علوم و فنون مدیریت اطلاعات

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل رابطه برخی نظریه های علوم اجتماعی و انسانی با رفتار اطلاعاتی است. روش: این پژوهش توصیفی و از نوع مروری تحلیلی است. در این تحقیق، مقاله ها و کتاب های مرتبط با موضوع مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نظریه های اصلی مرتبط با حوزه رفتار اطلاعاتی بیشتر از دو حوزه علوم اجتماعی جامعه شناسی و ارتباطات گروهی و حوزه روانشناسی سرچشمه می گیرند و انجام تحقیقات اصیل در حوزه رفتار اطلاعاتی، مستلزم استفاده از نظریه های موجود در این حوزه هاست. نتیجه گیری: به لحاظ اجتماعی بودن انسان و به لحاظ ماهیت رفتار انسان، مطالعات حوزه رفتار اطلاعاتی شامل نیاز اطلاعاتی، جستجوی اطلاعات، اطلاع یابی، و استفاده از اطلاعات، به ناچار باید از نظریه های اصلی مرتبط با حوزه رفتار اطلاعاتی بهره بگیرند، یعنی آنچه بیشتر ناشی از دو حوزه علوم اجتماعی شامل جامعه شناسی و ارتباطات گروهی و حوزه روانشناسی است، البته همراه با استفاده از سایر نظریه های سودمند و مرتبط علوم اجتماعی. بدین سان ضمن غنا بخشیدن به این مطالعات، پژوهشگران امکان تبیین و تفسیر و تحلیل بهتر رفتار اطلاعاتی کاربران را می یابند؛ که در نهایت منجر به اصلاح نظام های اطلاعاتی و هم چنین اصلاح و بهبود رفتار اطلاعاتی کاربران می شود.  

هدف: هدف پژوهش، بررسی وضعیت اطلاع جویی و اطلاع رسانی کتابداران کتابخانه های عمومی درباره اطلاعات سلامت است. روش: پژوهش از نوع توصیفی وتحلیلی و به روش پیمایشی انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است که بین 119 نفر از کتابداران توزیع شد. داده ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: رایج ترین راه کسب اطلاعات سلامت کتابداران، جستجو در اینترنت با میانگین4/09 است. بیشترین نقش کتابدار در تامین اطلاعات سلامت، راهنمایی به منابع مختلف دسترسی به اطلاعات سلامت درکتابخانه با میانگین 3/32 و بیشترین کمک کتابداران برای جستجوی اطلاعات سلامت توسط اعضاء(( ارائه پاسخ از روشهای مختلف به سؤالهای مراجعه کنندگان)) با میانگین3/41 است. بین میزان رفتار اطلاع یابی سلامت کتابداران با جنس و مقطع تحصیلی تفاوت معناداری وجود ندارد. بین میزان رفتار اطلاع یابی سلامت کتابداران با سن تفاوت معناداری وجود دارد. بین میزان نقش کتابداران در تامین اطلاعات سلامت جامعه با مقطع تحصیلی تفاوت معناداری وجود ندارد. بین میزان نقش کتابداران در تامین اطلاعات سلامت جامعه با سن تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: این مطالعه به خاطر اینکه کتابداران می توانند در ارائه خدمات اطلاعات سلامتی به مراجعان و در کل جامعه نقش بسزایی داشته باشند، مفید است.

هدف: با توجه به رشد سریع اطلاعات و در جامعه کنونی حوزه مدیریت اطلاعات به یکی از حوزه های مورد توجه و با اهمیت تبدیل شده است. به منظور سیاست گذاری علمی در این حوزه باید ساختار موضوعی آن بررسی شود. یکی از حوزه های کاربردی در این زمینه علم سنجی می باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی ساختار موضوعی شکل گرفته در حوزه مدیریت اطلاعات با استفاده از فن تحلیل همایندی واژگان است. از دیگر اهداف این پژوهش می توان به بررسی نویسندگان پرتولید، پرتولیدترین کشورها، مهم ترین مجلات منتشر کننده متون حوزه مدیریت اطلاعات، روند رشد تولیدات علمی این حوزه و زیر موضوعات شکل گرفته در این ساختار موضوعی،اشاره کرد. روش: روش استفاده شده در این پژوه تحلیل همایندی واژگان بوده که خود از فنون علم سنجی می باشد. یافته ها: بررسی متون بازیابی شده در حوزه مدیریت اطلاعات طی سال های 1986 تا 2012 نشان داد که در مجموع 4571 مدرک در این حوزه در پایگاه های آی اس آی نمایه شده اند. نتایج 9 خوشه موضوعی را نشان داد که شامل مدیریت اطلاعات، بیوانفورماتیک، مدیریت عملکرد، اطلاعات، داده، مدیریت اطلاعات سلامت، سیستم های اطلاعاتی، سلامت الکترونیک و سازماندهی دانش است. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش ساختار موضوعی شکل گرفته در تحقیقات مدیریت اطلاعات را نشان داد که می تواند به سیاست گذاری علمی این حوزه کمک کند بخصوص مشخص شدن حوزه های ترکیبی جدید شکل گرفته در این حوزه می تواند به متخصصان علم اطلاعات کشور برای ورود به این حوزه ها کمک کند.  

هدف: در این پژوهش، کیفیت وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه های دولتی ایران بر مبنای طراحی نظام استنتاج فازی ارزیابی و وب سایت ها بر این اساس رتبه بندی شدند. روش: جامعه آماری، شامل وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه های دولتی (50 وب سایت) است که زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دارای وب سایت مستقل هستند. روش این تحقیق پیمایشی و ابزار پژوهش، پرسشنامه مخصوص خبرگان است. از نرم افزار متلب برای تحلیل داده ها استفاده شده است.  یافته ها: درخصوص نظام استناج فازی نشان داد، وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه های صنعتی سهند، کاشان، محقق اردبیلی و دامغان دارای بهترین کیفیت هستند و وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه گیلان، از پایین ترین کیفیت برخوردار است. به نظر می رسد، ارزیابی مبتنی بر نظام استنتاج فازی، وب سایت ها به صورت دقیق تر و بر مبنای وزن معیارهای محتوایی و ساختاری و نه تعداد آنها، رتبه بندی شده اند. همچنین می توان وب سایت ها را به لحاظ کیفی یعنی ضعیف، متوسط و بالا رتبه بندی کرد. نتیجه گیری: بنابراین، نظام استنتاج فازی، شیوه بهتری (از روش کلاسیک) برای ارزیابی و رتبه بندی کیفیت وب سایت کتابخانه های دانشگاهی است.

هدف: تعیین انتظارات اعضاء بخش نابینایان و کم بینایان سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران از امکانات کتابخانه رقومی است. روش: این پژوهش با استفاده از روش توصیفی پیمایشی انجام شده است. داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه و از طریق مصاحبه گردآوری شده اند که شامل 84 نفر عضو بخش نابینایان و کم بینایان سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، بوده که از کتابخانه رقومی استفاده می کنند. تجزیه و تحلیل یافته ها با استفاده از نرم افزار آماری spss انجام شده است.  یافته ها: یافته ها نشان می دهد که بیشترین انگیزه کاربران نابینا و کم بینای سازمان اسناد و کتابخانه ملی برای مراجعه به کتابخانه رقومی با (1/64 درصد) برای کارهای تحقیقاتی است. به نظر می رسد انجام فعالیتهای پژوهشی برای کاربران خاص این کتابخانه رقومی مهم است و میزان رضایت این کاربران از کتابخانه رقومی متوسط است. نحوه ارائه منابع، کیفیت و کمیت منابع بیشترین رضایت و از امکانات رفاهی و محل کتابخانه رقومی کمترین رضایت را دارند. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش می تواند مسئولان و دست اندرکاران را در برنامه ریزی جهت فراهم نمودن امکانات و فن آوری های اطلاعاتی برای امکانات خاص کم بینایان و نابینایان در کتابخانه یاری نماید.

هدف: پژوهش حاضر با هدف سنجش میزان هوش سازمانی کارکنان کتابخانه های عمومی شهر کرمانشاه است. روش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی تحلیلی بین جامعه ای مشتمل بر 80 نفر از کارکنان انجام شده است. ابزارپژوهش، پرسشنامه ای بر اساس هفت مهارت کارل آلبرخت است. کارل آلبرخت برای هوش سازمانی مدلی با هفت بعد ارائه می کند: چشم اندازاستراتژیک، سرنوشت مشترک، میل به تغییر، اتحاد وتوافق، روحیه، کاربرد دانش و فشار عملکرد.  یافته ها: براساس یافته های پژوهش، هوش سازمانی جامعه مورد مطالعه با میانگین 26/3 از میانگین نظری 3 یعنی از حد متوسط بالاتر است. بالاترین میانگین بدست آمده، مربوط به مؤلفه سرنوشت مشترک با میانگین 54/3 و کمترین میانگین مربوط به مؤلفه های میل به تغییر و فشار عملکرد با میانگین 10/3 است. باتوجه به این که میانگین هوش سازمانی و مؤلفه های آن بالاتر از میانگین نظری و در سطح معنی داری کمتر از 05/0 می باشد، بنابراین، وضعیت هوش سازمانی کارکنان کتابخانه های عمومی شهر کرمانشاه، وضعیت مطلوب و مناسبی دارد. نتیجه گیری: بررسی وضعیت و سنجش هوش سازمانی و ارتقاء آن، در بهبود خدمات کتابخانه ها تاثیر بسزایی دارد.