علوم و فنون مدیریت اطلاعات

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی علی مؤلفه های سواد اطلاعاتی و یادگیری سازمانی با میانجی گری مدیریت دانش در میان کارکنان زن و مرد پالایشگاه گاز بیدبلند شهرستان بهبهان انجام شد. روش شناسی: این پژوهش، همبستگی از نوع تحلیل مسیر با مدل معادلات ساختاری (SEM) است. جامعه آماری شامل تمامی کارکنان پالایشگاه گاز بیدبلند بود که با استفاده از نمونه گیری تصادفی تعداد 188 نفر تعیین شد. ابزار گردآوری داده ها، مقیاس سواد اطلاعاتی بیگدلی (1396)، پرسشنامه های مدیریت دانش لاوسون (2003) و یادگیری سازمانی نیفه (2001) بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار AMOS و SPSS نسخه 23 استفاده شد. یافته ها:مقادیر شاخص های برازندگی مربوط به الگوی پیشنهادی پژوهش نشان داد که اکثر شاخص های برازندگی در حد مطلوب و تا حدودی زیادی قابل قبول است. در رابطه با فرضیه های مربوط به اثر مستقیم، یافته ها نشان داد که سواد اطلاعاتی اثر مستقیم و مثبت بر مدیریت دانش و یادگیری سازمانی دارد. همچنین مدیریت دانش نیز رابطه مستقیم و مثبت بر یادگیری سازمانی دارد. نتایج آزمون بوت استراپ در خصوص فرضیه ی غیر مستقیم نشان داد که سواد طلاعاتی از طریق مدیریت دانش اثر غیر مستقیم و مثبت بر یادگیری سازمانی کارکنان پالایشگاه گاز بیدبلند شهرستان بهبهان دارد. نتیجه گیری: یادگیری سازمانی یکی از ویژگی های مهم هر سازمان دانش- محور است که در رسیدن سازمان ها به اهداف شان نقشی کلیدی ایفا می کند. بنابراین مدیران پالایشگاه بیدبلند بهبهان جهت تقویت و استفاده بهینه از دارایی های نامشهود خود و کسب مزیت رقابتی توسط این دارایی ها، ضرورت دارد کارکنان را به مهارت های سواد اطلاعاتی توانمند سازند.  

هدف:پژوهش حاضر بررسی رفتار اشتراک گذاری اطلاعات دانشجویان دانشگاه های استان خراسان جنوبی در شبکه های اجتماعی مجازی اینستاگرام، تلگرام و واتساپ بود. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه های زیر پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در استان خراسان جنوبی است که در سال تحصیلی 1397-1398 مشغول به تحصیل بودند و حداقل شش ماه تجربه استفاده از یکی از شبکه های اجتماعی مجازی تلگرام، اینستاگرام یا واتساپ را داشتند. حجم نمونه براساس فرمول کوکران برای حجم جامعه نامعلوم برابر 384 نفر لحاظ گردید. پاسخگویان به روش طبقه ای تصادفی غیرنسبتی انتخاب شدند. در مجموع 335 (24/87 درصد) پرسشنامه تکمیل شد. یافته ها:نشان داد که دانشجویان بیشتر از حد متوسط به اشتراک گذاری اطلاعات در شبکه های اجتماعی مجازی مورد بررسی اقدام کردند. بین رفتار اشتراک گذاری اطلاعات دانشجویان زن و مرد و دانشجویان حوزه های تحصیلی مختلف در این شبکه ها تفاوت معناداری یافته نشد، اما بین رفتار اشتراک گذاری اطلاعات دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف تفاوت معناداری مشاهده شد. افزون بر این، نتایج نشان داد که بین برخی از انواع اطلاعات به اشتراک گذاشته شده توسط پاسخگویان زن و مرد، حوزه های تحصیلی مختلف و مقاطع تحصیلی مختلف در این شبکه ها تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه گیری:دانشجویان زمان زیادی صرف اشتراک گذاری اطلاعات در شبکه های اجتماعی مجازی می نمایند. از این رو عدم توجه به رفتارهای اشتراک گذاری اطلاعات توسط دانشجویان در شبکه های اجتماعی مجازی موجب نقصان در توانایی ایشان در استفاده از ابزارهای ارتباطی علمی خواهد شد که این مسئله می تواند عقب ماندگی علمی جامعه ایران را در زمان حاضر به دنبال داشته باشد.  

هدف: شبکه های اجتماعی با بسترسازی برای گفت وگوی کاربران و مشارکت آنها در ساخت محتوا، فرصت های بسیاری را برای کسب وکار پدید آورده اند. مانند هر کسب وکار دیگر، این شبکه ها نیز نیازمند منطقی برای ارزش آفرینی و درآمدزایی هستند. با این همه، نمی توان برای همه آنها نسخه یکسانی داشت. هدف پژوهش حاضر بررسی منطق درآمدزایی شبکه های اجتماعی گوناگون است. روش شناسی: این پژوهش با ارزیابی تطبیقی انجام و نخست، چارچوب دو لایه ای برای دسته بندی شبکه های اجتماعی بر پایه ماهیت ارتباط میان کاربران و محتوا و تعریف اجزای منطق درآمدزایی ارائه شد. سپس منطق درآمدزایی شبکه های اجتماعی گوناگون با این چارچوب مقایسه و پیشنهاد گردید. یافته ها: یافته های شبکه های اجتماعی بیشتر از راه تبلیغات، اشتراک افزوده، فروش خدمات و محصولات جانبی، و سرمایه گذاری بیرونی/ تأمین مالی، جریان پول را وارد مجموعه خود می کنند. هرچند کاربرد و اولویت آنها بر پایه حرفه ای و/ یا تخصصی بودن شبکه، تفاوت هایی با یکدیگر دارند. نتیجه گیری: شبکه اجتماعی زمانی می تواند ارزش بیافریند و از این ارزش درآمد به دست آورد که با ارائه خدمات و ویژگی های رایگان و جذاب، زمینه مشارکت مؤثری را فراهم سازد که در آن یک گروه از کاربران بتوانند ارتباط و محتوای دلخواه گروه دیگر را پدید آورند.    

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی میزان انطباق معماری اطلاعات سطح خارجی نرم افزار سیمرغ از دیدگاه کتابداران کتابخانه های تخصصی سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان های کشور انجام گرفته است. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی و به صورت توصیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل کتابداران (60 نفر) کتابخانه های تخصصی سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان های کشور بود. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای محقق ساخته است که در سه مؤلفه سطح خارجی، وضعیت تعاملی، قابلیت ها و امکانات معماری اطلاعات نرم افزار سیمرغ را مورد بررسی قرار داده است. روایی توسط تعدادی از اساتید مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن با آلفای کرونباخ 93% تأیید شد. داده ها با نرم افزار SPSS و با آنالیز واریانس و آزمون تی مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که وضعیت معماری اطلاعات نرم افزار سیمرغ در مؤلفه های سطح خارجی با میانگین 55/3، وضعیت تعاملی با میانگین 73/3، قابلیت ها و امکانات معماری اطلاعات با میانگین52/3 مطلوب است.    

هدف: هدف پژوهش حاضر استفاده از بازخورد رفتاری فرد، در بازیابی اطلاعات بود. به این منظور کاربران با محدوده مطالعاتی مشخص مورد بررسی قرار گرفته و برخی از جستجوهای آنها به عنوان نمونه رفتار بررسی شد. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با استفاده از روش مشاهده اجرا شده است. این مطالعه با همکاری30 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی با پیشینه تخصص در جستجوی اطلاعات انجام شد. از تعداد30 شرکت کننده، 15 نفر زن و 15 نفر مرد از گروه سنی 35-29 بودند. تمام فرایند جستجوی انجام شده از سوی هر یک از آزمودنی ها به وسیله نرم افزار تصویربرداری از صفحه نمایش ذخیره شد. آنچه که در این پژوهش بکار رفته مطالعه موردی است. جامعه مورد مطالعه، کاربران بخش جستجوی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات بودند. در این مطالعه تلاش شد روند بازیابی اطلاعات توسط افراد مورد بررسی قرار گیرد. یافته ها: الگوی جستجوهای انجام شده، در بیشتر موارد به صورت کلی به جزئی و اختصاصی است. شرکت کنندگان جستجویشان را با اطلاعات کلی مانند معرفی و بررسی حقایق شروع نموده و سپس هر یک بر روی جنبه های خاصی تمرکز کردند. در بعضی موارد، کاربران در حین جستجو ایده های جدیدی بدست آوردند. با توجه به نتایج به دست آمده، پیشینه کلی، دانش موضوعی، محدوده زمان و ابزارهای در اختیار، پاسخ مورد نظر را تحت تاثیر قرار می دهد. نتیجه گیری: با توجه به تجزیه و تحلیل یافته ها می توان نتیجه گرفت که جهت افزایش سطح مهارت اطلاع یابی کاربران فعلی و آینده، باید دوره آموزشی تخصصی بازیابی اطلاعات برای همه طبقات کاربران برگزار گردد. در راستای افزایش سطح دسترسی کاربران پیشنهاد می گردد تمهیداتی جهت تهیه، افزایش، روزآمدسازی و غنای منابع اطلاعاتی الکترونیکی و آموزش استفاده از این منابع برای تمام کاربران با مرتبه های علمی مختلف اندیشیده شود.  

هدف:پژوهش حاضر بررسی فضای کسب وکار ناشران فعال در زمینه فروش کتب به صورت الکترونیک در استان قم و بر حسب مدل استروالدر بود. روش شناسی: این پژوهش با روش پیمایشی تحلیلی از نوع کاربردی انجام شده است. جامعه آماری موردنظر، 75 ناشر مستقر در مجتمع ناشران استان قم است، که در زمینه فروش کتب به صورت الکترونیک فعال هستند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است که براساس مدل استروالدر تنظیم شده است. و داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در مجموع براساس مدل استروالدر، وضعیت ناشران در بخش مشتری از شرایط مطلوبی برخوردار بوده است. در بخش هایی چون ارزش پیشنهادی، ارتباط با مشتری، منابع کلیدی، مشارکت های کلیدی، فعالیت های کلیدی شرایط از وضعیت متوسطی برخوردار بوده و نیاز به بررسی و تقویت این بخش ها احساس می شود. همچنین وضعیت کسب وکار ناشران در بخش های کانال های ارتباطی، جریان های درآمدی و ساختار هزینه به نسبت سایر موارد با چالش هایی روبه رو بوده است. بخش های ساختار هزینه با رتبه 11/8، مشتری با رتبه 21/7 و منابع کلیدی 74/6 به ترتیب از بالاترین اولویت نزد ناشران برخوردار بوده اند. نتیجه گیری:این پژوهش توانسته است فضای کسب و کار ناشران فعال در حوزه فروش کتب به صورت الکترونیکی را براساس مدل استروالدر مورد مطالعه قرار داده و راهکارهایی برای ارتقای کسب و کار آنها ارائه دهد.    

هدف:پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل تأثیرگذار بر حاکمیت فناوری اطلاعات، مهارت های کوآنتومی و مهندسی دانش در نهاد کتابخانه های عمومی کشور انجام شده است. روش شناسی:روش پژوهش کیفی و به لحاظ هدف اکتشافی و مبتنی بر مصاحبه های نیمه ساختاریافته است. جامعه آماری پژوهش را خبرگان اجرایی که آشنایی کامل با نهاد کتابخانه های عمومی کشور داشتند، تشکیل داده و 15 نفر از اساتید گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی و فناوری اطلاعات و مدیران نهاد کتابخانه های عمومی کشور به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. به منظور شناسایی عوامل از تحلیل تم استفاده گردید. یافته ها:مضامین اصلی تأثیرگذار بر حاکمیت فناوری اطلاعات، شاخص های ساختاری و شاخص های درون سازمانی شامل 4 مضمون فرعی هستند. همچنین مضامین اصلی تأثیرگذار بر مهارت های کوانتومی شامل تفکر خلاق، تفکر سیستمی و تفکر اقتضایی و موقعیت گرایی و مضامین اصلی تأثیرگذار بر مهندسی دانش شامل کیفیت دانش، طراحی ساختار، آزمایش برای تایید اعتبار قوانین سازماندهی دانش، مستندسازی و نگهداری دانش می باشند که به ترتیب مشتمل بر 8 و 16 مضمون فرعی هستند. نتیجه گیری:در حوزه های حاکمیت فناوری اطلاعات، مهارت های کوانتومی و مهندسی دانش، پژوهش های محدودی انجام شده است. لذا شناسایی عوامل مؤثر بر حاکمیت فناوری اطلاعات، مهارت های کوانتومی و مهندسی دانش در نهاد کتابخانه های عمومی کشور کاربرد دارد. شناسایی عوامل می تواند برنامه ریزی جامعی در جهت توسعه حاکمیت فناوری اطلاعات، افزایش مهارت های کوانتومی و ارتقاء مهندسی دانش را به دنبال داشته باشد.  

هدف: هدف تحقیق حاضر، بررسی تأثیر مدیریت دانش مدیران بر رفاه کارکنان در محیط کار، در شرکت پخش سراسری بانی چاو ایرانیان بوده است. انجام تحقیق حاضر می تواند دانش جدیدی به مسئولین پخش شرکت ها در مورد مدیریت دانش و احساس کارکنان از رفاه دهد و میزان مفید یا غیرمفید بودن آن را بررسی نماید. مشکلات احتمالی که در مدیریت دانش به وجود خواهد آمد را شناسایی و راه حل ارائه کند. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، تحقیق کاربردی بوده و از نظر شیوه گردآوری و تحلیل اطلاعات، پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر کارکنان شرکت پخش سراسری بانی چاو ایرانیان است. در تحقیق حاضر به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز مدل پژوهش، از پرسشنامه استاندارد استفاده شده است. روش نمونه گیری در این پژوهش نمونه گیری تصادفی ساده بوده و به تعداد متناسب با حجم جامعه آماری و براساس فرمول کوکران انتخاب شد. یافته ها: روایی پرسشنامه از طریق روایی همگرا و پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ (0.845) تأیید شد. نتایج با استفاده از مدل معادلات ساختاری و نرم افزارهای 22SPSS و Smart PLS مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد مدیریت دانش مدیران بر رفاه کارکنان در محیط کار در شرکت پخش سراسری بانی چاو ایرانیان تاثیر دارد. همچنین کسب دانش، به اشتراک گذاری دانش، خلق دانش، تدوین دانش و حفظ و نگهداری دانش بر رفاه کارکنان در محیط کار در شرکت پخش سراسری بانی چاو ایرانیان تاثیر دارد. در یک تحلیل مقایسه ای می توان بیان کرد تحقیقات قبلی بر روی مفهوم و شیوه های مدیریت دانش به طور گسترده، مطالعه کرده است. علاوه بر این محققین در گذشته نشان دادند که فرآیند دانش متشکل از تبادل دانش و پرورش و برداشت (نتیجه) دانش است. همچنین محققین، خلق دانش و به اشتراک گذاری دانش را به عنوان شیوه های مدیریت دانش، معرفی می کنند. نتیجه گیری:هرچند ساختار سیستم های اطلاعاتی نسبتاً مناسب بوده است، اما نتایج آماری مطلوبی را به همراه ندارد و الزاماً منجر به بهبود عملکرد مدیریت دانش در سازمان ها نمی شود. به نظر می رسد چالش اصلی مدیریت دانش در سازمان های مورد مطالعه، مدیریت بهینه اطلاعات به منظور تبدیل آن به دانش سازمانی باشد. در این زمینه تشکیل واحد مدیریت دانش که بتواند برنامه ریزی و طرح جامعی را برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات و به کارگیری نتایج در بهبود عملکرد سازمان تدوین و اجرا نماید، احساس می شود. شیوه های مدیریت دانش و حس کارکنان از رفاه در محیط کار، در هر سازمانی ضروری است و مدیران باید شیوه های مدیریت دانش را به عنوان یک اولویت با هم ترکیب کنند تا حس کارکنان از رفاه در محیط کار بهبود یابد.