علوم سیاسی

"موضوع حدود مسئولیت و مصونیت مقامات دولتی در ارتکاب موارد نقض فاحش حقوق بین‌الملل بشردوستانه، موضوعی است که به ویژه از دهه پایانی قرن بیستم و در گرفتن آتش جنگ در کشورهای متعدد، توجه محاکم بین‌المللی و همچنین علمای حقوق بین‌الملل را به خود جلب کرده است. در همین رابطه کشورهای مختلف از جمله بلژیک با استناد به صلاحیت جهانی قوانینی تصویب و محاکمی تأسیس کردند که صلاحیت محاکمه موارد نقض فاحش حقوق بین‌الملل بشردوستانه را، توسط هرکس و در هر کجای جهان که انجام بشوند، دارند. صدور مجوز بازداشت وزیر امور خارجه کنگو توسط یک قاضی تحقیق بلژیکی به استناد قانون داخلی مصوب 1993 بلژیک و به اتهام ارتکاب موارد نقض فاحش کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو 1949، پروتکل‌های الحاقی 1977 و جنایات علیه بشریت، نقطه آغاز یک اختلاف میان کنگو و بلژیک و فراهم کننده فرصتی برای دیوان بین‌المللی دادگستری جهت تبیین حدود مسئولیت مقامات دولتی در ارتکاب جنایات عمده بود. در این قضیه دیوان پس از اعتراض بلژیک به صلاحیتش، نخست به بررسی صلاحیت خود پرداخت و پس از صدور یک رأی صلاحیتی ـ که در آن بر اصل صلاحیت جهانی در رسیدگی به جنایات عمده صحه گذاشت ـ رأی خود را در ماهیت قضیه در 14 فوریه 2002 اعلام کرد. در این رأی دیوان اعلام کرد که وزرای امور خارجه در زمان تصدی پست وزارت، از مصونیت مطلق در برابر محاکم ملی دیگر کشورها ـ و نه محاکم ملی کشور متبوع خود یا محاکم بین‌المللی صلاحیت‌دار ـ برخوردارند. اما پس از برکناری شخص از وزارت امور خارجه دادگاه‌های کشور خارجی می‌توانند وی را به خاطر جرایمی که وی پیش یا پس از دوره تصدی در مقام موقعیت شخصی ـ و نه حرفه‌ای ـ خود مرتکب شده محاکمه و مجازات کنند. گرچه دیوان در این رأی بر جدایی مسئولیت به عنوان یک امر ماهوی از مصونیت به عنوان یک مسأله شکلی تأکید کرد، اما اعلام اینکه وزرای امور خارجه پیشین را تنها در صورتی که در یک موقعیت شخصی مرتکب جنایات جنگی شده باشند می‌توان در محاکم ملی دیگر کشورها محاکمه کرد، ‌از نظر بسیاری از علمای حقوق بین‌الملل محل اشکال و ایراد است. "

۲۵۶۳.

جهانی شدن؛ فرصت یا تهدید

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۳ شماره ۵۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جهانی شدن

تعداد بازدید : ۲۴۴۹

۲۵۶۴.

احزاب سیاسی مصر و انتخابات

نویسنده: سید هادی خسروشاهی

منبع: مطالعات آفریقا ۱۳۸۱ شماره ۵

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آفریقا

تعداد بازدید : ۲۴۴۷

احزاب سیاسی مصر از پایان دهه هشتاد با بحران تشکیلاتی و سازمانی مواجه بوده اند که در دهه گذشته شدت یافت و بحرانی تر شد و با انتخابات مجلس در پاییز سال 2000 میلادی ، علائم و نشانه های آن بر همگان روشن گشت . غیبت این احزاب در میدان عمل سیاسی در سال 2000 به عدم تاثیر گذاری آنها بر روند انتخابات اخیر مجلس انجامید ؛ به گونه ای که به نظر می رسد ورودی واکنش های حزبی ، خود مدخلی جهت فهم خروجی معرکه انتخاباتی مصر باشد .

۲۵۶۵.

موج نوین سکولار زدایی

نویسنده: پیتر ال.برگر مترجم: افشار امیری

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۰ شماره ۲۰

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی از قرن بیستم به بعد

تعداد بازدید : ۲۴۴۷

سکولاریزاسیون (عرفى شدن) به عنوان یک پدیده اجتماعى، معمولاً همزاد مدرنیسم یا نوگرایى شمرده مى‏شود و بسیارى از دانشمندان غربى و غرب‏گرا اظهار داشته‏اند که سرنوشت کلیه جوامع بشرى با افول و زوال دین همراه خواهد بود. اما این نظریه در چند دهه اخیر تا حدود زیادى با شکست مواجه شده و تحقیقات فراوان نشان مى‏دهد که جوامع اروپایى و غیر اروپایى، رویکرد جدیدى را به دین یا نهادهاى دینى تجربه مى‏کنند و به اصطلاح پدیده «سکولارزدایى» در حال رخ نمودن است. مقاله حاضر، که توسط یکى از نظریه‏پردازان جامعه‏شناسى دین به رشته تحریر درآمده است، یکى از تازه‏ترین آثار در این زمینه است.

۲۵۶۶.

نقش امریکا در نوسانات قیمت نفت پس از 2001(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین پوراحمدی زینب صدوقی

منبع: روابط خارجی سال دوم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۴۶ تعداد دانلود : ۱۶۱۱

در نظام اقتصاد سیاسی جهانی یکی از مهم ترین ابعاد امنیت انرژی، ثبات قیمت نفت است. عوامل مؤثری همچون میزان ظرفیت تولیدی اعضای اوپک و غیراوپک و میزان مصرف، قیمت نفت را تحت تأثیر قرار می دهند. تغییرات قیمت نفت در زمان افزایش و کاهش ناگهانی قیمت ها یا به عبارتی شوک قیمت نفت آثاری را برای هریک از بازیگران بازار جهانی نفت اعم از تولید کنندگان، مصرف کنندگان و شرکت های نفتی بین المللی به دنبال داشته باشد. اما به رغم وجود عوامل و بازیگران متعدد تأثیرگذار بر قیمت نفت، در این میان نقش امریکا به لحاظ دارا بودن بازار عرضه و نیز مصرف، ذخایر نفتی و به ویژه تحولات نرخ برابری دلار، از مهم ترین عوامل مؤثر بر تغییرات قیمت نفت به عنوان عوامل غیراوپک به ویژه از سال 2001 به بعد محسوب می شود. این مقاله در تلاش است تا با به کارگیری رویکرد اقتصاد سیاسی بین الملل به بررسی عوامل تغییرات قیمت نفت پس از سال 2001، نقش نوسانات نرخ برابری دلار بر تغییرات قیمت نفت و تغییر ظرفیت تولیدی و مصرف کشورهای غیراوپک به ویژه امریکا بپردازد.

۲۵۶۷.

بازسازی مناظره لیبرال ها و جماعت گرایان بر مبنای انتقادات سندل بر لیبرال دموکراسی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: علی اصغر کاظمی حسن بوژمهرانی

منبع: مطالعات سیاسی بهار ۱۳۸۹ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: لیبرال دموکراسی لیبرالیسم حق محور مناظره لیبرال ها و جماعت گرایان فرد غیرزمینه مند بی طرفی دولت جمهوریت گرایی روالمند

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب

تعداد بازدید : ۲۴۴۷ تعداد دانلود : ۱۱۱۱

متفکرانی چون چارلز تیلور، مایکل سندل، السدیر مکینتایر و مایکل والزر که «جماعت گرا» نامیده می شوند بر این اعتقادند که نگرش لیبرالی به فرد به مثابه سوژه ای خود بنیاد و ماهیتا انتخابگر نمی تواند شان ارتباطی و پیوندی فرد را با سنن و فرهنگ اجتماعی بدرستی فهم کند. ارایه تصویری مغشوش از نسبت فرد و جامعه باعث ضعف و نارسایی در تعریف ارزش های انسانی نظیر عدالت، آزادی، برابری و فضیلت های اخلاقی شده است. همچنین متفکران جماعت گرا ایده هایی نظیر مفهوم خود غیر زمینه مند، بی طرفی دولت، جهانشمول دانستن ارزش های لیبرال را مورد نقد و ارزیابی قرار داده اند؛ به عنوان نمونه، سندل ریشه زوال جمهوریت گرایی آمریکایی را در لیبرالیسم رویه مند به عنوان نتیجه طبیعی چنین ایده آل هایی جستجو می کند. در مقابل لیبرال ها هم تلاش کرده اند جواب شایسته ای ارایه کنند که منجر به بحث و نزاع آکادمیک بین این دو گروه شده است. این مباحثات ذیل مناظره جماعت گرایان و لیبرال ها تداوم یافته است. نوشتار حاضر به بازسازی انتقادات سندل بر لیبرالیسم اختصاص یافته است.

۲۵۶۸.

بازشناسی فردگرایی و پیامدهای آن

نویسنده: بهزاد حمیدیه

منبع: راهبرد یاس ۱۳۸۵ شماره ۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی

تعداد بازدید : ۲۴۴۶ تعداد دانلود : ۹۱۹۴

۲۵۶۹.

تحلیلی بر وضعیت فساد در ایران

نویسنده: غلامرضا ابراهیم آبادی

منبع: مجلس و پژوهش سال یازدهم زمستان ۱۳۸۳ شماره ۴۶

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۴۶ تعداد دانلود : ۱۱۶۲

۲۵۷۰.

اهداف و ابعاد دیپلماسی انرژی چین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مسعود موسوی شفایی گلتاب دارابی

منبع: روابط خارجی سال سوم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۴۴

وابستگی روزافزون کشورها به منابع انرژی، باعث تقویت جایگاه امنیت انرژی در عرصه سیاسی و دیپلماتیک شده و رقابت های بین المللی بر سر دسترسی به این منابع را تشدید کرده است. همین مسئله تأثیرات فراوانی بر اولویت بندی اهداف سیاست خارجی کشورها برجای گذاشته است. امروزه کشورها با بهره مندی از دیپلماسی انرژی تلاش می کنند، تا حد امکان بدون استفاده از زور، منافع و امنیت انرژی خود را در این عرصه تأمین کنند. چین نیز با توجه به رشد بالای اقتصاد و مصرف روزافزون انرژی، تلاش های عمده ای در این زمینه انجام داده است و اکنون متغیر انرژی به عنوان یکی از عوامل اصلی جهت دهنده سیاست خارجی این کشور محسوب می شود. در این مقاله، به نگرانی های عمده چین در حوزه انرژی و جایگاه آن در دستگاه سیاست خارجی چین پرداخته شده است. چین به عنوان یکی از مصرف کنندگان عمده انرژی در جهان، با استفاده از ابزار دیپلماسی انرژی در خاورمیانه، آسیای مرکزی، افریقا و امریکای لاتین، نگرانی عمده خود را در خصوص امنیت انرژی تا حدودی مرتفع ساخته است. این کشور تلاش کرده، جهت گیری سیاست خارجی خویش را بر مبنای منافع اقتصادی تنظیم کند و در این میان به دلیل جایگاه ویژه انرژی در رشد اقتصادی، تامین امنیت انرژی نقش بسیار مهمی در سیاست خارجی آن پیدا کرده است.

۲۵۷۱.

روسیه: سیاست مشارکت و مقاومت

مصاحبه شونده: مهدی سنایی

منبع: ماهنامه ایراس ۱۳۸۶ شماره ۱۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز (اوراسیا)

تعداد بازدید : ۲۴۴۴

۲۵۷۲.

شناسایی عوامل اثرگذار بر سرمایه سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نغمه عبادی آرین قلی پور علی پیران نژاد

منبع: فرآیند مدیریت و توسعه دوره ۲۷ تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۸۸)

کلیدواژه‌ها: مشارکت سیاسی مردم سالاری دانش سیاسی سرمایه سیاسی هنجارهای سیاسی مردم سالارانه شبکه های سیاسی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران مشارکت سیاسی در ایران

تعداد بازدید : ۲۴۴۴ تعداد دانلود : ۱۸۰۸

در جوامع کنونی مردم سالاری به الزامی برای حکمرانی تبدیل شده است و شهروندان خواهان نقش فزاینده تری در اتخاذ تصمیمات هستند اما باید دانست که مشارکت حداکثری تنها الزام تحقق مردم-سالاری حقیقی نیست بلکه به پیش شرط های دیگری چون اعتماد سیاسی، دانش سیاسی، هنجارپذیری سیاسی مردم سالارانه و شبکه های سیاسی نیاز است. همه این مفاهیم، بازنمای مفهومی با عنوان سرمایه سیاسی است که توانایی شهروندان را برای متأثر ساختن سیستم سیاسی شان افزایش می دهد. بنابراین بهبود کیفیت مردم سالاری نیازمند بهبود سرمایه سیاسی شهروندان است. اولین گام در این راستا، شناسایی عواملی است که بر سرمایه سیاسی تأثیر می گذارند. از این رو، هدف این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر سرمایه سیاسی است. به منظور تحقق این هدف، با دوازده نفر از خبرگان در این حوزه مصاحبه شد و سپس مصاحبه ها با استفاده از روش تحلیل تِم، تجزیه و تحلیل شد. نتایج ، بیان گر این مهم است که عوامل اثرگذار بر سرمایه سیاسی را می توان در دو بُعد کلی دولت و شهروندان جای داد. در حقیقت برای بهبود سرمایه سیاسی هم باید اقداماتی از جانب دولت صورت گیرد و هم اقداماتی از جانب شهروندان.

۲۵۷۳.

نکاتی درباره سفیران دولتهای اروپایی در دربار صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عباس قدیمی قیداری

منبع: فصلنامه تاریخ روابط خارجی۱۳۸۵ شماره ۲۶-۲۷

کلیدواژه‌ها: سفرنامه روابط خارجی دولت صفوی شاه عباس اول هیئت سیاسی دولتهای اروپایی سفیران

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی روابط خارجی ایران روابط خارجی ایران دوره صفویه

تعداد بازدید : ۲۴۴۳

سفرائی که در دوره صفویه از سوی دولتهای اروپایی به ایران آمدند، افراد کاروانی بودند که اصول و قواعد دیپلماتیک را به خوبی می دانستند. گزارشهای سفرا، دولتهای اروپایی را در تصمیم گیریهایشان برای سیاستهای نوین استعمار در شرق و ایران یاری دادند

۲۵۷۴.

قانون کار و توسعه صنعتی در اقتصاد ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابوالقاسم مهدوی وحید مهربانی

منبع: راهبرد - تحقیقات استراتژیک زمستان ۱۳۹۰ شماره ۶۱

کلیدواژه‌ها: توسعه اقتصادی صنعتی شدن قانون کار تغییرات ساختاری

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران مباحث توسعه و مسایل مربوط به آن تاریخ توسعه در ایران

تعداد بازدید : ۲۴۴۲ تعداد دانلود : ۱۰۵۱

ادبیات اقتصاد توسعه، نهادها را به منزله بستری معرفی می کند که بدون آن رشد و توسعه اقتصادی به طور کامل محقق نخواهد شد. قوانین و مقررات از جمله نهادهایی است که در جهت گیری فعالیت های اقتصادی نقش مهمی ایفا می کنند و بارزترین نمود آن در ایران، قانون کار است. این قانون در سال 1369 دستخوش اصلاحاتی شد که عمدتاً معطوف به حمایت از قشر کارگر بود و در مقایسه با قانون کار قبلی، پرداختی های بیشتری را متحمل کارفرمایان ساخت. در این مقاله، آثار این اقدام در بخش صنعت بررسی می شود. در حالی که استدلا ل های نظری پیامدهای مختلف و متضادی را اظهار می کنند، یافته های مطالعه حاضر که با استفاده از داده های ترکیبی مربوط به کارگاه های دارای 50 نفر کارکن و بیشتر برای دوره 1367 تا 1381 به دست آمده اند، حکایت از آن دارند که تغییرات قانون کار در ایران توانسته است به رشد سهم صنایع از کل اقتصاد کمک و توسعه صنعتی ایران را تسهیل کند.

۲۵۷۵.

نگاهی تاریخی به نسبت اخلاق و سیاست

نویسنده: سعید حجاریان

منبع: آیین مرداد ۱۳۸۷ شماره ۱۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۴۲ تعداد دانلود : ۱۳۴۸

۲۵۷۶.

نکاتی چند پیرامون منبع شناسی و جریان شناسی فرهنگی- تاریخی جنگ های ایران و روس

نویسنده: فرهاد زیویار

منبع: فرهنگ ۱۳۷۷ شماره ۲۷ و ۲۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۴۱ تعداد دانلود : ۱۴۰۶

در این مقاله کوشش شده است شکلی از جریان شناسی تاریخی-فرهنگی ایران با توجه به پشتوانه های فکری، و به ویژه نقش سیاسی مذهب و حضور علما در روح ملیت ایرانی مطرح شود.حرف اصلی مقاله این است که با وجود وضعیت جامعه ی ایران در نیمه ی اول قرن 13 که شاید بتوان گفت از سخت ترین شرایط در تاریخ ایران محسوب می شود و شکست ایران در جنگ و عوارض تلخ آن چه در طول جنگ، و چه عواقب پایان جنگ را در خود دارد، این برهه از تاریخ ایران آغاز دوره یی است که اهمیت آن کم تر از جنگ نیست.در این دوره است که با تکیه بر روح ملیت ایرانی، مذهب تشیع و اصل اجتهاد، ادبیات نوینی به عنوان ادبیات جهاد و مقاومت در ایران مطرحخ می شود؛که برای ما ایرانیان برگ زرین دیگری در ادبیات ضد استعماری تلقی می شود.

۲۵۷۷.

رهیافت مقایسه ای پول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید جلال دهقانی فیروزآبادی

منبع: پژوهش نامه علوم سیاسی ۱۳۸۵ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: نوکارکردگرایی مطالعه موردی رهیافت مقایسه ای بول مطالعه متغیر محور نوواقع گرایی نهادگرایی نولیبرال همکاری سیاسی اروپا

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی نظریه های روابط بین الملل سایر

تعداد بازدید : ۲۴۴۰ تعداد دانلود : ۱۲۲۱

نظریه های مختلف روابط بین الملل بخشی از واقعیت این رشته هستند. علی رغم اختلافات و تعارضات موجود بین دیدگاه این نظریات به روابط بین الملل، همه آنها ادعا دارند که از قدرت تبیین بیشتری برخوردارند. در حقیقت همه آنان مدعی صحت و صدق می باشند. اما سوال بنیادی این است که چگونه می توان صدق و کذب نظریه های متعارض بین الملل را تعیین کرد. بر اساس نظریه تناظر صدق در فلسفه علم، نظریه هایی صادقند که از آزمایشات و آزمون های منطقی و واقعی با موفقیت بیرون آیند.هدف این مقاله معرفی و توضیح روش مقایسه ای بول برای آزمون و ارزیابی نظریات روابط بین الملل است. روش مقایسه ای بول تلفیقی از دو استراتژی تحلیلی مطالعه موردی با کیفی و متغیر محور یا کمی است. در چارچوب این روش امکان آزمون خارجی نظریه های مختلف در ارتباط با موارد متعدد وجود دارد. بنابراین، در این نوشتار، برای نمونه، تبیینات نظری و فرضیه های نظریه های نو واقع گرایی، نوکارکردگرایی و نهادگرایی نولیبرال بر پایه 12 مورد یا مرحله مهم در فرآیند همکاری سیاسی اروپا (1992-1969) مورد سنجش قرار می گیرد.

۲۵۷۸.

خاورمیانه و روابط بین الملل: قدرت، سیاست و ایدئولوژی

سایر: سید جواد صالحی

منبع: مطالعات خاور میانه ۱۳۸۶ شماره ۵۰ و ۵۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه

تعداد بازدید : ۲۴۳۹ تعداد دانلود : ۱۱۵۱

۲۵۷۹.

نگرشی کلی به مدیریت اقتصادی کشور در دوران جنگ تحمیلی

نویسنده: فرشاد مومنی

منبع: نامه مفید ۱۳۷۵ شماره ۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران جنگ (دفاع مقدس)

تعداد بازدید : ۲۴۳۹ تعداد دانلود : ۱۱۳۵

۲۵۸۰.

روشنفکری؛ گذشته، حال و آینده

مصاحبه شونده: محمد مددپور

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۰ شماره ۱۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مسایل ایران جنبش ها در ایران

تعداد بازدید : ۲۴۳۹

متن زیر حاصل گفت‏وگویى است که ماهنامه اندیشه حوزه با آقاى مددپور انجام داده و روزنامه کیهان آن را نقل کرده است. آقاى مددپور با ریشه‏یابى جریان روشنفکرى غرب در رنسانس و مدرنیته، به طبقه‏بندى روشنفکران ایران قبل و بعد از انقلاب پرداخته است. ایشان جریان روشنفکرى در دهه دوم انقلاب را به دو گروه «لیبرال‏هاى مسلمان» و «لیبرال‏هاى لائیک» تقسیم مى‏کند و گروه اول را به سه گروه «لیبرال‏هاى تئوریک»، «لیبرال‏هاى پراتیک» و «ژورنالیست‏هاى لیبرال» دسته‏بندى مى‏نماید. به اعتقاد وى، استحاله لیبرالیسم آغاز شده است و این روند به استیلاى دین و فرهنگ دینى خواهد انجامید.

درخت حوزه‌های تخصصی