مریم قاسمی

مریم قاسمی

مدرک تحصیلی: استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۱۰۵ مورد.
۶۱.

شناسایی و تحلیل اثرات مهاجرت های بازگشتی بر بازساخت سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان نیشابور)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مهاجرت بازگشتی بازساخت سکونتگاه های روستایی شهرستان نیشابور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۲۴۳
مهاجرت بازگشتی واکنشی نسبت به ایجاد جذابیت در مناطق روستایی قلمداد می شود، این نوع مهاجرت می تواند اثرات متنوع و متعددی بر بازساخت نواحی روستایی داشته باشد. هدف مطالعه حاضر شناسایی و تحلیل اثرات مهاجرت های بازگشتی بر بازساخت سکونتگاه های روستایی شهرستان نیشابور است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی از نوع پیمایشی مبتنی بر پرسشنامه بوده است. در این مطالعه تعداد 37 روستا در شهرستان نیشابور که دارای مهاجران بازگشتی بودند، مورد بررسی قرار گرفت و 55 اثر مهاجران بازگشتی بر بازساخت نواحی روستایی شناسایی گردید که ضریب آلفای کرونباخ 0.942 بیانگر پایایی مطلوب ابزار تحقیق می باشد. شاخص ها ذیل سه بعد اجتماعی با 18 شاخص(α=0.925)، اقتصادی با 21 شاخص (α=0.891) و کالبدی- محیطی با 16 شاخص (α=0.852) بررسی شد. از آنجا که بر اساس آزمون تی تفاوت میانگین ابعاد سه گانه بجز در بعد اجتماعی معنی دار نشد، از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده گردید. نتایج نشان داد که 55 اثر شناسایی شده مهاجرت بازگشتی را می توان ذیل 14 اثر اصلی با 78.79 درصد واریانس قرار داد. بر این اساس به ترتیب 1- افزایش انسجام و همبستگی بین اهالی با 25.21 درصد واریانس، 2- بهبود زیرساختهای خدماتی و رفاهی با 10.52، 3- رونق اقتصاد روستایی با 7، 4- فعال سازی ظرفیت ها با 5.4، 5- توسعه فعالیت های غیرکشاورزی با 5 درصد واریانس به ترتیب مهمترین تاثیرات مهاجرت بازگشتی در بازساخت سکونتگاه های روستایی هستند.
۶۲.

ارزیابی سازگاری کاربری زمین در نواحی روستایی از نظر مطلوبیت موقعیت مکانی (مورد مطالعه: شهرستان بینالود)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کاربری اراضی ارزیابی کیفی مطلوبیت شهرستان بینالود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۳۰۲
تحلیل ماتریس مطلوبیت کاربری اراضی براساس معیارهای انسانی و طبیعی در فضاهای سکونتی از ضرورت ها و مسائلی است که برنامه ریزان در نواحی شهری و روستایی در تصمیم گیری و استقرار فعالیت ها در عرصه های جغرافیایی از نظر دسترسی به شبکه ارتباطی، موقعیت مرکزی، وضعیت بو، هوا، صدا و ... یاری می نماید و نقطه عطفی برای چگونگی استفاده بهینه از منابع به شمار می رود. هدف تحقیق حاضر شناخت سطح مطلوبیت کاربری های موجود در نواحی روستایی شهرستان بینالود است. در این مطالعه 14 گروه کاربری با 52 زیرکاربری زمین، از لحاظ ماتریس های 8 گانه موقعیت مرکزی، دسترسی به شبکه ارتباطی، بو، دسترسی به تاسیسات و تجهیزات، شیب، هوا، صدا و دید مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش حاضر از نظر روش توصیفی-تحلیلی است و جمع آوری داده ها به روش میدانی توسط 48 نفر از خبرگان محلی در 8 روستا تکمیل گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد بر اساس طیف چهار گزینه ای (4: کاملامطلوب و 1: کاملا نامطلوب) کاربری های نانوایی با میانگین 99/3 و سالن ورزشی با میانگین 4 بالاترین سازگاری را از نظر مطلوبیت موقعیت مکانی و کاربری آب انبار تاریخی با 38/3 و مساکن مخروبه با 40/3 پائینترین سازگاری را از نظر مطلوبیت به خود اختصاص داده اند. همچنین میانگین مطلوبیت کاربری زمین در روستای زشک 74/3، در روستای دهنو 82/3، در روستای جاغرق 78/3، در روستای ابرده علیا 89/3، در روستای نوچاه برابر با 92/3، در روستای حصارگلستان 76/3، در روستای حصارسرخ 79/3 و در نهایت در روستای ویرانی میزان مطلوبیت 80/3 به دست آمده است. نتایج نشان می دهد که علی رغم وقوع تغییرات گسترده کاربری اراضی در خارج از بافت روستاهای مورد بررسی، میزان سازگاری کاربری اراضی در درون بافت روستایی از نظر مطلوبیت موقعیت مکانی از درجه ای بالا یعنی 81/3 برخوردار است.
۶۳.

نقش عوامل مکانی- فضایی در توسعه گردشگری مذهبی سکونتگاه های روستایی (مورد مطالعه: حوزه نفوذ گردشگاهی کلان شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عوامل مکانی - فضایی گردشگری مذهبی نواحی روستایی حوزه نفوذ کلان شهر مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳ تعداد دانلود : ۲۲۰
بر مبنای اصول علم جغرافیا، بین دو عنصر مهم مکان - فضا و کارکردهای انسانی اثرات متقابل رو به تزایدی حکمفرما است. در واقع، ادراک انسان از شرایط محیطی بر تصمیمات و رفتارهای او اثرگذار می باشد. تحقق رفتارها موجب خلق شرایط جدیدی خواهد بود که تصویری نو از محیط به نسل حاضر و آینده ارائه می کند. وظیفه بسیاری از علوم دخیل در برنامه ریزی توسعه، کمک به ایجاد شرایط مکانی- فضایی مطلوب برآمده از تلاشی منسجم ، هم افزا و مکمل است. در این میان، علم جغرافیا توانسته است به دلیل اشراف نسبی بر شرایط و مسائل محیطی، نقش مفیدی ایفاء نماید، به ویژه در زمینه توسعه گردشگری که در جهان امروز به دلیل ابعاد و اثرات مکانی- فضایی روبه گسترش آن، از اهمیت زیادی برخوردار شده است. تحقیق حاضر به بررسی نقش عوامل مکانی- فضایی بر توسعه گردشگری مذهبی در نواحی روستایی کلان شهر مشهد با هدف کاربردی و در قالب روش توصیفی– تحلیلی پرداخته است. متغیر وابسته تحقیق، (گردشگری مذهبی) متشکل از 9 مؤلفه و متغیر مستقل، (عوامل مکانی- فضایی) شامل 7 مؤلفه به تفکیک عوامل تغییرپذیر و تغییرناپذیر هستند. پس از کاربرد الگوی راپرت برای تعیین حوزه نفوذ گردشگری مشهد 10 روستا به عنوان نمونه انتخاب گردید و حجم نمونه طبق فرمول کوکران 196 نفر تعیین شد. واحد تحلیل پژوهش، "روستا" و اطلاعات به دست آمده از ابزار پرسشنامه با استفاده از روش های تحلیل آماری در نرم افزار SPSS مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته ها نشان می دهد که با بهبود عوامل مکانی- فضایی، خصوصاً عوامل تغییرپذیر شاهد توسعه بیشتر گردشگری مذهبی به میزان 0.82 خواهیم بود. با توجه به نتایج تحقیق توسعه عوامل تغییر پذیری مانند کیفیت راههای دسترسی به بقاع متبرکه و خدمات بر توسعه گردشگری مذهبی اثرگذار است.
۶۴.

ارزیابی آسیب پذیری کالبدی مساکن خانوارهای روستایی در برابر سیل؛ مطالعه موردی: شهرستان درگز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری مسکن روستایی سیلاب شهرستان درگز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۲۲۱
ایران چهارمین کشور سیل خیز جهان ازنظر آسیب پذیری در مواجهه با سیل است و استان خراسان رضوی هم که در شمال شرق ایران واقع شده است در خطر نسبی بالای سیل قرار دارد و سالانه شاهد وارد آمدن خسارات ناشی از سیل در این استان هستیم. به طوری که این استان در تعداد حوادث سیل، رتبه اول و در خسارت ها رتبه سوم و در تلفات جانی رتبه ششم را در کشور دارا است، لذا سیل سالانه موجبات وارد آمدن خسارات فراوانی به روستائیان به ویژه در بخش مسکونی می گردد. پژوهش حاضر آسیب پذیری کالبدی مساکن خانوارهای روستایی شهرستان درگز در مواجهه با سیل را موردبررسی قرار می دهد. روش تحقیق، در این پژوهش توصیفی تحلیلی و مبتنی بر پیمایش میدانی است. سازه آسیب پذیری مسکن در 6 مؤلفه جسم، محتوا، روبنا، زیربنا، فضای معیشتی، تأسیسات و تجهیزات به کمک 18 شاخص در طیف لیکرت کمی شده است. پایایی پرسش نامه محقق ساخته نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 96/0 و مطلوب ارزیابی گردید. در این مطالعه، از میان تمام روستاهای درگیر سیل، در سطح شهرستان، تعداد 9 روستا که از بیشترین آسیب پذیری در مواجهه با سیل در سطح شهرستان درگز برخوردار بودند به عنوان نمونه انتخاب شدند. به طور مجموع این روستاها دارای 1514 واحد مسکونی هستند که به کمک فرمول کوکران 225 واحد از میانشان به عنوان نمونه تعیین گردید. در انتها بعد از بررسی ها، نتایج نشان داد از میان مؤلفه های موردبررسی، میانگین آسیب پذیری زیربنا یا فونداسیون با عدد 55/2، بیشتر از سایر مؤلفه ها است. اگرچه میزان آسیب پذیری کالبدی مساکن خانوارهای روستایی شهرستان درگز در مواجهه با سیل با میانگین 16/2 کمتر از میانه نظری و در حد کم تا متوسط ارزیابی شده است، اما میزان خسارت واردشده به 38 خانوار موردبررسی، بالای 50 درصد است که رقم پایینی نیست. ﺑ ﺎﺗﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ایﻨکﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ کﺎﻣﻞ از ﺧﻄﺮ ﺳیﻼب امکان پذیر نیست، زی ﺴﺘﻦ در کﻨ ﺎر ﺳ یﻼب و اﻋﻤ ﺎل سیاست های مناسب برای کاهش آسیب پذیری مسکن اﻣﺮی ﺿﺮوری اﺳﺖ.
۶۵.

واکاوی اندیشه ها و پیش فرض های فلسفی ساخت شکنانه علی حرب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پیش فرض های فلسفی ساخت شکنی علی حرب منطق تحویلی عقل گردشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۶۸
نحوه خوانش متون دینی و برداشت های گوناگون از آن از دغدغه های اندیشمندان فلسفه دین محسوب می شود. در این میان، برخی با بهره گیری از نظریه های جدید زبان شناسی در پی ارائه روشی نو در فهم متون دینی شده اند. چنان که عبور از دیدگاه های پدیدارشناسانه و ساختارگرایانه و باور به اندیشه های ساخت شکنانه یکی از تازه ترین راهکارهای موجود در فهم دین محسوب می شود. بر پایه این دیدگاه، هر دالّ می تواند مدلول های گوناگونی داشته باشد و دستیابی به یک فهم قطعی و ثابت از متون، امری غیر ممکن است. این پژوهش با روش تحلیلی- اسنادی به واکاوی اندیشه ها و پیش فرض های  فلسفی علی حرب از اندیشمندان ساخت شکن لبنانی پرداخته است که رودیکرد فلسفی وی بیشتر متأثر از ژاک دریدا فیلسوف فرانسوی می باشد. حرب در سیر فلسفی خود و پس از بهره مندی از اندیشه های فلسفی غرب و همچنین برخی متفکران عرب، تلاش کرده با در هم آمیختن برخی دستاوردهای اندیشه غربی و سنت بومی، راه خروجی برای تقابل جهان اسلام و غرب بیابد. وی در این راه نهایتاً به ارائه راه حل هایی تحت عنوان منطق تحویلی و عقل گردشی می پردازد که در این پژوهش به تبیین و تحلیل آنها پرداخته شده است.
۶۶.

ارزیابی عملکرد دهیاران در فرایند توسعه پایدار روستایی از دیدگاه روستائیان. مورد مطالعه: بخش طرقبه شهرستان بینالود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دهیاران توسعه پایدار روستایی بخش طرقبه شهرستان بینالود ارزیابی عملکرد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۱۷۸
دهیاری به عنوان بازوی اجرایی دولت نقش مهمی در اجرا، نظارت و سازماندهی برنامه های توسعه در راستای دستیابی به سطحی مطلوب از توسعه پایدار روستایی دارد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی نقش دهیار در فرایند توسعه پایدار روستایی صورت پذیرفته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی است. گردآوری اطلاعات با استفاده از روش های کتابخانه ای و پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق سرپرستان 251 خانوار روستایی در 10 روستای دارای دهیاری در بخش طرقبه شهرستان بینالود است. به منظور ارزیابی عملکرد دهیار در توسعه پایدار روستایی از 49 شاخص در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی منطبق بر 48 بند وظیفه محوله به دهیار استفاده شد. طیف مورد سنجش در پرسشنامه لیکرت بوده است. پس از ورود اطلاعات به نرم افزارSPSS، با استفاده از آزمون های مختلف آماری به تحلیل اطلاعات مبادرت گردید. آلفای کرونباخ برای 49 شاخص برابر 089 به دست آمد که نشان دهنده پایایی قابل قبول پرسشنامه تحقیق است. آزمون فرضیات با استفاده از تی استیودنت تک نمونه ای و تحلیل خوشه ای انجام شد. نتایج آزمون تی نشان می دهد که عملکرد دهیاران در هر سه بعد توسعه پایدار پائین تر از سطح متوسط ارزیابی شده است. همچنین میانگین عملکرد دهیار در توسعه پایدار روستایی 1.93 به دست آمده که در حد ضعیف ارزیابی شده است. با توجه به یافته ها، راهکارهایی شامل: بازنگری در وظایف دهیاری ها، ارائه گزارش و اطلاع رسانی به روستاییان، تشکیل گروه های مختلف محلی، اجرای طرح های درآمدزا، افزایش آگاهی اجتماعات روستایی و غیره پیشنهاد شده است. کلیدواژه ها: دهیاران ، توسعه پایدار روستایی، بخش طرقبه، شهرستان بینالود، ارزیابی عملکرد
۶۷.

شکاف های توسعه ای، مانعی در تحقق امنیت پایدار در نواحی مرزی (نمونه موردی شهرستان مرزی تایباد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهرستان تایباد عدم تعادل فضایی امنیت پایدار توسعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۲۴۰
امنیت با توسعه یافتگی رابطه مستقیمی دارد. نواحی مرزی اهمیتی کلیدی در برقراری امنیت پایدار کشور دارند. لذا شناسایی اختلافات فضایی-جغرافیایی، توسعه در نواحی مرزی که موجب بی عدالتی در این مناطق و ایجاد چالشهای امنیتی شده اندضروری است. از این رو هدف پژوهش شناسایی شکاف توسعه مناطق مرزی شهرستان تایباد به عنوان مانعی در دستیابی به امنیت پایدار در شهرستان های مرزی می باشد. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است و اطلاعات مورد نیاز به روش اسنادی گردآوری گردیده است. محدوده جغرافیایی مورد مطالعه شهرستان تایباد و واحد تحلیل دهستان های این شهرستان است. به منظور شناسایی درجه توسعه از تکنیک تاپسیس و تکنیک وایکور و به منظور کمی نمودن شکاف های توسعه ای از شاخص Cv استفاده شد. در این مطالعه درجه توسعه به کمک 51 شاخص به تفکیک 9 بعد کمی گردید. نرم افزارهای مورد استفاده Excel و Arc Gis بوده است.یافته های تحقیق نشان داد دهستان کرات در تکنیک تاپسیس با di=0.23 و وایکور با di=0.23 برخوردارترین دهستان شهرستان می باشد. همچنین ضریب تغییرات سطح توسعه در مدل تاپسیس 0.4 و در مدل ویکور 0.5 است که بیانگر وجود شکاف توسعه ای در سطح دهستان های شهرستان است. از این رو سازمان فضایی در این شهرستان نابسامان بوده و یافته های پژوهش حاکی از عدم تعادل فضایی در سطح دهستان های شهرستان تایباد به لحاظ سطح توسعه است و این نکته می تواند امنیت پایدار را در این منطقه را با مشکل مواجه نماید زیرا مناطق دارای شاخص های بالای توسعه از ضرایب امنیتی بالاتری نسبت به مناطق توسعه نیافته تر برخوردارند.
۶۸.

تأثیر لمس درمانی و آرمیدگی عضلانی بر اضطراب امتحان و فعالیت امواج مغزی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: لمس درمانی آرمیدگی عضلانی اضطراب امتحان امواج مغزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۵۹
هدف از پ ژوهش حاضر بررسی تأثیر لمس درمانی و آرمیدگی عضلانی بر اضطراب امتحان و امواج مغزی دانشجویان دانشگاه تربیت معلم تهران بود. جامعه آماری این تحقیق شامل دانشجویان داوطلب شاغل به تحصیل این دانشگاه در سال تحصیلی 88-87 بود. جهت انتخاب نمونه مورد مطالعه، از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است. حجم نمونه شامل 40 نفر (10 نفر گروه لمس درمانی، 10 نفر گروه آرمیدگی عضلانی، 10 نفر گروه کنترل دارای اضطراب امتحان و 10 نفر گروه کنترل عادی) بود. این افراد پس از تشخیص بر اساس نمرات مقیاس اضطراب امتحان ساراسون، به صورت تصادفی در گروه های آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش، مقیاس اضطراب امتحان ساراسون و دستگاه موج نگار مغزی بود. برای آزمون فرضیه های پژوهش از یک طرح شبه آزمایشی پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. به منظور بررسی و تحلیل فرضیه های پژوهش، از آزمون تحلیل واریانس نمرات اختلافی استفاده شد. نتایج نشان داد بین گروه آرمیدگی عضلانی و گروه کنترل در متغیرهای اضطراب امتحان و فعالیت امواج مغزی تفاوت معناداری وجود داشته است، در حالی که تفاوت میان گروه لمس درمانی و گروه کنترل معنادار نبوده است. به عبارتی روش لمس درمانی نتوانسته است اضطراب امتحان آزمودنی ها را به طور معناداری کاهش دهد و بر فعالیت مغزی آزمودنی ها تأثیر معناداری داشته باشد، در حالی که روش آرمیدگی عضلانی اضطراب امتحان آزمودنی ها را به طور معناداری کاهش داد، و همچنین موجب افزایش فعالیت موج مغزی تتا شده است. بنابراین از آنجا که روش آرمیدگی عضلانی در کنترل و کاهش اضطراب امتحان و نشانه های جسمانی ناشی از آن مؤثر بوده است، از این روش درمانی می توان در کاهش اضطراب امتحان بهره برد.
۶۹.

سنجش میزان اثرگذاری تنوع فعالیت های اقتصادی بر پایداری توسعه روستایی (مطالعه موردی: دهستان پیوه ژن شهرستان مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تنوع فعالیت های اقتصادی توسعه پایدار روستایی دهستان پیوه ژن شهرستان مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۷۷
مقدمه: یکی از مهمترین استراتژی های ارائه شده در چارچوب الگوی توسعه پایدار روستایی، تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی است، به نظر می رسد تنوع فعالیت های اقتصادی زمینه را برای کاهش اثرات منفی ناشی از ناپایداری در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی فراهم می آورد و در تحقق توسعه پایدار روستایی موثر است. هدف:  با توجه به وجود ناپایداری های متعدد در ابعاد مختلف در نواحی روستایی، مطالعه حاضر به بررسی میزان اثرگذاری تنوع فعالیت های اقتصادی بر پایداری سکونتگاههای روستایی می پردازد. روش شناسی : روش تحقیق با توجه به ماهیت کار، توصیفی - تحلیلی مبتنی بر روش های میدانی و اسنادی بوده است.. متغیر وابسته «توسعه پایدار روستایی» در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی و متغیر مستقل «تنوع فعالیت های اقتصادی» است که به تفکیک بخش های کشاورزی و غیرکشاورزی مورد بررسی قرار گرفت. مقیاس کلیه شاخص ها و متغیرهای تحقیق نسبی است. داده های مورد بررسی به کمک پرسشنامه خبرگان محلی  (دهیار و اعضای شورای اسلامی روستا) در 21 روستای بالای صد نفر کمی گردید.  قلمرو جغرافیایی منطبق بر کلیه سکونتگاه های روستایی دهستان پیوه ژن در بخش احمدآباد شهرستان مشهد است. یافته ها: نتایج نشان داد تنوع فعالیت های اقتصادی غیرزراعی به معنای واقعی در نواحی روستایی ایجاد نشده و تنها 27.8 درصد شاغلین روستایی در مشاغل غیرزراعی مشغول به فعالیت هستند. به همین دلیل در مدل رگرسیونی تنوع فعالیت های غیرکشاورزی از مدل خارج و تنوع فعالیت های کشاورزی در مدل باقی ماند. در این آزمون تنوع فعالیتهای کشاورزی بر توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی موثر بوده است به طوری که با افزایش یک واحد انحراف استاندارد در متغیر تنوع فعالیتهای کشاورزی، توسعه پایدار به اندازه 0.43 افزایش یافته است . نتیجه گیری: با توجه به اهمیت و نقش فعالیت های غیرزراعی، توسعه فرصت های شغلی در بخش صنعت و خدمات به منظور حصول پایداری در ابعاد مختلف در نواحی روستایی ضروری است.
۷۰.

تبیین الگوی روابط اقتصادی روستا-شهری در شهرستان خرم آباد با تاکید بر کشاورزی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روابط روستاشهری پیوندهای اقتصادی خرم آباد تجزیه واریانس یک طرفه پیوندهای کشاورزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۳ تعداد دانلود : ۱۸۸
از جمله جریانات عمده میان سکونتگاه های شهری و روستایی روابط اقتصادی در زمینه کشاورزی است که با انتقال محصولات تولید شده به بازار شهری صورت می گیرد و بدنبال خود، سایر جریانات موجود(نیروی کاری، افراد،سرمایه و...) را تحت تاثیر قرار می دهد. جریان های فضایی بین شهر و روستا در گذر زمان از عوامل کلیدی در تحولات فضایی سکونتگاه های روستایی استاین روابط اگر به صورت مکمل باشد به عملکردهای دو سویه منجر می شود و می تواند زمینه ساز توسعه روستایی شود. بر این اساس هدف مقاله حاضر تبیین الگوی روابط اقتصادی روستا-شهری در شهرستان خرم آباد با تاکید بر کشاورزی است. روش تحقیق توصیفی -تحلیلی و اطلاعات از طریق روش اسنادی و میدانی جمع آوری شده است واحد تحلیل کشاورزان روستاهای نمونه شهرستان خرم آباد بوده است. در این مطالعه 22 روستا با استفاده از طبقه بندی تخصیص یافته انتخاب و در هر یک از آنها، روابط اقتصادی 383 خانوار کشاورزی روستایی به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه به منظور تبیین الگوی روابط اقتصادی روستا-شهری از 5 مولفه اصلی و 41 گویه استفاده شد. داده ها در نرم افزار SPSS به کمک آنالیز تحلیل واریانس یک طرفه بررسی شد. یافته های پژوهش نشان داد در اغلب مولفه ها روابط اقتصادی روستا-شهری در شهرستان خرم آباد عمدتا با شهر خرم آباد بوده و الگوی روابط اقتصادی روستا-شهری در زمینه کشاورزی نوع ویژه ای از"روابط سلطه" با ماهیت "استثماری" از سوی شهر خرم آباد بر نواحی روستایی را نشان می دهد. در واقع روابط اقتصادی موجود به پیوندهای مکمل روستا-شهری منجر نشده و در حد انگلی و با سلطه شهر خرم آباد و به نفع شهر برقرار است.
۷۱.

تحلیل چالش های توسعه بیمه محصولات کشاورزی در بین بهره برداران خرد (مورد مطالعه: دهستان سرجام، مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بیمه محصولات کشاورزی کشاورزان خرده پا دهستان سرجام شهرستان مشهد پایداری بیمه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۶۸
اگرچه مخاطرات طبیعی، اجتماعی و اقتصادی و شخصی در تولید محصولات کشاورزی امری اجتناب ناپذیر است، اما مدیریت پذیر است. تولیدکنندگان و سیاستگذاران اقتصادی در جوامع مختلف به منظور مدیریت و کاهش ریسک در قبال خسارت های ناشی از سوانح طبیعی و حوادث قهری استراتژی های متفاوتی از جمله بیمه محصولات کشاورزی را به کار گرفته اند. با این حال استقبال کشاورزان از بیمه محصولات کشاورزی در کشور پائین است. از این رو پژوهش حاضر به شناسایی چالش های عمده پیش روی توسعه بیمه محصولات کشاورزی در بین بهره برداران خرد می پردازد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. در این مطالعه به کمک مطالعات اسنادی و اکتشافی گسترده 23 چالش پیش روی توسعه بیمه محصولات کشاورزی شناسایی و به کمک160 نفر از کشاورزان خرده پا و بر اساس طیف لیکرت مورد ارزیابی قرار گرفت. عوامل شناسایی شده با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی در نرم افزار SPSS ذیل 7 عامل اصلی با 67 درصد واریانس تبیین شده قرار گرفت. بر این اساس مهمترین چالش های پیش روی توسعه بیمه محصولات کشاورزی از دیدگاه کشاورزان خرد به ترتیب: «وجود ساختار نامطلوب در زمینه بیمه محصولات کشاورزی» با 3/24 درصد، «نارضایتی کشاورزان از عملکرد صندوق بیمه محصولات کشاورزی» با 12.1 درصد و «فقدان فضای رقابتی در عرصه بیمه محصولات کشاورزی» با 3/8 درصد واریانس تبیین شده است. لذا تغییرات ساختاری در بخش بیمه محصولات کشاورزی و سیاست گذاری مناسب و نظارت دقیق از سوی دولت در این زمینه می تواند راه گشا باشد.
۷۲.

ارائه الگوی مطلوب مدیریت یکپارچه حوضه های آبخیز و نقش آن در توسعه پایدار اقتصاد روستایی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز داورزن)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مدیریت یکپارچه حوضه آبخیز توسعه پایدار اقتصاد روستایی داورزن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۲۵۵
امروزه مدیریت منابع در پهنه های زیستی یکی از چالش های اصلی سازمانی – اجتماعی می باشد که موفقیت آن زیر نفوذ عوامل و سازه های بسیاری قرار دارد. لذا تلاش برای طراحی الگوی جامع و یکپارچه برای حوضه های آبخیز به گونه ای که تمامی این سازه ها و رفتار آن ها قابل پیش بینی و هدایت باشند یکی از اهداف و برنامه های سازمان های متولی در این امر است. هدف پژوهش حاضر، ارائه الگوی مطلوب مدیریت یکپارچه و نقش آن در توسعه پایدار روستایی در حوضه آبخیز داورزن می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. بنابراین، ابتدا به شناخت وضع موجود و چالش های اثرگذار بر توسعه یکپارچه حوضه آبخیز داورزن به عنوان متغیرهای وابسته پرداخته شد. سپس با استفاده از پیشران های مدیریت حوضه آبخیز به عنوان متغیرهای مستقل شناسایی شدند. از ﻣﺪل معادلات ساختاری(SEM) در قالب نرم افزار SMART PLS برای تحلیل یافته ها استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل 60 نفر از کارشناسان اجرایی شامل مدیران روستایی و متخصصان این حوزه می باشد. نتایج بدست آمده نشان می دهد که مولفه مشکلات سیاست گذاری با ضریب 0.743 بیشترین ضریب را در بروز چالش های حوضه آبخیز داورزن دارا می باشد و در زمینه ضعف توسعه روستایی نیز مؤلفه اقتصادی با ضریب 0.607 بیشترین تاثیر را داشته است.
۷۳.

راهبردهای اجرایی کاهش تغییر کاربری اراضی کشاورزی (مطالعه موردی: شهرستان بینالود)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۲۱۱
مقدمه: موضوع کاربری زمین طی چند سال گذشته به دلیل درک تأثیر تغییر کاربری زمین بر عملکرد سامانه زمین بسیار مورد توجه قرار گرفته تاجایی که امروزه مسأله تغییر کاربری اراضی از مهم ترین چالش ها در نظام مدیریت منابع طبیعی و انسانی محسوب می شود. هدف پژوهش: بر این اساس پژوهش حاضر در تلاش است به کمک ابزارهای برنامه ریزی استراتژیک، راهبردهای اجرایی مطلوب به منظور کاهش تغییر کاربری اراضی کشاورزی را شناسایی و ارائه نماید. روش شناسی تحقیق: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و از دو ابزار SWOT-QSPM استفاده گردیده است. از مجموع 14روستای شهرستان بینالود که طی سال های اخیر دارای تغییرکاربری غیرمجاز کشاورزی بوده اند، 8 روستای بالای 100 مورد تغییر کاربری اراضی، به عنوان نمونه انتخاب گردید. واحد تحلیل خبرگان روستایی آشنا به محیط داخلی و خارجی در ارتباط با موضوع تحقیق و روش نمونه گیری گلوله برفی بوده است. قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه در این پژوهش روستاهایی که دارای بیش ترین مقدار تغییر کاربری اراضی در شهرستان بینالود، واقع در استان خراسان رضوی بودند. یافته ها و بحث: براساس مطالعات اکتشافی، 18 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیت و 29 نقطه ضعف و تهدید به عنوان محدودیت و تنگنا پیش روی تغییر کاربری اراضی کشاورزی شهرستان بینالود شناسایی گردید و نظرات سه گروه خبره و مطلع محلی در قالب پرسشنامه در مورد عوامل داخلی و خارجی شناسایی شده، در طیف لیکرت سوال گردید. نتایج تحقیق نشان داد که در ماتریس SWOT با توجه به امتیاز 242/2=IFE و 769/2=EFE، به منظور کاهش تغییر کاربری اراضی کشاورزی، راهبردهای محافظه کارانه (حداکثر-حداقل) بهینه شناخته شد. در ادامه 6 راهبرد شناسایی شده به کمک ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی(QSPM)، اولویت بندی گردید. نتایج: در این زمینه مهمترین راهبرد «ساماندهی به ساخت و سازهای بی رویه و غیراصولی با اجرای برنامه های نظارتی دولتی » با امتیاز 1.211 شناسایی گردید. لذا ضروری است تغییرات کاربری زمین، توسط مدیریت صحیح زمین کنترل گردد.
۷۴.

مقایسه تطبیقی روابط عملکردی روستائیان با شهرهای هرسین و کرمانشاه. مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان هرسین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سکونتگاههای روستایی بخش مرکزی شهرستان هرسین شهر کرمانشاه شهر هرسین روابط عملکردی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳ تعداد دانلود : ۱۹۹
بحث و بررسی در زمینه روابط شهر و روستا جایگاه ویژه ای در نظریه و برنامه ریزی توسعه در سطوح ملی، منطقه ای و محلی دارد زیرا گستره و عمق روابط شهرهای کوچک با روستاهای پیرامون بر تحولات فضاهای مختلف جغرافیایی بسیار موثر است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل روابط عملکردی روستائیان بخش مرکزی شهرستان هرسین با دو نقطه شهری هرسین و کرمانشاه انجام پذیرفته است. منظور از روابط عملکردی، پیوندهای حاکم بر جریان های روستا به شهر و شهر به روستا است که در زمینه های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی با رویکرد تطبیقی است، واحد تحلیل 14روستا در بخش مرکزی شهرستان هرسین استان کرمانشاه است. در تحقیق حاضر روابط عملکردی 229 خانوار روستایی با شهر کوچک هرسین و شهر کرمانشاه به تفکیک 4 بعد اقتصادی، خدماتی، اجتماعی و فرهنگی و مبادله ای ذیل 26 متغیر با 41 شاخص در ارتباط با دو شهر هرسین و کرمانشاه با مقیاس عمدتاً رتبه ای کمی گردید. آلفای کرونباخ 0.86 بیانگر پایایی نسبتاً مطلوب ابزار تحقیق می باشد. نتایج حاصل از آزمون Paird Sample T test نشان می دهد که تفاوت معنی داری بین روابط عملکردی روستائیان با دو شهر هرسین و کرمانشاه وجود دارد به طوری که روابط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و مبادله ای روستائیان با شهر هرسین به ترتیب با 2.34، 2.68 و 2.38 بیشتر از کرمانشاه به ترتیب با 1.62، 2.41 و 1.50 است. در بعد خدماتی روابط روستائیان با شهر کرمانشاه با 1.89 بیشتر از شهر هرسین با 1.86 است. در مجموع روابط عملکردی روستائیان با شهر هرسین با میانگین 2.37 گسترده تر از روابط روستائیان با شهر کرمانشاه با میانگین 1.86 است. در واقع روستائیان با شهر کوچک هرسین در تمامی زمینه های مورد بررسی به جز خدمات بهداشتی-درمانی روابط گسترده تری نسبت به شهر کرمانشاه دارند.
۷۵.

استراتژی های تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی نواحی روستایی در معرض خشکسالی(مطالعه موردی: شهرستان چناران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهرستان چناران تاب آوری آسیب پذیری خشکسالی تنوع فعالیت های اقتصادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۹۲
در ایران خشکسالی عامل اصلی شکل گیری بحران آب است. از سوی دیگر بررسی ساختار اقتصادی نواحی روستایی کشور نشان می دهد کشاورزی محور اساسی تأمین معیشت و تنها رکن اقتصاد روستا محسوب می شود هرچند چنین ساختاری در گذشته با توجه به اقتصاد بسته و ویژگی های روستا و روستائیان قابلیّت دوام داشت ولی با بروز ناپایداری در زمینه های مختلف ازجمله بروز خشکسالی مشکل بتواند آسیب پذیری خانوارهای کشاورز روستایی را در برابر تکانه های بیرونی کاهش دهد. بر این اساس مطالعه حاضر به شناسایی استراتژی های تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی در نواحی روستایی در معرض خشکسالی می پردازد. روش تحقیق از نظر ساختار، توصیفی- تحلیلی و از نظر ماهیت، کاربردی است. جامعه آماری 133 آبادی دارای بیش از 20 خانوار بوده است که بر اساس فرمول تعیین حجم نمونه 15 آبادی به عنوان نمونه انتخاب و ابزار پژوهش به کمک 46 خبره محلی تکمیل گردید. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک دو ابزار مدیریت استراتژیک SWOT-QSPM انجام شد. بر اساس مطالعات اکتشافی، 19 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیت و 27 نقطه ضعف و تهدید به عنوان محدودیت پیش روی تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی نواحی روستایی در معرض خشکسالی، شناسایی گردید. نتایج نشان داد؛ با توجه به امتیازات بدست آمده از ماتریس IFE=2.99 و EFE= 3.24 به منظور تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی نواحی روستایی در معرض خشکسالی، راهبردهای تهاجمی(حداکثر/حداکثر) بهینه است. بر اساس ماتریس QSPM راهبرد «تلاش جهت توسعه و گسترش فعالیت های بخش صنعت (صنایع کوچک تبدیلی و تکمیلی) با تکیه بر مواد خام کشاورزی و دامی در روستا» در اولویت قرار دارد. با توجه به اینکه تنوع فعالیت های اقتصادی پایداری معیشت را در نواحی روستایی درپی دارد، سیاستمداران و برنامه ریزان حوزه روستایی می توانند با اتخاذ راهبردهای مناسب با هر منطقه «تنوع بخشی فعالیت ها» خصوصاً در بخش غیرزراعی را تسریع بخشند.
۷۶.

ادراک اساتید زن از حضور در موسسه آموزشی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران مرکز بوشهر

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۱۶۴
مقدمه و هدف : امروزه حضور زنان در اجتماع و در نقش های مختلف بیش از گذشته بوده و ثابت کرده اند که می توانند در پیشبرد اهداف بسیار تاثیر گذار باشند. در این میان حضور آنان در محیط های عموما مردانه چشمگیر شده است و در کنار محدودیت هایی که با آن مواجه هستند توانسته اند به خوبی از پس نقش های خود برآیند. هدف اصلی این پژوهش، ادراک اساتید زن از حضور در موسسه آموزشی کشتیرانی به عنوان یک محیط آموزشی تک جنسیتی می باشد. روش شناسی پژوهش : پژوهش حاضر با استفاده از روش کیفی با راهبرد مورد پژوهی و با استفاده از تحلیل مضمون انجام شده است . جامعه پژوهش همه اساتید زن موسسه آموزشی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران مرکز بوشهر، شامل 12 نفر  بود. در این راستا مصاحبه عمیق نیمه ساختمند در ارتباط با ادراک آن ها از حضور در این مجموعه به عمل آمد. یافته ها : بر اساس یافته های به دست آمده، شبکه مضامین ادراک اساتید زن از حضور در موسسه آموزشی کشتیرانی،شامل پنج بُعد روانشناختی، سیستم و سازمان، بار فرهنگی، مالی واقتصادی و تاثیرگذاری بر جامعه بانوان می باشد که هر یک نیز دارای مؤلفه های گوناگون بودند.   بحث و نتیجه گیری : یافته های این مطالعه می تواند در کاهش چالش های پیش روی اساتید زن در موسسه آموزشی کشتیرانی و سایر مراکز تک جنسیتی موثر باشد. فراهم کردن بستر مناسب وفرهنگ سازی در کنار اعتماد به نفس و انگیزه بالای زنان می تواند محیط مناسبی را برای پذیرش و فعالیت آنان مهیا کند.
۷۷.

تدوین استراتژی هایﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزی روان ﺷﻨﺎﺧﺘی زﻧﺎن روﺳﺘﺎیی با استفاده از ابزارهای مدیریت استراتژیک SWOT-QSPM(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بخش طرقبه توانمندسازی روان شناختی زنان روستایی شهرستان بینالود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۴۲
توانمندسازی حلقه اتصال زن و توسعه به شمار می رود و ارتباط تنگاتنگی با بهبود مستمر، ارتقای صلاحیت، تغییر در رفتار و بهبود عملکرد زنان دارد و بخشی از تثبیت زبان توسعه محسوب می شود. از آنجا که هسته و کانون بحث توانمندسازی در توانایی زنان برای کنترل سرنوشت خود قرار دارد (توانمندی روان شناختی)، مقاله حاضر به شناسایی و اولویت بندی راهبردهای توانمندسازی روان شناختی زنان در نواحی روستایی می پردازد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و از نوع مطالعات کاربردی توسعه ای است. گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز به شیوه اسنادی و میدانی بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک ابزارهای مدیریت استراتژیک SWOT-QSPM انجام گرفت. در این پژوهش، 142زن روستایی در بخش طرقبه شهرستان بینالود در تکمیل پرسش نامه به صورت داوطلبانه مشارکت داشته اند. در ماتریس SWOT، با توجه به امتیاز نهایی در 79 / 1=IFE و در60 / 2=EFE، به منظور توانمندسازی روان شناختی زنان روستایی، راهبردهای تدافعی (حداقل حداقل) بهینه شناخته شد. در بین ده راهبرد تدافعی ارائه شده به کمک ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM)، مهم ترین راهبرد «شناسایی عوامل بازدارنده و تسهیل کننده توانمندسازی روانی زنان روستایی و تلاش برای رفع موانع پیش رو» با امتیاز 176 / 1 و دومین راهبرد «برگزاری کارگاه های آموزشی مختلف در راستای توانمندسازی ذهنی زنان روستایی» با امتیاز 256 / 0 و سومین راهبرد «تشویق زنان روستایی به تشکیل تعاونی و تشکل های مختلف زنان (NGO) و حمایت از آن ها» با امتیاز 219 / 0 معرفی شد.
۷۸.

تحلیل چالش های عمده بازاریابی تنباکو در سکونتگاه های روستایی استان خراسان رضوی(مطالعه موردی: دهستان بقمچ، شهرستان چناران)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۷۱
از آنجا که بخش قابل توجهی از مشکلات بخش کشاورزی در مناطق روستایی به زنجیره ارزش و حلقه های انتهایی آن یعنی بازار محصولات کشاورزی مربوط می شود، پژوهش حاضر به شناسایی مهمترین چالش های بازاریابی تنباکو از دیدگاه تنباکوکاران می-پردازد. منطقه مورد مطالعه قطب تولید تنباکو در استان خراسان رضوی، یعنی دهستان بقمچ شهرستان چناران است. روش تحقیق توصیفی و جامعه آماری شامل 512 تنباکوکار است که به کمک فرمول کوکران 110 تنباکوکار به عنوان نمونه تعیین و پاسخگویان به صورت تصادفی انتخاب و در تکمیل پرسشنامه تحقیق مشارکت نمودند. در این تحقیق به کمک مطالعات گسترده اسنادی و مصاحبه با صاحبنظران و تنباکوکاران، 37 چالش اولیه شناسایی و در طیف لیکرت به کمک پرسشنامه سوال گردید. پایایی ابزار تحقیق با 703/0=α و روایی سازه ای آن با 79% واریانس در تحلیل عاملی تاییدی مورد تایید قرارگرفت. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد چالش های شناسایی شده ذیل 10 عامل اصلی با 86/81 درصد واریانس تبیین شده قرار گرفت. «ضعف اطلاعات کشاورزان در زمینه بازاریابی محصول» با 09/17، «عملکرد ضعیف سازمان های متولی» با 66/12 و «ضعف ساختار سازمانی در قیمت گذاری محصول» با 11/9 درصد واریانس به ترتیب سه چالش اساسی بازاریابی تنباکو می باشند. بررسی ها نشان می دهد ده چالش عمده شناسایی شده در بازاریابی تنباکو، موجب استثمار کشاورز در این نظام نامتعادل گردیده است، لذا با توجه به اینکه تنباکو از شرایط متفاوتی به لحاظ قانونی در بحث بازاریابی چه در داخل و چه در خارج از کشور برخوردار است، اتخاذ تدابیری مناسب جهت رفع چالش های ده گانه شناسایی شده در این مطالعه ضروری است.
۷۹.

توزیع و تحلیل فضایی آبادی های در معرض تخلیه در استان خراسان رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تخلیه جمعیتی سکونتگاههای روستایی تحلیل فضایی خودهمبستگی فضایی استان خراسان رضوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹ تعداد دانلود : ۱۹۴
بدون شک عدم توجه به تخلیه جمعیتی آبادی ها می تواند عواقب جبران ناپذیری بر سکونتگاه های انسانی وارد آورد. بررسی و شناخت کمّ وکیف این موضوع می تواند به برنامه ریزان و تصمیم گیران در حوزه برنامه ریزی فضایی در ممانعت از تخلیه کامل جمعیتی سکونتگاه های روستایی کمک شایانی کند. مطالعه حاضر از نوع کاربردی با روش توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری آبادی های کمتر از 100 نفر سکنه در استان خراسان رضوی طی سه دهه (1365 1395) بودند. به منظور بررسی ابعاد فضایی از تحلیل فضایی محلی موران و به منظور بررسی جهت و محدوده پراکنش از تحلیل میانگین مرکزی و توزیع جهت دار استفاده شد. نتایج نشان داد در سرشماری های سال های 1365، 1375، 1385، 1395 به ترتیب 2/92، 1/90، 8/94، 7/79 درصد آبادی های تخلیه شده در دهه قبل جمعیتی کمتر از 100 نفر داشته اند. نتایج تحلیل خودهمبستگی فضایی موران نشان داد الگوی پراکنش آبادی های در معرض تخلیه طی سه دهه خوشه ای است. همچنین، نتایج تحلیل میانگین مرکزی و توزیع جهت دار نشان داد 68 درصد از آبادی هایی که در معرض تخلیه جمعیتی قرار دارند در محدوده بیضی قرار گرفته اند و جز دهه 1365 1375 که جهت توزیع آبادی های در معرض تخلیه شمال غربی جنوب شرقی بوده در سایر مقاطع زمانی، یعنی 1375 1395، شمال شرق جنوب غرب بوده است.
۸۰.

بررسی تاب آوری کالبدی مساکن خانوارهای روستایی در برابر سیل (مطالعه موردی: شهرستان درگز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاب آوری کالبدی مساکن روستایی سیل شهرستان درگز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۱۶۱
مخاطره سیل در ایران سالیانه موجبات وارد آمدن خسارات فراوانی به روستائیان مناطق درگیر به ویژه در بخش مسکن می گردد. به همین دلیل توجه به تاب آوری کالبدی مساکن به دلیل آسیب پذیری بالا در مواجهه با سیل ضروری است. هدف پژوهش ارزیابی میزان تاب آوری کالبدی مناطق روستایی در مواجهه با سیلاب و بررسی عوامل زمینه ای موثر بر آن است. پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی مبتنی بر پیمایش میدانی است. سازه تاب آوری کالبدی مسکن در 5 مولفه تاب آوری مکان، قانونی، سازه ای، کارکردی و تصویرذهنی، به کمک 36 شاخص در طیف لیکرت کمی شد. پس از مطالعات اکتشافی اولیه 9 روستا در سطح شهرستان با بیشترین آسیب پذیری در مواجهه با سیل شناسایی و به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفت. این روستاها در زمان انجام پژوهش در سال 1399 دارای 1514 واحد مسکونی بودند که با استفاده از فرمول کوکران 225 واحد به عنوان نمونه تعیین و به کمک سرپرستان خانوار ساکن در آنها، ابزار پژوهش تکمیل گردید. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ در سازه تاب آوری0.95 و مطلوب ارزیابی شد. نتایج نشان داد میانگین کلیه ابعاد تاب آوری کالبدی مسکن (بجز بُعد قانونی)، و سازه تاب آوری با 2.62 به طور معنی داری پایین تر از میانه نظری و در حد کم تا متوسط ارزیابی شده است. با افزایش سکونت در روستا و افزایش سن مالکین مسکن میزان تاب آوری مسکن با شدت ضعیف کاهش می یابد اما با افزایش سال های تحصیل و درآمد تاب آوری کالبدی مسکن با شدت ضعیف افزایش می یابد. نیز با افزایش قدمت بنا و تعداد طبقات ساختمان تاب آوری کالبدی مسکن به طور معنی داری کاهش می یابد. میانگین تاب آوری کالبدی در مساکن مهندسی ساز 2.99 و بناساز محلی 2.17 است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان