مقاله حاضر نگرشی است به یکی از ابعاد منظومه بلورین دیوان حافظ . غزلیات حافظ را از زوایا و چشم اندازهای مختلف می توان نگریست . از رهگذر این چشم اندازهای مختلف است که زوایای ناشناخته اندیشه حافظ ‘ کشف و بازشناسی می شوند . در مقاله حاضر ‘ پس از ذکر مقدمه و مروری بر مکاتب اخلاقی کلاسیک ‘ جلوه های متنوع حکمت و اخلاق در غزلیات حافظ مورد بررسی قرار گرفته است .
کتاب شرح عرفانی غزلهای حافظ به تصحیح بهاء الدین خرمشاهی و … از جمله شرح هایی است که در شبه قاره هند نوشته شده است. مصححان محترم، با توجه به جمله هایی که در متن آمده است و با نظر دکتر عارف نو شاهی، آن را از ختمی لاهوری صاحب مرج البحرین دانسته اند؛ که این نظر به هیچ وجه صحیح نیست. نگارنده در این نوشتار دلایلی ارائه داده است که این انتساب را باطل می کند.
در این مقاله بیت "ماجرا کم کن و بازآ ..."، یکی از ابیات بحث انگیز حافظ، که شرحها و تفسیرهای بسیاری بر آن نوشته اند، مورد بررسی قرار گرفته است. ماجرای "خرقه از سر به در آوردن و به شکرانه سوختنِ" مردم چشم مسأله اصلی بحث است. سابقه تعابیری همچون مردم چشم، خرقه از سر به در آوردن، شکرانه و خرقه سوختن در شعر فارسی به دقت بررسی شده و در پایان معنی بیت مشهور حافظ با تکیه بر سابقه معنایی اجزای آن، بیان شده است.
هدف از نگارش این مقاله، اثبات ترجیح واژه (کار) به جای واژه (فال) در بیت زیر از حافظ است: عوامل ایجاد نسخه بدل ها را در شعر حافظ، می توان در سه مورد خلاصه کرد: 1- تصرف کاتبان، که علل مختلفی داشته است، از جمله: سهو و نسیان آنها حین کتابت شعر حافظ، عدم شناخت کافی بعضی از آنها با الفاظ و مفاهیم والای شعر او، و بعضا دخالت دادن ذوق شخصی و ... 2- اشتباهات و غلط خوانیهای برخی از مصححین، به دلیل عدم آشنایی کافی بعضی از آنها با اصول و شرایط فن تصحیح