حمیدرضا آراسته

پژوهش حاضر بهمنظور ارائه مدلی برای کاهش مدرکگرایی در نظام آموزش عالی کشور و ضرورت توسعه مهارت آموزی انجام پذیرفت. برای انجام این تحقیق از روش کیفی از نوع داده بنیاد استفادهشد. جامعه آماری این تحقیق خبرگان حوزه آموزش عالی ایران بود که از روش نمونهگیری هدفمند با بهرهگیری از فن گلوله برفی و بهکارگیری معیار اشباع نظری در مصاحبههای نیمه ساختاریافته تعداد 20 نفر انتخابشدند. تجزیه و تحلیل دادهها با شیوههای کدگذاری انجام شد بهمنظور افزایش اعتبار یافتههای مطالعه از تلفیق روشهای گردآوری اطلاعات ازجمله بررسی اسناد و مدارک، مصاحبه و پرسشنامه استفاده گردید. بر اساس یافتههای پژوهش دو مضمون از مدرکگرایی بهعنوان ابعاد اصلی مفهوم مدرکگرایی در کشور (مدرکگرایی سیستمی و ساختاری، مدرکگرایی فرهنگی و اجتماعی) شناسایی شدند. همچنین بر اساس نتایج بهدستآمده عواملی مانند؛ شرایط فردی و اجتماعی و فرهنگی؛ محیط اقتصادی و سیاسی و اداری کشور و محیط علمی آموزشی کشور از علل اصلی شکلگیری مدرکگرایی در نظام آموزش عالی کشور به شمار میرود که با بسترسازی در جامعه و اصلاح روندهای موجود و همچنین اصلاح امر آموزش و پژوهش در کشور، سبب کاهش پدیده مدرک گرایی و توسعه مهارت محوری و تخصص گرایی در کشور می گردد.

این پژوهش به دنبال شناخت فرایند برساخته شدن آزادی علمی در جامعه دانشگاهی ایران بوده و با استفاده از رویکرد کیفی و راهبرد نظریه مبنایی انجام شده است. مشارکت کنندگان 17 نفر از اعضای هیئت علمی با مرتبه دانشیاری به بالا از دانشگاه ها و پژوهشگاه های تابعه وزارت عتف بودند. نمونه گیری هدفمند (و نظری) و با بیشینه تنوع انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پروتکل مصاحبه عمیق استفاده شد و مصاحبه ها تا زمان رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. در تحلیل داده ها از رویکرد نظام مند اشتراوس و کوربین استفاده شد .برای اعتباربخشی یافته ها از ملاک های چهارگانه گوبا و لینکلن استفاده شد. یافته های پژوهش مبتنی بر 38 مقوله محوری و 13 مقوله گزینشی بود که بر اساس رویکرد نظام مند اشتراوس و کوربین در الگوی نهایی جایگذاری شدند. پدیده محوری به صورت دو هسته ای با عنوان «عرف دانشگاهی و سوژه دانشگاهی ناگزیر» نام گذاری شد. عاملان دانشگاهی راهبردهایی مانند «هویت دانشگاهی بازاندیشانه، پیله عافیت و سرمایه گذاری در خود» را برای مواجهه با پدیده محوری برگزیده اند. برونداد این سازوکار، راهبردها و تعاملات درنهایت به کنش ورزی احتیاطی در ساحت دانشگاهی انجامیده است که آن را «آزادی دانشگاهی اضطرابی» نام نهاده ایم.

افزایش مستمر پیچیدگیهای دانش، نوآوریها و انتظارات جوامع از دانشگاهها بر نحوهی آموزش استادان رشتههای مهندسی و تفکر آنها برای پرورش دانشجویان تأثیر گذاشته است. از آموزش، همواره بهعنوان یک فضیلت شامل فضیلت ایجاد انضباط ذهنی، فضیلت انتقال دانش، فضیلت، کاربردی کردن دانش، فضیلت کارورزی قابلیتها و مهارتهای عملی به فراگیران یاد شده است. برای دستیابی به این فضیلتها، استادان با استفاده از روشهای گوناگون بر انتقال حجم وسیعی از اطلاعات، همراه با مجموعهای از ایدهها و اصول پذیرفتهشده، اهتمام ورزیدهاند. دانشجویان نیز با دریافت حجم وسیعی از اطلاعات، بیشتر به قدرت حافظهی خود برای موفقیت در دانشگاه متکی هستند و بهندرت در رویارویی عملی با ارزشها و ایدههای متضاد به چالش کشیده میشوند. دانشجویان پس از ورود به بازار کار نیز با مسائلی روبرو میشوند که بهاحتمالزیاد قابلیتهای لازم برای حل آنها را ندارند. هدف از این مطالعه تحلیل واقعیتها و انتظارات در آموزش مهندسی بود. این مطالعه ضمن بررسی اجمالی دو فلسفهی معرفتشناختی و سیاسی و ارتباط آنها با قابلیتهای حرفهای اشتغال دانشآموختگان، به واقعیتها، انتظارات، تحلیلهای و پیشنهادهای پژوهشگران دربارهی آموزش مهندسی را بررسی میکند؛ در این میان، با اشاره به برخی از سیاستها، توصیههای ذینفعان و پژوهشگران دربارهی وضعیت آموزش مهندسی، به تحلیل پنداشتههای آنها در آموزش و یادگیری میپردازد و سپس، به مقولهی اهمیت تمرین و آموزش عملی، توجه به شایستگیهای سخت و نرم بهعنوان راهبردهای اصلی آموزش مهندسی، هویت بخشی و مشکل وابستگی دانشجویان به رایانه و فناوریها میپردازد و در ادامه نیز بر ضرورت بازنگری آموزشهای مبتنی بر استانداردهای شایستگیها، افزایش تواناییهای مسئله گشایی و توجه به تقویت مهارتهای تصمیمگیری در پرورش دانشجویان مهندسی تأکید میکند.

پس از گذشت بیش از دو دهه از راه اندازی دوره های تحصیلات تکمیلی فناوری نانو در کشور، تاکنون ارزشیابی جامعی از وضعیت این دوره ها انجام نشده است. به علت پراکندگی شدید مراکز سیاست گذار علم و فناوری ایران، در سال های اخیر هریک از آن ها تلاش کرده اند نظام های ارزشیابی خاص خود را طراحی و پیاده سازی نمایند ولی مقیاس دانشگاهی در ارزشیابی تاکنون موردتوجه قرار نگرفته است. هدف این پژوهش، ارزشیابی دوره های تحصیلات تکمیلی فناوری نانو در ایران بود. برای این منظور، در گام اول با تحلیل محتوای منابع موجود و با مصاحبه با 8 نفر از مطلعان کلیدی، مدل ارزشیابی دوره های تحصیلات تکمیلی نانو در ایران طراحی شد و در گام دوم با مصاحبه 11 نفر از خبرگان حوزه نانو، وضعیت دوره های تحصیلات تکمیلی نانو در ایران مورد ارزشیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد رشد جریان علم و تحقیقات نانو در کشور و نهادسازی های سه گانه ستاد نانو در زیست بوم آموزش این فناوری در کشور از مهم ترین نقاط قوت این دوره ها هستند. همچنین ضعف در دسترسی به تجهیزات آزمایشگاهی به روز، ضعف در تخصص میان رشتگی اساتید، ضعف برنامه درسی دوره ها در توجه به ملاحظات ایمنی، اخلاق و سلامت نانو، ضعف در تعریف پروژه های همکاری بین المللی آموزش دانشگاهی، عدم ارزشیابی و اخذ بازخورد از نتایج فعالیت های صورت گرفته در دوره های تحصیلات تکمیلی نانو و موازی کاری در فعالیت های آموزشی دانشگاه های مختلف از مهم ترین نقاط ضعف دوره ها می باشند.

شناسایی ابعاد و موُلفه های آموزش شهروند حرفه ای جهانی در دانشگاهفاطمه آخوندی * حمیدرضا آراسته**نادرقلی قورچیان ***پریوش جعفری ****چکیده هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعادو مولفه های آموزش شهروند حرفه ای جهانی در دانشگاه می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا، کیفی با تحلیل محتوا می باشد.جامعه نمونه استادان دانشگاه و صاحبنظران این حوزه بودندکه بر اساس قاعده اشباع نظری تعداد 15 نفر با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند.ابزار پژوهش مصاحبه های نیمه ساختار یافته و بررسی اسناد و متون تخصصی بود. برای اعتبار ابزار از روایی محتوایی و جهت پایایی نیز از روش کدگذاری مجدد استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون با کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده گردید.یافته ها نشان داد که 5 مولفه (شایستگی های شناختی، شایستگی های علمی و تخصصی، شایستگی های فرهنگی و اجتماعی، شایستگی های اخلاقی و شایستگی های خود بالندگی مستمر) و16 زیرمولفه به عنوان عناصر آموزش شهروند حرفه ای جهانی شناسایی شدند.واژگان کلیدیشهروند جهانی، شهروند حرفه ای، آموزش شهروند حرفه ای جهانی، آموزش عالی

مقدمه و هدف: در دهه های اخیر، موضوع «آغازخدمت معلمان تازه کار» برای غلبه بر چالش هایی که معلمان تازه کار در سال های نخست تدریس با آن روبرویند، به موضوع مورد علاقه مطالعات آموزشی تبدیل شده است. سیستم های مدارس با کیفیت برنامه های منتورینگ را به دلیل فواید زیادی که هم برای منتور و هم برای منتی به ویژه معلمان تازه کار دارد، ترویج می کنند. بر همین مبنا، هدف اصلی پژوهش حاضر، تدوین چارچوب مطلوب منتورینگ (معلم ارشدی) معلمان تازه کار در مدارس ابتدایی تعیین شد. روش شناسی پژوهش: این پژوهش از حیث هدف، کاربردی و از  نظر شیوه گردآوری داده ها، پژوهش کیفی از نوع تحلیل مضمون است. جامعه یا میدان مطالعاتی پژوهش، منابع مرتبط شامل ادبیات و اسناد موجود در زمینه بالندگی حرفه ای، منتورینگ و معلمان تازه کار بود. پس از بررسی منابع استخراج شده از پایگاه های داده، 73 منبع به عنوان نمونه هدفمند انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش کدگذاری و تحلیل مضمون استفاده شد و به منظور اعتباریخشی داده ها، از روش کینگ و همکاران استفاده شد. یافته ها: پس از تحلیل داده ها، در مجموع 29 مضمون پایه و 9 مضمون سازمان دهنده (: نیازهای معلمان تازه کار، پیامدهای منتورینگ معلمان تازه کار، عوامل پیش برنده، عوامل بازدارنده، ویژگی های منتور، محتوا و فعالیت های منتورینگ، نقش های اصلی، ارزیابی، رویکردهای منتورینگ) ذیل مضمون فراگیر عناصر تشکیل دهنده فرآیند منتورینگ معلمان تازه کار قرار گرفتند. بحث و نتیجه گیری: رویکرد سیستمی پژوهش حاضر به فرایند منتورینگ معلمان تازه کار که باعث شناسایی عناصر دخیل و تأثرگذار در فرایند منتوریگ شده، نقطه قوت پژوهش حاضر است؛ به عبارت دیگر، الگوی ارائه شده در پژوهش حاضر، می تواند در زمینه های مختلف اعم از سیاست گذاری بالندگی حرفه ای معلمان، طراحی برنامه های منتورینگ برای معلمان تازه کار، درک و شناخت رهبران مدرسه از نیازهای آموزشی معلمان و همچنین تعیین ضوابط و شاخص های اتنتخاب معلمان ارشد مورد استفاده قرار گیرد..

موضوع شاگرد پروری بر اساس تئوری نظری تعلیم و تربیت اسلامی، سهم عمده ای را به خود اختصاص می دهد. هدف دانشگاه ها باید ایجاد و رشد طرز فکر علمی در افراد و آماده کردن دانشجویان برای حل مسائل زندگی باشد. در ضرورت و اهمیت این تحقیق باید گفت مطالعه و بررسی اساس نظری شاگردپروری، در تنویر افکار استاد و ایجاد فکر علمی و منطق او مؤثر خواهد بود. پژوهش های انجام گرفته با موضوع شاگردپروری فقط در یک یا دو بعد از ابعاد شناسایی شده در این پژوهش صورت گرفته است.این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی استقرایی صورت گرفته است و جامعه آماری آن آثار اندیشمندان دینی ایرانی پنجاه سال اخیر، به زبان فارسی در حوزه علوم تربیتی است. یافته های این پژوهش، منجر به طراحی چارچوب شاگردپروری اعضای هیأت علمی گردیده است. توجه به شاگردپروری اعضای هیأت علمی که بزرگ ترین نقش را در بهبود کیفیت آموزش، پژوهش و خدمات اجتماعی ایفا می کنند و اختصاص جریانی اثربخش از یاددهی و یادگیری و تربیت دانشجویان در قالب شاگردپروری در تمام ابعاد، در آموزش عالی ضروری است.

ناهمگونی جمعیت دانشجویی در مقطع تحصیلات تکمیلی، تنوع انگیزه های آن ها و دوره های متنوعی که توسط دانشگاه ها ارائه می شوند، نیاز به فهم علت وجودی تحصیلات تکمیلی را برای تضمین کیفیت و موفقیت این دوره ها افزایش می دهد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل رسالت های تحصیلات تکمیلی انجام شد. در این پژوهش از روش تحقیق مرور سیستماتیک و رویکرد تحلیل محتوای کیفی برای تحلیل داده ها استفاده شد. جامعه آماری، اسناد مرتبط با حوزه آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی هستند که با استفاده از نمونه گیری هدفمند در دسترس و با مراجعه به کتاب ها، مقاله ها و وب سایت دانشگاه ها به جمع آوری شواهد متنی مربوط به سوال پژوهش تا رسیدن به اشباع نظری اقدام شد. فرایند تجزیه و تحلیل داده های کیفی در سه مرحله انجام شد. یافته های پژوهش نشان دادند که در بخش تحصیلات تکمیلی، رسالت های آموزشی شامل پرورش متفکرانی منتقد، توانمندسازی افراد، ارائه رشته ها و تخصص های متمایز و سازگار با تنوع در حال رشد، پیشتازی در ترویج، کاربرد و ارتقای دانش و تشکیل جامعه ای پویا و متنوع از دانشجویان و استادان؛ رسالت های پژوهشی شامل ابداع و توسعه مرزهای دانش، پیوند میان نظریه و عمل و فراهم کردن موتور اصلی برای نوآوری؛ و رسالت های خدماتی شامل تقویت و غنی سازی فضای علمی، بهبود کیفیت زندگی، ارائه تحصیلات تکمیلی با کیفیت، مشارکت فعال در جامعه و شناسایی و جذب دانشجویان آینده دار هستند. لذا چنانچه سیاستگذاران، برنامه ریزان و مدیران دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی علاقه مند به بهبود و ارتقای مقاطع تحصیلات تکمیلی خود هستند لازم است بر روی این عوامل توجه و تأکید درست داشته باشند.

​​

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی و رتبه بندی آسیب های ساختار مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی غیردولتی استان مازندران بود. روش شناسی: در این پژوهش از روش آمیخته استفاده شد، در مرحله کیفی، داده ها با مصاحبه با مطلعین کلیدی جمع آوری شدند. با استفاده از این نتایج پرسشنامه محقق ساخته تهیه گردید. در مرحله کمی، روش کلی تحقیق، توصیفی و از نوع پیمایشی بود. روایی صوری و روایی محتوی پرسشنامه با بهره گیری از صاحب نظران و نخبگان تائید گردید. پایایی آن هم با محاسبه ضریب پایایی به روش کرونباخ 898/0 به دست آمد. پرسشنامه در میان جامعه آماری که هیئت مدیره اتحادیه مرکزی غیرانتفاعی کشور و دست اندرکاران غیرانتفاعی مازندران بودند توزیع گردید و 100 پرسشنامه جمع آوری شد. در نهایت با استفاده از آمار توصیفی، استنباطی و نرم افزار SPSS داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی 46 آسیب در سه بعد رسمیت، تمرکز و پیچیدگی شناسایی گردید. برای رتبه بندی آسیب ها از آزمون رتبه بندی فریدمن استفاده شد. مشخص گردید که مؤلفه مهجور بودن مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی در ساختار وزارت علوم در رتبه اول و مؤلفه ضعف وجود دفتر مرکزی غیرانتفاعی غیردولتی در جهت حمایت از مؤسسات در رتبه آخر قرار دارد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به تعداد دانشجویان مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و کمک مؤثر این مؤسسات به آموزش عالی کشور باید توجه بیشتری به این بخش از آموزش عالی خصوصی صورت گیرد. نه آنکه این مؤسسات در ساختار وزارت علوم از نظر مهجوریت رتبه نخست را کسب نمایند. درعین حال پیشنهاد می شود با تغییر نگاه نسبت به آموزش عالی خصوصی از دستاوردهای این پژوهش که در همین راستا است استفاده گردد.

هدف: پژوهش های اخیر مفهوم دانشجوی ایده آل را به دلیل معانی متنوع آن در زمینه های مختلف آموزشی و فرهنگی مورد بررسی قرار داده اند. این مفهوم به دنبال کمال نیست، بلکه ویژگی های مطلوبی را تعریف می کند که محیطی برای رشد فردیت در جمعیت متنوع ایجاد کند. پژوهش حاضر به منظور شناسایی ویژگی های مورد انتظار از دانشجوی ایده آل کارشناسی در آموزش عالی، به فراترکیب ادبیات جهانی پرداخته و هدف آن ترویج شفافیت انتظارات و کاهش نابرابری ها است. این مطالعه به ادغام و دسته بندی ویژگی های ضروری دانشجوی ایده آل پرداخته و بینش های جدیدی در مورد تنوع دانشجو ارائه می دهد. هدف نهایی، هدایت تحقیقات آینده و ارائه دیدگاهی جامع درباره ماهیت در حال تحول دانشجوی ایده آل در آموزش عالی است. روش شناسی: این مطالعه در سپهر فلسفی تفسیرگرایی، با رویکرد کیفی و با استفاده از روش فراترکیب انجام شد. استراتژی جستجو بر اساس دستورالعمل پریزما در پنج پایگاه داده اصلی صورت گرفت. جامعه آماری شامل کلیه مطالعات انجام شده در بازه زمانی 2000 تا 2024 بود که در نهایت به 187 پژوهش رسید. فرآیند انتخاب مطالعات به صورت گام به گام شامل جستجو، انتخاب و ارزیابی کیفی مقالات انجام شد. یافته ها: در نهایت، 17 مقاله متن کامل به صورت هدفمند انتخاب شد. نتایج حاصل از تحلیل محتوای کیفی این مقالات سبب شناسایی 135 کد باز شد که در قالب 14 مفهوم و چهار دسته ویژگی کلیدی فردی، اجتماعی، علمی و حرفه ای برای دانشجوی ایده آل دسته بندی گردید. این ادغام و تحلیل، تصویری جامع از دانشجوی ایده آل ترسیم کرد. دانشجوی ایده آل، نه تنها بر پیشرفت تحصیلی تأکید دارد، بلکه مجموعه ای گسترده از ویژگی های متنوع را در خود جای می دهد. پنج ویژگی برجسته شامل اشتیاق به یادگیری، تفکر انتقادی، انگیزه، خودتنظیمی و مسئولیت پذیری در ادبیات بیشترین تأکید را داشته و به عنوان ویژگی های کلیدی دانشجویان ایده آل شناخته شدند. این یافته ها نشان می دهد که دانشجوی ایده آل باید توانایی های جامع و متنوعی داشته باشد که به رشد همه جانبه و تطبیق پذیری در محیط های مختلف آموزشی و حرفه ای کمک می کند. بحث و نتیجه گیری: مفهوم دانشجوی ایده آل نمی تواند به یک الگوی منحصر به فرد محدود شود، بلکه به ایجاد فضای چند وجهی می پردازد که ایده آل های مختلف را در خود جای دهد. این تصویر نشان دهنده تغییر پارادایم در آموزش عالی به سمت رشد فراگیر است و به شفافیت در انتظارات و نیاز به آموزش عادلانه تأکید دارد. به همین سبب ارائه محیط های یادگیری فراگیر و انعطاف پذیر برای دانشجویان ایده آل ضروری است. این پژوهش می تواند به عنوان مبنایی برای مطالعات بعدی و توسعه رویکردهای آموزشی استفاده شود که بر تنوع و پذیرش فردیت تأکید دارند، به گونه ای که محیط های آموزشی فضایی را برای پرورش توانمندی های گوناگون دانشجویان ایجاد کنند.

هدف: این مطالعه با هدف شناسایی فرصتهای مشارکت دانشجویان برای به کارگیری آنان در اداره امور دانشگاه انجام شد. روش: این مطالعه از نوع کیفی به روش تحلیل محتوا و بر اساس مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با صاحب نظران مدیریت آموزشی و آموزش عالی در حوزه های آموزشی، پژوهشی و فرهنگی دانشجویی دانشگاههای دولتی استان قم به روش نمونه گیری هدفمند تا اشباع نظری به تعداد 17 نفر بود. یافته ها: با توجه به مصاحبه های انجام شده و تجزیه و تحلیل آنها، فرصتهای مشارکت دانشجویان در اداره امور دانشگاه در چهار مقوله آموزشی، پژوهشی، فرهنگی دانشجویی و راهنمایی و مطالبه گری تقسیم شدند و طبق آن، مدل پژوهش طراحی شد. نتیجه گیری: با توجه به مدل طراحی شده و همچنین وضعیت ساختاری و محدودیتهای آیین نامه ای، می توان در حوزه های مختلف از مشارکت دانشجویان در اداره امور دانشگاهها استفاده کرد.

هدف این تحقیق ارائه مدلی برای نهادینه کردن رهبری تسهیمی در دانشگاه آزاد اسلامی بود. جامعه آماری شامل افراد متخصص و صاحب نظر واحدهای مستقر در استان آذربایجان غربی بود که به طور مستقیم با موضوع مورد بررسی سرو کار داشتند و با استفاده از رویکرد نمونه گیری هدفمند، تا اشباع نظری انتخاب شدند (n=10). داده ها به روش مصاحبه و با شیوه هدایت کلیات و به صورت نیمه ساخت یافته گردآوری شد. برای به دست آوردن اعتبار و روایی داده ها از دو روش بازبینی مشارکت کنندگان و همچنین مرور خبرگان غیرشرکت کننده در پژوهش استفاده شد. پایایی مدل با استفاده از شاخص کاپا مورد بررسی قرار گرفت. مقدار شاخص کاپا برابر با 763/0 محاسبه و در سطح توافق معتبر قرار گرفته است. با استفاده از نرم افزار Maxqda 10 به بررسی مصاحبه ها و کدگذاری پرداخته شد. در نهایت، بر اساس معیارهای نهایی شناسایی شده، مدل بر آمده از روش تحلیل محتوای کیفی ارائه شد. نتایج حاصل از کدگذاری باز داده های کیفی گردآوری شده با استفاده از ابزار مصاحبه، تعداد 84 کد اولیه از میان 401 بود. سپس، 84 کد اولیه در قالب 16 مقوله اصلی شامل ارتباط رهبری سازمان، ارتباطات سازمانی، پیامد عملکردی، تیم های سازمانی، رفتارسازمانی، ساختارسازمانی، سبک های مختلف رهبری، سیستم مدیریت منابع انسانی، محیط سازمانی، مدیریت استراتژیک، مدیریت تغییر سازمانی، مدیریت عملکرد، مزیت رقابتی، منابع سازمانی، مهارت های سازمانی، ویژگی رفتاری رهبر، در قالب یک مدل دسته بندی شدند.

 یکی از مقوله های مهم در نظام آموزش و پرورش فرایند یاددهی و یادگیری است که تمامی فعالیت های آموزش و پرورش به منظور بسترسازی مناسب برای تحقق این فرایند انجام می شود. این پژوهش با هدف شناسایی مؤلفه های مؤثر بر فرایند یاددهی -یادگیری، برای تربیت دانشجویان فنی مهندسی کارآمد با قابلیت اشتغال بالا انجام شد. رویکرد این پژوهش کیفی از نوع پدیدارشناسی و روش تحلیل محتوای طبقه بندی بود. مشارکت کنندگان به روش هدفمند انتخاب شدند و با 15 نفر مطلع که تجربه زیسته در زمینه آموزش مهندسی داشتند، مصاحبه عمیق انجام شد. همچنین اسناد 11 دانشگاه، مؤسسه و کالج فعال در آموزش مهندسی با ویژگی اشتغال پذیری بالا مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش 6 مقوله اصلی یا حیطه شامل: حیطه روش تدریس با 16 بعد یا مقوله فرعی، برنامه درسی با 8 بعد، ویژگی استاد و نحوه ارتباط با دانشجو با 11 بعد، ارزشیابی با 3 بعد، تقویت مهارت ها و ویژگی هایی که در کلاس باید به توسعه آن توجه شود با 13 بعد و خدمات پشتیبانی یادگیری با 14 بعد از یافته های این پژوهش هستند. این پژوهش نشان می دهد عوامل داخلی متعددی بر اثربخشی فرایند یاددهی- یادگیری و کارآمدی دانشجویان فنی و مهندسی اثر دارند که لازم است همه آن ها با هم مورد توجه قرار گیرد.

یکی از دغدغه های اصلی نظام آموزش عالی کشور به ثمر رسیدن رسالت های تعلیم و تربیت عملی در خروجی فرآیند سیستم دانشگاه ها یعنی دانشجویان است. لذا با توجه به مباحث مرتبط با اثربخشی تدریس استادان، هدف این پژوهش ارائه مدل تسهیل اثربخشی تدریس اعضای هیئت علمی و سازوکار اجرایی آن در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی بود. این پژوهش به روش کیفی و با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون و با مصاحبه های نیمه ساختاریافته از 15 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران صورت گرفت. تحلیل داده ها و یافته ها حاکی از آن بود که 50 مفهوم غیرتکراری (219 مفهوم با تکرار) در منابع علمی مختلف، 126 مفهوم جدید در متن مصاحبه ها و نهایتاً 150 مفهوم جدید پس از سازمان دهی مفاهیم احصاء شده از مصاحبه ها و منابع علمی مورد شناسایی قرار گرفت. مقوله ها و راهبردهای اصلی در تسهیل اثربخشی تدریس اعضای هیئت علمی در ابعاد توانمندی علمی-پژوهشی استاد، ویژگی های حرفه ای استاد، مهارت های فردی-آموزشی، راهبردهای مربوط به استادان، راهبردهای مربوط به آموزش و راهبردهای مربوط به دانشگاه طبقه بندی شدند. به کارگیری مدل پژوهش می تواند به عنوان ابزار افزایش اثربخشی مورد استفاده اعضای هیئت علمی، مدیران دانشگاه ها و سیاست مداران آموزش عالی قرار گیرد.

هدفِ پژوهشِ حاضر بازنگری برنامه درسی رشته حسابداری در مقطع کاردانی دانشگاه فنی و حرفه ای مبتنی بر نیاز های مهارتیِ بازار اشتغال بود؛ روش پژوهش، کیفی و رویکرد آن داده بنیاد است. جامعه آماری ، خبرگان حوزه آموزش رشته کاردانی حسابداری می باشند. ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن، از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. برای گردآوری داده ها از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته بهره گرفته شد. پروتکل مصاحبه با استفاده از مقررات وزارت علوم در بازنگری و تدوین برنامه های درسی تهیه شد و مصاحبه ﺗﺎ آﻧﺠﺎ اداﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﻣؤﻟﻔﻪﻫﺎی پنهان مورد ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻗﺮار ﮔرفته و ﺑﻪ اﺷﺒﺎع ﻧﻈﺮی برسند. با 19 نفر مصاحبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها ازتحلیل محتوا استفاده شد. فرایند تحلیل داده ها با توجه به مراحل گرانهایم و لاندمن (2004) انجام شد. داده ها در سه مرحله به کدهای اولیه و کدهای محوری و کدهای انتخابی تبدیل شدند. الگوی بدست آمده، با توجه به معیارهای ده گانه اشتراوس و کوربین 2012 و همچنین استفاده از 5 کدگذار آشنا به موضوع اعتباریابی شد. یافته ها: این پژوهش4 بعد،22 مؤلفه و 491 نشانگر برنامهدرسی رشتهحسابداری در مقطع کاردانی دانشگاه فنی و حرفه ای مبتنی بر نیاز های مهارتی بازار اشتغال را شناسایی کرد. نتایج: به کارگیری مولفه های حاصل از پژوهش در تهیه ، اجرا و ارزشیابی برنامه های درسی آنها را با نیازهای بازار کار هماهنگ خواهد کرد.

در علم مدیریت آموزشی، معمولاً سازمان های آموزشی مانند دیگر سازمان های خدماتی، تولیدی و صنعتی درنظر گرفته شده اند؛ درحالی که اگر مدیریت آموزشی به سمت مدیریت عناصر حاکم بر تربیت و آموزش حرکت کند، به اهداف غایی خود دست خواهد یافت. از طرف دیگر، اسلام به عنوان آخرین دین برای هدایت بشریت، برنامه ای کامل برای تربیت انسان دارد و بر این اساس، در پژوهش حاضر، درپی پاسخ گویی به این سؤال بوده ایم که مدیریت تربیتی در سیره رسول الله (ص) به عنوان کامل ترین انسان و آخرین پیامبر، چگونه است، تا بتوانیم از این شیوه مدیریت در نظام آموزش وپرورش بهره جوییم. برای انجام دادن این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی با به کارگیری روش تحلیل مضمون استفاده کرده ایم و تحقیق پیشِ روی درزمره پژوهش های کیفی قرار می گیرد. جامعه آماری پژوهش، مشتمل بر قرآن کریم و نمونه پژوهش، آیات مرتبط با سیره پیامبر اکرم (ص) درخصوص تربیت و آموزش در این کتاب آسمانی بوده است و به منظور اطمینان یافتن درباره برداشت از آیات، از تفسیر المیزان نیز استفاده کرده ایم. برای پاسخ گویی به سؤال های پژوهش، داده های اولیه کدگذاری شدند و طبقه بندی مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر در سه محور اهداف غایی، اصول و روش ها صورت گرفت و بدین ترتیب، درحوزه اهداف غایی، یک هدف غایی هدایت (خروج از ظلمت به سمت نور) و یک هدف فرعی به نام بلاغ (اتمام حجت) به دست آمد. درحوزه اصول، پنج اصل انذار (بیدارکردن)، تذکر (یادآوری)، تبشیر (استقامت)، رجوع به منبع و اسوه سازی تعیین شد. درحوزه روش نیز چهار روش تلاوت آیات (انتقال حقایق و عینیت بخشیدن آن ها)، تزکیه (پاک سازی و رشد)، تعلیم کتاب و تعلیم حکمت شناسایی شد. مسئله موردتوجه در این پژوهش، نظام مندبودن، مرتبه ای و مرحله ای بودن آن، و کارکرد مضامین به دست آمده در تسریع رشد و دورکردن انحراف ها از نظام آموزشی است؛ به نحوی که همه اصول و روش ها درخدمت هدف غایی باشند.

یکی از دغدغه های اصلی نظام آموزش عالی کشور به ثمر رسیدن رسالت های تعلیم و تربیت عملی در خروجی فرآیند سیستم دانشگاه ها یعنی دانشجویان است. ازاین رو با توجه به مباحث مرتبط با اثربخشی تدریس استادان، هدف از این پژوهش ارائه مدل تسهیل اثربخشی تدریس اعضای هیئت علمی و سازوکار اجرایی آن در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی بوده است. این پژوهش به روش کیفی و با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون و با مصاحبه های نیمه ساختار یافته از 15 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها و یافته ها حاکی از آن بود که 50 مفهوم در منابع علمی مختلف، 126 مفهوم جدید در متن مصاحبه ها و نهایتاً 150 مفهوم جدید پس از سازمان دهی مفاهیم احصاء شده از مصاحبه ها و منابع علمی مورد شناسایی قرار گرفت. مقوله ها و راهبردهای اصلی در تسهیل اثربخشی تدریس اعضای هیئت علمی در ابعاد توانمندی علمی-پژوهشی استاد، ویژگی های حرفه ای استاد، مهارت های فردی-آموزشی، راهبردهای مربوط به استادان، راهبردهای مربوط به آموزش و راهبردهای مربوط به دانشگاه طبقه بندی شدند. کاربست این الگو و آگاهی از مؤلفه های آن در بخش های مختلف می تواند در بهبود کارایی و اثربخشی تدریس ایفای نقش کرده و قادر است تا احتمال توسعه دانشگاه های ایران در آینده را افزایش بخشد.