درخت حوزه‌های تخصصی

درحدود نیمه‌ قرن بیستم میلادی، هنگامی که الگوی هرم وارونه، به عنوان شیوه‌ای کارآمد در خبرنویسی پذیرفته شد، روزنامه‌نگاران«لید»(Lead) و لیدنویسی را نیز مهارتی پراهمیت در رسانه‌ها- بیشتر نوشتاری- تلقی کردند. این را که نوشتن خبر، به صورت هرم وارونه مزایای بی‌گفتگویی دارد، این را که هرم وارونه تکلیف خبرنگار، سردبیر و خواننده را روشن می‌کند و این را که این شیوه را می‌توان آموخت و آموزش داد،همگان پذیرفته‌اند و به دلیل همین ملاحظه‌ها و نیز به دلیل ساده و روشمند بودن این الگو آموزش آن در کلاس‌ها هنوز ادامه دارد. در کشورما، لید با قواعدی مشخص، به همت استادان و با بهره‌گیری از دانش آنان، در دانشگاه‌های روزنامه‌نگاری به بحث گذاشته شد و از اواخر دهه 40 شمسی‌ در مطبوعات رواج یافت.هنوز هم در مطبوعات و مدارس روزنامه‌نگاری ما، لید و هرم وارونه، به سبب امتیازهای خاص خود، از شیوه‌های درست، علمی و کاربردی خبرنویسی شناخته می‌شوند. البته با تاسف باید پذیرفت که به دلایل مختلف در مطبوعات و در رسانه‌های دیگر ما، هنوز خبر را به شیوه‌های پیش از عصر هرم وارونه یعنی شیوه‌هایی مانند ترغیب زمانی یا روش تاریخی، روایت آزاد خبر، آمیختن خبر با شعار و تبلیغ و می‌نویسند. پرسشی که کوشش شده‌است تا در این نوشتار به آن پاسخ داده شود این است که آیا شیوه هرم وارونه و کاربرد لید، هنوز هم در دنیا رواج دارد؟ نویسنده، قصد آن ندارد که بحث و نظر مطرح شده را حرف و سخن آخرین و دریافت‌ها و رهیافت‌های ارائه شده را دارای قطعیت نظری و کاربردی بداند. بلکه مطالب حاضر را تنها مدخل و آغازی براین بحث با اهمیت تلقی می‌کند و ورود به آن را در شان ودر خور صاحبنظران می‌داند.

نشر خبر، یکی از مهم‌ترین وظایف وسایل ارتباط جمعی وازجمله کارکردهایی است که این وسایل را به ابزاری قدرتمند برای نفوذ در افکار عمومی وجهت دادن به نگرش‌ها تبدیل می‌کند. این مقاله ضمن اشاره به برخی از کارکردهای رسانه در زمینه‌اطلاع‌رسانی و ارائه توضیحی مختصر در مورد ویژگی‌های پیام که تولید عملی یک رسانه به‌شمار می‌رود، به نحوه اعتمادسازی در خبر می‌پردازد؛ عواملی را که موجب بی‌اعتمادی مخاطبان نسبت به خبررسانی رسانه می‌شود مورد کنکاش قرار می‌دهد و در هر بخش، راه‌های جلوگیری از این بی‌اعتمادی را به اجمال بیان می‌کند. نگارنده عوامل متعددی را در بروز بی‌اعتمادی مخاطب به اخبار مؤثر دانست اما آنچه در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است، عوامل مؤثر رسانه‌ای براین بی‌اعتمادی است که چالش‌هایی را در پذیرش یا عدم پذیرش پیام از سوی مخاطبان پدید می‌آورد.

"علامه محمدحسین فضل‌ا… در این مقاله به بحث در مورد مفهوم ارتباطات و اطلاع‌رسانی اسلامی می‌پردازد و آن را تکاپو در حوزه‌ای گسترده می‌داند که در عرصه مفاهیم اسلامی قابل بررسی است، وی آن گاه به بیان تفاوت‌ها و اشتراکات اطلاع‌رسانی و دعوت می‌پردازد و به گونه‌ای آن دو را مکمل یکدیگر برمی‌شمارد. وی همچنین مؤلفه‌های اطلاع‌رسانی را با استفاده از مفاهیم قرآنی توضیح می‌دهد و با استفاده از واژه‌ها و مفاهیمی که در قرآن مورد تأکید قرار گرفته است جایگاه، اهمیت و نتایج اطلاع‌رسانی صحیح را بیان می‌کند. علامه فضل‌ا… در این مقاله برخی از زوایای اخلاق اطلاع‌رسانی اسلامی را مورد توجه قرار می‌دهد و برای نمونه موضوع صدق و کذب را با استفاده از آیات و روایات و دیدگاه فقیهان مطرح می‌کند. وی با بیان ارزش صدق و قبح کذب می‌کوشد تا تصویری درست و واقعی از چگونگی انعکاس اخبار راست و دروغ ارائه دهد. گستره جهانی خطاب اسلامی، دقت و ژرف‌کاوی در پرداختن به اخبار و نیز اطلاع‌رسانی مورد نظر اسلام، بررسی ظاهر و ژرفای مؤلفه‌های اطلاع‌رسانی اسلامی، انسجام اندیشه و روش، برنامه‌ریزی در اطلاع‌رسانی اسلامی و اهمیت بعد هنری موضوعات دیگری هستند که در این مقاله به آنها پرداخته شده است. "