درخت حوزه‌های تخصصی

یکی از زمینه‎های اساسیِ مورد توجه صاحبنظران و اندیشمندان حوزة «روان‎شناسی ارتباطات جمعی» مبحث پیچیدة «مخاطب‎شناسی» رسانه‎ها است. در این بین، سهم «ماهواره‎ها» و شناخت‎شناسیِ مخاطبانِ متعدد آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است. سعی و تلاش ابداع‎گران اولیة ماهواره‎ای بر آن بود که از مفهوم ذهنی خود فراتر رفته و اضطراب انسان ارتباطی عصر اطلاعاتی امروز را کاهش دهند. اما این حرکت ارتباطی کامل نشد و ما همواره پدید آمدن انواع آسیب‎های روانی را در مخاطبان ماهواره‎ای شاهد بوده‎ایم. بخشی از این آسیب‎های روانی، جنبة فرهنگی ـ اجتماعی دارند و بخشی دیگر، شخصی ـ محیطی. هدف اصلی مقاله حاضر، آشکارسازی یکی از ابعاد مهم مخاطبان ماهواره‎ای از دیدگاه آسیب‎شناختی روانی است. در این نوشتار «بی‎خویشتن شدگی» (Depersonalization) مخاطبان ماهواره‎ای به عنوان «متغیر وابسته» به طور مبسوط مطمح نظر قرار می‎گیرد؛ زیرا نویسنده معتقد است برنامه‎های ماهواره‎ای «متغیرهای مستقل» هستند. برای بررسی دقیق، نخست پس از طرح مسئله، تعاریف و توصیف‎هایی از این مفهوم ارائه می‎شود؛ سپس با توجه به نظریه‎های عضوی و روان‎شناختی، ابعاد موضوع شفاف شده و در نهایت با اتکا به پژوهش‎های عملی کلاسیک در این خصوص سعی می‎شود به پرسش‎های مسئله پاسخ داده شود. در پایان مقالة حاضر، نویسنده با توجه به رویکردهای نظری مسائل آسیب‎شناختی مخاطبان ماهواره‎ای به این نتیجه می‎رسد که «اختلال شکل تفکر» (Formal Thought Disorder) و انواع آن عامل اصلی «بی‎خویشتن شدگیِ» مخاطبان ماهواره‎ای است.

" در این مقاله در بحث از چگونگى رسانه ها و فرهنگ هاى بومى در عصر جهانى شدن، سعى شده است به این پرسش پاسخى روشن داده شود که آیا جهانى شدن سبب بحران در هویت فرهنگى و ازبین رفتن فرهنگ هاى بومى و استحاله آن ها در فرهنگ جهانى خواهد شد؟ پاسخ این پرسش با استفاده از روش تحقیق کتابخانه اى و اسنادى و استفاده از دیدگاه هاى مختلف اندیشه گران و نظریه پردازان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و مطالبى با عناوین زیر مورد بحث واقع شده است : مکتب واقع گرایى، بین المللى شدن، منطقه گرایى، آیا جهانى شدن تهدیدى براى هویت فرهنگى است؟ جهانى شدن از دو منظر، فرهنگ جهانى، دهکده جهانى یا امپریالیسم فرهنگى؟ در پایان، این فرضیه اثبات شده که جهانى شدن نه تنها سبب ازبین رفتن فرهنگ هاى بومى و محلى نخواهد شد، بلکه آن ها را تقویت و تثبیت خواهد کرد. رویکرد کشور ما در عصر جهانى شدن باید نقادانه، فعال و همراه با بازیگرى و حضور در صحنه باشد. "

تحقیقات فضائی به عنوان شاخه‎ای از علم و فناوری طی چهل و چند سالی که از پرتاب نخستین ماهواره به فضا می‎گذرد، پیشرفت‎ها و تحولات شگرفی داشته است. در مسیر این توسعه و تحول، بسیاری از شاخه‎های علم فیزیک نجومی، سیاره‎شناسی و فیزیک پلاسما یا علم مواد آن چنان گستردگی یافته‎اند که بسیاری از دانش‎ها و اطلاعات حاصل از آنها در سال‎های قبل، غیرقابل دسترس و حتی دور از قدرت درک بشر بود. اکنون تحقیقات فضائی به مثابه ابزاری برای حل مسائل و مشکلات انسان بر روی زمین مورد توجه شدید محققان و دانشمندان قرار گرفته است و هر روز کشفیات جدیدی، قدرت انسان را در تسلط و کنترل بیشتر بر طبیعت افزون می‎کند. فناوری ماهواره‎ای به عنوان شاخه‎ای مهم از تحقیقات فضائی، اکنون جایگاه عظیمی در زمینه‎های مختلف ارتباطی، زمین‎شناسی، هواشناسی، نظامی و غیره پیدا کرده است و در این میان، ماهواره‎های تامین‎کننده ارتباطات راه دور تأثیر به سزائی بر ابعاد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بشر داشته است. امروزه درصد قابل ملاحظه‎ای از مبادله پیام و ترافیک اطلاعاتی از طریق ماهواره صورت می‎گیرد و سیستم‎های ماهواره‎ای، بسیاری از مشکلات بشر را حل کرده و در بعضی از حالات به مشکلات جوامع افزوده است اما به هر حال آنچه مد نظر است استفاده بهینه از این سرویس در جهت رفع مشکلات کشورها است. در حال حاضر، عملاً تمامی پهنه جهان از بزرگ‎ترین مناطق تا دور افتاده‎ترین جزیره‎ها زیر پوشش گستردة شبکه ماهواره‎های ارتباطی و مخابراتی قرار دارد و ارسال سیگنال‎های مخابراتی از صوت و تصویر، تله تایپ و اطلاعات مولتی مدیا و غیره به بهترین نحو و با حداکثر سرعت، از طریق همین شبکه‎ها صورت می‎گیرد. گسترش خارق‎العاده ارتباطات ماهواره‎ای بیانگر تلاش بی‎وقفه انسان در به کارگیری فناوری جدید در جهت رفع نیازهای جوامع بشری است. پیشرفت چشمگیری که در زمینه تکنیک‎های دیجیتالی ماهواره‎ها پدید آمده است مقدمات تولید و بهره‎برداری از شبکه‎های چند منظوره اطلاعاتی را فراهم آورده است. یکی از آخرین دستاوردهای استفاده از ماهواره در درمان و آموزش از راه دور است که از این طریق توانسته است بهترین متخصصان پزشکی و اساتید دانشگاه‎ها را به دور افتاده‎ترین نقاط جهان برساند و به این ترتیب جهشی در بخش تعلیم و تربیت و ارتقای سطح دانش و تحصیلات عالیه ایجاد کند. در حال حاضر، کاربردهای فناوری فضائی به قدری وسیع است که نمی‎توان آن را در مقاله‎ای مختصر توضیح داد. تا به حال هزاران ماهواره در زمینه‎های مخابراتی، رادیو ـ تلویزیونی، نظامی، جاسوسی، هواشناسی، سنجش از دور و غیره به فضا فرستاده شده است که در این نوشتار سعی می‎شود به توضیح مختصری از انواع هر یک پرداخته شود.