تفکر استراتژیک

با توجه به گسترش روزافزون شرکت های دانش بنیان و اهمیت آن ها در پیش برد اهداف فناوری و اقتصادی، این پژوهش عوامل مؤثر بر بقای این گونه شرکت ها را بررسی کرده و در این راستا ابتدا اثر تفکر استراتژیک را به عنوان متغیّر مستقل بر بقای شرکت های دانش بنیان و سپس اثر نوآوری را به مثابه متغیّر تعدیل گر در این رابطه مشخص می کند. جامعه آماری، شامل 106 نفر از مدیران شرکت های فعال و غیر فعال دانش بنیان مستقر در استان مرکزی بودند. حجم نمونه مورد نیاز با استفاده از فرمول کوکران، 84 نفر محاسبه شد که با توجه به نوع صنعت و نیز فعال بودن یا نبودن شرکت، با روش تصادفی طبقه ای، انتخاب شدند. در مرحله بعد، پرسش نامه استاندارد تعدیل یافته به منظور سنجش دو متغیّر تفکر استراتژیک و انواع نوآوری در اختیار مدیران شرکت ها قرار گرفت و پس از جمع آوری داده ها، تحلیل عاملی تأییدی و بررسی های مربوط به روایی و پایایی هر یک از پرسش نامه های پژوهش، در محیط نرم افزار تحلیل آماری SPSS 22 و نیز نرم افزار معادلات ساختاری Amos 23 صورت گرفت. پس از آن با استفاده از مدل رگرسیونی نیمه پارامتریک Cox در محیط نرم افزار SPSS 22 مشخص شد که تفکر استراتژیک بر بقای شرکت های دانش بنیان اثر مثبت و معناداری دارد و نیز اثر تعدیلی مثبت نوآوری محصول، نوآوری فرآیند و نوآوری بازاریابی در تأثیر تفکر استراتژیک بر بقای شرکت ها با استفاده از نتایج رگرسیون سلسله مراتبی Cox تأیید شد، اما اثر تعدیلی نوآوری سازمانی در این رابطه، معنادار نبود. این پژوهش پیشنهادهای کاربردی را برای سیاست گذاران و برنامه ریزان حوزه پژوهش به همراه دارد.

پژوهش حاضر بر پایه این پرسش شکل گرفته است که آیا تفکر استراتژیک مدیران سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور بر عملکرد آن تأثیرگذار است یا خیر؟ مدل مفهومی این تحقیق بر پایه نظریات جین لیدکا (1998 و 2005) در بیان ابعاد متغیر تفکر استراتژیک و همچنین نظریات کاپلان و نورتون (1992) در معرفی دیدگاه های عملکرد سازمانی، طراحی شده است. این تحقیق بر مبنای نتیجه، از نوع کاربردی-توسعه ای، بر مبنای هدف، از نوع توصیفی و بر مبنای شیوه گردآوری داده ها، از نوع پیمایشی و شاخه میدانی است. مهمترین فنون آماری مورد استفاده در این تحقیق شامل همبستگی پیرسون، رگرسیون همزمان و تحلیل واریانس یک راهه می باشد. جامعه آماری این تحقیق، شامل مدیران ارشد، میانی و پایه ستاد مرکزی سازمان مذکور، به تعداد 104 نفر بوده و حجم نمونه آماری تحقیق نیز بر اساس فرمول کوکران، معادل 83 نفر انتخاب شده است. روش نمونه گیری تحقیق، تصادفی ساده و پرسشنامه مورد استفاده از نوع محقق ساخته و برخوردار از روایی و پایایی لازم، بر پایه ضرایب آلفای کرونباخ 920/0 و 942/0 برای سؤالات تفکر استراتژیک و عملکرد سازمانی و مشتمل بر90 سؤال تخصصی در دو حوزه تفکر استراتژیک (53 سؤال) و عملکرد سازمانی (37 سؤال) و از نوع سؤالات بسته با مقیاس اندازه گیری طیف پنج گزینه ای لیکرت بوده است. مهمترین یافته های حاصل از بررسی و تحلیل آماری داده های گردآوری شده با استفاده از بسته نرم افزاری SPSS، نشان می دهد: بطور کلی، تفکر استراتژیک مدیران سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور با عملکرد سازمانی آن ارتباط معناداری دارد و لیکن بر آن تأثیرگذار نیست.

اندیشه اسلامی در تنگنای سنت و مدرنیته راهی جز بازخوانی انتقادی سنت فکری خود ندارد. این بازخوانی جز از طریق جدال های معاصر ممکن نیست و هر گونه بازخوانی گذشته به عنوان سلاحی در جدال های معاصر به کار می رود و خصم و دوست را باز تعریف می کند. در این مقاله چهار گفتمان استراتژیک سنتی، فراسنتی، مدرن و پسامدرن بر اساس سطح و دامنه کاربرد، رویکرد و ماهیت جدال توضیح داده می شود. بازخوانی های معاصر از اندیشه غزالی که در پنج گروه نومسیحی، نومشایی، نواشعری، نومعتزله و نوخسروانی شناسایی شده، به سنجه گفتمان های استراتژیک مورد ارزیابی قرار می-گیرند و در هر گروه، اندیشمندان مهم و منابع اصلی قرائت شده از غزالی معرفی می شوند و نکات زیربنایی بازخوانی آنها مورد بحث قرار می گیرد؛ هر گروه سعی دارد خلاقیت غزالی در جمع جریان های فکری اسلامی را به سنت خود نسبت دهد و زوال تفکر فلسفی پس از او را به تاثیرپذیری غزالی از آرای دشمن.

تفکر استراتژیک روشی برای حل مسائل استراتژیک است که با رویکردهای عقلایی ادغام و با توسعه فرآیندهای خلاقانه و اندیشه های گوناگون همگرایی پیدا می کند. دارا بودن این نوع از تفکر مدیر را قادر می سازد تا بفهمد چه عواملی در دستیابی به اهداف موردنظر موثر است و چگونه منجر به ارزش آفرینی می شود. با عنایت به موارد فوق، پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی تفکر استراتژیک مدیران صنعتی دفاعی با بهره گیری از روش دیمتل فازی به رشته تحریر درآمده است و تلاش می کند به این پرسش اصلی که الگوی تفکر استراتژیک برای مدیران صنعت دفاعی چگونه است؟ پاسخ دهد. این پژوهش با روش توصیفی- پیمایشی صورت گرفته و جامعه آماری آن به صورت هدفمند انتخاب شده است. برای جمع آوری اطلاعات از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که پایایی آن توسط نرم افزار اس.پی.اس.اس، 982/0 محاسبه و از آنجائی که داده ها نرمال بودند، برای تجزیه و تحلیل آن ها از تحلیل عاملی تائیدی با استفاده از نرم افزار لیزرل بهره جویی شده است. عمده ترین نتایج پژوهش به این قرار است: «تفکر سیستمی و مهندسی سیستم» دارای بیشترین تاثیرگذاری و بعد از آن به ترتیب «تفکر مبتنی بر بازار و نیازسنجی»، «تفکر چشم انداز محور و هدف گرا»، «تحول گرایی و تغییرپذیری»، «هوشیاری نسبت به محیط و رقبا»، «فرصت طلبی و کشف حوزه های رقابتی»، «بصیرت و قدرت تحلیل»، «دوراندیشی و آینده نگری»، «ارزش آفرینی و قابلیت سازی»، «فرضیه محوری و انعطاف پذیری»، «تفکر انتزاعی و شهودی»، «مدیریت زمان» و «تفکر انتقادی و نوآورانه» به ترتیب بر تفکر استراتژیک تاثیرگذار هستند.

حسن و قبح ذاتی عقلی یا شرعی الهی از مباحث مشترک اصولی و کلامی است که سابقه ای طولانی دارد و خاستگاه آن در متون فلسفی به سقراط بازمی گردد. این جریان دو نکته را در پی دارد: نخست، در این عالم، قواعد ثابت اخلاقی وجود دارد و خداوند دستور به پیروی از آن ها می دهد و دوم، قواعد ثابت اخلاقی وجود ندارد و امر و نهی خداوند موجب خوبی یا بدی کارها می شود. از دیدگاه نخست، حسن و قبح عمل در خود عمل نهفته است و نیازی به دستور خداوند نیست؛ اما دیدگاه دوم معتقد است که خداوند تعیین کننده حسن و قبح عمل است، هرچه او امر کند حسن و هرچه او نهی کند، قبیح است. بین پذیرش هر یک از دو دیدگاه و وجود گزاره های اخلاقی در قرآن رابطه ای تنگاتنگ وجود دارد. با پذیرش دیدگاه اول، هدف از گزاره های اخلاقی قرآن اولاً و بالذات تربیت اخلاقی و انگیزه بخشی است، ولی بر اساس دیدگاه دوم هدف قرآن در مرحله اول، معرفت بخشی است و در مرحله دوم، نظر به تربیت اخلاقی و انگیزه بخشی دارد. در این مقاله، این مسأله بررسی شد و نتیجه به دست آمده آن است که قرآن کریم گرچه به طور مستقیم سخنی از حسن و قبح ذاتی عقلی و مقابل آن به میان نیاورده است ، ولی آیات بسیاری ناظر به حسن و قبح ذاتی عقلی است و گزاره های اخلاقی قرآن در درجه اول به دنبال انگیزه بخشی اخلاقی است نه معرفت بخشی اخلاقی.

تفکر استراتژیک، شایستگی کلیدی به منظور مواجهه با عدم قطعیت و پیچیدگی محیط است. با این حال، فقدان این شایستگی کلیدی و از طرفی کمبود مطالعات در این زمینه هدف اصلی پژوهش را شکل داده است. این هدف شناسایی عوامل مؤثر، ابعاد و پیامدهای تفکر استراتژیک است و در صنعت دام و طیور که از جمله صنعت استراتژیک در کشور است انجام شده است. به منظور ارائه مدلی متناسب با شرایط کشور، رویکرد کیفی و نظریه داده بنیاد مورد کاربرد قرار گرفت. ابزار پژوهش، جستجو در منابع معتبر علمی و مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان صنعت بوده که تعداد 16 مصاحبه به روش گلوله برفی و تا رسیدن به اشباع نظری انجام شد. مدل اکتشاف شده دربردارنده عوامل مؤثر در بعد فردی (دانش و مهارت حرفه ای، عوامل ادراکی، هوش عاطفی و اجتماعی)، سازمانی (فرهنگ سازمانی، مدیریت دانش، ساختار و فرایندها) و محیطی (رقابت سازنده در محیط، حضور فناوری های نوین در صنعت، عوامل سیاسی اقتصادی حامی کسب و کار) بوده است. همچنین ابعاد تفکر استراتژیک در پنج دسته درک پیچیدگی زنجیره ارزش، تفکر تحلیلی، آگاهی سازمانی، فرصت طلبی خلاقانه و مواجهه هوشمندانه با بحران شناسایی شد. پیامدها نیز در دو سطح سازمانی (پایداری مالی، بهبود جایگاه سازمان در محیط) و صنعت (توسعه ظرفیت صنعت، بهبود جایگاه صنعت) شناسایی و ارائه شد. مدل ارائه شده از لحاظ ابعاد شناسایی شده دارای نوآوری بوده و الزاماتی برای توسعه تفکر استراتژیک ارائه می دهد که مورد بحث و تشریح قرار گرفته اند.

پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل توسعه پایدار کارآفرینی ورزشی ایران از منظر تفکر استراتژیک با استفاده از طرح نظام دار نظریه داده بنیاد بود. شرکت کنندگان در پژوهش، متخصصان و صاحب نظران حوزه مدیریت ورزشی، کارآفرینی بودند. روش نمونه گیری پژوهش، روش نظری بود؛ نمونه گیری تا رسیدن مقوله ها به اشباع نظری ادامه یافت؛ و بعد از 17 مصاحبه اشباع نظری صورت گرفت. ابزار پژوهش حاضر، مصاحبه های عمیق و اکتشافی بود. اعتبار یافته ها با روش های تطبیق توسط اعضا، بررسی همکار و مصاحبه های آزمایشی تعیین شد. پیاده سازی مصاحبه ها در نرم افزار تحلیل داده های کیفی، مکس کیودا انجام گرفت. فرایند کدگذاری باز، محوری و انتخابی در قالب ابعاد 6 گانه مدل پارادایمی شامل: موجبات علی، مقوله های مرکزی، راهبردها، عوامل مؤثر، عوامل مداخله گر و پیامدها شناسایی شدند. به طور کلی برای رسیدن به توسعه پایدار کارآفرینی ورزشی باید علاوه بر ایجاد قوانین برای تسهیل شرایط حضور کارآفرینان دولت باید به سمت خصوصی سازی حرکت کند و عرصه را برای بخش خصوصی باز کند و خود نقش حمایت گر را ایفا کند؛ علاوه بر این با ایجاد تغییرات در روندهای آموزشی فارغ التحصیلان به سمت کارآفرینی و خوداشتغالی باید سوق داده شوند.

هدف: هدف از این پژوهش ارائه مدل ارتباط تفکر استراتژیک با پیچیدگی ساختار سازمانی کارشناسان وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران در سال 1397 می باشد.روش شناسی: تحقیق حاضر توصیفی از نوع همبستگی است و ازلحاظ هدف کاربردی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر کارشناسان وزارت ورزش و جوانان (320=N) بوده که از این تعداد (175=n) نفر بر اساس جدول مورگان و به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند که پس از توزیع و جمع آوری 210 پرسشنامه، تعداد 175 پرسشنامه به صورت صحیح جمع آوری شد. ابزار اندازه گیری، پرسشنامه استاندارد پیچیدگی رابینز (1987) و پرسشنامه تفکر استراتژیک شاخص های مدل لیدکا (1988) بود. روایی پرسشنامه توسط 10 نفر از اساتید تربیت بدنی و علوم ورزشی تأیید شد، جهت بررسی روایی سازه پرسشنامه ها از روش تحلیل عامل تأییدی و جهت آزمون کفایت تعداد نمونه برداری از شاخص KMOو آزمون کرویت بارتلت استفاده شد. پایایی پرسشنامه تفکر استراتژیک با استفاده از آلفای کرونباخ 81/0 و پایایی پرسشنامه پیچیدگی 77/0 محاسبه شد.یافته ها: در سازه تفکر استراتژیک بیشترین بار عاملی (90/0) مربوط به مؤلفه تفکر در طول زمان و کمترین بار عاملی (55/0) مربوط به مؤلفه نگرش سیستمی می باشد؛ در سازه پیچیدگی ساختار سازمانی بیشترین بار عاملی (72/0) مربوط به مؤلفه تفکیک عمودی و کمترین بار عاملی (58/0) مربوط به مؤلفه تفکیک افقی می باشد. همچنین ضریب استاندارد مسیر تأثیر تفکر استراتژیک بر روی پیچیدگی ساختار سازمانی 41/0 می باشد که مقدار آماره t به دست آمده (33/4) می باشد.نتیجه گیری: با توجه به یافته های تحقیق کارشناسان وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران می توانند با شناخت بهتر مؤلفه های تفکر استراتژیک و درک ارتباط آن ها با پیچیدگی های ساختار سازمان، پیچیدگی ساختار سازمانی را کاهش دهند و با کاهش پیچیدگی ساختار سازمانی کارایی و انعطاف سازمان را بالا ببرند. 

هدف: تفکر استراتژیک به عنوان یک شایستگی محوری برای مواجهه با پیچیدگی و عدم قطعیت محیطی، در طول حدود چهار دهه گذشته از طریق نظریه ها و رویکردهای متعدد و مختلف مراحل تکامل خود را طی کرده است. هدف اصلی پژوهش حاضر انجام یک مطالعه جامع کتاب سنجی بر دانشی است که در حدود چهار دهه اخیر در این حوزه انباشته شده است تا بینشی عمیق و کاربردی ارائه نماید.روش پژوهش: با پیروی از روش شناسی استاندارد کتاب سنجی، ابتدا پایگاه استنادی اسکوپوس مورد جستجو قرار گرفت و تعداد 766 مقاله یافت شد که پس از فاز پیش پردازش مقالات براساس الگوریتم پریزما، تعداد 148 مقاله وارد مرحله تحلیل گردید. به منظور تحلیل مطالعات، رویکردی آمیخته مورد کاربرد قرار گرفت، بدین صورت که تحلیل کتاب سنجی (کمی) بر روی پژوهش ها اعمال شد تا عملکرد، ساختار فکری، ساختار مفهومی و ساختار اجتماعی حوزه تفکر استراتژیک مورد بررسی قرار گیرد. همچنین در فاز کیفی، تعداد 30 مقاله برتر تحت تحلیل محتوای پنهان قرار گرفتند.یافته ها: بررسی شبکه همکاری نویسندگان نشان دهنده عدم وجود شبکه های همکاری در حوزه تفکر استراتژیک است. رهبری، فرهنگ سازمانی، مدیریت تغییر، کارآفرینی، نوآوری، مدیریت دانش و هوش مصنوعی به عنوان جهت گیری های کلیدی پژوهش در حوزه تفکر استراتژیک شناسایی شدند که دو مورد اول توجه بیشتری را در مطالعات به خود معطوف داشته اند. هفت مضمون اصلی (پیش نیازها، پیامدها، ابعاد، فعالیت های پشتیبان، ویژگی ها، حوزه های مرتبط در رشته مدیریت و روش شناسی) در تحلیل محتوای پنهان ظهور یافتند.نتیجه گیری: بینش های جامع ارائه شده در این مطالعه راهنمای ارزشمندی برای پژوهشگران، دانشجویان، مدیران و نشریات حوزه استراتژی خواهد بود که الزامات آن ها مورد بحث قرار گرفته است.