فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱٬۷۸۱ تا ۲۱٬۸۰۰ مورد از کل ۳۴٬۸۶۳ مورد.
منبع:
آمایش سرزمین دوره هفدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۵)
647 - 669
حوزههای تخصصی:
پیش بینی تغییرات اقلیمی به دلیل آثار مخرب بر منابع آبی، زیست محیطی، اقتصادی، و اجتماعی از اهمیتی ویژه برخوردار است. بنابراین، هدف از این تحقیق پیش بینی تغییرات اقلیمی شهرستان کرمانشاه با استفاده از مدل های ریزمقیاس گردش عمومی جوّ قابل دسترس در مدل LARS-WG6 (GFDL-CM3, MPI-ESM-MR, MIROC5) تحت سناریوهای RCP4.5 و RCP8.5 برای دوره 2020 تا 2100 با دوره پایه 1980 تا 2010 بود. برای ارزیابی داده های پیش بینی شده در مدل LARS-WG به بررسی میزان خطای داده های مشاهداتی و پیش بینی شده با استفاده از معیارهای R2, RMSE, MSE, MAD پرداخته شد. نتایج نشان داد مدل LARS-WG قابلیت لازم را برای پیش بینی داده های اقلیمی در آینده دارد و بین زیرمدل ها مدل MPI-ESM-MR تحت سناریوی RCP4.5 از ضریب اطمینان بالاتری نسبت به سایر زیرمدل های ارزیابی شده برخوردار است. همچنین، همه مدل ها بیانگر افزایش متوسط دمای حداقل و حداکثر و تغییر الگوی بارش در دوره های زمانی آینده در منطقه مورد مطالعه بودند. در ادامه شاخص های SPI و دو مارتن برای همه مدل ها محاسبه شدند. بر اساس شاخص SPI همه مدل های اقلیمی مورد ارزیابی نشان دادند تا سال 2100 سال های با شاخص نرمال کاهش یافته در مقابل شرایط خشک افزایش خواهند یافت و همچنین بر اساس شاخص دو مارتن مدل GFDL تحت سناریوی RCP8.5 میزان تغییرات اقلیم بیشتر از سایر مدل ها برآورد شد و سال های خشک و نیمه خشک بیشتر از سال های مرطوب خواهد بود. اما در مقابل مدل MIRO تحت سناریوی RCP45 خوشبینانه تر عمل کرد و میزان تغییر اقلیم کمتری صورت خواهد گرفت.
ارزیابی پروژه قطار شهری کرمانشاه بر اساس سیستم حمل و نقل پایدار شهری
حوزههای تخصصی:
سیستم حمل ونقل شهری از اساسی ترین بخش های یک شهر می باشد. پایش سیاست گذاری و برنامه ریزی سیستم های حمل ونقل شهری بر اساس سیستم حمل ونقل پایدار شهری از نیازهای اساسی متولیان طرح های حمل ونقل می باشد که امروزه موردتوجه کشورهای توسعه یافته می باشد. این پژوهش باهدف ارزیابی پروژه قطار شهری کرمانشاه بر اساس سیستم حمل ونقل پایدار شهری صورت پذیرفته است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع روش پیمایشی با استفاده از پرسشنامه بوده و جزء تحقیقات کاربردی محسوب می گردد. جامعه آماری این پژوهش شهروندان شهر کرمانشاه و حجم نمونه برابر با 384 نفر می باشد. روش نمونه گیری در این پژوهش نمونه گیری در دسترس می باشد. اعتبار ابزار گردآوری داده ها بر طبق آزمون آلفای کرونباخ برابر با 91/0 به تأیید رسیده است. تجزیه وتحلیل داده های این پژوهش با دو نرم افزار SPSS و Amos صورت گرفته و در تحلیل داده ها با توجه به ماهیت فرضیات از آزمون تی تک نمونه ای و مدل عاملی تأییدی مرتبه اول استفاده گردیده است. نتایج این پژوهش نشان داده است که قطار شهری کرمانشاه هیچ یک از شاخص ها و ابعاد سیستم حمل ونقل شهری پایدار را پوشش نمی دهد و اعداد به دست آمده در تحلیل آن از حد استاندارد تعریف طیف پایین تر می باشد. در بعد منظر شهری از دیدگاه شهروندان کمترین آسیب به شهر خواهد رسید و در بعد مشارکت مردمی و در نظر گرفتن شهروندان به عنوان استفاده کنندگان از فضا در پایین ترین وضعیت قرار دارد. با توجه به تحلیل صورت گرفته توسط محققان مشخص شد که پروژه قطار شهری کرمانشاه ازنظر منظر شهری نیز در وضعیت مساعدی به سر نمی برد و سبب از بین رفتن هویت شهر خواهد شد.
بررسی عوامل مؤثر بر رهیافت توسعه میان افزا (مطالعه موردی منطقه 12 شهر تهران، محله سنگلج)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات محیطی هفت حصار سال دهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۸
95-108
حوزههای تخصصی:
توسعه میان افزا یا توسعه از درون درحقیقت نوعی از توسعه است که برخلاف سایر سیاست های توسعه شهری، در بستر شهر موجود و با حضور ساکنان و شهروندان و واحدهای همسایگی صورت می پذیرد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر تحقق پذیری توسعه میان افزا، به روش پیمایشی درسه زمینه کیفیت فضا، مشارکت ساکنان و سرمایه گذاری عاملان انجام گرفته است. حوزه پژوهش محله سنگلج در منطقه 12 شهرتهران بوده و جامعه آماری آن شامل سه گروه ساکنان، افرادگذری و صاحبان سرمایه بود. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برآورد شد که به شیوه نمونه گیری طبقه ای به روش تصادفی دردسترس انتخاب شده اند. ابزارگردآوری اطلاعات شامل3 پرسشنامه محقق ساخته(ساکنان، صاحبان سرمایه و افرادگذری) است. داده ها با روش های تحلیل عاملی اکتشافی، رگرسیون چندمتغیره و به شیوه مقایسه دودویی ساعتی، مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد؛ از میان عوامل کیفیت فضا، مشارکت و سرمایه گذاری، کیفیت فضا مهمترین عامل در توسعه میان افزا در بافت های فرسوده شناسایی شد. همچنین از میان عوامل مؤثر برکیفیت فضا، پویائی فضا، از میان عوامل مؤثر بر مشارکت ساکنان، روابط همسایگی، و از میان عوامل مؤثر بر سرمایه گذاری خصوصی، تسهیلات صدور پروانه ساخت و وام ساخت مسکن بافت های فرسوده، بیشترین تأثیر را دارد.
تأثیر شاخص های فضائی بر فرهنگ جرم زا در محلات مرفه و غیرمرفه شهر بابلسر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
احساس امنیت در فضاهای شهری یکی از شاخص های کیفیت فضا محسوب می شود. با گسترش شهرنشینی و افزایش رفتارهای ناهنجار شهری به ویژه جرائم، این موضوع اهمیت زیادی یافته است. هدف از انجام این بررسی شناخت تأثیرات افتراقات فضایی بر روی شکل گیری فرهنگ جرم زا در محله های مرفه و غیرمرفه شهر بابلسر می باشد. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. به منظور مطالعه و شناخت وضعیت ساختارهای کالبدی محیطی محله های مرفه و غیرمرفه شهر بابلسر از روش میدانی بهره گرفته شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات مصاحبه، فیش برداری و پرسشنامه می باشد. نتایج نشان دهنده این بود که در محله های مرفه، همه مؤلفه های معیار افتراقات فضایی، بالاتر از حد متوسط (Mean = 3) ولی در محله های غیرمرفه همه مؤلفه ها پایین تر از حد متوسط قرار دارند و همچنین بین مؤلفه های معیار افتراقات فضایی و شکل گیری فرهنگ جرم زا (به جز مؤلفه میزان تشخیص) در دو نوع محله رابطه معناداری وجود دارد.
اقتصاد جهانی و بنیادگرایی دینی در مصر (1974- 1985)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش سیاسی فضا دوره ۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۲۰)
465-454
حوزههای تخصصی:
از اوایل دهه 1970م بنیادگرایی دینی بسیار گسترده شده است. در این دوره انسان های بیشتری به گرایشات بنیادگرایی دینی پیوسته اند؛ اما صرفا نمی توان بنیادگرایی دینی را نوعی خاص گرایی فرهنگی برشمرد و تنها آن را درون مناسبات دولت-ملت ها تحلیل کرد؛ زیرا بنیادگرایی دینی می تواند روایتی مبتنی بر شبکه تعاملات اقتصاد جهانی باشد. پس مسئله از حدود دولت ها فراتر رفته و به شبکه تعاملات جهانی ارتباط پیدا می کند. بنابراین می توان بنیادگرایی دینی را پدیده ای برخاسته از نوع عملکرد مبتنی بر اقتصاد جهانی در کنار علل و عوامل داخلی برخی کشورهای ضعیف در امر توسعه اقتصادی نظیر مصر دانست. به همین منظور، هدف این مقاله بررسی تاثیرات اقتصاد جهانی بر بنیادگرایی دینی در مصر در بین سال های (1974-1985) است. برای بررسی این موضوع از روش توصیفی- تحلیلی و از منابع کتابخانه ای استفاده گردید و یافته ها نشان داد که عملکردهای اقتصاد جهانی نسبت به کشور مصر در امر توسعه اقتصادی جنبه تخریبی داشته و بسترساز شکل گیری بنیادگرایی دینی شده است. در واقع کشور مصر که تا دهه 1970 دارای دولت ملی مشروع و توسعه خواه نبوده و درگیر منازعات داخلی، بی ثباتی اقتصادی و شکاف طبقاتی بوده و با ورود نامناسب به اقتصاد جهانی نتوانسته از فرصت های حاصله توسط اقتصاد جهانی بهره ببرد و به جای آن با تضعیف و گسیختگی بیشتر روبرو شده و بستر لازم را برای شکل گیری بنیادگرایی دینی فراهم کرده است.
تغییر اقلیم، تغییر جهان بینی: دگرگونی های عقیدتی در چشم انداز هولوسن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
شرایط اقلیمی، وضعیت محیطی هر منطقه را شکل می دهد، چیزی که سیستم معیشتی جوامع به آن بستگی دارد و نظام اعتقادی بر پایه آن استوار شده است. بنابراین، هر نوسانی در اقلیم نه تنها قادر است شیوه زندگی انسان ها را تغییر دهد، بلکه بر جهان بینی و معنویات ایشان نیز تأثیر می گذارد. دگرگشت فرهنگی انسان در دوازده هزار سال گذشته با رویدادهای اقلیمی ناگهانی و شدیدی همراه بوده است. این رویدادها بسیاری از دگرگونی های عقیدتی را رقم زده اند. در حقیقت، از آیین های اولیه تا ادیان پیشرفته، همه به نوعی در پیوند با اقلیم بوده اند و ارتباط محکمی با شرایط زیست محیطی داشته اند. در دوران پیشاتمدن، یک دگرگونی عقیدتی در گذار از دریاس جوان به هولوسن اولیه رخ داده که به تدریج تا هولوسن میانی توسعه یافته است. در هزاره چهارم ق.م با ظهور شهرنشینی، تشکیل حکومت های اولیه کاهن-شاهی و طبقاتی شدن جامعه، پرستش پدیده های طبیعت به پرستش خدایان تبدیل شد. ادیان بزرگ امروزی که از هزاره دوم ق.م به بعد پا به عرصه گذاشته اند، دو گروه کلی را تشکیل می دهند که برحسب نوع اقلیم و محیطِ خاستگاهشان، ماهیت هایی کاملاً مجزا دارند. ادیان چندخدایی هندی متعلق به دهقانان مناطق مرطوب و جنگلی و ادیان یکتاپرستی ابراهیمی متعلق به کوچرو-گله داران مناطق خشک و بیابانی بودند. در این مقاله، ارتباط اقلیم و جهان بینی در مسیر دگرگشت فرهنگی انسان از عصر نوسنگی تا عصر جدید بررسی می شود. هدف اصلی، در واقع، آگاهی بخشی درباره رسالت مهم پیشوایان مذهبی در تغییر، اصلاح و تعدیل مؤثر احکام دینی در راستای برنامه های تاب آوری، سازگاری و کاهش تغییر اقلیم کنونی زمین است. این امر همچنین می تواند به میزان قابل توجهی از تهدیدات و مخاطرات احتمالی اجتماعی-سیاسی داخلی کشورهای درحال توسعه و بیشتر درگیر با تبعات اقلیمی گرمایش زمین بکاهد.
طراحی استراتژی هایی برای ورودی روستای تاریخی ابیانه با استفاده از روش SWOT و QSPM(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
ورودی هر سکونتگاهی نمادی از خود آن سکونتگاه و مردمان ساکن در آن است. چرا که به عنوان یک عامل اتصال دهنده عمل کرده و فضای درون و بیرون سکونتگاه را به هم وصل می کند خواه این سکونتگاه شهر و یا روستا باشد. از طرفی مکان های تاریخی به دلیل داشتن جاذبه های فراوان حجم زیادی از گردشگران را به سوی خود جذب می کنند و به همین منظور تعریف ورودی برای این مکان ها می تواند بسیار حائز اهمیت باشد. در این میان روستاهای تاریخی نیز از این امر نمی توانند مستثنی باشند. بنابراین در این تحقیق سعی شده است تا بر روی یکی از مسائل مهم شهری که امروزه تقریبا به دست فراموشی سپرده شده است یعنی تعیین راهبردهایی برای ورودی در روستای تاریخی ابیانه پرداخته شود. برای این منظور نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید بر اساس ویژگی های کلی روستا و تقسیم ورودی روستا به سه سکانس و هم چنین نظرات کارشناسان استخراج شد. در نهایت با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) به این عوامل وزن داده شد تا در ماتریس SWOT مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد سپس یا استفاده از ماتریس SWOT استراتژی هایی استخراج شدند و برای اولویت بندی در ماتریس QSPM مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج حاصل از این تحقیق، وضعیت ورودی روستای ابیانه را در وضعیت تهاجمی نشان داد. بنابراین در این روستا به منظور داشتن ورودی مناسب می توان از قوت ها و فرصت های پیش رو استفاده بهینه نمود.
نقش محیط کالبدی شهر در سلامت عمومی شهروندان (مطالعه موردی: شهر کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تبیین موضوع: فضاهای شهری تأثیر زیادی بر سلامت عمومی شهروندان دارند. تا به امروز، تقریباً همه تحقیقات درباره رابطه محیط کالبدی شهر و سلامت شهروندان تنها بر ارزیابی ادراک شهروندان از محیط شهری متکی بوده است. در مقاله حاضر ارتباط کیفیت سلامت عمومی شهروندان با جنبه های عینی اندازه گیری شده محیط کالبدی شهر با در نظر گرفتن متغیرهای جمعیت بررسی شده است. روش: تحقیق حاضر به لحاظ هدف توسعه ای و به لحاظ روش میدانی می باشد. بدین منظور پس از مرور ادبیات تحقیق در مرحله اول حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی کوکران تعیین و در مرحله دوم با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای سلسله مراتبی و با تکنیک پرسشنامه زمین مرجع، داده های نظرسنجی پرسشنامه کیفیت سلامت عمومی شهروندان کرمانی از 384 نفر پاسخگو در سال 1398 گردآوری گردید. همچنین با تشکیل پایگاه داده بلوک آماری سرشماری عمومی نفوس–مسکن سال 1395 در سیستم اطلاعات جغرافیایی ویژگیهای محیط کالبدی شهر کرمان از جمله؛ متغیرهای تراکم مسکونی، تراکم تجاری همکف، تراکم تقاطع معابر و تراکم فضای سبز و شاخص های نسبت اختلاط کاربری زمین و قابلیت پیاده روی محاسبه شد. در نهایت مقادیر همبستگی جزئی متغیرهای فرم شهری کرمان با مقادیر شاخص کیفیت سلامت عمومی شهروندان برآورد و تحلیل گردید. یافته ها: برآورد همبستگی جزئی بین مقادیر کیفیت سلامت عمومی با سن رابطه مثبت معنادار و با تحصیلات رابطه منفی معنادار داشته است. همچنین مقادیر شاخص کیفیت سلامت عمومی با مقادیر تراکم تجاری همکف، تراکم تقاطع ها و نسبت اختلاط کاربری زمین ارتباط معناداری داشته است. شاخص قابلیت پیاده روی نیز که از ترکیب فاکتورهای شکل شهری بدست آمد ارتباط معناداری با شاخص کیفیت سلامت عمومی داشت. در این میان متغیر تراکم فضای سبز شهری با شاخص کیفیت سلامت عمومی شهر کرمان همبستگی کاملاً معناداری را ارائه نمود. نتایج: تحقیق حاضر مبین این فرضیه است که طراحی محیط کالبدی شهر به طور قابل توجهی با سطح کیفیت سلامت عمومی شهروندان کرمانی مرتبط است. نتایج بر این تأکید دارند که افزایش تراکم فضای تجاری همکف محلی، نسبت اختلاط کاربری زمین، اتصال بیشتر معابر به یکدیگر از جمله مداخلاتی است که می تواند با ارتقاء شاخص قابلیت پیاده روی محلات در کنار توسعه فضای سبز شهری کیفیت سلامت عمومی شهروندان را بهبود بخشد.
تاثیر نابرابری اقتصادی بر برنامه ریزی کاربری زمین
حوزههای تخصصی:
به دنبال رشد سریع و گسترش روزافزون شهرها در چند دهه اخیر مسئله کاربری زمین های شهری توجه برنامه ریزان شهری را جلب نموده است و موضوع روز پژوهش های متعدد قرار گرفته است که حاصل آن ها از تغییرات قابل توجهی در زمینه کاربری زمین حکایت می کند، همچنین بدون برنامه ریزی کاربری زمین، نمی توان به الگوی بهینه زیست در شهرها دست یافت. امروزه، برنامه ریزی کاربری زمین شهری، به چگونگی استفاده و توزیع و حفاظت اراضی، ساماندهی مکانی و فضایی فعالیت ها و عملکردها، بر اساس خواست و نیازهای جامعه شهری می پردازد و انواع استفاده از زمین را مشخص می نماید. گسترش فضایی شهرها و ادغام روستاها و اراضی پیرامونی آن ها، یکی از پیامدهای مهم شهرنشینی شتابان است که در مادرشهرهای منطقه ای نمود چشمگیری داشته است. توزیع فضایی عادلانه امکانات و منابع بین مناطق شهری به عنوان یکی از مهم ترین ارکان زندگی مطلوب شهری، از الزامات برپایی جامعه ای پویا، منسجم و مترقی است، اما نابرابری اقتصادی و فقر در جامعه باعث شکل گیری سکونتگاه های غیررسمی و تغییر کاربری اراضی زمین به خصوص زمین های کشاورزی اطراف شهرها شده است. در این پژوهش به مرور برخی از این پژوهش ها پرداخته ایم.
تحلیلی بر نقش مدیریت محلی با تأکید بر شوراها در استحکام نظام جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش سرزمین دوره هفدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۵)
365 - 393
حوزههای تخصصی:
جمهوری اسلامی ایران، برخاسته از متن مردم و مبتنی بر گفتمان دینی و الهی، تا کنون توانسته است با ایجاد و تقویت نهادها و ساختارهای متناسب با نظام سیاسی خویش الگویی منحصربه فرد به منظور اداره امور مردم در ابعاد مختلف ارائه کند. بر این اساس توجه به آرمان ها در قالب ساختارها و نهادها و رویکردها نقشی بی بدیل در استحکام ساخت درونی نظام دارد. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و پیمایشی، شوراها به مثابه یک نهاد برآمده از رأی مردم و الگوی پارلمان محلی به عنوان متغیر مستقل و «استحکام ساخت درونی» به عنوان متغیر وابسته تعریف و ضمن شناسایی ابعاد و پیشینه شوراها جایگاه شورا در اندیشه اسلامی تبیین شده است. بر اساس نتایج حاصله می توان گفت شوراها از طریق چهار بعد مهم و تأثیرگذار یعنی مشارکت، توزیع، نفوذ، هویت در قدرت و استحکام ساخت درونی با ایفای نقش بی بدیل در چهار محورِ تحکیم و تقویت انسجام ساخت درونی از طریق هویت بخشی به نقش افراد، تقویت نفوذ نظام اسلامی در سطوح مختلف مردم و جامعه، تحقق مشارکت حداکثری و نقش مردم در حاکمیت، و توزیع عادلانه منابع بر اساس داشته و خواسته های بومی و ملی تأثیرگذارند و شوراها از میان این محورها بر تحقق مشارکت حداکثری و نقش مردم در حاکمیت نسبت به سایر محورها اثرگذاری بیشتری داشته اند.
نقش مشارکت اجتماعی در بهبود عملکرد مدیریت بحران فضای شهری مطالعه موردی: شهر رباط کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
شهر پایدار دوره ۳ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴
95 - 105
حوزههای تخصصی:
امروزه مدیریت بحران یک بخش اساسی از مسائل شهری است. قبل از تعقیب هرگونه اهداف بلند، نقش مشارکت اجتماعی برای تضمین ثبات و موفقیت مستمر مدیریت بحران ضروری است. مدیریت بحران مؤثر نیازمند یک رویکرد منظم و نظام مند مبتنی بر مشارکت اجتماعی، حساسیت مدیریتی و یک درک خوب از اهمیت مدیریت بحران از سوی ساکنین است. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش مشارکت اجتماعی در بهبود عملکرد مدیریت بحران شهری در شهر رباط کریم است. در این راستا پس از بررسی مباحث نظری در حوزه مشارکت اجتماعی و با تکیه بر مباحث مدیریت بحران شاخص های تأثیرگذار بر مشارکت اجتماعی شناسایی شدند. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه آماری شهروندان شهر رباط کریم می باشند که به شیوه نمونه گیری تصادفی 383 نفر با روش کوکران به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. یافته های تحقیق نشان داد که ضریب همبستگی مشارکت اجتماعی و مدیریت بحران با ضریب 783/0 معنادار می باشد و با استفاده از آزمون رگرسیون خطی نقش مشارکت اجتماعی با 765/0 درصد در بهبود عملکرد مدیریت بحران مثبت ارزیابی شده است. در واقع می توان گفت با ارتقاء یک واحد از هر متغیر مستقل (مشارکت اجتماعی) به میزان ضریب نوشته شده متغیر وابسته ارتقاء پیدا خواهد کرد. بنابراین در نظام مدیریت بحران شهر رباط کریم، اساسی ترین مؤلفه، افزایش مشارکت اجتماعی است.
تدوین سناریوهای زیست پذیری مناطق روستایی براساس اصول آینده پژوهی نمونه مطالعه: شهرستان اسلام آباد غرب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
پژوهش حاضر به منظور تدوین سناریوهای زیست پذیری روستاهای شهرستان اسلام آباد غرب براساس اصول آینده پژوهی انجام شده است. این پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی نظری و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی و مبتنی بر رویکرد آینده پژوهی است. قلمرو پژوهش، روستاهای شهرستان اسلام آباد غرب و جامعه آماری آن، 30 نفر از کارشناسان مرتبط با مبحث زیست پذیری است که به صورت هدفمند انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش دلفی، نرم افزار میک مک و سناریو ویزارد استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد 30 گویه در زیست پذیری روستاهای شهرستان اسلام آباد غرب اثرگذار است. به دلیل اینکه تمامی مقادیر به دست آمده از آزمون T در ابعاد مختلف در سطح معنادار کوچک تر از سطح خطای 5 درصد بوده اند، با سطح اطمینان 95 درصد توافق جمعی بین کارشناسان در زمینه گویه های پیشنهادی حاصل شد. نتایج حاصل از نرم افزار میک مک نشان می دهد 11 عامل به مثابه عوامل کلیدی در زیست پذیری اثرگذار است. در ادامه با استفاده از تحلیل سناریونویسی، 42 وضعیت محتمل برای 14 عامل کلیدی طراحی شد. پس از تحلیل وضعیت های احتمالی با استفاده از نرم افزار سناریو ویزارد، 3 سناریوی قوی، 2818 سناریوی ضعیف و 25 سناریوی باورکردنی به دست آمد. از بین این سه گروه سناریو، 25 سناریوی باورکردنی به مثابه سناریوهای مطلوب برای برنامه ریزی زیست پذیری روستاهای شهرستان اسلام آباد غرب انتخاب شد. این سناریو با استفاده از روش استقرایی تحلیل و به سه سناریوی طلایی، باورکردنی و فاجعه تقسیم شد.
امکان سنجی تحقق پیاده مداری با تأکید بر رویکرد TND(نمونه مطالعاتی: خیابان مدرس شهر کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
توسعه پایدار شهری سال ۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱۰
17 - 36
حوزههای تخصصی:
شهرها درگذشته از قابلیت پیاده مداری بالایی برخوردار بودند به گونه ای که پیاده روی به علت دسترسی آسان و هزینه کم اصلی ترین روش جابجایی مردم در فضاها برای کلیه افراد جامعه به شمارمی رفت. این امر با ورود اتومبیل و انقلاب صنعتی دست خوش تغییر شد؛ بدین معنا که موضوع عابر پیاده به دست فراموشی سپرده شد. توجه به حمل و نقل موتوری شهرها را با مسائل جدیدی همچون معضلات زیست محیطی، افزایش چاقی مفرط افراد، بی هویتی و فقدان معنا روبه رو ساخت. رهیافت های بسیاری جهت پاسخ به این معضلات در جهان رقم خورده است. یکی از رهیافت های جدید برنامه ریزی و طراحی شهری که تأکید ویژه بر پیاده مداری و محور پیاده دارد رویکرد توسعه محلات سنتی (TND) است که بسیاری از ابعاد و شاخص های آن ارتباط وثیقی با دیدگاه و رویکرد پیاده مداری دارد؛ بنابراین، پژوهش حاضر بر آن است تا قابلیت پیاده مداری در خیابان مدرس واقع در منطقه سه شهرداری کرمانشاه را با رویکرد TND مورد ارزیابی قرار دهد. این خیابان به طول ۱۸۴۰ متر و عرض تقریبی ۱۷ متر - در بخش میانی این مقدار افزایش می یابد - نقشی تجاری و خدماتی دارد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات به صورت مطالعه کتب و اسناد کتابخانه ای، مشاهده میدانی و ابزار پرسشنامه است. جامعه آماری این پژوهش تمام شهروندان کرمانشاه است که جمعیت تقریبی یک میلیون نفری را شامل می شود. همچنین، با قرار دادن این مقدار در فرمول کوکران حجم نمونه 384 نفر برآورد شده و نمونه گیری به طور تصادفی ساده صورت پذیرفته است. علاوه بر آن، جهت تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار تحلیلی SPSS در قالب آزمون های آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره و تی تک متغیره استفاده شده است. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که تمامی مؤلفه های رویکرد TND بر پیاده مداری مؤثرند. البته میزان همبستگی هر شاخصِ رویکرد TND با پیاده مداری متفاوت است. به طوری که هشت عامل «وجود کاربری های جذاب»، «اختلاط کاربری»، «خوانایی مسیر»، «تنوع در ساختمان ها»، «امنیت از جرائم»، «کیفیت زندگی اجتماعی»، «جذابیت و سرزندگی» و درنهایت «غنای حسی» نسبت به شاخص های دیگر همبستگی بیشتری با پیاده مداری در خیابان مدرس دارند؛ بدین ترتیب، در ارتقا و پیاده مدارسازی آن تأثیرگذارترند. نتایج دیگر بیانگر آن است که تمام شاخص های مؤلفه معناشناختی بر سرزندگی و هویت مندی خیابان مدرس مؤثرند. چراکه علاوه بر مؤلفه های عینی مؤلفه های ذهنی عابران را نیز پوشش می دهند.
قابلیت سنجی توسعه گردشگری طبیعی (اکوتوریسم) در استان آذربایجان غربی براساس تحلیل های مکانی GIS(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۶ بهار ۱۴۰۱ شماره ۷۹
243 - 256
حوزههای تخصصی:
تحقیق حاضر با هدف شناسایی و معرفی مناطق مستعد طبیعت گردی در استان آذربایجان غربی نگاشته شده است. با توجه به پتانسیل های محیطی و طبیعی موجود در منطقه مورد مطالعه و استفاده از تحلیل های مکانی سیستم های اطلاعات جغرافیایی، مناطق مستعد توسعه گردشگری طبیعی در استان آذربایجان غربی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. این استان به خاطر جاذبه های طبیعی متعدد مشهور بوده و توسعه گردشگری طبیعی می تواند زمینه ساز رونق و توسعه اقتصادی آن گردد. برای این منظور در ابتدا مناطق واجد شرایط برای حضور طبیعت گردان و گردشگران شناسایی شده و عوامل موثر در افزایش و کاهش گردشگر در مناطق مستعد با تحلیل های GIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای دستیابی به این اهداف از 28 معیار اعم از طبیعی، گردشگری و معیارهای دسترسی استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که حدود 57 درصد از کل مساحت منطقه مورد مطالعه دارای وضعیت متوسط به بالا و مابقی بخش های استان به علت داشتن کاربری شهری و تجاری دارای وضعیت ضعیف به پایین برای جذب طبیعت گرد می باشد. البته لازم به ذکر است که مناطق شناسسی شده برای توسعه گردشگری طبیعی خود دارای سطوح متفاوت "تناسب" هستند. در مورد 43 درصد باقی مانده، نتایج نشان می دهد که این مناطق عمدتا مناطق مسکونی، اراتضی کشاورزی و همینطور اراضی ناشی از عقب نشینی دریاچه ارومیه هستند. نتایج این تحقیق در شناسایی قابلیتهای گردشگری طبیعی از اهمیت بالایی برخوردار است. از نتایج این تحقیق پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت و افزایش بهره برداری از توان های محیطی بدون آسیب رساندن به آن و تفکری آینده نگر ارائه شده است که می تواند راهگشای برنامه ریزان و تصمیم گیران برای توسعه گردشگری طبیعی باشد.
نقش ژئومورفولوژی در مخاطرات طبیعی، آسیب پذیری و پیشگیری از بلایای طبیعی در کشور ایران
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۶ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۰
231 - 261
حوزههای تخصصی:
کشور ایران با انواع بلایای طبیعی مکرر ازجمله سیل، زلزله، خشک سالی و طوفان شن دست وپنجه نرم می کند، متأسفانه به ژئومورفولوژی و جایگاه ویژه این رشته در پیش بینی، ارزیابی و آسیب پذیری در مناطق مستعد به مخاطرات طبیعی همچنان اهمیت چندانی داده نمی شود و علی رغم هشدارها، پیش بینی ها و ارزیابی های متعدد مردم و مسئولین همچنان هنگام مواجه با وقوع رخدادهای مخاطره آمیز، همچنان غافلگیر می شوند؛ لذا این پژوهش به اهمیت نقش ژئومورفولوژیست ها برای ایجاد استراتژی های مناسب ارزیابی و مدیریت ریسک می پردازد. نقشه های رقومی ارتفاع، سری زمانی داده های 30 ساله (1331- 1361) حداکثر دبی روزانه ایستگاه حجت آباد کرمانشاه به عنوان مطالعه موردی درزمینه دوره بازگشت سیل، آمار زلزله استان تهران و گستره اطراف آن درزمینه آسیب پذیری ناشی از زلزله در استان البرز استفاده شد. روش تحلیل فراوانی منطقه ای و مدل فازی برای تحلیل مخاطرات طبیعی و بلایای طبیعی به کار گرفته شد. نتایج در مورد دوره بازگشت سیل نشان از ویژگی هایی که سیل ممکن است داشته باشد (بزرگی) و (تکرار) دارد. نقشه پهنه بندی آسیب پذیری در برابر زلزله نشان داد که حدود ۲۸ درصد از مساحت استان البرز در پهنه آسیب پذیری زیاد و بسیار زیاد در برابر زلزله قرارگرفته است. باید چارچوبی را برای تجزیه وتحلیل آسیب پذیری انسان در مورد سیل و زلزله ارائه داد؛ که این کار فقط با به کارگیری ژئومورفولوژیست ها در قالب گروه های مشاوره درزمینه پیشگیری از بلایای طبیعی و ایجاد مرکز پایش خطر در ایران با به کارگیری آن ها امکان پذیر می شود.
شناسایی و تحلیل فضایی گستره های فقر شهری با استفاده از آمار فضایی در محیط GIS مطالعه موردی: شهر اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
گستره های فقر که بخش جدایی ناپذیری از مناطق شهری را تشکیل داده اند، به دلیل تبعات و پیامد های منفی این پدیده (فقر) و گسترش آن همواره مورد توجه برنامه ریزان قرار گرفته اند. مساله مهم در جلوگیری از گسترش پدیده فقر، شناخت دقیق پهنه های فقر و تبلور فضایی آن در شهر هاست. بر این اساس، با توجه به اهمیت مطالعه توزیع فضایی فقر در جوامع شهری و با لحاظ اینکه مطالعه این پدیده، زمینه تصمیم گیری و برنامه ریزی مناسب به منظور کاهش مشکلات مرتبط با فقر را برای برنامه ریزان و مدیران در محلات شهری فراهم می کند، پژوهش حاضر با هدف تحلیل توزیع فضایی فقر، شناسایی بلوک های فقیرنشین و خوشه بندی فقر در بلوک های شهری اردبیل با استفاده از 31 شاخص اجتماعی، اقتصادی و کالبدی انجام شده است. مبتنی بر این خصیصه ها از مدل های آمار فضایی، تحلیل لکه های داغ و خودهمبستگی فضایی در نرم افزار Arc/GIS استفاده شده است. بر اساس نتایج پژوهش بلوک های شهری اردبیل به لحاظ شاخص های مورد بررسی در طیف های متفاوتی قرار دارند. همچنین بر اساس مدل خودهمبستگی فضایی (موران)، الگوی پراکنش فقر در شهر اردبیل از مدل خوشه ای تبعیت می کند و این نوع پراکنش باعث ایجاد دوگانگی فضایی در این شهر شده است.
تحلیلی بر رویکرد شهر سالم و شاخص های آن (مطالعه موردی: شهر شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
رویکرد شهر سالم به دنبال رشد و گسترش بی رویه شهرها و با هدف تامین شرایط مطلوب زندگی برای نسل امروز و نسل های فردا مطرح شد. این تحقیق با هدف ارزیابی و تحلیل فضایی وضعیت برخی از شاخص های شهر سالم در محلات ده گانه شهر شیراز به منظور سطح بندی مناطق انجام می شود. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی مبتنی بر داده های رسمی می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی است. برای سطح بندی محلات و مناطق شهری از روش تاپسیس فازی استفاده شده است. نتایج خوشه بندی فازی مناطق شهر شیراز با توجه به شاخص های شهر سالم نشان از پراکندگی و ناهمسانی وضعیت شاخص های شهر سالم در کل مجموعه شهر دارد. لذا مدیریت شهری باید بودجه و امکانات بیشتری برای این مناطق در نظر گرفته تا بخشی از این کمبودها و نارسایی ها جبران گردد. برای این کار پیشنهاد می گردد سیاست های نوشهرگرایی نیز به صورت همزمان از سوی مدیران شهری دنبال شود که بر اهداف توسعه حمل و نقل عمومی سالم، توسعه پیاده راهها و دوچرخه سواری عمومی، فشرده سازی و ترکیب کردن کاربری های سازگار، با هدف افزایش فعالیت اقتصادی و اجتماعی و افزایش اشتغال،کاهش هزینه های توسعه پراکنده شهری تاکید دارد.
تحلیل و ارزیابی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محلهای (مطالعه موردی: شهر ایلام)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی توسعه کالبدی سال سوم بهار ۱۳۹۷شماره ۱ (پیاپی ۹)
123 - 136
حوزههای تخصصی:
در گذر زمان محلات شهری حلقه ای واسط میان شهر و شهروندان بوده که نقشی اساسی در شکل دهی و سازماندهی امور شهری داشته است. محلات با ارائه ی خدمات روزمره القاگر احساس تعلق و هویت، روابط اجتماعی میان ساکنان بوده است و امروزه در طرح های مختلف شهری نقش کم اهمیتی دارد. در این میان با مطرح شدن دیدگاه توسعه محلّه ای پایدار به عنوان دیدگاهی که حل مشکلات کنونی شهرها و زندگی شهری را درگرو بازگشت به مفهوم محلّه می داند، با استفاده از نیروهای توانمند درون زا و سرمایه های اجتماعی موجود در آن به حل مشکلات موجود می پردازد. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سرمایه های اجتماعی و مولفه های آن در توسعه پایدار محله ای شهر ایلام است. روش پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی است. در بخش مباحث نظری و ادبیات از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده و از روش های میدانی و پیمایشی(پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه ساکنان محلات شهر ایلام هستند که تعداد 383 نفر از آنها با استفاده از فرمول کوکران به شیوه نمونه گیری خوشه ای برای توزیع پرسشنامه انتخاب شدند. پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش محقق ساخته است که روایی آن به شیوه صوری و پایایی به شیوه آلفای کرونباخ (871/0) مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق آزمون آمار توصیفی(فراوانی، میانگین، انحراف معیار و ...) و استنباطی(همبستگی و رگرسیون چندگانه) انجام شد. نتایج حاصل از بررسی فرضیه ها بیان می کند که متغیرهای هنجارگرایی، مشارکت مدنی، انسجام اجتماعی تأثیر مثبت و معناداری در توسعه پایدار محله ای شهر ایلام دارند. متغیرهای اتصال به شبکه های اجتماعی و امنیت اجتماعی اثر معکوسی در توسعه پایدار شهر ایلام دارند و متغیر اعتماد اجتماعی در توسعه پایدار شهر اثری ندارد.
تحلیلی بر عوامل موثر توسعه کارآفرینی درمحیط های شهری با تاکید بر گردشگری تفریحی ورزشی (نمونه موردی: جزیره قشم)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش و برنامه ریزی شهری سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۳
193 - 208
حوزههای تخصصی:
گردشگری تفریحی ورزشی از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﺠﺎد ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮای ﺧﺪﻣﺎت و ﮐﺎﻻﻫﺎی ورزﺷﯽ و اﯾﺠﺎد ﺟﺬاﺑﯿﺖ ﺑﺮای اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت، زﻣﯿﻨﻪ ﻻزم را ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ. امروزه گردشگری تفریحی ورزشی فراتر از یک صنعت، به پدیده اجتماعی اقتصادی در سطح جهانی تبدیل شده است و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﺠﺎد ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ورزﺷﯽ و اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت گردشگری تفریحی ورزﺷﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ کلان شهرها ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ. لذا پژوهش حاضر به بررسی گسترش و توسعه کارآفرینی با تاکید بر گردشگری تفریحی ورزشی در بستر مدیریت شهری قشم می پردازد. پژوهش حاظر از نظر هدف کاربردی و توسعه ای، از لحاظ روش انجام تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده است. به منظور جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شد و برای سنجش روایی پرسشنامه، از روایی صوری و محتوا استفاده شده است. حجم نمونه پژوهش تعداد 108 نفر تعیین شد که پرسشنامه به صورت تصادفی بین نمونه آماری توزیع شد. جهت تعیین اعتبار و روایی پرسشنامه در این تحقیق از روش اعتبار محتوااستفاده شده است. همچنین پایایی ابزار اندازه گیری برابر با 93/ آلفای کرونباخ بدست آمد. نتایج تحقیق نشان داد که از 10 شاخص سیاسی و دولتی و 10 شاخص زیست محیطی و کالبدی کارآفرینی در توسعه گردشگری ورزشی تعداد 6 شاخص سطح معناداری، را به خود اختصاص داده اند و از سوی دیگر از 10 شاخص های اقتصادی و اجتماعی 3 شاخص سطح معناداری، و از 6 شاخص فرهنگی و بومی کارآفرینی در توسعه گردشگری ورزشی 1 شاخص سطح معناداری، را به خود اختصاص داده اند.
مکان یابی مراکز آموزشی(مدارس ابتدایی) در شهر کوهدشت
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۲ زمستان ۱۳۹۸ ویژه نامه زمستان
435 - 445
حوزههای تخصصی:
مکان یابی مراکز آموزشی(مدارس ابتدایی) در شهر کوهدشت کاربری های متنوع در شهر بخصوص کاربری هایی با تقاضای بیشتر مانند کاربری های آموزشی به دلایل زیادی مانند عدم هماهنگی نهادهای اجرایی شهر ، مشکلات مالی بخش آموزش و پرورش و عدم آشنایی مسوولین با موازین علمی مکان یابی در پاسخ گویی به نیازهای جمعیت دانش آموزی با مشکلات زیادی مواجه هستند. در این پژوهش سعی بر آن است با توجه به شاخص ها و استاندارد های موجود، مکان های بهینه برای ایجاد مراکز آموزشی در سطح شهر کوهدشت تعیین شود. در ابتدای کار ، لایه های مورد نیاز برای مکان یابی مراکز آموزشی جمع آوری گردید. سپس با استفاده از نرم افزار مورد استفاده استاندارد سازی لایه ها صورت گرفت و لایه های مورد نیاز برای مکان یابی آماده گردیدند. کلمات کلیدی: مراکز آموزشی، سیستم اطلاعات جغرافیایی، مکان یابی، کوهدشت مکان یابی مراکز آموزشی(مدارس ابتدایی) در شهر کوهدشت کاربری های متنوع در شهر بخصوص کاربری هایی با تقاضای بیشتر مانند کاربری های آموزشی به دلایل زیادی مانند عدم هماهنگی نهادهای اجرایی شهر ، مشکلات مالی بخش آموزش و پرورش و عدم آشنایی مسوولین با موازین علمی مکان یابی در پاسخ گویی به نیازهای جمعیت دانش آموزی با مشکلات زیادی مواجه هستند. در این پژوهش سعی بر آن است با توجه به شاخص ها و استاندارد های موجود، مکان های بهینه برای ایجاد مراکز آموزشی در سطح شهر کوهدشت تعیین شود. در ابتدای کار ، لایه های مورد نیاز برای مکان یابی مراکز آموزشی جمع آوری گردید. سپس با استفاده از نرم افزار مورد استفاده استاندارد سازی لایه ها صورت گرفت و لایه های مورد نیاز برای مکان یابی آماده گردیدند. کلمات کلیدی: مراکز آموزشی، سیستم اطلاعات جغرافیایی، مکان یابی، کوهدشت