نجلا حریری

مقدمه: با توجه به اهمیت حوزه پزشکی و ترسیم نقشه ها ی علمی در حوزه ها ی مختلف و نظر به اینکه معیارهای تحلیل شبکه ها ی اجتماعی می تواند در تحلیل این نقشه ها موثر واقع شود، هدف پژوهش حاضر تحلیل نقشه علمی پزشکی ایران در سال 2007 با استفاده از معیارهای مرکزیت درجه و مرکزیت بینیّت است. روش کار: در این پژوهش که از انواع مطالعات علم سنجی است، جامعه پژوهش کلیه تولیدات علمی پزشکی ایران در سال 2007 (3967 مدرک) است که در نمایه نامه استنادی علوم منتشر شده است. نقشه ها ی مورد نظر، با استفاده از تکنیک تحلیل هم استنادی مقوله ها ی موضوعی و با کمک نرم افزار ( NWB ) Network Workbench Tool ترسیم شد. یافته ها : بیش از 37 درصد از کل تولیدات علمی ایران در سال 2007 به مقوله ها ی پزشکی و بیشترین تولیدات علمی ایران به پزشکی عمومی و داخلی و بیشترین تعداد استنادهای دریافتی به داروشناسی و داروسازی اختصاص دارد. این دو مقوله موضوعی در کنار بیوشیمی و بیولوژی مولکولی از نظر هر دو شاخص مرکزیت درجه و مرکزیت بینیّت دارای بیشترین رتبه در بین مقوله ها ی موضوعی پزشکی هستند. مقوله ها ی موضوعی پزشکی عمومی و داخلی با بهداشت عمومی، حرفه ای و محیط دارای قوی ترین رابطه هم استنادی هستند. نتیجه گیری: استفاده از شاخص ها ی تحلیل شبکه اجتماعی در تحلیل نقشه ها ی علمی موثر است. مقوله ها ی موضوعی پرتولید و پر استناد، حضور مؤثرتری در نقشه علمی هم استنادی دارند. برنامه ریزی و سیاستگذاری به منظور افزایش کمیت و کیفیت تولیدات علمی در مقوله ها ی موضوعی مختلف به منظور حضور مؤثرتر در نقشه ها ی علمی ضروری است.

هدف این پژوهش بررسی تاثیر ویژگی های شخصیتی کاربران بر قضاوت ربط آنان بود. در پژوهش های مختلف، تاثیر عوامل گوناگون بر قضاوت ربط سنجیده شده، اما در هیچ پژوهشی تا کنون تاثیر عامل شخصیت افراد در بازیابی اطلاعات بررسی نشده است. روش این پژوهش، پیمایشی-تحلیلی بود. جامعه پژوهش شامل 40دانشجوی سال آخر یا فارغ التحصیل کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی بود. جهت سنجش ویژگی های شخصیتی، از پرسشنامه 5عاملی شخصیت استفاده شد که ویژگی های شخصیتی افراد را بر حسب 5 عامل برونگرایی، انعطاف پذیری، توافق پذیری، عصبیت و باوجدان بودن مورد بررسی قرار می دهد. قضاوت ربط نیز توسط جامعه پژوهش در مورد 10رکورد اول بازیابی شده از موتور جستجوی گوگل برای 5کلیدواژه انجام شد و مانعیت جستجوها محاسبه گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که علی رغم کنترل حداکثر متغیرهای مداخله گر در پژوهش توسط پژوهشگر، قضاوت ربط کاربران مشابه یکدیگر نبود و یافته ها حاکی از آن بود که از بین 5 ویژگی شخصیتی بررسی شده، برونگرایی و توافق پذیری، رابطه معنادار و مثبت با قضاوت ربط داشتند و بین قضاوت ربط و ویژگی های شخصیتی انعطاف پذیری، با وجدان بودن و عصبیت، رابطه معناداری مشاهده نشد. به عبارت دیگر، کاربران با ویژگی های شخصیتی برونگرایی و توافق پذیری، مدارک مرتبط بیشتری را نسبت به سایر کاربران بازیابی کردند. به طور کلی برخی ویژگی های شخصیتی کاربران، قضاوت ربط آنان را تحت تاثیر قرار داد. مدیران کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی می توانند با ایجاد شرایط شغلی مناسب برای کارمندان و همچنین فراهم کردن محیط آرام و مناسب برای مراجعان، در بهبود روند جستجو نقش به سزایی داشته باشند.

هدف: هدف از پژوهش حاضر تبیین مفاهیم، چالش ها، و رویکردهای جاری در حوزه میانکنش پذیری نظام های فراداده ای و موتورهای کاوش عمومی وب است. روش : پژوهش حاضر، پژوهشی مفهومی است که با رویکرد تحلیلی-انتقادی، و با تاکید بر پژوهش های انجام شده به عنوان شواهد مرتبط، در راستای تحقق هدف پژوهش گام بر می دارد. بدین منظور، ضمن تقسیم بندی رویکردهای حوزه مورد مطالعه به چهار بخش اصلی، در هر بخش ابتدا بحثی مفهومی بر رویکرد مرتبط و دلایل پیدایش آن ارائه شده است، و سپس مروری تحلیلی و هدفمند بر پژوهش های مرتبط با آن رویکرد انجام می گیرد. در پایان هر بخش با دیدگاه انتقادی، چالش ها و روندهای جاری مرتبط با رویکرد مورد بحث، بررسی می گردند. یافته ها: چهار رویکرد عمده در حوزه میانکنش پذیری نظام های فراداده ای و موتورهای کاوش عمومی وب شناسایی شدند. دلیل پیدایش این رویکردها، متاثر از کاربرد و آزمون اثر بخشی نظام های فراداده ای در افزایش سطح دسترس پذیری اشیای محتوایی وب از طریق موتورهای کاوش عمومی وب است. یافته ها حاکی از آن است که بستر نحوی پیاده سازی نظام های فراداده ای، بر کاربردپذیری آنها در بافت های اطلاعاتی مختلف، امکان پیاده سازی انواع طرح های فراداده ای متناسب با نیازهای جامعه فراهم کننده خدمات اطلاعاتی پیوسته، و افزایش نمایه پذیری، بازیابی پذیری، پیدانمایی، و رتبه بندی اشیای محتوایی وب در موتورهای کاوش عمومی وب بسیار تاثیر گذار است. موتورهای کاوش عمومی وب به دلایل مختلف، نسبت به برچسب ها و فرابرچسب های زبان نشانه گذاری فرامتن (HTML) واکنش نشان می دهند. با این وجود، محدودیت تعداد برچسب ها و فرابرچسب ها، و کارکرد صرفا نمایشی این زبان، کارایی این زبان را در سازماندهی اشیای محتوایی وب، و قابلیت پیاده سازی دیگر طرح های فراداده ای استاندارد را کاهش می دهد. اما زبان نشانه گذاری گسترش پذیر (XML) با ارائه بستری قابل توسعه، علاوه بر فراهم نمودن امکان پیاده سازی تمامی طرح های فراداده ای استاندارد، نمایه پذیری و بازیابی پذیری اشیای محتوایی وب را به سطح کامل می رساند. بنابراین نظام های فراداده ای مبتنی بر این زبان، کارآمدترین ابزار برای دسترس پذیر نمودن اشیای محتوایی وب بوسیله موتورهای کاوش عمومی هستند.

مقدمه: حجم اطلاعات و تصاویر موجود در اینترنت و رشد روز افزون آن، کار جستجوی بهینه ی اطلاعات و به ویژه تصاویر را برای کاربران مشکل کرده است. در بین ابزارهای جستجو، موتورهای کاوش، بیش تر مورد استفاده ی کاربران قرار می گیرند. هدف از تحقیق حاضر، تعیین میزان دقت موتورهای کاوش عمومی و تخصصی پزشکی در بازیابی تصاویر پزشکی ومقایسه ی آن ها بوده است. روش بررسی: تحقیق حاضر، کاربردی و از نوع پیمایشی مقایسه ای بود که در سال 1390 انجام شد. جامعه ی مورد بررسی در این پژوهش، دو موتور کاوش عمومی Yahoo و Google و دو موتور کاوش تخصصی پزشکی OmniMedicalSearch و Trip Database بودند. به منظور تعیین و مقایسه ی میزان دقت بازیابی تصاویر پزشکی در چهار موتور کاوش مورد بررسی، ده کلیدواژه با مشورت متخصصان پزشکی انتخاب و در این موتورهای کاوش مورد جستجو قرار گرفتند. سپس ده نتیجه ی اول هر موتور کاوش استخراج شد و با اخذ نظر متخصصان پزشکی، ربط یا عدم ربط آن ها با کلیدواژه ی مورد نظر، با استفاده از نرم افزار SPSS، روش های آمار توصیفی و آزمونt مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: موتور کاوش Google با دقت 90، دارای بیش ترین دقت در بازیابی تصاویر مرتبط و کاملاً مرتبط و سپس موتور کاوش پزشکی OmniMedicalSearch دارای دقتی معادل 8/86 در بازیابی تصاویر پزشکی بود. تفاوت معنی داری بین میزان دقت موتورهای کاوش عمومی و موتورهای کاوش تخصصی پزشکی در بازیابی تصاویر پزشکی وجود نداشت. نتیجه گیری: علی رغم همپوشانی برخی از نتایج موتورهای کاوش، هر کدام از موتورهای کاوش مورد بررسی نتایج منحصر به فردی را نیز بازیابی کرده اند. این موضوع نشان دهنده ی تفاوت در الگوریتم نمایه سازی منابع موجود در وب، توسط موتورهای کاوش مختلف است و پیشنهاد می شود که برای جستجوی تصاویر پزشکی، از چند موتور کاوش عمومی و تخصصی پزشکی به طور همزمان استفاده شود.

هدف: این پژوهش با هدف سنجش رابطه حمایت سازمانی ادراک شده و بی تفاوتی سازمانی در کتابداران شاغل در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مستقر در شهر تهران انجام شد. روش: روش پژوهش پیمایشی تحلیلی، و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه حمایت سازمانی ادراک شده آیزنبرگر و دیگران (1986) و پرسش نامه بی تفاوتی سازمانی سالاریه (1389) بود. جامعه آماری مورد مطالعه شامل تمامی کتابداران دارای حداقل مدرک دیپلم شاغل در بخش های مختلف کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مستقر در شهر تهران در سال 1392 به تعداد 219 نفر بود که پس از توزیع پرسش نامه از این تعداد 177 پرسش نامه جمع آوری و سپس تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار spss انجام شد. یافته ها: در بین کتابداران جامعه آماری، میزان حمایت سازمانی ادراک شده پایین تر از حد متوسط و میزان بی تفاوتی سازمانی نیز پایین تر از حد متوسط است و بین حمایت سازمانی ادراک شده و بروز بی تفاوتی سازمانی در کتابداران جامعه آماری رابطه معکوس معناداری وجود دارد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تبیین امکان پیاده سازی الگوی مفهومی «ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی» در نرم افزارهای کتابخانه ای ایران، انجام شده است. روش: روش پژوهش، رویکرد تحلیلی - سیستمی، و جامعه پژوهش شامل نرم افزارهای سیمرغ، آذرخش، پیام مشرق و پاپیروس است. روش گردآوری اطلاعات، مشاهده مستقیم و ابزار آن، سیاهه وارسی محقق ساخته است. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است که نرم افزار سیمرغ، کارکردهای «یافتن»، «شناسایی»، «انتخاب»، و «دسترسی» در سطح موجودیتهای کتابشناختی (اثر، بیان، نمود، و مورد) را به ترتیب و در مجموع 35/61%، 28/41%، 18/26% و 95/32% پشتیبانی می کند. امتیازهای نرم افزار آذرخش، برای کارکردهای «یافتن» 15/99%، «شناسایی» 25/99%، «انتخاب» 15/99%، و «دسترسی» 85/99% بود. نرم افزار پیام مشرق کارکردهای چهارگانه مد نظر الگو «یافتن»، «شناسایی»، «انتخاب»، و «دسترسی» را در سطوح چهارگانه سلسله مراتب شیء به ترتیب 18/59%، 95/37%، 58/20% و 8/31% حمایت می کند. نرم افزار پاپیروس توانست برای کارکرد «یافتن» 78/67%، «شناسایی» 18/50% و کارکردهای «انتخاب» و «دسترسی» 45/54% و 3/68% از کلّ ارزشهای در نظر گفته شده از سوی الگوی مفهومی اف.آر.بی.آر را کسب کند. نتیجه گیری: بر اساس امتیازهای کسب شده، نرم افزارهای آذرخش، پاپیروس، سیمرغ، و پیام مشرق به ترتیب رتبه های اول تا چهارم را به دست آوردند.

مقدمه: امروزه پژوهش های کیفی با توجه به ارائه نتایج تفسیری و معنایی، مقبولیتی عام یافته اند. امکان پژوهش بر روی مفاهیمی چون تجارب زنده، هیجانات و احساسات، تحرکات اجتماعی، تعاملات بین افراد و جوامع، کشف علل ظهور و از بین رفتن پدیده های اجتماعی، همه و همه انگیزه ای مضاعف و زمینه ای مساعد برای گرایش پژوهشگران به این گونه پژوهش ها به وجود می آورند. بر این اساس ابزارهای لازم جهت انجام چنین تحقیقاتی روز به روز در حال گسترش می باشند. روش کار: این مقاله به روش مروری بر متون تهیه شده است. پژوهش کیفی از منظر صاحبنظران به طور کلی مورد بحث قرار گرفته شده است و به زمینه های کاربرد رویکرد کیفی در پژوهش های رشته کتابداری و اطلاع رسانی اشاره شد. همچنین به اصول پژوهش های کیفی از منظر کارکردهای نرم افزاری پرداخته شد، و در پایان چند نمونه پرکاربرد از نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی بطور مفصل معرفی شده اند. یافته ها: با توجه به اینکه پژوهش های کیفی اساساً به مطالعه افراد و پدیده ها در محیط طبیعی خود آنها می پردازد و تعامل با عوامل مورد بررسی، با توجه به خصوصیات خودشان صورت می پذیرد، و ارائه نتایج به صورت تفسیری است، همچنین اصول و قواعد از پیش تعیین شده و استانداردی برای روش شناسی و تحلیل داده ها(مانند پژوهش های کمّی)، وجود ندارد، باعث ایجاد نگرانی از غیر قابل اطمینان بودن نتایج و ورود قضاوتهای شخصی محقق به جریان تحقیق می شود. لذا بهره گیری از ابزارهای استاندارد تحلیل داده ها(نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی) جهت اطمینان از صحت نتایج- همانند تحقیقات کمّی- لازم و ضروری است. بحث: نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی به استانداردسازی پژوهش های کیفی می پردازند. این نرم افزارها گرچه اصول و قواعدی خاص، برای تحلیل داده ها ارائه نمی دهند، ولی با نظارت بر مسیر انجام پژوهش(جمع آوری داده ها، سازماندهی داده ها، ارائه گزارش ها و...) به وضعیت گاه آشفته آن سر و سامان می بخشند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین وضعیت جمعیت شناختی فرهنگ سازمانی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با استفاده از مدل رابینز انجام شده است. روش: روش پژوهش پیمایشی و جامعه پژوهش شامل 609 نفر از کارکنان سازمان است که حداقل دارای مدرک کاردانی هستند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی با 8 سؤال و پرسشنامه استاندارد فرهنگ سازمانی رابینز با 30 سؤال است که با استفاده از آنها نظرات 416 نفر از کارکنان سازمان گردآوری شد. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، فرهنگ سازمانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی با میانگین 85/2 در مقیاس لیکرت از دیدگاه کارکنان در سطح متوسطی قرار دارد و متغیرهای جنسیت، وضعی تأهل و سن کارکنان با هیچ یک از مؤلفه های فرهنگ سازمانی دارای رابطه معنی دار نبود. از میان مؤلفه های فرهنگ سازمانی بین «هویت»، «سیستم پاداش» و «سازش با پدیده تعارض»، و سابقه کار کارکنان کتابخانه ملی رابطه معنی دار و مثبت وجود داشت و رابطه فرهنگ سازمانی با سابقه کار آنها در حالت کلی، معنی دار و مثبت بود. از میان مؤلفه های فرهنگ سازمانی بین مؤلفه های «رهبری»، «یکپارچگی» و «حمایت مدیریت»، و داشتن تحصیلات در رشته کتابداری رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت. اصالت/ارزش: فرهنگ سازمانی، عاملی نامحسوس اما تاثیر گذار در هدایت و کنترل رفتار اعضای سازمان هاست. از آن جا که کتابخانه ملی رسالت ویژه ای در امر حفظ و گسترش فرهنگ و اشاعه اطلاعات در سطح جامعه به عهده دارد، مطالعه فرهنگ سازمانی این مرکز و رابطه آن با ویژگی های جمعیت شناختی کارکنان می تواند با شناسایی کاستی ها، زمینه ساز برنامه ریزی در جهت بهسازی فرهنگ سازمانی و در نتیجه افزایش رضایت کارکنان و بهره وری و توانمندسازی هر چه بیشتر سازمان باشد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی مولفه های طرح های فراداده ای برای مدیریت منابع دیجیتالی تصویری، صوتی و ویدئویی و انتخاب طرحی مناسب انجام گرفته است. جامعه پژوهش شامل 10 طرح فراداده ای است که با انتخاب سه گروه منابع دیجیتالی و اجتماع بین طرح های مرتبط با آن ها استخراج شده اند. روش: روش پژوهش پیمایشی توصیفی است و طرح های فراداده ای با استفاده از سه سیاهه وارسی «عناصر داده ای براساس مولفه های انواع فراداده»، «عناصر داده ای هسته برای منابع دیجیتالی» و همچنین «مولفه های ذخیره سازی منابع دیجیتالی» مورد ارزیابی قرار گرفته اند. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها، استاندارد انتقال و رمزگذاری فراداده (METS) و فراداده برای نگهداری اشیاء دیجیتالی (PREMIS) بیشترین میزان تطابق را با مولفه های تعیین شده برای منابع دیجیتالی تصویری، صوتی و ویدئویی را دارند اما به منظور پوشش کامل استاندارد، نمی توانند به تنهایی و مستقل از سایر طرح های فراداده ای مرتبط با فراداده توصیفی و فنی مورد استفاده قرار گیرند. همچنین یافته ها نشان داد که طرح فراداده ای واحدی برای سه گروه منابع دیجیتالی درنظر گرفته شده جهت برآورده نمودن کلیه ویژگی های تخصصی آن ها وجود ندارد. اما می توان از طرح فراداده ای مارک (MARC)، طرح فراداده ای هسته دوبلین (Dublin Core) و طرح فراداده ای توصیف شیء (MODS) بصورت عمومی و از فراداده رادیویی عمومی برای رسانه (PB Core) و از انجمن منبع دیداری هسته (VRA Core) برای آثار هنری تصویری استفاده نمود. همچنین جهت ذخیره سازی فراداده فنی برای منابع تصویری می توان از فراداده برای تصاویر در بستر XML(MIX)، برای منابع صوتی از طرح فراداده فنی برای منابع صوتی (Audio-MD) و برای منابع ویدئویی از طرح فراداده فنی برای منابع ویدئویی(Video-MD) استفاده کرد.

به منظور تعیین بهترین شیوه سیاست گذاری و پیاده سازی فرایند ترویج علم در کشور، ارائه سازوکاری ملی با توجه به چالش ها، ضروریات و نیازهای یک کشور اجتناب ناپذیر است. در این پژوهش تلاش شده است به طور ویژه، به این مهم پرداخته شود. بدین منظور جامعه پژوهش شامل 60 تفر از صاحبنظران حقیقی و حقوقی در کشور که هریک به نوعی برای ترویج علوم در کشور فعالیت می کنند مورد مراجعه قرار گرفته اند. داده ها توسط تلفیقی از روش های پژوهشی اعم از اسنادی-کتابخانه ای و پیمایشی گردآوری شده است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه (محقق ساخته) و روش نمونه گیری، هدفمند و گلوله برفی بوده است. تعیین بهترین شیوه سیاست گذاری و پیاده سازی ترویج علم در کشور همزمان با ترسیم و تعریف سازوکار ملی ترویج علم، یکی از مهمترین نکات مورد نظر در این مقاله بوده است. قابل ذکر است پس از جمع آوری و تحلیل داده ها و ترسیم سازوکار اولیه، تعدادی از صاحبنظران در طرح پرسش از خبرگان (دلفی) شرکت کرده و به بازبینی، اصلاح و تایید سازوکار پرداختند. به منظور شناسایی بهترین روش های به کار گرفته شده و الگوگیری از روش های موفق سایر کشورهای پیشرو در این زمینه، مطالعاتی در سطح بین المللی نیز صورت گرفته است. تحلیل یافته ها نشان داد که «سیاست گذاری متمرکز ملی (شورایی و هیات امنایی) و پیاده سازی غیرمتمرکز» بهترین شیوه برای سازوکار ملی ترویج علم از دید پاسخگویان است. طبق این مدل از سیاست گذاری، شورایی از سیاست گذاران به سیاست گذاری کلان می پردازند و سایر نهادها نیز ضمن تعامل با این شورا، به پیاده سازی فرایندهای ترویج علم می پردازند.

هدف: این پژوهش با هدف ارزیابی طرح «کتاب من» از دیدگاه کتابداران و استفاده کنندگان طرح در کتابخانه های عمومی تهران انجام شده است. روش: روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است. جامعه پژوهش شامل 31 نفر کتابدار و 384 نفر از اعضای استفاده کننده از طرح «کتاب من» در 10 کتابخانه عمومی در شهر تهران است. یافته ها: براساس یافته های پژوهش، نحوه اطلاعیابی بیش ترین درصد استفاده کنندگان طرح (6/67 درصد) از طریق کتابخانه و کتابداران بوده است و 9/77 درصد از کاربران ترجیح می دهند از کتابخانه و از طریق طرح «کتاب من» کتاب های مورد نیاز خود را تأمین کنند. استفاده کنندگان تأثیر طرح در صرفه جویی در هزینه تهیه کتاب، و رضایت خود از وجود این طرح در کتابخانه ها را در سطح نسبتاً زیاد اعلام کردند. از دیدگاه کتابداران، تأثیر طرح «کتاب من» در غنی سازی مجموعه کتابخانه، زیاد، و تأثیر طرح در ترویج مطالعه و کتاب خوانی و همچنین تاثیر آن در راستای عدالت فرهنگی در حد نسبتاً زیاد است. اصالت/ارزش: ازآن جایی که بررسی نحوه اجرا و میزان موفقیت طرح ها و برنامه های جدید، بخشی ضروری از فرایند اجرای این گونه طرح ها محسوب می شود، پژوهش حاضر طرح «کتاب من» را به صورت دوجانبه از دیدگاه کتابداران و استفاده کنندگان ارزیابی کرده و نقاط ضعف و قوت و همچنین فرصت های بهبود را روشن می سازد.

پژوهش حاضر با هدف شناخت وضعیت امنیت اطلاعات در کتابخانه های دیجیتالی ایران انجام شده است. روش پژوهش پیمایشی تحلیلی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای است که بر مبنای استاندارد ISO/IEC 27002 تهیه شده و با یازده شاخص و 79 زیرشاخص، امنیت اطلاعات را مورد سنجش قرار می دهد. شاخصهای ارزیابی شامل خط مشی امنیت، سازماندهی امنیت اطلاعات، مدیریت دارایی ها، امنیت منابع انسانی، امنیت فیزیکی و محیطی، مدیریت ارتباطات و عملیات، کنترل دسترسی، تهیه، توسعه و نگهداری سیستم های اطلاعاتی، مدیریت حوادث، امنیت اطلاعات، مدیریت تداوم کسب و کار، و انطباق است. 58 کتابخانه دیجیتالی فعال ایران جامعه پژوهش را تشکیل می دهند که از آن تعداد 45 کتابخانه به پرسشنامه ها پاسخ داده اند. بر اساس یافته ها، میانگین امنیت اطلاعات کتابخانه های دیجیتالی ایران 79/0 (از میانگین کل 1) است و کتابخانه ها از لحاظ امنیت اطلاعات در سطح قوی قرار دارند. آسیب پذیرترین نقاط امنیتی، «خط مشی امنیت» و «امنیت نیروی انسانی»، هر دو با میانگین 63/0 است. کتابخانه های دیجیتال مؤسسه نشر امام خمینی (ره)، پژوهشگاه نیرو، فرهنگستان هنر، کتابخانه دیجیتال علوم انسانی شهرداری تهران، کتابخانه دیجیتال شرکت برق منطقه ای خراسان، کتابخانه دیجیتال دانشگاه تبریز با میانگین 1،  بالاترین میانگین امنیت اطلاعات را دارند. در مجموع 55/75 % کتابخانه های دیجیتالی ایران از لحاظ امنیت اطلاعات در سطح قوی و 46/24 % در سطح متوسط هستند. شاخصهای امنیت اطلاعات از نظر رعایت در کتابخانه های دیجیتالی دارای تفاوت معناداری است، اما تفاوت معناداری بین کتابخانه های دیجیتالی دانشگاهی و غیردانشگاهی از نظر امنیت اطلاعات وجود ندارد.  

هدف: هدف از این پژوهش سنجش عملکرد مدیریت کتابخانه های عمومی تحت پوشش شهرداری، نهاد کتابخانه های عمومی و سازمان اوقاف و امور خیریه در شهر اصفهان براساس الگوی تعالی سازمانی به منظور مشخص نمودن نقاط قوت و ضعف مدیریت کتابخانه های عمومی برای بهبود کیفیت مدیریت در این کتابخانه ها می باشد. روش: روش پژوهش پیمایشی- تحلیلی و جامعه پژوهش شامل کلیه مسئولان کتابخانه ها و کتابداران شاغل در بخش های مختلف کتابخانه های عمومی شهر اصفهان به تعداد 140 نفر است که از این تعداد 125 نفر به پرسشنامه ها پاسخ داده اند. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از این است که با در نظر گرفتن 1000 امتیاز الگوی تعالی سازمانی، کتابخانه های عمومی تحت پوشش شهرداری با کسب 05/574 امتیاز، کتابخانه های عمومی اداره کل اوقاف و امور خیریه با کسب 61/557 امتیاز و کتابخانه های عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی با کسب 86/546 امتیاز در سطح متوسط این الگو قرار دارند. آزمون فرضیه پژوهش مبنی بر وجود تفاوت معنی دار بین عملکرد کتابخانه های عمومی مورد بررسی به لحاظ رعایت معیارهای مطرح شده در الگوی تعالی سازمانی نشان داد که بین عملکرد مدیریت کتابخانه های عمومی مورد بررسی تفاوت معنی داری وجود ندارد. اصالت/ارزش: ازآن جایی که کتابخانه های عمومی نقش کلیدی در رسیدن به اهداف فرهنگی جوامع ایفا می کنند، مدیریت صحیح این کتابخانه ها نیز در جوامع پیشرفته امروز اهمیتی ویژه یافته است. پژوهش حاضر، با ترسیم تصویر روشنی از کیفیت عملکرد مدیریت کتابخانه های عمومی در شهر اصفهان، مبنای پژوهشی مستندی برای اقدامات لازم در جهت ارتقای نظام مدیریتی این کتابخانه ها فراهم می آورد.

این پژوهش با هدف سنجش قابلیت های شبکه های اجتماعی تخصصی وبی فارسی و ارائه راهکارهای مناسب برای بهینه سازی آنها به اجرا درآمده است. روش پژوهش، کتابخانه ای و ارزیابانه بوده و جامعه پژوهش شامل 10 شبکه اجتماعی تخصصی وبی فارسی بوده است. ابزار گردآوری داده ها، سیاهه وارسی شامل مهم ترین ابعاد و مؤلفه های سنجش قابلیت های شبکه های اجتماعی است که براساس مطالعات کتابخانه ای و بررسی شبکه های اجتماعی موفق خارجی و مصاحبه با متخصصان تهیه شده است. قابلیت های شبکه های اجتماعی با توجه به پنج بُعد اصلی شامل پرونده شخصی، امنیت، قابلیت های شبکه سازی، جستجو، و راهنمای فنّی- پشتیبانی و 44 مؤلفه مربوط، بررسی گردید و براساس یافته ها مشخص شد که شبکه های کلوب2، متخصصان ایران3، و دوره4 به ترتیب بیشترین میزان مطابقت را با ابعاد و مؤلفه های سنجش قابلیت های یک شبکه اجتماعی دارا هستند. در پایان، با توجه به ابعاد و مؤلفه های سیاهه وارسی و سایر یافته های پژوهش، راهکارهایی برای بهینه سازی قابلیت های شبکه های اجتماعی تخصصی وبی فارسی، ارائه گردید.

هدف: پژوهش حاضر با هدف آگاهی از چگونگی استفاده اعضای هیات علمی از پایگاه های اطلاعاتی و مجلات الکترونیکی و همچنین خدمات Alert قابل دسترس از طریق وب سایت کتابخانه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اجرا شده است. روش: روش پژوهش، پیمایشی توصیفی و ابزار گرداوری داده ها پرسشنامه ای است که در بین نمونه ای هدفمند متشکل از 92 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که بنا به اظهار خود از خدمات Alert استفاده می کنند، توزیع گردید. یافته ها: یافته ها نشان داد که 2/52 درصد نمونه پژوهش، جستجو و دسترسی به مقالات را از پایگاه اطلاعاتی PubMed آغاز می کنند و مراجعه به موتورهای کاوش، دومین گزینه و پایگاه های اطلاعاتی مورد اشتراک دانشگاه سومین گزینه ان ها برای شروع کاوش است. 7/46 درصد از اعضای هیات علمی 2-3 صفحه از نتایج بازیابی را مرور می کنند. بر اساس سایر یافته ها، عدم وجود پیوند به متن کامل برخی مقالات از جمله مشکلات مهم در استفاده از مقالات آنلاین است و 2/90 درصد کاربران در مشاهده مقالات، فرمت PDF را ترجیح می دهند. مهم ترین دلیل استفاده اعضای هیأت علمی از خدمات Alert، اطلاع از مقالات جدید در زمینه علمی مورد نظر، و اولین اقدام آن ها پس از دریافت Alert، مطالعه چکیده مقاله است. دسترسی به اصل مقالات از طریق مجلات مورد اشتراک دانشگاه انجام می شود. نتیجه گیری: از آن جا کهPubMed نقطه شروع کاوش های علمی اکثریت نمونه مورد پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است و پایگاه های اطلاعاتی مورد اشتراک دانشگاه در وهله سوم یعنی پس از موتورهای کاوش عمومی مورد مراجعه کاربران قرار می گیرند، شناساندن و آموزش پایگاه های مورد اشتراک دانشگاه به عنوان یک اقدام ضروری، می تواند در بهره وری هزینه صرف شده برای این پایگاه ها نقش مؤثری داشته باشد. خدمات Alert نیز در صورتی که از طرف کتابخانه به اعضای هیأت علمی معرفی و سودمندی آن توجیه شود، موجب اطلاع بهنگام کاربران از جدیدترین مقالات مورد نیاز آن ها خواهد بود.

هدف:هدف پژوهش سنجش هوش سازمانی در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران است. روش پژوهش: پژوهش به روش پیمایشی تحلیلی بین جامعه ای مشتمل بر 150 نفر انجام شد. ابزار پژوهش پرسشنامه ای بر اساس هفت مهارت کارل آلبرشت است. کارل آلبرشت برای هوش سازمانی مدلی را ارائه می نماید که دارای هفت بعد است: چشم انداز استراتژیک، سرنوشت مشترک، میل به تغییر، اتحاد و توافق، روحیه، کاربرد دانش و فشار عملکرد. یافته ها: براساس یافته های پژوهش هوش سازمانی جامعه مورد مطالعه با میانگین 2/3 از میانگین نظری 3 یعنی از حد متوسط بالاتر است. بالاترین میانگین بدست آمده مربوط به مؤلفه کاربرد دانش(76/3) و کمترین میانگین مربوط به مؤلفه میل به تغییر (66/2) است. نتیجه گیری: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران هر چند که در بیشتر ابعاد هوش سازمانی نمره ای بالاتر از متوسط کسب کرده است، لازم است جهت ارتقاء هر چه بیشتر هوش سازمانی، تمامی ابعاد و مؤلفه های آن مورد بازبینی قرار گرفته، نسبت به تقویت هوش سازمانی اقدام شود.

هدف: تعیین رابطه فرهنگ سازمانی و ساختار سازمانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران روش/ رویکرد پژوهش: با استفاده از سه پرسشنامه (ویژگی های جمعیت شناختی با 8 سؤال، فرهنگ سازمانی رابینز با 30 سؤال و ساختار سازمانی ساشکین و موریس با 12 سؤال) نظرات 416 نفر از کل 609 نفر کارکنان سازمان با حداقل مدرک کاردانی پیمایش و تحلیل شده است. یافته ها: رابطه همبستگی مثبت و معنی داری بین مؤلفه های فرهنگ سازمانی و ابعاد ساختار سازمانی به ویژه ساختار مکانیکی وجود دارد. ساختار سازمانی، گرایش بیشتری به بُعد مکانیکی (با میانگین 61/3) و گرایش کمتری به بُعد ارگانیکی (با میانگین 76/2) دارد و فرهنگ سازمانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی از دیدگاه کارکنان آن در سطح متوسط قرار دارد. نتیجه گیری: برقرار بودن رابطه مثبت و معنی دار بین فرهنگ سازمانی و ساختار سازمانی، و تمایل به مکانیکی بودن ساختار سازمانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، تلاش جدی برای انعطاف پذیر کردن ساختار این سازمان را ایجاب می کند.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل رابطه تفکر انتقادی و انگیزش یادگیری با کاوش اینترنتی ارادی انجام شده است. روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و نمونه پژوهش شامل 224 دانشجوی کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران بوده است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه تفکر انتقادی کالیفرنیا فرم ب و خرده مقیاس انگیزش یادگیری پینتریچ و گارسیا و رفتار کاوش اینترنتی ارادی وو است. نتایج حاکی از عدم وجود رابطه معنی دار بین تفکر انتقادی و کاوش اینترنتی ارادی در جامعه پژوهش بود، اما فرضیه وجود رابطه معنی دار بین انگیزش و کاوش اینترنتی ارادی تأیید شد. سطح تفکر انتقادی با میانگین 19/10 ضعیف، میانگین نمره انگیزش (10/82) بالاتر از حد میانی، و میانگین امتیاز کاوش اینترنتی ارادی (51/58) در حد متوسط است. بررسی رابطه متغیرهای پژوهش با متغیرهای جمعیت شناختی نشان داد بین سه متغیر تفکر انتقادی، انگیزش یادگیری، و کاوش اینترنتی ارادی و مقطع تحصیلی و رشته رابطه معنی دار وجود دارد و میانگین دانشجویان کارشناسی ارشد بیش از کارشناسی است .

پژوهش حاضر با هدف آگاهی از میزان شکاف دیجیتالی بین نسل ها (پسران و والدین) از نظر آشنایی، علاقه، و استفاده از فنّاوری اطلاعات و ارتباطات انجام شده است. روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و ابزار گرداوری اطلاعات، پرسشنامه بوده است. با توجه به گستردگی جامعه پژوهش، نمونه ای هدفمند و غیرتصادفی از پسران و والدین شامل 102 دانش آموز پسر سال سوم راهنمایی تحصیلی و اول دبیرستان منطقه 10 آموزش و پرورش تهران و 102 نفر والدین آنها (پدر یا مادر) انتخاب شد و از نظر آشنایی، علاقه، و استفاده از فنّاوری هایی مانند اینترنت، پست الکترونیکی، گفتگوی الکترونیکی، تلفن همراه، بازی های رایانه ای و غیره مورد مطالعه قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که میانگین کل میزان آشنایی، علاقه، و استفاده والدین از فنّاوری ها 04/2 و فرزندان 16/3 است. شکاف میان والدین و فرزندان از نظر آشنایی با فنّاوری اطلاعات 22/1-، از نظر علاقه به فنّاوری اطلاعات 24/1-، و از نظر استفاده از فنّاوری اطلاعات 88/0- است و بین میانگین آشنایی، علاقه، و استفاده از فنّاوری اطلاعات در بین فرزندان و والدین تفاوت معنی داری وجود دارد.