه به این مطلب مهم که یکی از نقشه های دشمن تضعیف روحیه خودباوری در بین مردم و ارتباط با مسئولان است بنابراین مسئولان امر هرچه که می توانند تعامل و ارتباط و خدمت صادقانه را به مردم با توجه به شعار سال که به نام دولت و ملت، همدلی و همزبانی نام گذاری شده بیشتر کنند. لذا تأکید بر لزوم توجه به منابع انسانی و فکری قوی در جامعه نسبت به تولیدات داخلی و تئوریزه کردن نقش جامعه عشایر در اقتصاد مقاومتی و امنیتی در اتاق های فکر ْدیگر در عرصه های مختلف شاهد رشد و بالندگی باشیم. هدف پژوهش: با توجه به اهمیت موضوع اقتصاد مقاومتی در استقلال و قدرت ملی کشور ایران هدف پژوهش بررسی نقش قدرتمند جامعه عشایر در پیشبرد خط مشی و راهبرد استراتژیک چشم انداز توسعه پایدار عشایر ایران حهت رسیدن به اقتصاد پویا در جهان می باشد. روش شناسی تحقیق: روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و روش جمع آوری داده ها بر اساس مطالعه اسناد و منابع کتابخانه ا ی  و میدانی صورت گرفته است. روش تحلیل استدلالی و استنباطی می باشد. قلمروجغرافیایی پژوهش: عشایر ایل شاهسون در استان اردبیل، در شمال غربی ایران حضور دارند. قشلاق این ایل در شمال استان اردبیل با وسعت حدود 400 هزار هکتار قرار دارد و محدوده دشت مغان را در بر می گیرد. یافته ها و بحث: نظر به اینکه جامعه شهری یک جامعه مصرف گرا می باشد و اینکه قریب اکثر شهرها در داخل نواحی مرزی اقوام عشایر ایران قرار دارند لذا یافته های پژوهش بیانگر آن است که عشایر شاهسون نقش مهمی در اقتصاد مقاومتی و امنیت حوزه شهری دارد و به یک پایگاه اقتصادی و امنیتی برای سکونتگاه های شهری و روستایی محسوب می شود. نتایج: نتایج کلی پژوهش بیانگر نقش تولیدکنده و امنیت آوری عشایر  بویژه عشایر شاهسون در حوزه سکونتگاه شهری می باشد. لذا برای پیشبرد این هدف پیشنهاد می شود که توجه ویژه به جامعه عشایر از از ابعاد اقتصادی، اجتماعی شود.

مقدمه: زندگی هرفردی در گرو روشی است که بعنوان سبک زندگی خود انتخاب می کند به طوری که یا باعث رشد و کمال انسان می شود ویا اینکه نابودی وزوال اورا فراهم  می آورد. هدف پژوهش: هدف ازانجام این پژوهش بررسی آسیب های فضای مجازی برسبک زندگی اقوام ایرانی با مطالعه موردی قوم بختیاری می باشد. روش شناسی تحقیق: این جستار با استفاده از روش کتابخانه ای توصیفی- تحلیلی با مطالعه دیدگاه و نقطه نظرات مختلف در این زمینه نسبت به گردآوری آن اقدام شده است. بنابراین مقاله پیش روی  به اهدف توصیف و تحلیل به آسیب های مختلف فضای مجازی برسبک زندگی اقوام  می پردازد وبا الگوی سیاست پژوهی ابعاد مذکور باروش توصیفی - تحلیلی استخراج شده است. قلمروجغرافیایی پژوهش: پژوهش حاضر، عهده دارِ بررسی علل، ریشه ها، بسترها، مؤلفه ها و پیامدهای آن بصورت علمی و یکپارچه می باشد. یافته ها و بحث: یافته ها نشان می دهد فضای مجاری تاثیرات بسیار زیادی بر سبک زندگی افراد دارد بازیگران این حوزه ضمن نشانه گرفتن افکار وعقائد کاربران ، سعی درتغییرسبک زندگی آنها دارند. نتایج: استفاده از فضای مجازی و تکنولوژی فراگیر اینترنت، به عنوان یک پیشرفت علمی و ابزاری تسهیل ساز در زندگی انسانی، امری مطلوب و ضرورتی انکارناپذیر است. این پدیده نوظهور همچون دیگر پدیده های تکنولوژیک در کنار محاسن و خدمات فراوانی که به جامعه بشریت ارزانی داشته است، مخاطرات فرهنگی و آسیب های  نامطلوب اعتقادی به ویژه برای اقوام و ایلات به همراه دارد که با برنامه ریزی دقیق و مواجه درست می توان از مخاطرات آن در امان ماند.

هدف این مقاله، طرح این سؤال است که چرا علی رغم سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های گردشگری در ایران، نتوانسته ایم در این عرصه توسعه یابیم. به نظر می رسد فارغ از کمبودها و موانع فیزیکی موجود، عوامل و موانع بسیار مهم تری وجود دارند که مقابل گسترش این صنعت قرار گرفته اند. برای فهم این موانع و تبیین آن، سعی گردید تا نظرات تعدادی از نخبگان کشور در مورد این عرصه اخذ شود و مورد تحلیل قرار گیرد. روش مطالعه ی کیفی برای جمع آوری و تحلیل روایت های نخبگان، مورد توجّه این مقاله بوده است. تحلیل روایت ها به سؤالات مصاحبه که در چارچوب سه نظریه ی اساسی فرهنگی بوده است، نشان می دهد که برخی نخبگان، علت اصلی عدم توسعه ی گردشگری را در موانعی همچون نبود زیر ساخت های فیزیکی و عدم سرمایه گذاری لازم می دانند؛ در حالی که برخی دیگر، موانع فرهنگی و فکری را نام می برند که ما را از رسیدن به اهداف در نظر گرفته شده باز می دارند..

مسجد در شهرسازی سنتی، همواره در نقطه عطف محیط قرار می گرفت و در منظومه ای از عملکردهای متنوع و آشنا، بخشی از ملزومات حیات جاری شهر قلمداد می شد. هدف از مطالعه حاضر بررسی تاثیر جهان بینی اسلامی در جایگاه مسجد به عنوان فضای شهری و نقش مسجد به عنوان یک رکن اساسی در شهر اسلامی در اقتصاد فرهنگ و امنیت است. این پژوهش از نظر روش مطالعه، توصیفی - تحلیلی بوده و از حیث تجربی، شناخت فضایی و ساختاری فضایی کالبدی به وسیله نقشه پردازی شناختی از طریق کروکی پردازی برای سنجش باز نمایی های شناختی و مفاهیم رفتاری در تعاملات اجتماعی صورت می گیرد. منطقه مورد مطالعه شهر دزفول از استان خوزستان است.یافته ها نشان داد که تقلیل جایگاه مسجد (به عنوان یک عرصه عبادتگاهی )و برداشت بسیار ناقص و محدودی از مفهوم و واقعیت مسجد به عنوان یک فضای اجتماعی صورت گرفته است. مساجد به عنوان جزئی از ساختار فضایی-کالبدی شهر، عنصری شکل دهنده و از محوریترین و ارزنده ترین عنصر کالبدی متبلور کننده جامعه اسلامی است که دارای عملکردهای متعدد اجتماعی،اقتصادی، سیاسی و کالبدی در توسعه شهری دارند. بنابراین تثبیت محوریت مسجد از دیدگاه نظری به عنوان مفصلی انسجام بخش در ساختار کالبدی و فضایی محلات می باشد که می باید در برنامه ریزی و طراحی شهری در دستور کار مدیریت توسعه محلی قرار گیرد.

شهرها به عنوان کانون اجتماع انسان ها گسترشی پیوسته از مراکز شهر به سمت حومه دارند. در این راستا تامین مسکن کافی و قابل قبول همواره به عنوان مهمترین چالش، برای جمعیت رو به تزاید در کشورهای در حال توسعه بوده و است. رشد شهری مسلط قرن بیستم به شکل افقی پیامدهای نامطلوب اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی را به همراه داشت. توسعه و تغییر و تحول در شهرها امری اجتناب ناپذیر است اما با یک برنامه ریزی مناسب و با استفاده از شاخصهایی می توان تغییر و تحولات را در راستای توسعه درون زا پیش برد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی سیاست های جاری توسعه شهری شهر زنجان انجام شده و اینکه آیا در راستای توسعه درون شهری بوده است یا نه. در پژوهش حاضر از هر دو روش پیمایشی و توصیفی - تحلیلی بهره گرفته شده است. برای جمع آوری آمار و اطلاعات مورد نیاز پژوهش با مراجعه مستقیم به مراکز آماری و استفاده از نتایج آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور اقدام شده است. سنجش توسعه شهر با استفاده از شاخص های متعدد نشان داد که توسعه شهر زنجان بسیار پراکنده و بی قواره بوده و توسعه شهر از درون انجام نپذیرفته است. در شهر زنجان، به واسطه وجود اراضى درون بافتى، گسترش بهینه کالبدی- فضایی و تامین مسکن در چارچوب توسعه درونی شهر امکانپذیر بوده و حرکت در این زمینه شروع شده ولی روندی بسیار کند و بطئی دارد.

این مقاله تأثیرات اجتماعی تسهیلات مالی خرد به عنوان آگاهی اجتماعی سرمایه محور و رهیافتی برای رفع نابرابری و توسعه اقتصادی جوامع در چارچوب استراتژی های بهبود و الگوی اصلاح گرانه با تأکید بر جنبه انتقالی در سطح 59 روستای استان آذربایجان غربی را مورد بررسی قرار داده است. با توجه به اهمیت شفاف سازی مبانی نظری موضوع بخشی از مقاله به طور خاص به پیشینه و مبانی نظری موضوع اختصاص داده شده است. در پژوهش صورت گرفته وجود انعطاف لازم به منظور برانگیختن توان ها ، توانمندسازی و ایجاد تحرک اجتماعی جهت احیای نقش اجتماعات محلی را می توان علت اصلی موفقیت این ایده پیشرو در مباحث توسعه روستایی برشمرد. نتایج تحلیل آماری گویای تأثیرات متفاوت تسهیلات مالی بر روی شاخص اجتماعی در سه ناحیه مورد بررسی می باشد.

مادی های اصفهان از رودخانه زاینده رود منشعب و به صورت شبکه ای منظم و شاخه ای در سطح شهر اصفهان گسترده شده تا علاوه بر کاربری های کشاورزی و آبیاری به آبادانی و زییایی محیط زیست کمک کند. در گذشته به منظور آبیاری زمین های کشاورزی از آنها استفاده می شد اما امروزه با تغییر کارکردشان هویت و کارایی گذشته خود را از دست داده اند. گسترش فعالیت ها و تغییرات اساسی در ساختار و عناصر شهری، باعث از بین رفتن اهمیت و هویت مادی ها در شهر اصفهان گردیده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مشکلات مادی های مناطق 1 و 3 شهر اصفهان و راهکارهایی برای ساماندهی آنها صورت گرفته است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی می باشد. در این راستا مشکلات موجود مادی های این دو منطقه با برداشت میدانی و با استفاده از دستگاه موقعیت یاب ماهواره ای شناسایی شد. سپس مشکلات برداشت شده دسته بندی و راهکارهایی در رابطه با رفع آنها ارائه شد. طبق مطالعات صورت گرفته طول شبکه مادی های منطقه یک 10921 متر (9/10 کیلومتر) و مادی چشمه نیاصرم با 3624 متر طویل ترین مادی این منطقه می باشد. در منطقه 3 نیز طول مادی ها 59/10921 متر (9/10 کیلومتر) و مادی چشمه نیاصرم با 72/3624 متر طویل ترین مادی این منطقه می باشد. نتایج نشان داد مادی های منطقه یک از 33 نوع مشکل برخوردارند که عمده ترین آنها اصلاح شیب بستر و نظافت می باشد. در منطقه سه نیز 18 مورد مشکل شناسایی شده که لایروبی و نظافت عمده ترین آنها می باشد. ساماندهی فضای سبز اطراف مادی ها و استفاده مناسب از مبلمان شهری و ایجاد فضایی به منظور بهره گیری و استفاده هرچه بیشتر ساکنان اطراف مادی ها از جمله مهمترین راهکارهای مدیریتی ساماندهی مادی ها در این دو منطقه است.

افزایش آلودگی های حاصل از ساختمان ها توجه به روش های کاهش آن را حائز اهمیت نموده است. راهکارهای مختلفی در این زمینه با هدف کاهش آلودگی محیط ارائه شده است. برخی از این راهکارها شامل کاهش آلایندگی ساختمان، کاهش تولید و انتشار دی اکسید کربن، جداسازی کربن، افزایش طول عمر پشت بام، کاهش تولید زباله با استفاده از خاک پشت بام به عنوان یک لندفیل کوچک برای زباله هایی با حجم کم .در این مقاله با رویکرد کیفی به بررسی الزامات دو استاندارد مطرح ساختمان های سبز و تطابق آن با مقررات ملی ساختمان پرداخته می شود. استدلال منطقی و استفاده از یافته های دیگر محققان، دست آورد اصلی در حصول نتیجه به شمار می آید. به دلیل کمبود فضای خالی برای توسعه درختکاری در شهرها، بام سبز نقش موثرتری دارد. می توان در این ساختارها با کنترل آلاینده هایی مانند دی اکسید کربن و نیز زهکشی فاضلاب ها، از درس آموخته های استانداردهای بین المللی نیز بهره برد. براساس چارچوب های تدوین شده در دو استاندارد ساختمانی لیید و برییم و تجربه موفق کاربرد آنها در دیگر کشورها می توان بر لزوم استفاده و گسترش بام سبز در کشور و تعیین آن بعنوان راهکاری الزام آور در مقررات ملی ساختمان بهره گرفت.

امروزه مدیریت شهری متحول شده است و شهرها برای رفاه و آسایش بیشتر شهروندان مدیریت می شوند. لذا، محلی گرایی در استان تهران به عنوان یک استراتژی با هدف تفویض قدرت و منابع به مدیران محلی و به دور از کنترل مرکزی، می تواند ساختارها و جوامع محله ی دموکراتیک را ایجاد نموده تا در چهارچوب توافق شده میان حکومت مرکزی و محلی به حداقلی از استانداردهای ملی و اولویت های سیاسی رسید. شوراهای شهر به عنوان یک عنصر از مدیریت شهری در اداره شهرها در سطح محلی نقش مهمی بر عهده گرفته است. پژوهش حاضر با هدف آسیب شناسی ساختار نظام تصمیم گیری شواریی در فرآیند مدیریت شهری شهر تهران با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از منابع اسنادی- پیمایشی تدوین شده است، جامعه آماری مورد مطالعه شامل کارشناسان و متخصصان صاحب نظر در حوزه مورد مطالعه بوده است. جهت بررسی اثرگذارترین آسیب های موجود ساختار نظام تصمیم گیری شورایی در فرآیند مدیریت شهری از تکنیک دیمتل بهره گرفته شده است. آسیب هایی چون؛ عدم وجود ظرفیت های قانونی و اجرایی برای تحقق بخشی مدیریت یکپارچه و عدم تناسب بین اختیارات و وظایف شوراها از عمده آسیب های تهدید کننده ساختار نظام تصمیم گیری در فرآیند مدیریت شهری شهر تهران می باشند.

توسعه گردشگری عاملی جهت افزایش درآمد ملی و ارتقاء رشد و توسعه اقتصادی به شمار می آید و باید از راه ها و روش های مختلف دنبال شود و به اجرا درآید. گردشگری سلامت و توریسم درمانی یکی از فرصت ها و قابلیت های مهم موجود در ایران جهت توسعه گردشگری به شمار می آید که وجود طبیعت زیبا و چهار فصل، چشمه های آب گرم، آب های معدنی و ... لزوم توجه به این موضوع را دو چندان می سازد. در این جهت در این مقاله ابتدا با تعریف گردشگری سلامت و توریسم درمانی و معرفی زیرمجموعه های گردشگری سلامت، ارتباط توریسم درمانی با سایر انواع توریسم بررسی می شود. سپس ضمن مرور تاریخچه توریسم درمانی در ایران به سهم ایران از توریسم درمانی، جایگاه ایران در توریسم درمانی و بررسی پتانسیل های ایران در زمینه گردشگری سلامت پرداخته می شود. در ادامه به بررسی نقش آب های معدنی در توسعه توریسم درمانی اشاره می شود و به بیان قابلیت های ایران در این زمینه و در مناطق مختلف جغرافیایی کشورمان از جمله: اردبیل، مازندران، سیستان و بلوچستان، آذربایجان شرقی، کرمان، خراسان جنوبی و ... پرداخته می شود. در حقیقت همان طور که در متن مقاله اشاره شده آب درمانی، چشمه های آب گرم و آب های معدنی در ایران نیازمند توجه بیشتر و سرمایه گذاری هدفمند می باشد که در این صورت می تواند نقش مهمی را در توسعه صنعت گردشگری ایفا نماید

مقوله محیط زیست و حفاظت از آن مهم ترین دغدغه انسان معاصر است. محیط زیست به تمام محیطی اطلاق می شود که انسان به طور مستقیم یا غیرمستقیم به آن وابسته بوده و فرآیندی است که از زیستن حمایت می کند. از زمانی که بشر پا بر روی کره خاکی گذاشته، تعامل مداوم و پایداری بین او و جهان طبیعی برقرار بوده است. اما با رشد جمعیت و صنعتی شدن جوامع، تقاضای فزاینده ای را به طبیعت تحمیل و باعث تخریب منابع آن گردید. در این راستا هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین فعالیت های انسانی با محیط زیست طبیعی و میزان آگاهی شهروندان از این مقوله است. جامعه آماری تحقیق، شهروندان شهر مراغه است که نمونه ای شامل 348 نفر از آنها از طریق فرمول کوکران انتخاب شدند. تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش از سنخ تحقیقات توصیفی-تحلیلی است، که از طریق مطالعه کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) انجام گرفته است. انتخاب اعضای نمونه از طریق نمونه گیری خوشه ای-تصادفی انجام گرفته است. جهت تحلیل داده ها، از آزمون های آماری تی تک نمونه ای و ضریب همبستگی اسپیرمن در محیط نرم افزار SPSS استفاده شده است. بر اساس یافته های تحقیق، شهروندان با میانگین 4/3 درصد، نسبت به مسائل زیست محیطی شهر خود حساسیت و آگاهی لازم را دارند، اما به دلیل عمق مشکلات اقتصادی و اجتماعی آنها، مسائل محیط زیستی با 8/6 درصد جزء دغدغه اصلی مردم نبوده است. رفتار، نگرش و دانش زیست-محیطی شهروندان در وضعیت مطلوب قرار دارد. اما مؤلفه های قانونی-نهادی که به عنوان بسترساز فکر و عمل صحیح مردم، مدیران و مسئولین محسوب می شود؛ با میانگین 2/5 وضعیت چندان مطلوبی ندارند. همچنین بین مؤلفه های شهروند زیست-محیطی با رفتار زیست محیطی شهروندان رابطه وجود دارد. بنابراین با آموزش و برگزاری دوره های الگوی مصرف صحیح و بسترسازی های قانونی-نهادی می توان الگوهای مصرف و عمل منطبق با ارزش های زیست محیطی را ترویج داد.

دمای هوا معمولا با افزایش ارتفاع کاهش می یابد و حالتیکه با افزایش ارتفاع، دما افزایش می یابد؛ وارونگی دما[1] می نامند.شهر اهواز، مرکز استان خوزستان، از نظر آلودگی هوا، جزء7 شهر آلوده کشور است. تشدید پدیده وارونگی دما در این شهر موجبِ افزایش پایداری جوّ و تجمّع موادَّ آلاینده در لایه پایینی هوای سطح شهر می شود. خطرات ناشی ازتجمع این آلایندها ما را برآن داشت تا به بررسی وضعیت اقلیمی موثربرآلودگی هوای شهراهوازبپردازیم.تحقیق حاضربامطالعه عناصراقلیمی دوره آماری 55 ساله وتفسیرنقشه های هوای سطح زمین وسطح 500 میلی بار به منظور بررسی اثر وارونگی دما در روند آلودگی هوای شهر اهوازانجام گرفته است.نتایج این تحقیق نشان میدهد که بیشینه شدّت وارونگی دما دلیل پایداری هوا وتجمع مواد آلاینده در سطح زمین است که در شهراهوازاین پدیده عمدتا" درفصل گرم سال رخ میدهد.ارائه راهکارهائی چون گاز سوز کردن خودروها، ایجاد فضای سبز، پایش گازهای خروجی اگزوزها و دودکشهای صنایع و نیز آمایش سرزمین در کنترل و کاهش آلودگی هوا می تواند گام موثری در مسیر توسعه درخُور و ماندگار باشد