فاطمه جان احمدی

فاطمه جان احمدی

مدرک تحصیلی: دانشیار، عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۷۱ مورد از کل ۷۱ مورد.
۶۱.

راه برد عبادتین و تقویت قدرت مذهبی فاطمیان مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال چهارم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۴ 5-26

کلیدواژه‌ها: فاطمیان عبادت ظاهری عبادت باطنی قدرت مذهبی مصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۶ تعداد دانلود : ۳۲۵
طرح موضوع عبادتین (ظاهری و باطنی) در اوضاعی که بحران مذهبی دامن گیر خلافت فاطمیان شده بود، راهی برای برون رفت از معضلات فکری و فرهنگی خلیفه فاطمی الحاکم بامر الله (411-386 ق) بود. ظهور غُلات اسماعیلی و پیدایی شِقاق میان داعیان دربار و خیزش بحران فکری در جامعه اسماعیلی، جز با استوار کردن مبانی فکری و اعلام دیدگاه امام و داعیان فاطمی، چاره پذیر نبود. حمیدالدین کرمانی نظریه پرداز دربار فاطمی با طرح موضوع عبادتین افزون بر ایجاد انتظام فکری در جامعه اسماعیلی، آرامش و اقتدار و مشروعیت مذهبی امام، خلیفه را احیا کرد. این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی در پی دست یابی به معنای طرح واره عبادتین است و به چگونگی کاربست این نظریه به حل بحران و قدرت افزایی امام فاطمی پاسخ می گوید. دست آورد پژوهش، هم سویی عبادت ظاهری و باطنی و لازم و ملزوم بودن آنها با یک دیگر است. تفکر مذهبی اسماعیلیه نخستین، با موضوع ترک عبادات ظاهری سازگار نیست و هرگز خروج امام فاطمی را از جایگاه امامت و رسیدن او را به مقام خدایی، نمی پذیرد.
۶۲.

تبیین تاریخی عوامل ژئوپلیتیک مؤثر در فضای شهر طلیطله در دوره امویان اندلس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال هجدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۷) 101 - 126

کلیدواژه‌ها: اندلس طلیطله فضای شهری قشربندی اجتماعی هویت مکانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۲۱۵
شهر طلیطله(تولدو) در اندلس طی دو قرن هشتم و نهم میلادی همواره عرصه آشوب و اعتراض علیه حاکمان اموی بود و سرکوب پیاپی، مانع از خیزش مجدد جنبش های اجتماعی در این شهر نمی شد. پرسش اصلی این است که عوامل ژئوپلیتیک مؤثر در فضای طلیطله کدامند و این عوامل چه تاثیری بر ماندگاریِ نسبیِ جنبش های اعتراضی در این شهر داشته است؟ یافته های تحقیق نشان می دهد، هویت مکانی طلیطله به عنوان شهر سلطنتی و مرکز کلیسایی اندلس در عصر ویزیگوت، با برخورداری از اقتصاد مناسب و شرایط ژئواستراتژیک خاص، یک زمینه بازتولید روحیه استقلال خواهی مردم آن شهر بوده است. همچنین قشربندی اجتماعی طلیطله که متأثر از حضور مولدان، مستعربان و بربرهای مهاجر بوده از دیگر زمینه های تداوم روحیه ستیز با دولت مرکزی محسوب می گردد. داده های این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای گردآوری شده و به صورت تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته اند.
۶۳.

سنخ شناسی جریان نومعتزلیان در شمال آفریقا براساس روش قصدگرای اسکینر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۷ ۶۱-۳۷

کلیدواژه‌ها: نومعتزلیان شمال آفریقا استعمار عقل گرایی جهان اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۲۰۵
جامعه اسلامی پس از مواجهه با مدرنیته، تحولات مهمی را تجربه کرد که شکل گیری انواع جریان های فکری نمونه ای از آن است. از جریان های مهم اسلامی که بر پایه مفاهیمی چون عقل گرایی و انسان گرایی شکل گرفت و به تدریج گسترش یافت، اعتزال نو است. اگرچه این جریان در جهان اسلام ریشه دواند، اما شاخه نواعتزالی های شمال آفریقا تنوع و تکثّر قابل توجهی پیدا کرد و شاخه های وابسته به آن دارای اصول فکری مختص به خود شدند. پژوهش حاضر درصدد است گونه های فکری نومعتزلیان شمال آفریقا را با کاربست روش قصدگرای اسکینر احصا کند و به بازنمایی زمینه های گفتمانی پدیدآوردنده آن بپردازد تا چارچوب های فکری گونه های نومعتزلی در آن حوزه جغرافیایی را تبیین کند. بررسی آثار نومعتزلیان نشان می دهد که سنخ های فکری نومعتزلی در شمال آفریقا از مقتضیات عصری و جغرافیایی، ساختارهای سیاسی و فضای فکری خود متأثر بودند و مطابق با تفاوت های ماهوی همچون تنوع بافت فکری و تعدد چارچوب معرفتی مشخص قابل تقسیم اند.
۶۴.

رهیافت تاریخی عوامل مؤثر برتحقق نقش های محول اجتماعی زنان در جامعه عصر نبوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۷ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ 507 - 520

کلیدواژه‌ها: تاریخ صدر اسلام جامعه اسلامی نقش زنان نقش محقق نقش محول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۳۳
نقش های محول و نقش های محقق دو گونه نقش قابل بررسی در حیات اجتماعی بشرند. در جامعه اسلامی، بخشی از این نقش ها بر اساس آیات و روایات به زنان واگذار شده است که جامعه شناختی نقش های محوّل زنان در جامعه اسلامی نام گرفته اند. این نقش ها تابع شرایط اجتماعی با مقتضیات دین مبین اسلام و متکی بر زمینه ها و عواملی در اجتماع اسلامی اجرا و تقویت شده اند، برخی از این عوامل احکام امضایی رسول الله(ص) بوده اند و متکی بر مقتضیات و عوامل فطری پیش تر در جامعه، چه به صورت اساسی و چه به گونه کم اثر، وجود داشته اند. برخی از این نقش ها هم به صورت تأسیسی در اسلام ایجاد شده اند و دین مقدس اسلام ضمن اعطای این نقش ها تلاش کرده است با احاله آن ها به زنان ضمن برکشیدن موقعیت ایشان بر مکانت و جایگاه اجتماعی این قشر مؤثر بیفزاید. آنچه مقرر است این مقاله بدان بپردازد، تشریح و تبیین احکام امضایی و تأسیسی اسلام و رسول خدا(ص) در تقویت و تفویض نقش محوّل به زنان جامعه اسلامی است که با روش توصیفی تحلیلی متکی بر منابع تاریخی به پرسش های مطرح پاسخ مستدل داده خواهد شد.
۶۵.

عوامل مؤثر بر مکان گزینی شهرهای فعال ساحلی جنوب ایران در قرون نخستین اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 103 - 123

کلیدواژه‌ها: سواحل جنوب ایران قرون نخستین اسلامی شهر مکان گزینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۳۳
شهر و شهرنشینی در سواحل جنوب ایران قدمتی دیرینه دارد. پیشینه بسیاری از این شهرها به روزگار پیش از اسلام می رسد. جنگ های صدر اسلام وقفه ای در تداوم فعالیت آن ها ایجاد کرد و باعث شد برخی از شهرهای ساحلی جنوب ایران برای همیشه از رونق بیفتند، برخی دیگر پس از فروکش کردن حوادث ناشی از ورود اسلام دوباره فعالیت را از سر گرفتند و پاره ای نیز توانسته اند تا امروز به حیات اجتماعی خود ادامه دهند. در این پژوهش شهرهایی مورد بررسی قرار گرفته اند که در بازه زمانی ظهور اسلام تا حمله مغولان فعال بوده و بدون هرگونه واسطه ای از قبیل مسیرهای کاروانی و یا رودخانه به دریا متصل بوده اند. با این شرایط 22 شهر شناسایی شد. گذشته از هم جواری این شهرها با دریا، موقعیت مکانی آن ها با تفاوت هایی همراه بوده است. هدف این پژوهش یافتن پاسخ این پرسش است که چه عواملی بر مکان گزینی شهرهای فعال ساحلی جنوب ایران در بازه زمانیِ ورود اسلام تا پایان خلافت عباسی مؤثر بوده است؟ بررسی های انجام شده متکی بر منابع کتابخانه ای و شواهد تاریخی با روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از نمودار، نقشه و آمار نشان داد که شهرهای مذکور متأثر از عوامل ژئوپلیتیکی و شرایط اقلیمی، سوق الجیشی، اقتصادی و سیاسی امکان وجود و فعالیت یافته اند.
۶۶.

واکاوی روابط میرزا یحیی صبح ازل از قبرس با پیروانش در ایران (جستاری اسنادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 175-206

کلیدواژه‌ها: میرزا یحیی صبح ازل ناصر دولت آبادی ازلیان جنبش مشروطیت ایران زائران صبح ازل قبرس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۷۸
پس از اعدام سید علی محمد باب، میرزا حسینعلی نوری (بهاءالله) در سال 1283 ق. خود را صاحب دین پس از آیین او خواند و با مخالفت جانشین او، میرزا یحیی صبح ازل، که بر استمرار آیین باب تأکید می کرد مواجه شد. این دو سرانجام به عکا در فلسطین و فاماگوستا در قبرس تبعید شدند و تا پایان حیات در آنجا بودند. بهائیان با دستورهایی که از بهاءالله می گرفتند، به تبلیغ آشکار آموزه های بهائی می پرداختند اما ازلیان، به سبب برخورداری از ظاهر مسلمانی، کوشش های خود را به گونه ای دیگر ادامه می دادند و گذشته از تبلیغات مخفی، بیشتر به حوزه فعالیت های سیاسی برای مبارزه با حکومت قاجار روی آوردند و به دستاوردهایی نیز دست یافتند. این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی متکی بر اسناد و منابع، قصد دارد تا به این پرسش پاسخ دهد که صبح ازل تا چه اندازه توانست از قبرس با پیروان خود در ایران ارتباط برقرار کرده و رهبری خود بر آنها را ادامه دهد؟ در پاسخ به این پرسش می توان گفت که بر خلاف آنچه شهرت یافته، صبح ازل که روحیه ای آرام و متمایل به گوشه گیری داشت با وجود دوری از ایران، با نگاشتن نامه های فراوان با پیروان خود در تماسی پیوسته بود و از سوی ایشان از رخدادهای ایران آگاه می شد و به آنها دستور می داد. گذشته از این، برخی از پیروان او با مسافرت به قبرس، با او دیدار می کردند، مسافرت هایی که به سبب ظاهر مسلمانی ایشان، گاه در ظاهر سفر حج اسلامی انجام می شد.
۶۷.

تبیین بنیان های ژئوکالچر دو مدرسه علیگره و دیوبندیه در شبه قاره هند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال ۲۰ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۷۳) 82 - 108

کلیدواژه‌ها: شبه قاره هند دیوبندیه علیگره جغرافیا انگلیس ژئوکالچر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۴۵
تاسیس دو مدرسه دیوبندیه و علیگره در اوتارپرادش هند متاثر از عوامل ژئوپلیتیک فرهنگی تحولات بسیاری را در منطقه برجای نهاد. مطالعه دستاوردهای علمی متفاوت این دو مدرسه؛ به همراه جریان سازی  اسلامی و تاثیرگذاری بر جریان های فکری معاصر در کنار رقابت میان آنها، پرسش مهمی را برانگیخت که چه عواملی موجب شد تا در این منطقه که مورد احترام بودائیان، هندوان و مسلمانان بود، دو اندیشکده متمایز شکل بگیرد؟ پژوهش حاضر به روش تاریخی، تطبیقی- تحلیلی با رویکرد ژئوکالچر به واکاوی عوامل و علل ساخت این دو مدرسه بر اساس بنیان های ژئوپلیتیک فرهنگی پرداخت و نشان داد که در کنار تفاوت دیدگاه این دو مدرسه که ناشی از تمایزات فرهنگی و تقابلات مذهبی بود، عوامل بنیادینی چون تاثیر گسترش اسلام، حضور فعال علمای مسلمان به مثابه سازماندهندگان فضای گفتان دینی، حضور اقلیتی از بومیان به عنوان کارگزاران سنت در فضای گفتمان مذهبی، نفوذ انگلستان به عنوان بازیگران سیاسی خارج از فضای گفتمانی موثر بودند.
۶۸.

بررسی تأثیر قصه های بومی ایرانی- اسلامی در محتوای درسی زبان انگلیسی دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی سال ۱۸ بهار ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۵۸) 117 - 140

کلیدواژه‌ها: آموزش زبان انگلیسی کتاب های رایج وارداتی ادبیات کهن ایرانی - اسلامی متون درسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۹۲
هدف: ارائه الگوی تعلیمی مناسب، با تهیه، تدوین و ترجمه انگلیسی متون فاخر و غنی ادبی- اسلامی به ویژه ترجمه داستانهای مثنوی مولوی، منطق الطیر و الهی نامه عطار و شاهنامه فردوسی و استفاده از این قصه های بومی ایرانی- اسلامیبه عنوان جایگزینی برای محتوای کتاب های رایج وارداتی در کلاسهای عمومی زبان انگلیسی. روش: این پژوهش کیفی و معلم- پژوهنده، سه ترم تحصیلی به طول انجامید. شرکت کنندگان، شش گروه 50-30 نفره از دانشجویان دختر 23-18 ساله درس زبان عمومی دانشگاه الزهرا(س) بودند که در دو گروه مجزا در هر ترم در رشته های مختلف به تحصیل مبادرت داشتند. در مراحل مختلف چگونگی دریافت و پذیرش این دست متون توسط زبان آموزان، نحوه عملکرد و بازخوردهای آنان و تأثیرات آن بر شکل گیری زبان تولید شده توسط آنان از طریق روشهایی چون: ضبط مشارکت آنان در مباحث و گفتگوهای کلاسی و ارائه های آنان، جمع آوری نوشته و اسناد خلق شده و نظرسنجی از آنان، بررسی شد. یافته ها: زبان آموزان به دلیل احساس قرابت و نزدیکی بیشتر با خالقان این متون بومی، کمتر احساس غربت ذهنی و زبانی کرده، با اعتماد به نفس بیشتر به خلق زبانی آمیخته با معنویت، بینش و تفکر، دغدغه های زندگی حال و هنر و خلاقیت پرداختند. نتیجه گیری: مجموع نتایج نشان می دهد که برگردان انگلیسی متون ادبی فارسی در صورت ادغام با فعالیتهای کلاسی پویا، معنادار و تأمّل برانگیز می توانند زمینه مناسبی را برای ارتقای زبانی و معرفتی زبان آموزان انگلیسی فراهم کنند.
۶۹.

راستی آزمایی استدلال های بابیان ازلی در نقد دعوت بهاءالله (با تکیه بر رساله سید محمد اصفهانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۶) 211 - 232

کلیدواژه‌ها: آیین بیان آیین بهائی میرزا حسینعلی بهاءالله میرزا یحیی صبح ازل سید محمد اصفهانی استدلالیه نبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۹۷
سید علی محمد باب پس از آغاز دعوی نسخ دیانت اسلام و بنیان گذاری آیین بیان، برای دیانت خود موعود و ناسخی با لقب «من یظهره الله» مشخص کرد. پس از اعدام او و آغاز رهبری جانشینش، میرزا یحیی صبح ازل، برخی از بابیان خود را در مقام من یظهره الله معرفی کردند، اما به جز میرزا حسینعلی بهاءالله هیچ یک نتوانستند در گسترش آن دعوی پیشرفت کنند. با آغاز دعوت بهاءالله در نسخ تعالیم باب در آیین بیان و تأسیس آیین بهایی به سال 1283ق، برخی از بزرگان بابیان بهایی نشده که به اصالت ریاست صبح ازل و استمرار آیین بیان معتقد بودند، به نگارش کتاب ها و رساله هایی در نقد دعوت بهاءالله روی آوردند و کوشیدند به پیروان باب نشان دهند او نمی تواند موعود باب و ناسخ آیین او باشد. این مقاله بر آن است به این پرسش پاسخ دهد که با مبنا گرفتن تعالیم و آموزه های باب که برای بابیان بهایی شده و بابیان بهایی نشده وحی الهی و آیات خداوند به شمار می آمد، مخالفان بابی بهاءالله تا چه اندازه در چینش استدلال های خود در رد دعوت او به درستی عمل کردند؟ بررسی و تحلیل آثار مخالفان نشان می دهد آنها در مجموع از آموزه های باب به خوبی استفاده و نادرستی دعوت بهاءالله را به صورتی مستدل مشخص کردند. در این پژوهش، بررسی استدلال های ایشان با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع، ضمن تمرکز بر محتوای ردیه سید محمد اصفهانی که از ردیه های موجز اما مهم ایشان است و نیز با آوردن استدلال های مشابه برخی دیگر از مخالفان بابی و برجسته بهاءالله انجام شده است. 
۷۰.

دعوت بابیان و بهره گیری نادرست از حدیث کمیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال ۲۴ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۹) 101 - 117
تعداد بازدید : ۵۲ تعداد دانلود : ۶۹
حدیث کمیل که از امام علی بن ابی طالب (ع) روایت شده، همواره مورد توجه دانشمندان و متألهان شیعی مذهب بوده است که در میان ایشان به شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی (پیشوایان مکتب شیخی) نیز می توان پرداخت. گسترش مکتب شیخی یکی از مهم ترین بسترهای گسترش دعوت سید علی محمد باب بود. بهره گیری جدی از این حدیث را در آثار باب و بابیان و ازلیان نیز می توان دید. پرسش آن است که چرا بابیان به بهره گیری از این حدیث روی آوردند و در بهره گیری از آن چگونه عمل کردند؟ در پاسخ به این پرسش، به شیوه توصیفی و تحلیلی با رویکرد تاریخی دانسته می شود که نگاه تأویلی باب به این حدیث، به نگاه نابه جا و منفعت جویانه بابیان به آن انجامید، اما در محدوده آموزه های باب، ابزاری مهم برای اثبات جانشینی میرزا یحیی صبح ازل نسبت به باب و رد آموزه های میرزا حسینعلی بهاءالله در نسخ آیین باب و بنیان گذاری آیین بهائی بود.
۷۱.

تبیین جامعه شناختی الگو رفتارها و هم رایزنی در سیره علوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 287-312

کلیدواژه‌ها: امامعلی (ع) الگو رفتار سیره علوی همرایزنی مذاکره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲ تعداد دانلود : ۴۸
بازنمود سیره حضرت امیر (ع) در منابع تاریخی دارای وجوه ممتاز و ابعاد بی نظیری است که نمایانگر وسعت شخصیت با ثبات و پایدار وی، به عنوان الگو و اسوه جوامع مسلمان است. در کنار شخصیت بی بدیل نظامی به هنگام غزوه و جهاد با کفار و منافقین، شجاع و دلیر, و در صحنه اجتماع و خانواده نرم خو، صلح جو و مهربان متکی بر عقل و درایت بود. گرچه منابع از منش نظامی امام علی (ع) بسیار گفته اند، اما آنچه امام را از هم عصرانش به عنوان یک حاکم و خلیفه ی سرآمد، ممتاز می کند، برخورداری از کمال عقل در کارویژه های سیاسی و دیپلماسی است. چنانکه در سیره سیاسی و فرهنگی حضرت مجموعه ای از مذاکرات و همرایزنی های سیاسی و فرهنگی وجود دارد که می توان از خلال آنها به شخصیت والا و عقلانی ایشان در اتخاذ راهبردهای حکومتی دست یافت.در طول تاریخ این الگو رفتارها به مثابه راهبردهای اجتماعی سرمشق شیعیان بوده است. بر این اساس خواست مقاله حاضر مطالعه ابعاد همرایزنی های امام علی (ع) در خلال خلافت هر چند کوتاه مدیت اما عمیق و پر دامنه ایشان است. این مقاله می خواهد به این پرسش ها پاسخ دهدکه: ابعاد مذاکرات امام علی (ع)به عنوان الگو رفتارهای سیاسی در خلال خلافت ایشان چه بوده است؟ گروه های هدف همرایزنی های سیاسی از منظر امام علی کدامند؟ و نتایج راهبردهای فرهنگی در مناسبات سیاسی ایشان چیست؟ این پژوهش برپایه مطالعات تاریخی، توصیفی و تحلیلی متکی بر منابع تاریخی و با استناد به مکتوبات امام علی(ع) در نهج البلاغه تدوین و تنظیم شده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان