درخت حوزه‌های تخصصی

توانایی مغز انسان های اولیه چقدر بوده است؟ چه زمانی به وجود آمد؟ چه خصایلی انسان اندیشمند را از انسان های دیگر متمایز می کنند؟ با تکیه بر تعداد قابل توجه پژوهش های جدید، از این پس این امکان وجود دارد که بتوان موضوع پیدایش فرهنگ را در بین انسان ها تشریح کرد...

یاریگری اصطلاحی بین رشته ای در علوم اجتماعی و زیستی است که به دلیل ماهیت خاستگاه این علوم و وجود فرضیه های زمینه ای و جهان بینی و جوهره رقابتی حاکم بر جوامع غربی، نسبت به اهمیت فوق العاده اش در زندگی اجتماعی و حتی زیستی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. مسایل یاد شده و پیچیدگی فی نفسه پدیده های اجتماعی، ابهام ها و اشکال های فراوانی را در تعریف های یاریگری و به تبع آن در طبقه بندی های غالبا دوتایی آن به وجود آورده است. کارهای میدانی تنی چند از مردم نگاران و مردم شناسان ایرانی در چند دهه گذشته، خوشبختانه پایه ای از توصیف های نسبتا دقیق و واقعی را فراهم ساخته است تا بتوان از آن پایگاه و منظر به نقد تعریف ها و طبقه بندی های موجود دست زد. جان کلام نوشته حاضر این است که طبقه بندی های موجود فاقد ملاک و قدرت لازم برای جداسازی ماهوی انواع یاریگری از یکدیگر می باشند. اگرچه پس از طبقه بندی های جوهری اولیه می توان و حتی لازم است از همه این گونه شناسی های غالبا دوتایی برای طبقه بندی های ثانویه و تدقیق کار سود جست. در پایان، مقاله اشاره ای نیز به تحولات انواع جوهری یاریگری در طول تاریخ دارد.

مقاله حاضر به شهر مجازی به عنوان شکل جدیدی از حیات شهری که می تواند در کنار و به موازات شهر واقعی شکل بگیرد، می پردازد. شهر مجازی ‏نه تنها ظرفیت های شهر واقعی را گسترش می دهد، بلکه به حد برخی از مشکلات زندگی در شهرهای واقعی، نظیر ترافیک، کمک قابل توجهی می کند. ‏از دیگر سو، مقاله به این نکته اشاره می کند که شکل گیری دولت/حکومت الکترونیک بدون شکل گیری شهر مجازی اگر ناممکن نباشد، حداقل دشوار ‏خواهد بود.‏

شرح و بیان صنعت فرهنگ از زبان تئودور آدورنو و ماکس هورکهایمر نویسندگان کتاب دیالکتیک روشنگری ـ مبتنی بر این گزارش است که عقل ابزار اندیش روشنگری (Aufklarung) که بر همسان سازی و این همانی بنیاد دارد گرچه بنا بود آزادی را از ترس از مراجع اساطیری ایمن دارد، خود از سلطه سیاسی ـ اجتماعی و فرهنگی تمامیت خواهانه ای سر در آورد که آدمیان را از آزادی و خلاقیت فردی محروم می سازد و هم فرد و هم جامعه را قلب به شیء می کند. آدورنو و هورکهایمر برآنند که رسانه های فرهنگ ساز، به مدد بازتولید تکنیکی انبوه، در سرمایه داری پسین در خدمت شاکله سازی از پیش تعیین کننده کلیه محصولات فرهنگی عمل می کنند. این کارکرد، کلیه تنوعات و تکثرات را به گونه ای استانده می کند که اطاعت و آزادی دیگر از هم تمیز داده نمی شوند. بدینسان، در نظام مبتنی بر ارزش مبادله صنعت فرهنگ هر ابژه ای را مبدل به کالا می کند؛ تفاوت نمی کند که این ابژه اقتصادی باشد یا فرهنگی. این مقاله روایتی است از چگونگی توجیه آدورنو و هورکهایمر در باب این سرکوب فاجعه بار که در جریان اتمیزه کردن، همه انسانها و سلایق و خلاقیت های آنها را همسطح می سازد. همزمان، این مقاله به اجمال آموزه یاد شده را در بوته ارزیابی انتقادی می نهد.

وندالیسم، پدیده ای ملموس و در عین حال، واقعیتی تلخ و گریزناپذیر است که به عنوان یکی از نمودهای زندگی اجتماعی در جامعه مدرن و ماشینی حضور دارد. وندالیسم از نظر جامعه شناختی به مفهوم داشتن نوعی روحیه بیمارگونه به کار رفته است که بیان کننده تخریب اموال و تأسیسات عمومی است. پژوهش حاضر به بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به وندالیسم در بین دانش آموزان دبیرستانی شهر یاسوج می پردازد. در این بررسی به صورت ترکیبی از نظریات آنومی و ساختار خانواده، جامعه پذیری، خرده­فرهنگی و کلارک استفاده شده و روش تحقیق پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها ، پرسشنامه بوده است. نتایج آزمون پیرسون نشان می دهد که گرایش به وندالیسم با متغیرهای پایگاه اجتماعی - اقتصادی(02/0- R.= ؛ 023/0 P.= )، سن(004/0 R.= ؛ 033/0 P.= ) و جامعه­پذیری(45/0- R.= ؛ 000/0 P.= ) رابطه معناداری دارد، ولی با متغیر جنسیت (9/0 T.= ؛ 33/0 P.= )رابطه معناداری ندارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان می دهد که در مجموع متغیرهای مستقل تحقیق حدود 25 درصد از متغیر وابسته را تبیین می کنند.

در تحقیق حاضر، الگوهای تدریس مطلوب در دانشگاه با توجه به نظرات دانشجویان در دانشکده های مختلف دانشگاه گیلان مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در ابتدا از طریق مصاحبه از 40 نف از دانشجویان سال اول خواسته شد که نظرات خود را در مورد تدریس مطلوب بیان کنند. سپس از بین جامعه در حدود 7000 نفری دانشجویان دانشگاه گیلان از 356 نفر (تقریبا در حدود 5 درصد) از طریق نمونه گیری خوشه ای خواسته شد که از طریق پرسش نامه، عواملموثر بر تدریس مطلوب را از لحاظ (الف) اصلی بودن (ب) فرعی بودن رتبه بندی نمایند. هم چنین تفاوت ها و تضاد های موجود بین مهم بودن و ویژه بودن تدریس برای کل نمونه و 6 دانشکده مختلف مورد توجه قرار گرفت. با وجود این که دیدگاه های آن ها با توجه به رشته تحصیلی و تجربیات، دارای تفاوت هایی بودند در مجموع گروه های مورد بررسی نظرات مشابهی داشتند. رتبه بندی ها در تحلیل عامل نیز مشخص کرد که الگوی تدریس مطلوب بر اساس دو عامل کلی یادگیری محور و تدریس محور مورد توجه دانشجویان قرار گرفته است.

دین‌داری عبارت است از پایبندی و آگاهی از اصول و شعائر یک مذهب؛ به گونه ای که این پیروی بر زندگی فردی و اجتماعی تاثیر گذار باشد. از آنجایی که دین به برآورده ساختن نیاز‌های پذیرفته شده اجتماعی و سود جمعی که آرزو‌های گروه در آن نهفته باشد، می پردازد، در جوامع امروز از دین انتظار می رود که بتواند به جذب و ایجاد تعهد در بین پیروانش نایل شود. در این میان شهر‌های جدید، به تبع دگرگونی‌‌ها و تحرکات جمعیتی گسترده خود با چالش‌های زیادی، به ویژه در زمینه پایبندی به ارزش‌های دینی وحفظ آن مواجه هستند. هدف از مقاله حاضر، تبیین جامعه شناختی میزان دین‌داری ساکنان شهر جدید بهارستان و تاثیر آن بر سرمایه اجتماعی است. روش اصلی تحقیق پیمایش (با استفاده از پرسش‌نامه بسته از نوع طیف لیکرت) بوده است. شیوه نمونه‌گیری با توجه به سن، جنس و محل سکونت افراد طبقه ای بوده که به صورت تصادفی در بین 384 نفر از ساکنان این شهر به انجام رسیده است. یافته‌‌‌ها حاکی از رابطه مثبت و معنادار بین میزان پایبندی مذهبی(دین‌داری) افراد با تاثیرپذیری آن‌‌ها از گروه‌های مرجع و میزان مصرف رسانه‌‌های داخلی و رابطه معکوس و معنادار میزان پایبندی مذهبی با متغیر‌های میزان مصرف رسانه‌‌های خارجی و عرفی شدن و پایگاه اجتماعی- اقتصادی افراد است. همچنین نتایج حاصل در زمینه تاثیر دین‌داری بر سرمایه اجتماعی، با توجه به دیدگاه‌های نظری مطرح در مقاله مؤید این رابطه است.

کودک آزاری می تواند آثار مخرب جدی بر سلامت روانی و تحول کودکان داشته باشد. در طی سالیان پژوهش هایی صورت گرفته تا بتوان از آزمون های ترسیمی برای ارزشیابی آثار کودک آزاری استفاده کرد. هدف از این پژوهش مقایسه آزمون های ترسیمی آدمک، درخت، خانه، و خانواده در کودکانی که مورد کودک آزاری جسمی قرار گرفته اند با کودکان عادی است. بدین منظور نمونه معرف (100N=) شامل 50 کودک آزاردیده و 50 کودک عادی با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و آزمون های ترسیمی آدمک، درخت، خانه و خانواده بر آن ها اجرا گشت. سپس تحلیل واریانس چندمتغیری و تک متغیری میان دو گروه با روش آزمون اثر هتلینگ انجام شد تا گروه ها از حیث مؤلفه های افسردگی، اضطراب، پرخاشگری، حرمت خود پایین و احساس گناه و شرم مقایسه گردند. یافته های پژوهش نشان دادند که نمرات گروه اول در تمامی مؤلفه های هر چهار آزمون به طور معنی داری از نمرات گروه دوم بالاتر بود به جز مؤلفه احساس گناه و شرم که به دلیل ثابت بودن در گروه اول در سه آزمون اول خود به خود حذف شد. این بدین معنی است که کودکانی که مورد تنبیه بدنی قرار می گیرند، از کودکان عادی افسرده تر، مضطرب تر و پرخاشگرتر هستند، حرمت خود پایین تری دارند و از احساس گناه و شرم بیشتری رنج می برند.

" در این مقاله به این پرسش کلیدى پاسخ داده خواهد شد که آیا گفتمان تعیین دستور جلسه و برجسته سازى و نیز جریان یکسویه اطلاعات در روزنامه نگارى سنتى چاپى به سوى سطح وسیعى از توده هاى مخاطب درحال انتقال است یا خیر و آیا روزنامه نگارى آنلاین با گونه پیشتازش یعنى روزنامه نگارى سایبر که با تکیه بر تکنولوژى هاى نوین ارتباطى در این انتقال گفتمان نقش ایفا کرده، به آزادى بیان کمک مى کند یا خیر. اگر چه در پژوهش گسترده اصلى، همه تلاش متمرکز براین نکته بوده است که مفهوم سایبرژورنالیسم و همین انتقال گفتمان از چهار مسیر یعنى از طریق مرور ادبیات، از طریق پرسش نامه هایى که براى صاحب نظران جهانى در عرصه روزنامه نگارى سایبر ارسال شده (پاسخ دهندگان به پرسش هاى این پژوهش عبارتند بوده اند از: پروفسور مایندى مک آدامز از دانشگاه فلوریدا، سردبیر سایت سایبر ژورنالیسم و رسانه هاى سایبر و مسئول توسعه متن در سایت واشنگتن پست؛ پروفسور رالف برنگر، استاد روزنامه نگارى و ارتباطات جمعى دانشگاه امریکایى قاهره، متخصص مهارت هاى روزنامه نگارى و کارشناس ارتباطات بین الملل؛ برتران پکه رى، سردبیر وبلاگ سردبیران جهان، فروم مجازى سردبیران جهان در زمینه بحث درباره سایبر ژورنالیسم؛ پروفسور وینسنت ماسکو، رییس پژوهشگاه ارتباطات و جامعه در دانشکده جامعه شناسى دانشگاه کویینز کانادا؛ پروفسور نیل نمت، روزنامه نگار و استاد روزنامه نگارى در دانشگاه پوردو ایالات متحده امریکا، پروفسور لارنس پینتاک، استاد روزنامه نگارى در دانشگاه میشیگان امریکا، گزارشگر سى.بى.اس و اى.بى.سى نیوز، نویسنده امریکن ژورنالیسم ریویو، تایمز لندن، سانفرانسیسکو کرونیکل و نیویورک تایمز، کاندیداى جایزه امى و برنده دو جایزه باشگاه مطبوعاتى ماوراى بحار؛ پروفسور نورا پاول، رییس انستیتوى مطالعات رسانه هاى نوین، مسئول بخش تمرکز بر تاثیرات محیط رسانه هاى مدرن بر محتوا در انستیتوى مطالعات رسانه هاى نوین، استاد کالج روزنامه نگارى و ارتباطات جمعى دانشگاه مینه سوتا امریکا، سردبیر بخش اطلاعات در میامى هرالد از 1979 تا1991 و عضو سازمان برجسته آموزشى ارتباطاتى پوینتر از 1991 تا 2000، عضو بخش رسانه هاى نوین در انستیتوى رسانه هاى امریکا و عضو انجمن خبرهاى آنلاین و عضو پروژه نیوزپلکس در زمینه آموزش روزنامه نگاران در اتاق خبر آینده؛ پروفسور یحیى کمالى پور، رییس دانشکده ارتباطات و هنرهاى خلاق دانشگاه پوردو امریکا، سردبیر سه نشریه آنلاین ژورنال رسانه هاى جهانى، مانیتور رسانه هاى جهانى و دهکده جهانى؛ کرافورد کیلییان، نویسنده کانادایى، کارشناس روزنامه نگارى و وب نویسى و سردیبر سایت معروف نوشتن براى وب، از طریق بررسى مصوبه هاى بین المللى و نیز از طریق سنجش نگرش هاى روزنامه نگاران ایرانى به گونه علمى شناسایى شود، اما در این جا صرفاً به بخش مربوط به سنجش نگرش روزنامه نگاران سایبر و روزنامه نگاران چاپى در قبال انتقال گفتمان تعیین دستور جلسه و برجسته سازى و جریان یک سویه اطلاعات به سوى مخاطبان ونقش تکنولوژى هاى نوین ارتباطى در این انتقال گفتمان پرداخته مى شود."

"قومیت به عنوان زمینه ای که رفتار باروری در آن شکل می گیرد، جایگاه اساسی در مطالعات باروری در جوامع چند قومیتی دارد. با این حال، علی رغم ساختار چند قومیتی ایران هنوز تحقیقات اندکی در زمینه ارتباط قومیت و باروری صورت گرفته است. مقاله حاضر با استفاده از داده های طرح (بررسی ویژگی های اقتصادی اجتماعی خانوار 1380)، به آزمون تئوری ها و فرضیه های مربوط به رابطه قومیت و باروری در ایران می پردازد. یافته های تحقیق بیانگر تفاوت های قومی باروری در ایران می باشد. برای تبیین این تفاوت ها، از دو فرضیه همانندی مشخصه ها و اثر قومی/ فرهنگی استفاده شده است. نتایج تحلیل آماری نشان داد که تفاوت های قومی باروری، به طور چشمگیری، بعد از کنترل مشخصه های اجتماعی- جمعیتی به ویژه تحصیلات کاهش یافته و تا حدی در رفتار باروری و گروه های قومی همانندی و همگرایی ایجاد می شود. با این حال، این همانندی و همگرایی کامل نیست و علی رغم کنترل آماری مشخصه ها، هنوز برخی از تفاوت های قومی باروری بدون تبیین باقی می ماند. تفاوت های باقیمانده را می توان از یکسو ناشی از الگوهای متفاوت تعیین کننده های بلا فصل باروری در بین گروه های قومی و از دیگر سو، متاثر از فرهنگ تاریخ اجتماعی، ارزش ها، هنجارها و اعتقادات خاص قومی دانست. مطالعات جمعیت شناسی مردم شناسانه با به کار گیری روش های کیفی می تواند شناخت عمیق تری نسبت به تاثیر هنجارها، ارزش ها و فرهنگ قوی بر رفتارهای باروری در ایران ارایه نماید. "

"از دهه هفتاد میلادی مطالعات در زمینه نابرابری های موجود در مورد شاخص های سلامت و بیماری و به ویژه تفاوت در مورد سلامت زنان و مردان در سطوح ملی و بین المللی در غرب آغاز شده است. از آن جا که دامنه مطالعات فوق الذکر عمدتا به جوامع غربی محدود شده است، جای خالی تحقیق در این زمینه در ارتباط با جوامع دیگر در عرصه بین المللی به خصوص جوامع جهان سوم یا جوامعی که دارای فرهنگی متفاوت با جوامع غربی هستند، احساس شده است. در کشوری چون ایران، که در منطقه خاورمیانه قرار گرفته، مطالعات در زمینه سلامت زنان و عوامل مرتبط با آن در مراحل ابتدایی خود قرار دارد. تحقیقی که در این مقاله به بخشی از نتایج آن اشاره می شود، تلاشی در راستای از میان بردن خلا موجود در زمینه مطالعه تفاوت های سلامت و بیماری در مورد مادران شاغل و غیرشاغل در سطح شهر تهران است که در چارچوب جامعه شناسی پزشکی و بهداشت به انجام رسیده است. "

اگرچه آشپزی را سازوکار آماده سازی خوراک های گوناگون با بهره گیری از روش ها و فنون و ابزار مختلف برای دستیابی به طعم و مزه مطلوب و قابلیت گوارش بهتر دانسته اند، لکن آشپزی مفهومی فراتر از دستور پخت و پز غذاها را دربرمی گیرد. بسیاری از عناصر جغرافیایی- تاریخی و اجتماعی در شکل گیری فرهنگ آشپزی و نظام تغذیه ای هر جامعه ای نقش دارد.

مسئلة اساسی این مقاله،اسلام گرایی به عنوان گفتمان سیاسی- اجتماعی است. فرضیة پژوهش این است که گفتمان اسلام گرایی نوعی مقاومت دربرابرسلطةگفتمان مدرنیتة غربی است. گفتمان اسلام گرایی با تعریف سیاسی از اسلام، نیروهای به حاشیه راندة گفتمان مدرنیزاسیون را جذبمی کند. این گفتمان با صورت بندی جدیدیاز اسلام، الگوی بدیلی برای مدیریت جامعهپیشنهاد می کند. گفتمان اسلام گراییمدرنیزاسیون غربی درکشورهای اسلامی را به چالش می کشد. اسلام گرایان با به دست دادن روایتی سیاسی از اسلام، به گردآورینیروهای مقاومت دربرابر سلطة گفتمان مدرنیتة غربی می پردازند.