علیرضا آل بویه

علیرضا آل بویه

مدرک تحصیلی: استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران (نویسنده مسئول).

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۵۶ مورد.
۲۱.

بررسی انتقادی غایت گرایی اخلاقی به مثابه نظریه هنجاری قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۶) 95-112

کلیدواژه‌ها: اخلاق قرآنی غایت گرایی اخلاقی نظریه اخلاقی قرآن سیدعلی اکبر حسینی رامندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۲۷۴
معیار و ملاک ارزش اخلاقی، یکی از مهم ترین مباحث در فلسفه اخلاق است. سه نظریه معروف در این زمینه مطرح شده است: «غایت گرایی اخلاقی»، «وظیفه گرایی اخلاقی» و «اخلاق فضیلت». در میان متفکران مسلمان، در تبیین نظریه اخلاقی سازگار با قرآن اختلاف است. برخی نظریه اخلاقی سازگار با قرآن را «غایت گرایانه» می دانند، اگر چه در نوع غایت گرایی نیز اختلاف است. برخی نظریه اخلاقی قرآن را «خودگرایانه»، برخی «سودگرایانه» و برخی نیز به طور مطلق «غایت گرایانه» تقریر کرده اند، بدون اینکه نوع آن را مشخص کنند؛ ازجمله سیدعلی اکبر حسینی رامندی که نظریه اخلاقی قرآن را غایت گرایانه می داند و با توجه به تأکیدهای قرآن بر نتایج فعل اخلاقی در قالب واژگانی مانند «سعادت، فوز، فلاح، نجات، لذت، امنیت، بشارت، آرامش، رنج، تشویق و انذار» اخلاق قرآنی را فی الجمله سازگار با نظریه های غایت گرا دانسته و آن را با انسان شناسی قرآنی و شیوه تربیت اخلاقی قرآن سازگار می داند. در این مقاله، این دیدگاه در بوته نقد قرار گرفته، نشان داده می شود که آیات مورد استناد در مقام بیان معیار ارزش اخلاقی نیستند و نمی توان غایت گرایی اخلاقی را از آنها استنباط کرد، بلکه در مقام تشویق و ترغیب مؤمنان به پایبندی و رعایت ارزش های اخلاقی هستند.
۲۲.

بررسی انتقادی دلایل الهیاتی نادرستی تولید غذاهای اصلاح شده ژنتیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تأملات فلسفی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۷ 213 - 239

کلیدواژه‌ها: غذاهای اصلاح شده ژنتیکی بازی در نقش خدا عبور از مرزهای گونه نقض ارزش ذاتی گیاهان و حیوانات تغییر در خلقت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۲۱۵
جمعیت جهان به صورت چشمگیر و روزافزونی در حال افزایش است و مردم با مشکلات و معضلات مهمی چون گرسنگی و سوءتغذیه شدید روبرو هستند. به ادعای برخی، تولید غذاهای اصلاح شده ژنتیکی می تواند راه حل مناسبی برای تأمین غذای سالم و کافی و در نتیجه، حل گرسنگی جهانی باشد. تولید غذاهای اصلاح شده ژنتیکی با مخالفت های بسیاری نیز روبرو شده است. گروهی از مخالفان، با ارائه دلایل الهیاتی، تولید غذاهای اصلاح شده ژنتیکی را به خودی خود و بدون در نظر گرفتن پیامدهای آن، غیراخلاقی و ناپسند می دانند. این مقاله در صدد  بررسی و نقد مهم ترین دلایل الهیاتی مخالفت با تولید غذاهای اصلاح شده ژنتیکی مانند بازی در نقش خدا، عبور از مرزهای گونه، نقض ارزش ذاتی گیاهان و حیوانات و تغییر در خلقت است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که این دلایل از اتقان کافی برخوردار نیستند و نمی توانند غیراخلاقی بودن تولید غذاهای اصلاح شده ژنتیکی را اثبات کنند، البته لازمه این مطلب، اخلاقی بودن چنین کاری نیست.
۲۳.

Compatibility or Incompatibility of Bentham's Utilitarianism with the Quran's Doctrine

نویسنده:
منبع: Theosophia Islamica, Vol ۱,No ۲, Issue ۲, (۲۰۲۱) 48 - 74

کلیدواژه‌ها: the Quran Moral Utilitarianism Moral Theories Bentham's Seven Criteria

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۱۰۰
Moral utilitarianism is one of the most significant and common theories in normative ethics, which gained prominence with the utilitarian utterance of Bentham's crime, and different interpretations of it have always been presented with various modifications. Some Muslim thinkers, familiar with Bentham's theory of utilitarianism, have tried to make it compatible with Quranic teachings by adding a clause or constraint. In addition, they have considered Quranic verses to support Bentham's seven criteria. The basic objection of such thinkers to Bentham is that he has limited profit to pleasure only, and that is worldly pleasure, while from the point of view of religion, profit and pleasure are both worldly benefits, pleasures and include the pleasures of the Hereafter. The important point is that before we look for the verses that confirm Bentham's utilitarian theory and his seven criteria, we must see whether there is any possibility of a new interpretation of utilitarianism based on the verses of the Quran. Therefore, in this article, in addition to reviewing and criticizing this view, the impossibility of a new interpretation of utilitarianism based on the verses of the Quran is explained.
۲۴.

بررسی انتقادی برین سودگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال چهاردهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۴ ۱۹۸-۱۷۷

کلیدواژه‌ها: منصور نصیری سودگرایی اخلاقی برین سودگرایی خودگرایی اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۲۰۲
غایت گرایی اخلاقی یکی از نظریه های اخلاق هنجاری است که طرفداران بسیاری دارد و شاید بتوان گفت امروزه سودگرایی اخلاقی که از زیر شاخه های آن به شمار می آید نظریه غالب در فلسفه اخلاق غرب است. گرچه اخلاق فضیلت نظریه ای است که تا عصر حاضر در میان متفکران مسلمان رواج داشته است اما با آشنایی آنها با نظریه های جدید در باره اخلاق از جمله غایت گرایی و سودگرایی برخی کوشیده اند براین اساس نظریه اخلاق اسلامی را تبیین کرده و سازگاری آن را با قرآن و روایات نشان دهند. از این رو، منصور نصیری با توجه به اهمیت سودگرایی اخلاقی و جاذبه های آن تقریری از این نظریه مطرح کرده است که نه تنها اشکالات سودگرایی رایج بر آن وارد نباشد بلکه با آموزه های اسلامی نیز سازگار باشد و آن را برین سودگرایی نامیده است. در این مقاله به شیوه توصیفی، تحلیلی و نقدی، علاوه بر گزارشی از این تقریر و نقد آن، ناسازگاری آن با آموزه های دینی نیز نشان داده می شود.
۲۵.

مجرد و مادی: انحصار یا اشتراک صفات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۹ 153 - 182

کلیدواژه‌ها: مجرد مادی امتناع ارتباط مجرد و مادی صفات ذاتی موجودات مجرد صفات ذاتی موجودات مادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۴ تعداد دانلود : ۲۱۰
تقسیم موجودات به واسطه صفات ذاتی و ویژگی های هر یک از آنها از اولین اقدامات فیلسوف با نگاه هستی شناختی است. برخی از صفات ذاتی یک نوع، موجب تمایز بین افراد آن نوع با افراد انواع دیگر می شود که لازمه آن، انحصار صفات ذکرشده در یک نوع است؛ همچنین گاهی برخی ویژگی های یک نوع مانع تأثیرپذیری یا تأثیرگذاری مستقیم افراد آن نوع بر/ از افراد نوع دیگر می شود. تقسیم موجودات به مجرد و مادی و لوازم آن را می توان مبنا و ریشه بسیاری از نظریات فلسفی دانست. بر اساس نظر ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا، همه موجودات عالم، حتی حق تعالی، لزوماً جزء افراد یکی از این دو قسم اند. از نظر آنها ویژگی های ذاتی این دو نوع به گونه ای است که تأثیرگذاری مستقیم یکی بر دیگری محال است. صفاتی مانند ادراک به عنوان صفت ذاتی مجردات و قوه یا استعداد، امتداد و قابلیت اشاره حسی به عنوان صفات ذاتی موجودات مادی را می توان به صورت پراکنده از آثار این سه فیلسوف به دست آورد. مسائل مهمی مانند چگونگی ارتباط علل عالی وجود با سایر مراتب، چگونگی علم آموزی نفس و ماهیت حافظه، با تقسیم موجودات به مجرد و مادی و لوازم آن در ارتباط اند؛ از این رو در این نوشتار، علاوه بر بررسی انحصار یا عدم انحصار صفات ذکرشده در یک نوع، به وجه امتناع ارتباط مجرد و مادی با توجه به دیگر نظریات این سه فیلسوف و قواعد کلی حاکم بر فلسفه پرداخته می شود.
۲۶.

نقشِ فناوری در زیستِ اخلاقی شهروندان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۳ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۸ 69 - 88

کلیدواژه‌ها: زیست اخلاقی فناوری فناوری و زیست اخلاقی طراحی فناوری عمل غیر اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۸۰
فناوری جزء لاینفک زندگی امروز است که در شکل گیری فرهنگ جوامع و تغییر سبک زندگی انسان ها نقش به سزایی دارد. فرهنگ اخلاق محور یا سبک زیستن اخلاقی همواره از خاستگاه های بشر بوده که تأثیر فناوری برآن قابل توجه است. یکی از زیرساخت های مؤثر در تحقّق زیست اخلاقی ، فناوری و بهره گیری از آن در مدیریت بخش عمومی جامعه است. استفاده از فناوری در طراحی و ارائه زیرساخت های لازم ، می تواند موجب از بین رفتن زمینه مواجهه با تعارضات و چالش های اخلاقی و در نتیجه ، به حداقل رسیدن هزینه های اخلاقی عمل کردن در سطح جامعه شود. در این مقاله ، فرضْ بر این است که کاربست فناوری با طراحی و ملاحظاتی خاص ، موجب تغییر وضعیت فردی و اجتماعی افراد در سطح جامعه می شود؛ به گونه ای که زمینه قرارگرفتن در موقعیت هایی که ممکن است به عمل غیر اخلاقی بیانجامد ، به حداقل برسد. از این رو ، در این مقاله به دنبال تبیین و تحلیل این مسئله هستیم که طراحی و کاربست فناوری چگونه می تواند موجب بروز و ظهور رفتارها و اعمال اخلاقی و ارتقای سطح اخلاق در جامعه شود.
۲۷.

نقد شبهه مستشرقان در جهانی نبودن قرآن بر اساس تفاسیر فریقین

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۸ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۳۵ 123 - 146

کلیدواژه‌ها: نقد شبهه جهانی بودن قرآن مستشرقان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۸۱
قرآن به عنوان کامل ترین و آخرین کتاب آسمانی، هرچند در جزیره العرب بر پیامبر(ص) نازل شد، اما آموزه های آن، به عصر نزول اختصاص ندارد و برای تمام مردم در همه زمان ها و مکان ها نازل شده است. برخی از مستشرقانی که درباره دین و کتب آسمانی شرق، مطالعاتی انجام داده اند، اشکالات و شبهاتی بر قرآن وارد کرده که یکی از آنها، جهانی و همگانی ندانستن قرآن است و به تبع آنان، نظریه پردازانی از جهان اسلام نیز بر جهانی نبودن قرآن تأکید دارند. این مقاله نخست به شیوه کتابخانه ای، آیات مورد استناد مدعیان جهانی نبودن قرآن و دیدگاه های مستشرقان نسبت به آن را استخراج کرده و سپس با روش توصیفی تحلیلی به اشکالات مدعیان جهانی نبودن قرآن پاسخ می دهد. در انتها با دلایلی قرآنی، جهانی بودن قرآن را بیان می کند. با نقد ادله شبهه افکنان، نارسابودن برخی آیات نسبت به ادعای مورد نظرشان، آشکار می شود و با دلایل قرآنی که بر یادآوربودن قرآن برای همه جهانیان، انذاری برای عموم (در حال و آینده)، عمومی بودن خطاب های آن، تحدّی قرآن و تحریف ناپذیری آن دلالت می کند، جهانی بودن قرآن اثبات می شود.
۲۸.

چالش های اخلاقی اصلاحِ نژاد لیبرال و اصل آزادی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۳ بهار ۱۳۹۹ شماره ۶ 5 - 26

کلیدواژه‌ها: اخلاق اصلاح نژاد اصلاح نژاد لیبرال اصلاح نژاد قدیم آزادی باروری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۶۷
اصلاحِ  نژاد و بهبود نسل بشر از موضوعات چالشی در میان فیلسوفان اخلاق است ، موضوعی که ذهن آدمی را به سیاست های غیراخلاقی و نژادپرستانه هیتلر و عقیم سازی های اجباری و روش های قدیمی اصلاحِ  نژاد معطوف می کند. مداخلات ژنتیکی امروزه به سبب پیشرفت های ژنتیکی ، عمدتاً به روش اجباریِ پیشین انجام نمی شوند و والدین در انتخاب نوع و ویژگی های فرزند خودْ آزادیِ عمل بیشتری دارند. برخی با استناد به بسترهای فراهم آمده از فناوری های حوزه ژنتیک و نیز تثبیت ارزش های فردگرایانه در جوامع لیبرال، مدعی اند که بخش عمده ای از مسائل اخلاقی اصلاح نژاد قدیم به  ویژه در حوزه آزادی رفع شده است و اکنون اصلاحِ  نژاد جدیدی با نام «اصلاحِ  نژاد لیبرال» پدیده آمده که مسائل اخلاقی اصلاحِ  نژاد قدیم را ندارد. در مقابل ، برخی با استناد به نمونه هایی مانند تقابل اصل آزادی والدین با هنجارهای غیراخلاقی تثبیت شده در جوامع و نیز تقابل آن با آزادی کودکان، بر این باورند که اصلاحِ  نژاد لیبرال همچنان با چالش های اخلاقی مواجه است و آزادی باروری والدین را همچنان با روش های جدیدی محدود می کند که باید به لحاظ اخلاقی بررسی شود. در مقاله حاضر، سعی می شود تا برخی چالش های انطباق اصل آزادی در اصلاحِ  نژاد لیبرال مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و راه کارهایی در تأمین انطباق این اصل اخلاقی بر موضوع اصلاحِ  نژاد لیبرال ارائه شود.
۲۹.

نقش فضیلت عقلانی تواضع فکری در فرایند استنباط حکم شرعی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۳) 5 - 27

کلیدواژه‌ها: اجتهاد اخلاقی اخلاق باور اخلاق پژوهش فضایل عقلانی تواضع فکری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۴۵۵
فضایل عقلانی در فرایند استنباط حکم و در مقام باورمندی و افتاء از مسائل مهمی هستند که فقیهان و مجتهدان می بایست به تحصیل آنها بپردازند. بدون تردید فقدان این فضیلت ها، موجب نقصان وجاهت و اعتبار ثمره عملیات فقاهت است. پیش فرض ما این است که عالمان دین همچون دیگر اندیشه ورزان به صورت آشکار و پنهان دستخوش آفت ها و آسیب های اخلاقی هستند. فضائل متعددی از جمله گشودگی ذهنی، پشتکار فکری، دقت و تمرکز، تواضع فکری، شجاعت فکری، احتیاط فکری، گشودگی فکری، انصاف فکری و استقلال فکری مجموعه فضائلی هستند که در اعتبار معرفت مؤثرند. از آنجا که در اجتهاد و استنباط احکام شرعی، باورهای مجتهد نقش اساسی ایفا می کند، در این مقاله نقش فضیلت عقلانی «تواضع فکری» در فرایند استنباط حکم شرعی بررسی شده است. نتیجه اینکه آراستگی به فضیلت «تواضع»، حجاب نفسانیت و منیّت را از پیش روی مجتهد و ادله احکام برداشته و طریق وصول به حکمی اخلاقی تر را هموار می سازد.
۳۰.

بررسی انتقادی نافرمانی مدنی از منظر برخی فیلسوفان یونان باستان و عصر روشنگری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۶) 76 - 102

کلیدواژه‌ها: نافرمانی مدنی قرارداد اجتماعی قوانین ظالمانه وضع آغازین عدالت اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۵۵۵
اگر نوشتار سوفوکلس در خصوص نافرمانی مدنی را در جرگه مباحث فلسفی ندانیم و از آن بگذریم، از سقراط و نگاه ویژه فلسفی او در این باب نمی توان گذشت. او که از سوی حکومت آتن به ناحق به اعدام محکوم شده بود، حاضر نشد به پیشنهاد دوستانش عمل کند و با نافرمانی مدنی نسبت به حکم صادر شده، از زندان بگریزد؛ زیرا نافرمانی مدنی را امری خلاف فضیلت و قرارداد اجتماعی تلقی می کرد. ولی این دیدگاه مخالفانی سرسخت پیداکرد که معتقد بودند گاهی قوانین چنان ظالمانه می شوند که نافرمانی مدنی در برابر آن لازم و آخرین راهکار ممکن است. با توجه به این دو دیدگاه درباره نافرمانی مدنی، پرسش اساسی این است که کدام رفتار در برابر حکم ظالمانه پسندیده است؟ آیا در برابر قانون ظالمانه به هر شکل ممکن باید سرفرود آورد یا می توان با اعتراض نسبت به آن، حکومت را مجبور به اصلاحات کرد؟ در این مقاله می کوشیم با نقد و بررسی استدلال های متفکران دوره یونان باستان و عصر روشنگری به پرسش های مطرح پاسخ دهیم و تناقضاتِ درونیِ آنها را آشکار و پاسخ نهایی را مشخص سازیم.
۳۱.

بررسی انتقادی استدلالِ ذات نوعی فرانسیس بکویث(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۲ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴ 6 - 24

کلیدواژه‌ها: اخلاق کاربردی اخلاق زیستی سقط جنین استدلال ذات نوعی ارزش ذاتی فرانسیس بکویث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۷۶
سقط جنین یکی از مسائل جنجال برانگیزی است که استدلال های مختلفی بر جواز یا عدم جواز اخلاقی آن از سوی موافقان و مخالفان، اقامه شده است . یکی از استدلال هایی که بر نادرستی سقط جنین اقامه شده ، استدلال ذاتِ نوعی است . به اعتقاد فرانسیس بکویث ، ازآنجا که در این استدلال، نوع انسان ذاتاً ارزشمند انگاشته می شود، بر دیگر استدلال ها برتری دارد . از نظر او ، ذات و نوع خاص انسان موجب ارزشمندی حیاتش می شود ، هرچند کارکرد و تحرکّی نداشته باشد . از این رو ، چون جنین از نوع انسانی است، حتی اگر فاقد کارکرد و فعّالیّت باشد، باز هم ارزش ذاتی دارد . او با ارائه این استدلال، جنین را از لحظه لقاح واجد حقِّ حیات و شأن و منزلت اخلاقی دانسته و سقط جنین را مگر زمانی که جان مادر در معرض خطر باشد، نادرست می داند . در این مقاله که به روش توصیفی۔تحلیلی و نقدی نگاشته شده است ، افزون بر تقریر این استدلال که مبتنی بر نگاهی مادی گرایانه به انسان است، به تبیین و نقد مثال های بکویث که در جهت تقویت و توضیح استدلالش ارائه کرده است، پرداخته شده و تقریری دیگر از استدلال ذات نوعی مبتنی دوگانه انگارای نفس و بدن ارائه خواهد شد .
۳۲.

تحلیل لایه ای بازی های رایانه ای: رویکردی برای داوری اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 1-19

کلیدواژه‌ها: تحلیل لایه ای بازی های رایانه ای داوری اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۶ تعداد دانلود : ۴۲۳
بازی های رایانه ای به عنوان یک رسانه، از اجزا یا زیرسیستم هایی تشکیل شده اند. تجزیه این بازی ها به اجزاء و لایه های تشکیل دهنده آن، می تواند دقت در پژوهش های اخلاقی درباره بازی ها را ارتقاء بخشد. این مقاله برآن است تا با تحلیل بازی های رایانه ای و پژوهش های صورت گرفته درباره آنها، لایه هایی برای بازی ها تعریف کرده و به منظور تبیین این لایه ها، نمونه هایی از بازی ها و مسائل اخلاقی مرتبط با آنها را بررسی کند. در یک تقسیم بندی می توان هدف، داستان، مکانیک، تعامل و نماد را به عنوان اجزا و لایه های تشکیل دهنده بازی های رایانه ای به شمار آورد. دستاورد این پژوهش علاوه بر تسریع و دقت بخشی به داوری های اخلاقی، کمک می کند تا لایه هایی که ظرفیت بیشتری برای بحث های اخلاقی دارند، مشخص شوند و گامی در مسیر ایجاد نقشه ای برای پژوهش های اخلاقی در این نوع بازی ها برداشته شود و حتی به عنوان رویکردی برای شناخت دیگر موضوعات و مسائل اخلاقی بسط داده شود.
۳۳.

لغزش معناشناختی در نظریه های اخلاقی غایت گرا با تأکید بر نظریه اخلاقی استاد مصباح یزدی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و سوم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۸۹) 4 - 28

کلیدواژه‌ها: ارزش اخلاقی ارزش ابزاری لغزش معناشناختی غایت گرایی آیت الله مصباح یزدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۲ تعداد دانلود : ۴۸۷
لغزش معناشناختی یکی از لغزش گاه های رایج در مباحث علمی است و زمانی رخ می دهد که شخص متفکر هنگام بحث و نظریه پردازی درباره یک موضوع، از قلمروی معنایی مورد نظرش فاصله بگیرد و به وادی معنایی دیگری بیفتد. پرسش اصلی این مقاله آن است که آیا می توان گفت برخی نظریه های اخلاقی نیز دچار لغزش معناشناختی شده اند و اگر آری، این لغزش چگونه روی داده است؟ هدف این تحقیق آن است که از این منظر به بررسی نظریه های غایت گرا بپردازد و وقوع لغزش معناشناختی و چگونگی آن را در این نظریه ها واکاود. برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل مفهومی استفاده شده است؛ به این صورت که با تحلیل مفهوم «ارزش»، پس از تفکیک معانی مختلفی که از آن اراده می گردد، معنای مورد نظر در مباحث فلسفه اخلاق تعیین شده و سپس مطابقت یا عدم مطابقت نظریه های غایت گرا با این معنا بررسی گردیده است. با بررسی های به عمل آمده این نتیجه به دست آمد که نظریه های غایت گرا در فلسفه اخلاق و به طورخاص نظریه استاد مصباح یزدی در معرض چنین اشکالی هستند. در نظریه ایشان با نادیده گرفتن معنای ارزش اخلاقی، به جای آنکه از واقعیت داشتن ارزش اخلاقی اَعمال دفاع شود، از واقعی بودن ارزش ابزاری آنها برای رسیدن به نتایج مطلوب دفاع شده است.
۳۴.

بررسی اخلاقی آموزشِ نوشتن بدافزارها و مهارتِ هک و نفوذ به سیستم ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال بیستم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۷۶) 71 - 94

کلیدواژه‌ها: آموزش هک اخلاق حرفه ای اخلاق فناوری اطلاعات بدافزار هکر تست نفوذ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۶ تعداد دانلود : ۴۹۳
امروزه برگزاری دوره های آموزشی مهارت هک کردن رو به افزایش بوده و با استقبال زیادی مواجه شده است. در برخی کشورها آموزش هک و نوشتن بدافزارها جزء واحدهای درسی دانشجویان رشته های کامپیوتر و فناوری اطلاعات در نظر گرفته شده است. به اعتقاد برخی، از آنجا که آموزش مهارت هک و بدافزارنویسی ممکن است افراد را به سمت فعالیت های مجرمانه سوق دهد و افراد از این مهارت سوء استفاده کنند، به ضرر جامعه است و بر همین اساس، غیراخلاقی است، اما برخی دیگر با این آموزش ها موافق اند و بر این باور اند که برای این که بتوانیم با مجرمان سایبری مقابله کنیم، باید بتوانیم مانند آن ها فکر کنیم. به اعتقاد این افراد، کارشناسان امنیتی برای فهم بهتر نقاط ضعف امنیتی سیستم ها و مقابله با بدافزارها نیازمند یادگیری مهارت هک کردن و نوشتن بدافزارها هستند و از همین رو، آن را اخلاقی می دانند. بنابراین، با توجه به افزایش برگزاری دوره های آموزشی بدافزارنویسی و مهارت هک کردن و همچنین اهمیت امنیت رایانه ها، در این مقاله به تبیین، تحلیل و نقد و بررسی استدلال های موافق و مخالف اخلاقی بودن آموزش نوشتن بدافزارها و مهارت هک کردن پرداخته می شود و راه کارهایی برای استفاده اخلاقی از آموزش این مهارت ها ارایه می شود.
۳۵.

بررسی و نقد دیدگاه پیتر سینگر درباره اخلاقی بودن سقط جنین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تأملات فلسفی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۱ 229 - 254

کلیدواژه‌ها: سقط جنین ارزش حیات نوزادکشی شخص بودن پیتر سینگر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹۹ تعداد دانلود : ۶۴۱
پیتر سینگر از فیلسوفان اخلاق پرآوزه ای است که به خصوص در اخلاق کاربردی و حقوق حیوانات آثار بسیاری از او منتشر شده است و بسیار مورد توجه و نقد و بررسی قرار گرفته است. او در دفاع تمام عیار از حقوق حیوانات تلاش بسیار کرده است تا جایی که در مقایسه حیوانات با انسان ها نه تنها از یک سو، کشتن حیوانات و خوردن گوشت آنها را اخلاقی نمی داند بلکه از سوی دیگر، کشتن جنین و حتی نوزاد را اخلاقی تلقی می کند. اساس تفکر اخلاقی او در این زمینه بر مفهوم شخص استوار است. از نظر او موجودی شأن و منزلت اخلاق دارد که شخص به شمار آید و برای آن ویژگی هایی می شمارد. در نتیجه، از آنجا که جنین و نوزاد از نظر او این ویژگی ها را به دست نیاورده اند شخص به شمار نمی آیند و حق حیات نیز ندارند. با توجه به اهمیت سقط جنین و نفوذ و تأثیرگذاری سینگر و لازمه شگفت انگیز دیدگاه اش، در این مقاله به بررسی و نقد استدلال او درباره جواز سقط جنین و نوزادکشی پرداخته می شود و از جمله نقدهایی که می توان به سینگر وارد کرد عبارتند از بی ملاکی و دلبخواهی بودن معیارهای شخص بودن، ناکافی بودن این معییارها، اهمیت تفاوت در گونه به لحاظ اخلاقی، پیامدهای نامطلوب نوزادکشی و اهمیت عاطفه در اخلاق.
۳۶.

بررسی انتقادی دیدگاه اکوفمینیسم رادیکال درباره جواز سقط جنین از منظر اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال یازدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴۲ 95-112

کلیدواژه‌ها: اکو فمینیسم فمینیسم رادیکال آزادی ستم جنسی سقط جنین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۷ تعداد دانلود : ۶۵۰
به اعتقاد اکوفمینیست ها میان مسائل زنان و مشکلات طبیعت نوعی ارتباط و تناسب وثیق وجود دارد. برخی از آنها نظیر فرنسواز دوبون، رزماری رویتر و مری دیلی معتقدند یکی از عوامل ستم بر زنان و تخریب طبیعت، فرهنگ مردسالاری و تسلط مردان بر تمامی امور است. به ادعای آنان، الهیات مردسالارانه کتب مقدس، فرهنگ مردسالاری را تقویت و نهادینه کرده، اختیار امور زنان ازجمله حفظ یا سقط جنین را به مردان سپرده است تا زنان را زیر سلطه و نظارت خود نگه دارندکه موجب ظلم جنسیتی به زنان شده است. به علاوه عدم جواز سقط جنین برای زنان به دلیل افزایش جمعیت که از سوی ادیان مقدس تبلیغ و ترویج می شود، موجب تخریب بیشتر منابع طبیعی شده، به محیط زیست آسیب می رساند. آنان دفاع از جواز سقط جنین را به منظور مبارزه با سلطه مردان بر زنان و طبیعت ضروری دانسته اند. هدف مقاله حاضر بررسی و نقد ادله این طیف از اکو فمینیست های رادیکال درباره جواز سقط جنین به روش تحلیلی و علّی است. در نقد ادعای آنان به نادرستی ادعای سقط جنین به دلیل احترام به طبیعت یا روحیه طبیعت دوستی همه زنان پرداخته می شود، همچنین ادعای جواز سقط جنین به دلیل حق تصمیم گیری زن و آزادی مطلق و حداکثری برای زنان نقد می گردد؛ به علاوه ضمن بیان ارزش ذاتی حیات انسان در الهیات قرآن کریم به ارزشمندی حیات جنین نیز پرداخته می شود.
۳۷.

سامری خیرخواه و جواز سقط جنین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تأملات فلسفی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۹ 59 - 88

کلیدواژه‌ها: سقط جنین سامری خیر خواه حداقلی سامری خیر خواه حداکثری تامسون ویولن نواز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۶ تعداد دانلود : ۴۹۸
مقا له جودیث جارویث تامسون با عنوان «در دفاع از سقط جنین» یکی از تأثیرگذارترین مقالات در مسئله ی مهم سقط جنین از منظر اخلاقی ا ست، به گونه ای که پس از انتشار آن در سال 1971 م. تا-کنون بیشترین بازچاپ و نقد و بررسی را به خود اختصاص داده است. وی در مقام استدلال بر مدعای خویش از تمثیل بهره می برد و با تکیه بر مثا ل هایی نظیر ویولن نواز، هنری فوندا، سارق، شکلاتهای دو برادر و سامری خیر خواه سعی در اثبات مدعا ی خویش دارد. در مقاله ی پیش رو یکی ازتمثیل های او، یعنی داستان سامری خیر خواه بررسی و نقد می شود و تمایز او میان سامری حد اقلی و حد اکثری و نیز تمایز میان حقوق و اخلاق به چالش کشیده خواهد شد.<br /> کلید واژه ها: <br /> سقط جنین، سامری خیر خواه حداقلی، سامری خیر خواه حداکثری، تامسون، ویولن نواز.<br /> مقا له جودیث جارویث تامسون با عنوان «در دفاع از سقط جنین» یکی از تأثیرگذارترین مقالات در مسئله ی مهم سقط جنین از منظر اخلاقی ا ست، به گونه ای که پس از انتشار آن در سال 1971 م. تا-کنون بیشترین بازچاپ و نقد و بررسی را به خود اختصاص داده است. وی در مقام استدلال بر مدعای خویش از تمثیل بهره می برد و با تکیه بر مثا ل هایی نظیر ویولن نواز، هنری فوندا، سارق، شکلاتهای دو برادر و سامری خیر خواه سعی در اثبات مدعا ی خویش دارد. در مقاله ی پیش رو یکی ازتمثیل های او، یعنی داستان سامری خیر خواه بررسی و نقد می شود و تمایز او میان سامری حد اقلی و حد اکثری و نیز تمایز میان حقوق و اخلاق به چالش کشیده خواهد شد.<br /> کلید واژه ها:
۳۸.

سقط جنین و استدلال ”آغاز فعالیت مغز“(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۸۷) 63 - 83

کلیدواژه‌ها: سقط جنین کارکرد مغز مرگ مغزی باروخ برودی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴۹ تعداد دانلود : ۵۷۳
سقط جنین یکی از مسائل مهم در حوزه اخلاق پزشکی است که در دهه های اخیر ذهن برخی از فیلسوفان اخلاق را به خود مشغول کرده است. باروخ برودی یکی از فیلسوفان اخلاق است که مدعی است ادعاهای مطرح شده برای آغاز حیات انسانی جنین از جمله نخستین حرکت جنین در رحم، به ادراک درآمدن از سوی انسان های دیگر، زیست پذیری خارج رحم و وجود مستقل داشتن، هیچ کدام نمی تواند ویژگی ای ضروری برای انسان بودن جنین باشد. او آغاز حیات انسانی جنین را از راه تحلیل مرگ به دست آورده و معتقد است که چون انسان با ایست بازگشت ناپذیر مغز و به بیان دیگر، مرگ مغزی مرده به حساب می آید و دیگر او را انسان به شمار نمی آورند، پس آغاز حیات انسانی نیز با آغاز فعالیت مغز در جنین آغاز می شود. برودی مدعی است که فعالیت مغزی جنین در زمانی میان هفته دوم تا پایان ماه سوم آغاز شده و در نتیجه جنین در این زمان به یقین انسان می شود و سقط کردن آن به لحاظ اخلاقی نادرست است. در این مقاله به بررسی و نقد دیدگاه باروخ برودی پرداخته می شود.
۳۹.

سقط جنین و استدلال آینده ای شبیه آینده ما(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۱ بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ 57 - 86

کلیدواژه‌ها: اخلاق کاربردی سقط جنین استدلال آینده ای شبیه آینده ما انسان بالقوه دان مارکوس دیوید بونین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۱۰۷
یکی از استدلال هایی که بر نادرستی سقط جنین به لحاظ اخلاقی از لحظه لقاح اقامه شده، استدلالی است که به «استدلال آینده ای شبیه آینده ما» معروف است و مدافعان و مخالفان بسیاری دارد. دان مارکوس - که این استدلال بیشتر با نام او قرین است و با نام او شناخته می شود - با مسلّم انگاشتن و نادرست بودن قتل انسان ها و ضمن توجیه و تبیین این نادرستی، می کوشد تا با بیان و برجسته کردن شباهت جوهری جنین با انسان ها، نادرستی قتل را به سقط جنین نیز سرایت دهد. بر این اساس و در نگاه او، همان گونه که قتل انسان ها به لحاظ اخلاقی نادرست است، سقط جنین و کشتن آن نیز به همان دلیل نادرست خواهد بود. در این مقاله ضمن بررسی و نقد این استدلال، اشکالات دیوید بونین به آن نیز بررسی و نقد خواهد شد و در پایان تقریری تازه از این استدلال - بر مبنای انگاره های پذیرفته شده در  فلسفه اسلامی - ارائه می شود.
۴۰.

بررسی و نقد نظریه حکیم سبزواری در تبیین «أمر بین أمرین»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۸۵) 20 - 42

کلیدواژه‌ها: جبر و اختیار نظریه جبر نظریه تفویض نظریه کسب نظریه «امر بین امرین»

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۷ تعداد دانلود : ۴۹۰
یکی از مهم ترین مباحث مطرح در جامعه فکری مسلمانان ربط و نسبت افعال ارادی انسان با نظام افعال الهی است؛ به گونه ای که هر کدام از جریان های فکری در قبال آن موضع گرفته اند. به طور کلی در این مسئله چهار نظریه مطرح است: نظریه جبر مطلق، نظریه تفویض مطلق؛ نظریه کسب و نظریه «أمرٌ بین أمرین». سه نظریه نخست به اهل سنت مربوط است و نظریه اخیر ویژه پیروان اهل بیت پیامبر9(ص) می باشد. مشکل سه نظریه نخست آن است که در تعارض با آموزه های دینی است. نظریه «امر بین امرین»، نافی جبر مطلق و تفویض مطلق است و اندیشمندان امامیه در تفسیر و تبیین آن تاکنون نظریه های مختلفی ارائه کرده اند. حکیم سبزواری از جمله کسانی است که کوشیده است بر مبنای اصل هستی شناختی «وحدت شخصی حقیقت وجود» تبیینی عقلانی از این نظریه به دست دهد. در این مقاله تبیین وی از این مسئله بررسی و نقد شده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان