ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۳۶۱ تا ۱٬۳۸۰ مورد از کل ۱٬۴۰۲ مورد.
۱۳۶۱.

Archaeological Excavations at Khum Zargar in Kapisa Province, North Afghanistan(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷ تعداد دانلود : ۱۲۰
The site of Khum Zargar is located in the area of Hesa Awal Kohistan town in Kapisa province, north of Afghanistan, and south of the Hindu Kush Mountain range. It is closer to Jabul Saraj textile factory and Golbahar town, 60 km north of the Afghan capital Kabul. Archaeological excavations were carried out in several seasons in 1966, 2019, and 2020 by an independent team of Afghan archaeologists that resulted in the discovery of a Buddhist ritual complex with several stupas and adjacent rooms. In addition, human and animal statues and pottery objects were found in these rooms. Undoubtedly, the findings played an important role in ascertaining the history of Buddhist art and architecture during the Kushan and Kushano-Sasanian periods in the south of the Hindu Kush, and the present article discusses this site and its works.
۱۳۶۲.

نگاهی انتقادی به کتابِ ایران به سانِ ملتی خیالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران پرشیا هویت ملی هویت ایرانی زبان پارسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۴۶
هویتِ ایرانی از مباحثی است که شماری به درستی «زِ اقرار» و تنی چند با ناروایی «زِ انکارِ» آن شادمان هستند. نویسنده کتابِ فوق از انکارکنندگان است. همچنان که از نامِ کتاب برمی آید، نویسنده اثر درصددِ مقابله با ایران و تاریخ مند بودنِ هویتِ ایرانی و ملی برآمده است. او که تحتِ تأثیرِ مباحثِ نظری و اندیشه ای جدید است که جملگی بی التفات به بستر و بافتِ تاریخی-فرهنگی کشورهایِ موردِ مطالعه هستند، ایران و هویتِ ملی را ساخته وپرداخته شرق شناسان و نوکران و مزدورانِ استعمار می داند و تاریخمند بودنِ واژه ایران را به چیزی نمی گیرد. نویسنده اثر بر این باور است که نطفه هویتِ ملیِ ایران در غرب بسته شده و ارائه هرگونه پیشینه و خاستگاهِ تاریخی برای ایران و هویتِ ملی، گناهی نابخشودنی و ظلمی آشکار در حقِ بسیاری از اقوامِ این سرزمین است. نویسنده کتابِ ایران به سانِ ملتی خیالی: تکوینِ هویتِ ملی که دلبسته ادوارد سعید و شرق شناسی وی است و از کتاب جوامع خیالی بِنِدیکت اَندرسون بسی بهره مند شده، بر این باور است که برخی از نویسندگانِ ایرانی و انیرانی که هویتِ ایرانی و ملی را امری تاریخی می دانند، تحتِ تأثیرِ روش شناسی غربی و بر اساسِ جهت گیری هایِ نژادی و ایدئولوژیک، گذشته را روایت کرده و خوانشی ناتاریخی و متوهمانه پیش نهاده اند و برساخته هایِ جعلی را به جایِ تاریخ نشانده اند. نویسنده این سطور همه فصولِ کتابِ ایران به سانِ ملتی خیالی: تکوینِ هویتِ ملی را نقد نمی کند، بل آن بخش هایی را که به خاستگاهِ تاریخی ایران، ماهیتِ ایران و تنوعِ قومی و زبانی ایران پرداخته و ادعاهایی سست و کم مایه از آنها ارائه شده مطمح نظر قرار داده و در بابِ آنها روشنگری خواهد کرد.
۱۳۶۳.

گونه شناسی الگوهای بَرخال نقش برجسته های سنگی در تخت جمشید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گونه شناسی هنر هخامنشی الگوهای بَرخال نقش های بَرخال نقش برجسته های سنگی تخت جمشید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۱۰۱
نقش برجسته های تخت جمشید که درسرزمین پارس و در دوره هخامنشیان پدید آمده اند، به عنوان آثاری ارزشمند در هنر سنگ نگاری، بازتاب دهنده تأثیرات ژرف و الهام بخش از فرهنگ ها و تمدن های متنوعی همچون اقوام کهن پارسی، آشوری، اورارتویی، مادی، ایلامی و حتی مصری هستند. این آثار هنری که بر گستره سنگی این مکان تاریخی نقش بسته اند، با ظرافت و دقت اجرایی بالا، ترکیبی از زیباشناسی بومی و عناصر فرهنگی و هنری دیگر تمدن ها را به تصویر می کشند. نکته قابل توجه دیگر در این نقش برجسته ها وجود شباهت هایی میان نقش آنها و هندسه بَرخال با الگوهایی برگرفته از طبیعت است که در بازنمایی نقش های نوین در هنرهای باستانی ایران مؤثر بوده اند. هدف این پژوهش، شناخت الگوهای برخال و شناسایی ویژگی های آنها در نقش های نقش برجسته های سنگی تخت جمشید است و قصد دارد به دو پرسش الگوهای برخال در نقش های نقش برجسته های سنگی تخت جمشید چیستند؟ و گونه های متنوع نقش های بَرخال در نقش برجسته های سنگی تخت جمشید از چه ویژگی هایی برخوردارند؟ پاسخ دهد. در این راستا، داده های پژوهش با مطالعات کتابخانه ای (مقاله و کتاب) گردآوری شده و 13 نمونه مطالعاتی، به روش توصیفی-تحلیلی با دانش گونه شناسی خوانش و طبقه بندی می شوند. نتیجه چنین است که در نقش های نقش برجسته های سنگی تخت جمشید، سه الگوی «خودمتشابه»، «تکرارشونده» و «خردمقیاس» برخال قابل تشخیص است که از نوع «همسان، متشابه و منظم» بَرخال هستند. این نقش های به دلیل تکثیر، تکرار و تقلیل جزءنقش ها، سه گونه «نقش های بَرخال تقلیل درون گرا»، «نقش های بَرخال تکثیر برون گرا» و «نقش های برخال تکراریکسان» را با ماهیتی ساده و یا پیچ درپیچ، بر گستره نقش برجسته های سنگی هخامنشی با وجود محدودیت های اجرایی نمایش می دهند.
۱۳۶۴.

بازنگری یافته های باستان شناختی مرتبط با سفالگری در تپه پردیس ورامین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مرکز فلات ایران دوره سیلک II تپه پردیس کوره سفالپزی چرخ سفالگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۴۷
نخستین مطالعه بزرگ مقیاس پس از انقلاب در باستان شناسیِ مرکز فلات ایران با بررسی و شناسایی دشت تهران و سپس با سه فصل کاوش در تپه پردیس، یکی از مهم ترین محوطه های پیش از تاریخی آن، از حدود دو دهه پیش آغاز شده و تداوم یافت. علاوه بر کاوش های افقی و لایه نگاری، انواعی از مطالعات میان رشته ای مانند دیرین گرده شناسی، باستان استخوان شناسی، باستان گیاه شناسی، تاریخ گذاری مطلق، پتروگرافی و غیره نیز برای تقویت نتایج مطالعات باستان شناسی تپه پردیس در دستور کار قرار گرفت. تقریباً به طور همزمان با این مطالعات کاوش های دیگری در زاغه قزوین و همچنین تپه شمالی سیلک انجام شد و مجموعه داده های گسترده ای برای تجزیه و تحلیل و انتشار در اختیار کاوشگران قرار گرفت. با برخورداری از امکانات گسترده، به روز بودن شیوه های مطالعاتی و به ویژه طرح نظریه های تحولی جدید برای هزاره های دور باستان شناسی ایران، انتظار می رفت انتشار نتایج این مطالعات بازخوردهای گسترده ای در سطح جهانی داشته باشد. بااین حال همآن گونه که خواهیم دید بنا به دلایلی که از همه مهمتر ضعف در تحلیل و تفسیر یافته ها بود جامعه جهانی باستان شناسی توجهی به این تفاسیر نکرد و فرصت مناسبی برای بازآزمون فرضیه های منطقی تر بر یافته های این کاوش ها از دست رفت. از یافته های جالب توجه کاوش تپه پردیس مجموعه ای از ساختارهای معماری و همچنین یک دیسک سفالی است که همگی در زمینه تولید انبوه و تخصصی سفال در هزاره های ششم و پنجم پ م تفسیر شده اند. بر مبنای این تحلیل کارکردی، فرضیاتی مانند پیچیدگی اجتماعی، سازمانی و تخصص گرایی صنعتی برای دوره مس وسنگ قدیم ایران مطرح شد که به نظر می رسد نیاز به بازنگری دارد. در این مقاله سازه های تپه پردیس که به عنوان کوره معرفی شده اند و همچنین دیسک سفالی پردیس را به شکلی جزئی تر و در بافت تاریخی عصر مس وسنگ قدیم بررسی می کنیم تا ببینیم کارکردهای انتسابی به آنها تا چه میزان می تواند با واقعیت های دوره خود مطابقت داشته باشد. در نهایت بر اساس شواهد موجود تلاش می کنیم کارکردهای منطقی تری برای دیسک سفالی و سازه های حرارتی تپه پردیس پیشنهاد دهیم.
۱۳۶۵.

مطالعه تطبیقی گچ بری های سیراف با گچ بری های چال ترخان و تیسفون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بندر سیراف دوره ساسانی گچ بری نقش های گیاهی نقش های هندسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۸۶
یکی از یافته های بااهمیت در جریان فعالیت های باستان شناسی بندر سیراف گچ بری های تزئینی آن است که کاربرد این گچ بری ها را می توان در مسجد، خانه ها و روی سنگ قبرهای سیراف ملاحظه کرد. نقش های به کار رفته در گچ بری های سیراف نقش های گیاهی و هندسی است که متأثر از هنر گچ بری دوره ساسانی است. غنای تزئینی این گچ بری ها و پژوهش های اندک در رابطه با تأثیر هنر گچ بری ساسانی بر گچ بری های سیراف ازجمله دلایل پرداختن به این موضوع است. هدف این پژوهش شناسایی گونه های تزئینی نقش های گیاهی و هندسی گچ بری های سیراف و بررسی شباهت ها و تفاوت های آن با نقوش گچ بری های دوره ساسانی از چال ترخان و تیسفون است. بر این اساس سؤال اصلی پژوهش این است که نقش های گیاهی و هندسی متأثر از گچ بری های چال ترخان و تیسفون در گچ بری های سیراف کدام است و دارای چه مؤلفه های ساختاری در شباهت و تفاوت است؟ این تحقیق با بهره گیری از مطالعه کتابخانه ای و به شیوه توصیفی-تحلیلی و با رویکردی تطبیقی انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد نقش های گیاهی گچ بری های سیراف مانند نقش گل نیلوفر آبی، برگ کنگر، برگ تاک، درخت نخل، میوه انگور و همچنین کادربندی و حاشیه سازی با نقش های هندسی متأثر از نمونه های دوره ساسانی است. با وجود تشابه نقش های سیراف با نقش های استفاده شده در دوره ساسانی هنرمند سیراف از خلاقیت خود بهره برده و به تقلید صرف نپرداخته است.
۱۳۶۶.

The Cairn Burials of Harat, Yazd, Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: Archaeological Survey Yazd Harat Cairn Burials Astōdān Parthian-Sasanian

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۱۴۶
Throughout the history, one of the concerns of human beings has been death. The death and the rituals associated with it have created enduring traditions in human societies, with each having its own unique rite based on prevailing cultural and historical characteristics. One of the important traditions related to death is burial practices with varying rituals. Different faiths and religions recommend different commands and traditions for the disposal of a deceased body, with one being burial in the ground. Burial methods, too, differ in different religions, and throughout history, various methods of burial have been performed based on the prevalent rituals and religions of the time. In Zoroastrian, due to the reverence of the four elements (water, earth, fire, and air), any direct contact with a human corpse, which is considered impure, is forbidden. Followers of the Zoroastrian faith have adopted various methods for burying their deceased, including placing them in astōdān (ossuary), towers of silence, and constructing large stone graves (dakhmas/ cairn burials). This paper introduces the cairn burials (khereft-khaneh) and an astōdān (sotōdān) that were found during the archaeological survey of Harat district of Yazd province in 2021. In the archaeological survey of Harat, various cultural and historical sites from different periods were identified. Most of the identified sites in this survey belonged to the Islamic era, but some are referred to historical period, such as cairn burials and an astōdān (ossuary), which will be discussed in this study. Based on comparative studies and similar burial methods found in central Iran, Fars, and Kerman, these sites are dated back to the historical period (Parthian/Sasanian).
۱۳۶۷.

Chalcolithic and Bronze Ages of Ahven in Bashkard County, Hormozgan, Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۳۰
Bashkard is a mountainous hinterland in south-eastern Iran where the two cultural regions -HalīlRūd and Jāzmūriyān-, make it outstanding. In addition to their location, surface finds around the village of Ahven in this county -in particular, the site numbered 044- indicate a chronicle of human settlements and the existence of cultural-trade interactions with HalīlRūd and Jāzmūriyān. The sampled surface potsherds and a few other cultural materials (decorative beads and shells and bronze objects -especially, round and quadrangle stamp seals) there belong to Chalcolithic and Bronze Ages. In terms of the paste colors, the potsherds represent two main groups: orange and gray. The other colors (buff, brown, and reddish gray) are less common. They are decorated with geometrical, plant, and animal motives as well as bold horizontal wavy and straight bands, and incised/scratched lines (perhaps with a sharp item such as a comb); often, one of these techniques and in some cases, both are applied on the potsherds. In terms of form (rim, neck, shoulder, handle, spout, wall/body, pedestal, and bottom) they are classified into commonly used vessels such as bowls, small jugs and jars, tumblers/beakers, and small pots. Exceptionally, a shallow tray and gray pottery of rectangular shape (probably a mold) have been recovered from the surface. Their comparison with well-known southeastern sites shows that Ahven could have predominantly acted as the trade-cultural route of between southeastern establishments and the northern and southern coasts of the Persian Gulf. The author’s archaeological survey of the region is the first attempt to ascertain Chalcolithic and the Bronze Age cultural materials as presented in this article.   
۱۳۶۸.

بازشناسی هویت شخصیت های اساطیری مرتبط با نقوش مار و مارخدا در هنر مهرسازی ایلام باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایلام باستان مارخدا مهر اثر مُهر نقش اساطیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۸۳
در هنر ایلام باستان نقش مایه های مرتبط با مار و مارخدا به عنوان دسته ای از مهم ترین موجودات اساطیری ترکیبی شناخته می شوند. مسلماً هر نقش مایه اساطیری در هنر باستان نمایان گر شخصیتی خاص به عنوان ایزد، دیو، ارواح محافظ، قهرمانان اساطیری و ... در اساطیر آن قوم بوده است و گروه مارخدایان ایلامی که خود شامل چند گونه مختلف می شود نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ اما با وجود اهمیت شان، هویت غالب اعضای این گروه نقش مایه ای نیز همچون بسیاری از دیگر موجودات اساطیری ایلامیان ناشناخته مانده است. این نوشتار با هدف شناخت بهتر ویژگی های دین ایلامی و ایزدان مورد پرستش در ایلام باستان در پی پاسخ گویی به این پرسش ها است که نقش های مختلف مارخدایان در مهرهای ایلامی به چه نوع تقسیم می شود؟ و هر یک از انواع مختلف نقش مار و مارخدا در هنر ایلامی نمایان گر کدام ایزد یا شخصیت اساطیری بوده است؟ برای این منظور، نوشتار حاضر نقش مایه های مرتبط با مارها و مارخدایان ایلامی را که از میان بیش از 4000 مهر و اثر مهر ایلامی منتشر شده استخراج کرده و در 8 زیرگروه مختلف طبقه بندی کرده است: 1. مارهای درهم پیچیده؛ 2. مار/افعی شاخ دار؛ 3. مار-اژدها؛ 4. قایق-مرد؛ 5. مار با سر انسان؛ 6. مار با نیم تنه انسان؛ 7. ایزد ماردوش؛ 8. ایزد انسانی نشسته بر مار چنبره زده. سپس سعی شده تا با مقایسه ویژگی های تصویری هر زیر گروه با توصیفاتی که در متن های مختلف مذهبی و اساطیری ایلام و بین النهرین باستان از شخصیت های مختلف اساطیری مرتبط با مارها وجود دارد، هویت اعضای هر زیرگروه بازشناسی شود و در این راه به تناسب موضوع از پژوهش های پیشین، شواهد مادی مرتبط و استدلال های منطقی نیز بهره برده شده است. درنهایت پس از معرفی ایزدان و شخصیت های اساطیری مختلف مرتبط با هر یک از این نقش مایه ها به عنوان ایزدانی ازجمله ایشتاران، نینزو، نیرح و این شوشینک و هیولاهایی به ویژه موش حوشو، اوشوم گل/بشمو و موش شتور، به توضیح شرایط شکل گیری و تحول اعضای این گروه نقش مایه ای در بافت سیاسی-فرهنگی خاور نزدیک باستان پرداخته شده است. 
۱۳۶۹.

کوروش بزرگ در منابع دوره ساسانی و اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: کورش هخامنشیان ساسانیان تاریخ نگاری ساسانی طبری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹ تعداد دانلود : ۱۱۹
ساسانیان در آغاز کار خود نیاز به کسب مشروعیت داشتند و برخی شواهد نشان می دهند که آنان این مشروعیت را در قالب انتساب به هخامنشیان و کورش، بانی این دودمان به دست آوردند. بااین حال بررسی منابع بازمانده از دوره ساسانی و بازتاب آنها در منابع دوره اسلامی نشان می دهد که آنان شناخت چندانی از هخامنشیان نداشتند و نام برخی از شخصیت های هخامنشی و به ویژه کورش در منابع دوره ساسانی یافت نمی شود و به او در منابع اسلامی نیز به شکلی مبهم اشاره شده است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که کورش بزرگ در تاریخ ملی ایران که در منابع دوره ساسانی و اسلامی بازتاب یافته است چه جایگاهی دارد؟ یافته های این پژوهش نشان خواهد داد که از سده 4 میلادی به بعد در پی دینی شدن حکومت ساسانی، آنان آگاهانه تلاش به دست کاری تاریخ مکتوب و شفاهی ایران کردند و در پی این تغییرات کورش بزرگ به یکی از سرداران سپاه کیانی بدل شد که برای سامان دهی به اوضاع غرب قلمرو کیانی اعزام شده بود. پس از این تغییرات کارهای بزرگ و برخی سخنان منتسب به کورش به کیخسرو، شاه محبوب اوستایی که اکنون در تاریخ نگاری دینی ساسانی برجسته تر شده بود نسبت داده شد. روش پژوهش حاضر تحلیلی و شیوه گردآوری منابع کتابخانه ای است.
۱۳۷۰.

Sasanian Persia, Between Rome and the Steppes of Eurasia(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۹۹
The Sasanian era is one of the important periods of Iranian history and archeologists and historians have come up with many books and articles on this period. Sasanian Persia, Between Rome and the Steppes of Eurasia, is a new book that also includes articles in this regard, edited by Eberhard W. Sauer and published by the University of Edinburgh Press.
۱۳۷۱.

Revision of the History of Smelting and Mining of Copper in the Center of the Iranian Plateau Based on the Evidence and Petrographic Tests of the Slag of Gazanak Zarandieh Tepe(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۴۸
In a survey carried out in the Sadrabad area of ​​Zarandieh in June 2020, in addition to the whole village of Sadrabad, its satellite areas were also examined and identified, which led to remarkable results in the archaeological studies of the Iranian plateau, which in addition to other archaeological survey, metal slags were also studied and analyzed there. Slag is the residue of minerals from the smelting, which occurs naturally as a molten silicate or as a mixture of several silicate minerals with compounds of oxides, sulfides, and metals. To detect metal minerals in slag, it is necessary to prepare a polished section from the samples in order to identify its  type . The silicate minerals in the slag are studied with  passing light using a thin section. Gazanak Zarandieh Tepe is located 85 km from Tehran and 75 km from Saveh in Sadrabad Vilage in Zarandieh city of Markazi province. The oldest settlement phase identified in this area is Neolithic (or Pre-pottery Neolithic) and the newest period identified is related to the Safavid era. In this survey, we obtained evidence of smelting and processing of copper, which included pure native copper and slag from smelting of this metal, which by integrating them for laboratory studies, especially the petrographic elemental analysis, which resulted in amazing results. The purpose of petrographic testing on study samples is to identify the components of the slag, the type of material extracted and, if possible, the host rock mineral. Since the study area lacks Chalcolithic age, and the abundance of plum ware, which appeared in the context of Cheshmeh Ali pottery and the transition period according to the speculation of the 2021 season, led us to the question that melting and extraction copper metal in the center of the Iranian plateau has an older history than the dates presented in this article.
۱۳۷۲.

بررسی سنگ چشم گونه در دوره هخامنشی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گنجینه های هخامنشی سنگ چشم چشم مرصع چشم مهره ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۲۸
 طی کاوش محوطه های تخت جمشید، پاسارگاد، و شوش تعداد فراوانی سنگ چشم گونه در بین اشیاء کشف شده به دست آمد که بعضی از آنها با نوشته و بدون سوراخ آویز، بعضی بدون نوشته و با سوراخ آویز و بعضی بدون نوشته و بدون سوراخ آویز بودند. این نوع سنگ دارای دو رنگ است: تیره در مرکز و روشن در حاشیه که تداعی کننده چشم است. حضور این نوع سنگ چشم با نوشته بابلی در گنجینه هخامنشی می تواند مربوط به غنایم جنگی از این منطقه باشد، اما کاربرد سنگ چشم های بدون نوشته چه بوده است؟ آیا به عنوان چشم مجسمه استفاده می شده اند؟ در این صورت، چه تفاوتی با چشم های مرصع به دست آمده از دیگر محوطه های هخامنشی مانند محوطه برازجان، یا چشم های مهره ای دارند؟ هدف این مقاله معرفی این یافته ها و توضیح کاربرد آنهاست. به این منظور، از روش توصیفی و مقایسه ای استفاده شده است. در این مقاله، نخست به شرح کشف این یافته در گنجینه های هخامنشی و چشم های ثبت شده در موزه تخت جمشید پرداخته می شود که هم زمان با توصیف انواع سنگ چشم همراه است، و در ادامه تفاوت آن با چشم های مرصع کشف شده در محوطه برازجان و چشم های مهره ای بررسی می شود. با استناد به توضیحات و خصوصیات انواع سنگ چشم و تفاوت آنها با چشم های مرصع از نقطه نظر اندازه و رنگ و فنِ ساخت، می توان کاربرد سنگ چشم های بدون نوشته را تزیینی و کاربرد سنگ چشم های با نوشته را مربوط به مراسم نذر دانست.
۱۳۷۳.

Sasanian Archaeology: Settlements, Environment and Material Culture(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۲۲۳
The Sasanian Empire was one of the ancient superpowers, and for four centuries ruled over a vast region stretching from Syria and the Caucasus to Transoxiana (Central Asia) and the Persian Gulf. Sasanian Archaeology: Settlements, Environment and Material Culture, is a new book that also includes articles in this regard, edited by St. John Simpson and published by Archaeopress.
۱۳۷۴.

اشاره ای به آتشکده های ولایت فارس در دوران اسلامی براساس تعدادی از متون تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آتشکده دوران اسلامی فارس متنهای تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۲۲۴
آتشکده در دین زرتشتی از جایگاه ویژه ای برخوردار است و به عنوان یکی از ملزومات پرستش، هر کجا که زرتشتیان باشند آتشکده هم وجود دارد. با این وصف، با توجه به اینکه در چند سده نخستین اسلامی از استقرارگاه های زرتشتی اطلاعاتی داریم اما به همان نسبت آگاهی کمتری از آتشکده های آنها داریم. به همین دلیل بررسی منابع تاریخی برای یافتن آتشکده ها راهگشا خواهد بود. ولایت فارس به عنوان خاستگاه ساسانیان در طی این دوره از نظر مذهبی هم مورد توجه شاهان قرار گرفت و علاوه بر آن جایگاه آذرفرنبغ نیز بوده است. با این اهمیت طبیعتاً بیشتر آتشکده های ساسانی در این ولایت ساخته شده اند. اما با یورش تازیان و برافتادن ساسانیان دین زرتشت رونق پیشین خود را از دست داد و به تبع آن با فروافتادن پایگاه موبدان تا حدود زیادی آتشکده ها نیز تحت تأثیر قرار گرفت و روند تخریب یا تغییر کاربری آنها معمول گشت. بااین وجود منابع گویای این است که در فارس بیشترین زرتشتیان همچنان حضور دارند. با این مختصر تا به حال در مورد تطابق نام آتشکده هایی که در متون تاریخی قید شده اند با بقایای آتشکده هایی که در پژوهش های باستان شناختی شناسایی شده اند کمتر صورت گرفته است. ما در این پژوهش به دنبال این هستیم که نشان دهیم برخلاف تصور، بسیاری از آتشکده هایی که به دوره ساسانی منسوب شده اند به احتمال بسیاری تا مدت ها بعد از دوره ساسانی همچنان مورد استفاده پیروان دین زرتشت بوده است. 
۱۳۷۵.

A Golden Bowl from the Caspian Sea Region(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۰۶
The study tries to discuss a Golden Bowl which is kept at the Mostazafan Foundation’s Cultural Institution of Museum. Such bowls and vessels were primarily produced along the southern shores of the Caspian Sea, particularly in the Rudbar region, and later in Azerbaijan. In this article, the author studies this bowl based on iconography and argues that this was related to the first millennium BC.
۱۳۷۶.

جابه جایی جمعیتی در دوره هخامنشی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شاهنشاهی هخامنشی جابه جایی جمعیتی کورتش هترو پارس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۰۵
در دوره هخامنشی، جابه جایی های جمعیت ها و اقوام در جریان لشکرکشی ها به سرزمین های نوتسخیر رویه ای رایج بوده است. هدف پژوهش حاضر بررسی سازوکار این جابه جایی ها، دلایل و پیامد های وقوع آنها در دوره هخامنشی است. پرسش اصلی مقاله این است که روند جابه جایی اجباری جمعیت در دوره هخامنشی چگونه بوده و به چه منظور انجام می شده؟ برای پاسخ به این پرسش از روش تحلیل کیفی استفاده شده است. بررسی متن های بازمانده از دوره هخامنشی ازجمله الواح بارو وخزانه تخت جمشید و متن های بابلی همچون آرشیو موراشو از نیپور و همچنین منابع یونانی ازجمله آثار هرودوت، گزنفون، دیودور سیسیلی، وجود جابه جایی های جمعیتی را تأیید می کنند. برخی از اقوام در جریان جنگ ها، اسیر و به مناطق دیگر کوچ داده می شدند. بخش بزرگی از کارگران کارهای ساختمانی و دیگر امور دوره هخامنشی همچون سنگتراشان، معماران، طلاسازان و نجاران از این راه تأمین می شد. به نظر می رسد در این دوره سازوکارهای خاصی برای نقل و انتقالات جمعیت و اسکان دوباره وجود داشته است و اصطلاحات کورتش و هترو به این سازوکارها مرتبط بوده اند. بخش بزرگی از کورتش ها که شامل کارگران بیگانه می شد گروه هایی بودند که طی غلبه هخامنشیان بر سرزمین های دیگر کوچ داده شده بودند و اسناد مالی مربوط به آنان موجود است. همچنین هتروها گروه های جمعیتی بودند که بر زمین ها در بابل کار می کردند و ازآنجاکه سرباز نیز بودند در هنگامه جنگ به نبرد اعزام می شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که جابه جایی های جمعیتی به سمت مناطق مرکزی شاهنشاهی به منظور تأمین نیروی کار برای طرح های ساختمانی و به سمت مناطق پیرامونی با اهداف نظامی و اقتصادی انجام می شده است که نشان دهنده نقش اساسی جابه جایی جمعیتی در توازن و توسعه کلی شاهنشاهی است. 
۱۳۷۷.

بررسی باستان شناختی آتشکده های کُلم، بخش دوستان بدره ایلام در زاگرس مرکزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ساسانی جبال مهرگان گدگ بدره آتشکده کلم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۱۸
آتشکده های کُلم 1 و 2 در کوهستان های داخلی و دست نیافتنی کُورکیو ساخته شده اند. این دو بنا امروزه در بخش دوستان شهرستان بدره ایلام واقع اند که در گذشته خود جزیی از استان و ولایت مهرگان گدگ (مهرجان قذق) در ولایت جبال بوده است. این دو بنا به فاصله حدود 150 متر از هم ساخته شده اند و از نظر نقشه با هم متفاوت هستند که نشان دهنده این است که در دو دوره زمانی جدا از هم ایجاد شده اند. اولی را به دوره شاپور دوم و جانشیناش و دومی را می توان به دوره خسرو یکم و یا جانشینش خسرو دوم نسبت داد و شاید دلیلی بر کارکردهای مختلف آنها باشد. هرچند که در ساخت آنها از مصالح در دسترس که شامل لاشه سنگ و گچ نیمکوب که در این منطقه فراوان است بهره برده اند. از طرفی دیگر عوامل متعددی در ساخت و مکان یابی آنها مؤثر بوده، مهم ترین آنها را می توان شرایط مناسب طبیعی و دسترس ناپذیری آنها و نزدیکی به تیسفون دانست.
۱۳۷۸.

گورستان های بشکرد براساس نخستین فصل بررسی های باستان شناختی سردشت بشکرد، هرمزگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: بشکرد سنت های تدفین گورستان پیش از تاریخ تاریخی اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۴۴
نخستین فصل بررسی های باستان شناختی دهستان سردشت بخش مرکزی شهرستان در اسفند 1394 و بهار 1395 انجام شد که در این بررسی گورها و گورستان های بسیار از دوره های مختلف شناسایی شد. چنانکه می دانیم گورها و گورستان ها در هر دورهای از تاریخ، اطلاعات قابل توجه مردم شناختی، باستان شناختی و گاهی زبان شناختی به دست می دهند و از این رو بسیار مهم هستند. با توجه به همجواری شهرستان بشکرد در شرق هرمزگان با استان های سیستان وبلوچستان، انتظار می رفت که یافته های فرهنگی و محوطه های باستانی همچون گورستان ها مشابه این حوزه فرهنگی باشند که در پایان بررسی و آغاز مطالعه یافته ها، در خصوص گورستان های دوران تاریخی با وجود گورهای خرپشته ای و سنگچین، این شباهت ها محرز و فرضیه گفته شده، تقویت شد چنانکه در دوران تاریخی، گورهای خرپشته ای و سنگ چین و گاهی با ابعاد بزرگ و چشمگیر که اغلب در اطراف آنها قطعات سفال پراکنده است، شناسایی شدند که مشابه این نوع گورها در جنوب شرق و نوار ساحلی جنوب ایران و پس کرانه های خلیج فارس بارها گزارش شده است. در این مقاله به گورستان های بشکرد براساس نخستین فصل بررسی های باستان شناختی سردشت بشکرد هرمزگان پرداخته شده است. 
۱۳۷۹.

در جست وجوی هگمتانه: ملاحظاتی انتقادی بر تاریخ شناسی مادها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: شهر هگمتانه سرزمین مادها باستان شناسی مادها دوران نوآشوری امپراتوری هخامنشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۵۳
با آنکه مادها در جهان باستان مردمانی پرکنش و درگیر در فعالیت های نظامی و تجاری و تولیدی بودند، امپراتوری آشور را به یاری نوبابلی ها برانداختند، از درآویختن با همسایگانشان پروایی نداشتند و نیروی شمشیر و غنای حکمت ایرانیان باستان را در آناتولی به رخ جهان یونانی کشیده بودند، اما دوران آنان یکی از کم شناخته ترین دوره های تاریخ ایران باستان است. کمبود یافته های باستان شناختی، ناسازگاری روایت های کلاسیک یونانی با اسناد هم زمان میان رودانی و در دست نبودن مجموعه اسناد بومی از مادها ابهامات بسیاری را در شناخت این مردمان و این دوران پدید آورده است. اگرچه در دو سده اخیر ملاحظات و تأملاتی درباره هویت و تاریخ مادها صورت گرفته است، تاریخ شناسی مادها عموماً مبحثی حاشیه ای نزد پژوهشگران بوده و ابهامات بسیاری همچنان بی پاسخ مانده است. ازجمله مهم ترینِ این ابهامات، چندوچون پادشاهی مادها و نمودهای آن، مانند پایتخت و مرکز سیاسی است. در این جستار کوشش شده است که ابهامات مربوط به پایتخت مادها مطرح و رویکردهای موجود به این مسئله و پاسخ های ممکن، بررسی شود.
۱۳۸۰.

بررسی و مطالعه سفال های یافت شده از فصل اول کاوش های باستان شناختی غار زل هستیجان، دلیجان ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: طبقه بندی گونه شناسی سفال ساسانی غار زل هستیجان شهرستان دلیجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۱۶
غار زل هستیجان در شهرستان دلیجان، ازجمله مکان های مهم در مطالعات باستان شناسی بین فلات مرکزی و غرب کشور محسوب می شود که در سال 1402 کاوش باستان شناختی در آن انجام شد. طی یک فصل کاوش در این غار باستانی، آثار فرهنگی همچون چرم نوشته، گل مهر، پارچه، چرم، ابزارهای چوبی، سفال و غیره به دست آمد و باتوجه به اهمیت سفال و نقش آن در مطالعات باستان شناختی سبب شد تا این ماده فرهنگی در این مقاله مورد مطالعه قرار گیرد. ازهمین رو، برای این پژوهش تعداد 78 قطعه سفال شاخص از دوران ساسانی، از میان 1389 قطعه سفال به دست آمده از کاوش، برای مطالعه انتخاب شد. در ابتدا این سفال ها برمبنای مشخصات فنی و شکل مورد طبقه بندی و گونه شناسی قرار گرفتند. این پژوهش دارای ماهیت بنیادی با رویکردی توصیفی-تحلیلی است و روش گردآوری این پژوهش دارای دو بخش مطالعات کتابخانه ای و میدانی (سفال) است. هدف اصلی مقاله، مطالعه کمی و کیفی سفال های غار زل هستیجان، طبقه بندی، گونه شناسی و گاهنگاری نسبی آنهاست؛ مقایسه به شکل تطبیقی با نواحی مجاور صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که این سفال ها مربوط به اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی و ازجمله شکل های شناسایی شده در میان سفال های غار زل هستیجان به ترتیب فراوانی شامل کوزه، خمره، کاسه، دیگچه، بشقاب و تغار و متداول ترین نقش های تزیینی سفالینه ها، نقش کنده است. سفالینه ها بیشتر پخت مناسب دارند (اگرچه برخی از آنها دارای پخت نامناسب اند) و این موضوع نشان از کنترل حرارت کوره برای پخت سفال است. به طورکلی نتایج حاصل از مقایسه های گونه شناختی و گاهنگاری مقایسه ای نمونه های سفالین تپه غار زل هستیجان آشکارا نشان از همسانی و مشابهت این نمونه ها با سفالینه های مناطق همجوار و فرامنطقه ای آن دارد؛ به گونه ای که بیشترین شباهت فرهنگی با مناطق غرب ایران و شمال غرب ایران و به ترتیب بیشترین شباهت در میان سفال های محوطه باستانی هگمتانه (استان همدان)، محوطه ماهور سیاه (استان مرکزی)، قلعه یزدگرد (استان کرمانشاه)، جهانگیر (استان ایلام) دارند. 

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان