درخت حوزه‌های تخصصی

مدتهاست متخصصان حوزه اطلاع رسانی برای سازماندهی موضوعی مدارک به منظور بازنمون موضوعیت آنها در تسهیل مصالحه میان زبان کاربر و نظام بازیابی اطلاعات، از برچسبهای موضوعی استفاده می کنند. نظرهای صاحب نظران در این حوزه عمدتاً منحصر به بحث عملکردی ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات است، حال آنکه صرف استفاده از برچسب گذاری به منظور اطلاع رسانی، میتواند ریشه های نظری قویتری نیز داشته باشد. بحث متقاعد سازی در حوزه ارتباطها و نیز نظریه برچسب گذاری در دو حوزه علوم اجتماعی و روانشناسی، از جمله مباحثی است که انگاره های بنیادین مشترک بسیاری با برچسب گذاری موضوعی مطرح در سازماندهی اطلاعات دارد و به صورتی کاملاً ضمنی مورد استفاده متخصصان حوزه واقع شده است. مقالة حاضر با نگرشی تطبیقی، در پی تبیین روشن تر این روابط نظری و معرفی زمینه های نظری جدید در مطالعة مسائل مربوط به انتخاب اصطلاحهای موضوعی برای مدارک است

رشد سریع فنّاوری، صنایع و زندگی انسان ها را با تغییرات فراوانی روبه رو کرده است. با گسترش اینترنت، گوشی های هوشمند، تبلت از یک طرف و استفادة روز افزون مردم از این ابزارها، فرصتی برای صنایع و بنگاه ها به وجود آمده است تا محصولات و خدمات خود را از این طریق به بهترین شکل عرضه کنند و به فروش برسانند. همان طور که می دانیم، صنعت نشر نیز از این موضوع مستثنا نبوده است. شرکت های فعال در حوزة نشر، فنّاوری را به خدمت گرفته و از آن برای سرویس دهی به مشتریان خود بهره گرفته اند. در دهة اخیر، پیشرفت صنعت نشر در استفاده از فنّاوری بسیار خوب و چشمگیر بوده است. امروزه فروشگاه های اینترنتی کتاب، کتاب الکترونیک، کتاب گویا، کتاب چند رسانه ای، کتاب تعاملی، و دستگاه های کتاب خوان برای اهالی فرهنگ و خوانندگان کتاب آشنا هستند و این خدمات با استقبال خوبی از سوی مخاطبان مواجه شده است. با توجه به پتانسیل بالای صنعت نشر و گردش مالی مقبول این صنعت، بنگاه های اقتصادی فراوانی در خارج و داخل کشور در عرصة صنعت نشر الکترونیک مشغول به فعالیت اند.

کتابهای درسی مهم ترین منابع یادگیری دانش آموزان در نظامهای آموزشی به شمار میروند. با این حال، با توجه به گستره وسیع دانش تولید شده در یک زمینه خاص، ضروری است دانش آموزان بتوانند از منابع دیگر برای دستیابی به اطلاعات مرتبط با موضوع درس استفاده کنند. با این هدف، پرسشهایی در متن یا انتهای برخی از درسهای دورة راهنمایی طراحی شده که دانش آموزان برای پاسخگویی به آنها ناچارند به منابعی خارج از کتابهای درسی مراجعه کنند. این پرسشها، «پژوهش گرا» نامیده شده اند. هدف این پژوهش، شناسایی کتابهای مناسب پاسخگو به پرسشهای پژوهش گرا در کتابهای درسی دوره راهنمایی است. این بررسی با روش پیمایشی و تحلیل محتوا انجام شده است. ابزارهای گردآوری اطلاعات، جدول ثبت داده ها و چهار نوع سیاهه وارسی برای ارزیابی کتابهای غیردرسی پاسخگو به پرسشهای پژوهشی کتابهای درسی است. جامعه مورد پژوهش را 421 پرسش پژوهش گرا از 15 کتاب درسی دوره راهنمایی (تاریخ، تعلیمات اجتماعی، جغرافیا، علوم تجربی و فارسی) تشکیل میدهد. کتابهای غیردرسی (مرجع/ غیرمرجع) که در ایران منتشر شده است نیز جامعة دیگر پژوهش میباشد. نتایج نشان داد 98% پرسشهای پژوهشی با استفاده از 822 عنوان کتاب غیردرسی پاسخ داده شده که از این میان، 165 عنوان از میان کتابهای منتخب شورا (براساس کتابشناسیهای سالهای 87 -1381) و 657 عنوان از میان کتابهای منتشر شده غیرشوراست. از طرف دیگر، 79% پرسشها نیز بر اساس کتابهای مرجع منتشر شده، پاسخ داده شد. دستاورد این پژوهش سیاهة کتابهای مناسب شناسایی شده برای پاسخگویی به این پرسشهاست.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش کتابخانه های عمومی شهرستان کرمان در توسعه سه لایه فرهنگ مطالعه کاربران انجام شد. روش: روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود. جامعه آماری شامل کلیه اعضای معتبر دارای سن 15 سال و بالاتر کتابخانه های عمومی درجه 4 و بالاتر شهرستان کرمان تا پایان شهریورماه 1392 بود. حجم نمونه 373 نفر تعیین شد.برای آزمون فرضیه ها از آزمون تی یک نمونه، اندازه های تکراری، تی دو نمونه مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد. یافته ها: نقش کتابخانه های عمومی شهرستان کرمان در توسعه لایه باورها و جلوه ها بالاتر از حد متوسط و در توسعه لایه قواعد در حد متوسط بود. به طور کلی، نقش این کتابخانه ها در توسعه فرهنگ مطالعه کاربران خود کم تر از حد مطلوب (80 درصد) بود. بین میانگین نمرات حاصل از نقش کتابخانه های عمومی شهرستان کرمان در توسعه لایه باورها و جلوه ها تفاوت معناداری وجود نداشت. اما بین میانگین نمرات نقش این کتابخانه ها در توسعه لایه قواعد با دو لایه باورها و جلوه ها تفاوت معنادار وجود داشت. هم چنین بین میانگین نمرات حاصل از نقش کتابخانه های عمومی شهرستان کرمان براساس متغیر جنسیت، گروه های سنی و مدارک تحصیلی کاربران تفاوت معناداری وجود نداشت. اصالت و ارزش: تاکنون به ندرت پژوهشی در زمینه نقش کتابخانه های عمومی در توسعه فرهنگ مطالعه انجام شده است. در این پژوهش برای فرهنگ مطالعه سه لایه باورها، قواعد و هنجارها در نظر گرفته شده است و نقش کتابخانه های عمومی در توسعه هر یک از این سه لایه بررسی شده است.

هدف: شناسایی داده های توصیفی و روابط کتابشناختی به کاررفته در پیشینه های کتابشناختی کتابخانه های دیجیتالی ایران است. میزان انطباق این داده ها که براساس قوانین فهرستنویسی انگلوامریکن ایجاد شده اند، با استاندارد آر.دی.اِی سنجیده شده است. روش/رویکرد پژوهش: کاربردی به روش پیمایشی- توصیفی. روش گردآوری داده ها مشاهده ای و تحلیلی است. برای گردآوری داده ها از سه سیاهه وارسی استفاده شده است. یافته ها: عناصر مربوط به نواحی «عنوان و شرح پدیدآور»، «نوع منبع»، «ناحیه نشر» و «ناحیه توصیف فیزیکی» بیشترین کاربرد را در میان هشت ناحیه توصیف کتابشناختی به خود اختصاص داده اند. همچنین بررسی انواع روابط کتابشناختی به کاررفته در پیشینه های کتابخانه های دیجیتالی نشان داد که دو رابطه هم ارز و اشتقاقی بیشترین کاربرد، و دو رابطه همراهی و توالی کمترین کاربرد را داشته اند. انطباق ویژگی های موجودیت های اثر، برداشت، قالب و مدرکِ استاندارد آر.دی.اِی. با داده های توصیفی موجود در پیشینه های کتابشناختی کتابخانه های دیجیتالی نشان داد که اکثریت ویژگی های تعریف شده در موجودیت های اثر، برداشت و مدرک در پیشینه ها وجود نداشته و در موجودیت قالب نیز انطباق بسیار کمی وجود داشته است. نتیجه گیری: باتوجه به اینکه هر یک از ویژگی های موجودیت های آر.دی.اِی. براساس نیازهای تعریف شده در دو الگوی مفهومی پایه آن (اف.آر.بی.آر. و فراد) تعریف شده اند و هر یک قادر به برآوردن یکی از این نیازها هستند، لازم است مفهوم و کارکرد هر یک از عناصر داده ای مورد نیاز برای ارائه در پیشینه های کتابشناختی مشخص و تعریف شوند و به درستی در پیشینه های کتابشناختی ارائه گردند.

در دنیای ارتباطهای علمی، شبکه های اجتماعی را میتوان از بسترهای مؤثر در تولید علم، اشتراک عقاید و رشد فردی و اجتماعی دانست. هدف شبکه اجتماعی این است که با فراهم آوردن امکان ارتباط بین سرمایه های فردی و تشکیل سرمایه اجتماعی، به رشد و ارتقای سطح علم کمک کند. پژوهش حاضر با روشی پیمایشی، به سنجش میزان توانمندی گروه بحث الکترونیکی علوم کتابداری و اطلاع رسانی (LIS) در تشکیل سرمایه اجتماعی پرداخته و تحلیل محتوای پیامها با هدف شناسایی نوع پیامهای ارسال شده از نظر انواع دانش، تحلیل محتوای پیامها بر اساس زمینه های موضوعی تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی و بررسی گروه LIS با هدف سنجش میزان برخورداری از ویژگیهای سرمایه اجتماعی را مدنظر قرار داده است. یافته های مربوط به نوع شناسی دانش نشان داد هر چند بیشتر پیامهای ارسال شده به گروه LIS ( حدود 82%) از نوع «چه چیزی» است، بر تعداد پیامها در زمینه های «چگونه»، «چرا» و «چه کسی» در طول دو سال مورد بررسی افزوده شده است. پیامهای ارسال شده به گروه، در حوزه های موضوعی تخصصی پراکندگی کافی ندارد و برخی از موضوعهای حرفه ای زیاد مورد توجه نبوده است. در نهایت، نتایج به دست آمده از سنجش ویژگیهای سرمایه اجتماعی در این گروه نشان داد مؤلفه های مورد بررسی در بین اعضای گروه جایگاه خوبی دارد، به طوری که نظر بیشتر اعضای گروه نسبت به وجود و ارزش مؤلفه های سرمایه اجتماعی در LIS مثبت بود. بنابراین، می توان نتیجه گرفت، با وجود اینکه گروه بحث LIS تا حد قابل قبولی دارای ویژگیهای سرمایه اجتماعی است، در برخی زمینه ها باید تدبیرهایی اندیشیده شود

در پژوهش حاضر، کتابخانه های دبیرستانی شهر کرمانشاه بررسی شده است. ضرورت انجام این پژوهش به جهت کسب آگاهی و شناخت هرچه بیشتر نسبت به اوضاع و شرایط فیزیکی کتابخانه ها بوده، و هدفهای مورد نظر عبارتند از: کسب اطلاعات جامع و دقیق از شرایط فیزیکی، مجموعه، بودجه، خدمات، نیروی انسانی کتابخانه ها، کسب آگاهی و شناخت کمبودها و نقایص. روش برگزیده برای این پژوهش، بنا بر سازگاری آن با نوع و ماهیت تحقیق، روش پیمایشی است و برای کسب اطلاعات دقیق تر، کل جامعه آماری شامل 141 دبیرستان بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد نسبت تعداد کتابها به تعداد دانش آموزان در مدارس 97/4% است. همچنین، همین طور از 141 واحد آموزشی تحت پوشش، 124 دبیرستان کتابخانه دارد و اکثر آنها از داشتن ابتداییترین نیاز یک کتابخانه ـ شرایط فیزیکی ـ محرومند. به علاوه، فضای موجود کتابخانه های دبیرستانی متناسب با تعداد دانش آموزان نیست و با زیربنای تقریبی 3500 مترمربع، به طور متوسط هر کتابخانه 28/22 مترمربع را به خود اختصاص داده است

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی میزان استفاده از سبکهایی است که مدیران کتابخانه های دانشگاهی برای اداره تعارض میان کارکنان خود به کار می برند؛ همچنین همبستگی آن با جنسیت، رشته تحصیلی، عضوهیات علمی بودن، تمام وقت یا پاره وقت بودن مدیریت و میزان تجربه مدیر شناسائی شده است. روش پژوهش حاضر پیمایشی است و در آن با پرسش از مدیران به شناسائی رفتار آنها بر اساس گفته هایشان در رسیدگی به تعارض پرداخته شده است. داده ها با پرسشنامه ای گردآوری شده است که بر اساس مدل کنت توماس با سبک های اجبار، همکاری، سازش،اجتناب و گذشت تنظیم شده است. یافته ها نشان داد گرایش مدیران به ترتیب به سبک های همکاری، مصالحه، اجبار، و کمتر به سبک های گذشت و اجتناب است. یافته ها نشان داد جنسیت، رشته تحصیلی و هیات علمی بودن مدیران تاثیری در انتخاب سبک مدیریت تعارض ندارد؛ مدیران تمام وقت و مدیران با تجربه تر، از سبک اجتناب بیشتر استفاده می-کنند؛ همچنین مشخص شد مدیران مرد با تجربه تر، بیشتر از زنان با تجربه بالا از سبک اجبار استفاده می-کنند. قابل ذکر است که با توجه به بررسی های انجام شده، تا کنون در ادبیات کتابداری پژوهشی با موضوع مدیریت تعارض و سبکهای مورد استفاده مدیران انجام نشده است.

درس""مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان ازجمله د روسی است که در دورهء کارشناسی کتابداری به دانشجویان آموخته می شود. چگونگی نقد کتابهای کود کان ,یکی از مطالب مورد اشاره در این درس است. کتاب ""گذری در ادبیات کود کان "" از جمله منابع این درس در "" مشخصات کلی, برنامه و سرفصل دروس دوره کارشناسی کتابداری- کارشناسی (در دو شاخه): علو م انسانی و اجتماعی , علوم پایه است. در این کتاب، معیارهایی در مورد چگونگی نقد ظاهری و محتوایی کتابهای کو دکان ارائه شده که به نظر می رسد هنوز هم در آثار جدید منتشره در مورد ادبیات کودکان دیده می شود. نوشتهء حاضر پس از بررسی میزان کارآیی این روش، نقاط ضعف آن را از طریق مقایسه با خود این روش و نیز، کتابهای مشابه ،روشن و روشی تازه برای انجام نقدکتابهای کود کان ارائه می کند.

هدف از انجام این تحقیق، تشریح وضع موجود کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه از نظر مجموعه و تعیین فاصله وضع موجود با وضع مطلوب و استاندارد است. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه و مشاهده مستقیم استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که منابع مورد نیاز در کتابخانه های مورد پژوهش کسری 82 درصد نسبت به استاندارد را نشان میدهد. در این بخش بهترین کتابخانه، کتابخانه دانشکده پرستاری و مامایی است که 40 درصد از منابع مورد نیاز را طبق استاندارد داراست و کمترین منابع نسبت به استاندارد متعلق به دانشکده پزشکی است که 6 درصد استاندارد را نشان میدهد.