علی اشرف نظری

علی اشرف نظری

رتبه علمی: دانشیار علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
لینک رزومه

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۱۰۵ مورد.
۶۱.

پوپولیسم راستِ افراطی در دموکراسی های اروپایی: مطالعه موردی فرانسه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دموکراسی جنبش های اجتماعی پوپولیسم راست افراطی جبهه ملی فرانسه

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در غرب تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی از قرن بیستم به بعد
  3. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی
  4. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه اتحادیه اروپا و اروپای شرقی
تعداد بازدید : ۲۷۸۶ تعداد دانلود : ۲۴۶۴
پوپولیسم در دهه های اخیر از طریق احزاب و جریانات راست افراطی، پس از یک دوره فترت (در آلمان و ایتالیای بین دو جنگ)، به صحنه سیاسی دموکراسی های اروپایی بازگشته است. بازگشت پوپولیسم به صحنه سیاسی کشورهای اروپای غربی در قالب جریانات راست افراطی، ریشه در شکست احزاب سنتی در پاسخ کافی و مناسب به مسائلی چون جهانی شدن اقتصاد و فرهنگ، سرعت و مسیر ادغام در اتحادیه اروپا، مسئله مهاجرت و مهاجران، افول اهمیت ایدئولوژی ها و سیاست طبقاتی، کاهش علاقه مردم به مشارکت سیاسی و بدبینی و عدم اعتماد شهروندان به سیاست مداران دارد. احزاب راست افراطی، در چند دهه ی اخیر توانسته اند با شعارهای پوپولیستی، نه تنها حضور ملموسی در حیات سیاسی این جوامع داشته باشند، بلکه موفقیت های قابل توجهی نیز در فرآیندهای انتخاباتی کسب کرده اند. پوپولیسم راست افراطی در این جوامع، تنها مدلی از پوپولیسم در دهه های اخیر می باشد که در جامعه شناسی سیاسی امروز از آن تحت عنوان نئوپوپولیسم یادشده و مباحث قابل اعتنایی در محافل آکادمیک غربی پیرامون آن مطرح شده است. مقاله حاضر با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی، ضمن بازخوانی مباحث نظری درخصوص پوپولیسم، به بحث از پوپولیسم جبهه ی ملیِ فرانسه و تبعات قدرت گیری این حزب، به عنوان برجسته ترین نماینده راست افراطی در صحنه سیاسی فرانسه می پردازد.
۶۲.

تروریسم جهش یافته و ظهور تهدید بنیادین مطالعه داعش

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تروریسم عراق داعش رسانه هاى جدید و شبکه هاى اجتماعى

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱۲ تعداد دانلود : ۹۴۹
تحولات بروزیافته در چند سال اخیر و ظهور گروه های تروریستی در عراق و سوریه مسئله غامضى است که موجى از نگرانى و هراس در میان مردمان این دو کشور ایجاد کرده است. پیکارجویان سلفى- تکفیرى دولت اسلامى عراق و شام (داعش) که پس از 29 ژوئن 2014 م به «خلافت اسلامى» تغییر نام داد، گروهى از تروریست هاى بین المللى هستند که از کشورهاى مختلف عربى، آسیایى، اروپایى و آفریقایی گردهم آمده اند. سیاست بهره گیرى از رسانه هاى جدید و شبکه هاى اجتماعى نظیر فیس بوک و توئیتر و راه اندازى «شبکه دایق» و مجله اى با همین عنوان، تکیه بر اصل غافلگیرى و انجام حملات برق آسا، انجام اقدامات خشن و رعب آور، قائل بودن به نوعى رسالت به ظاهر الهى و تکلیف برگشت ناپذیر مذهبى، چندرگه بودن هویت اعضاء و ایجاد ظرفیت های جذب بین المللى در گروه و فراملى بودن ایده ها و اندیشه هاى آن ها (تلاش براى ایجاد خلافتى بزرگ که در نهایت غرب را هم به قلمرو خود خواهد افزود) موجب شده است که سیر رشد آن ها در میان گروه های مختلف افراطى به صورت تصاعدى باشد. گستره جغرافیاى وسیعى از اردن و یمن گرفته تا عربستان و لیبى و از بلژیک در اروپا تا اندونزى در شرق آسیا تحت تأثیر تبلیغ و نفوذ فکرى آن ها قرار گرفته است. در این میان، مسئله داعش متأثر از شرایط و تحولات جدید بین المللى در آگوست و سپتامبر 2014م (مرداد و شهریور 1393) وارد فاز جدیدى شده است. تحولات داخلى عراق و شکنندگى ساختارهاى نظامى و سیاسى در این کشور، مشکلات ناشى از انتقال قدرت به دولت جدید العبادى، سوء کارکرد دولت نورى مالکى و بروز بحران نفوذ و اقتدار، فقدان نگرش راهبردى و بروز حرکت هاى جدایی طلب در کردستان عراق، ناکارآمدى نیروهاى نظامى در برخورد با حرکت هاى چریکى و جنگ هاى نامنظم، هراس عمومى و آشفتگى عمیق مدنى و مهم تر از همه دستیابی داعش به منابع مالى جدید و اعمال کنترل بر مناطق و مراکز حیاتى موجب شده است که معماى بدخیم تروریسم به یک شوک بزرگ و حتى به صورت محتمل به یک فاجعه بین المللى مبدل شود.
۶۳.

ارزیابی میزان کاربست روش سناریونویسی در پژوهش های روابط بین الملل در ایران: بررسی روش شناختی مقالات علمی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سناریونویسی عدم قطعیت روابط بین الملل پژوهش های روابط بین الملل آینده پژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۹ تعداد دانلود : ۵۳۷
آینده پژوهی به مثابه دانش اقدام و یک حوزه مستقل بین رشته ای برخوردار از پشتوانه های معرفت شناختی و روش شناختی است. با این حال، هنوز در سطوح و لایه های گوناگون اجتماعی و در عرصه مطالعات علوم اجتماعی به درستی فهم و درک نشده است و در پژوهش های روابط بین الملل کمتر آثاری در این زمینه به چشم می خورد. هدف از پژوهش حاضر که یافته های آن آمده، یافتن عوامل احتمالی کم توجهی به سناریونویسی به مثابه یکى از ابزارهاى نخستین و پرکاربرد در آینده پژوهی در پژوهش های روابط بین الملل در ایران است. بر این اساس، بررسی آینده شناسی، روش شناسی و محتواشناسی مقالات پژوهشی تولید شده در حوزه آینده پژوهی با تکیه بر روش سناریونویسی در نشریات تخصصی علوم سیاسی و روابط بین الملل در بازه زمانی 1392-1388 با رویکرد تحلیل روند به صورت کمّی آماری و با رویکردی انتقادی مورد ارزیابی قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد بداعت و تازگی این حوزه مطالعاتی، باورهای نادرست و انتظار غیرعلمی از آینده پژوهی و روش های مناسب کاربست آن، آشنایی اندک اساتید، دانشجویان و پژوهشگران روابط بین الملل با این حوزه مطالعاتی، زمان بر بودن و هزینه مالی انجام چنین پژوهش هایی و در نهایت عدم انباشت دانش حاصل از یافته های آینده پژوهی عوامل احتمالی مؤثر در ضعف توجه به آینده پژوهی به طور عام و سناریونویسی به طور خاص است.
۶۴.

بازخوانی هویت دولت اسلامی در عراق و شام (داعش): فهم زمینه های فکری و سیاسی اجتماعی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اسلام تروریسم جهاد خشونت دولت اسلامی عراق و شام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷۵ تعداد دانلود : ۱۱۷۵
پیکارجویان سلفی- تکفیری دولت اسلامی عراق و شام (داعش) که پس از 29 ژوئن 2014 میلادی. به «خلافت اسلامی» تغییر نام دادند، گروهی از تروریست های بین المللی اند که با زمینه های متفاوت جغرافیایی از کشورهای مختلف عربی، آسیایی، اروپایی و افریقایی گرد هم آمده اند. هدف اساسی داعش، احیای حکومت اسلامی و تسلط بر همه مناطق حیاتی و حکم بر مبنای دین با همه اصول و مؤسسات لازم می باشد. اندیشه برتر داعش، تفکر «جهاد تنها راه حل» و به دست گرفتن سلاح برای مواجهه با نظام ها (لیبرال، لائیک، بعث و هر آنچه غیراسلامی است) است. هدف ابتدایی رزمندگان داعش احیای حکم اسلام و تسلط بر همه مناطق حیاتی و اجرای احکام اسلام با همه قواعد و سیستم های آن می باشد. داعش بر همین مبنا، قرائتی خاص و سنتی-ایدئولوژیک از دین اسلام است و می کوشد به راهبردهایی تروریستی تکیه کند و با استناد به اصول عقایدی و تاریخی، اعمال خشونت بار خود را توجیه کند. مسئله داعشِ متأثر از تحولات داخلی عراق و سوریه و شکنندگی ساختارهای نظامی و سیاسی در این دو کشور، ناکارآمدی نیروهای نظامی در برخورد با حرکت های چریکی و جنگ های نامنظم، هراس عمومی و آشفتگی عمیق مدنی و مهم تر از همه دستیابی داعش به منابع مالی جدید و اعمال کنترل بر مناطق و مراکز حیاتی موجب شده است معمای تروریسم به یک شوک بزرگ و حتی به صورت محتمل به یک فاجعه بین المللی مبدل شود. پرسش اساسی نوشتار حاضر این است که زمینه های فکری و عملی شکل گیری داعش در تفکر اسلامی کدام اند و اختلافات و تمایزات تفکر اصیل اسلامی و تفکر داعش چیست؟ فرضیه اصلی نیز چنین است: ساختار فکری و عملی داعش، مبتنی بر قرائتی تجهیزی و ایدئولوژیک از اسلام است که دارای ریشه های تاریخی و عقیدتی، منابع مادی- انسانی و آگاهی گسترده از عوامل جغرافیایی- سیاسی است و به دنبال بهره گیری از راهبرد دولت سازی می باشد. در این پژوهش، ریشه های شکل گیری داعش، بنیان های فکری- اسلامی داعش، ساختار سازمانی داعش و مؤسسات آن، موقعیت آن در نقشه سیاسی اهل سنت، نحوة سازماندهی و رابطه آن با القاعده بررسی می شود.
۶۵.

کارکردهای هویتی پیشداوری و تصورات قالبی؛ مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تصور قالبی پیشداوری هویت تمایز ایران انسجام ملی

تعداد بازدید : ۵۳۱ تعداد دانلود : ۲۸۵
میزان شناخت و نحوه ادراک افراد یک جامعه از یکدیگر مبنای اصلی تعامل آنها با یکدیگر است. این که ما دیگران را چگونه فهم و ارزیابی می کنیم، نقش شایان توجهی در برقراری ارتباط با دوری گزیدن از دیگران و یا نفی و حتی حذف آنها دارد. تحلیل فرایندهایی که از طریق آن بتوان تصورات اجتماعی و قضاوت های افراد و گروه ها را درباره یکدیگر ارزیابی کرد، یکی از شیوه های مؤثر برای فهم احساسات و تصورات افراد جامعه از یکدیگر و در رابطه با گروه های هویتی است. در نتیجه، به واسطه گستردگی پیامدهای این تصورات، ضرورت تحلیل و ارزیابی آنها بیش از پیش احساس می شود. پرسش اصلی مقاله حاضر این است کهتصورات قالبی و پیشداوری در بین گروه های اجتماعی چه کارکردهای هویتی دارند؟ در این مقاله، ابتدا مفاهیم تصورات قالبی و پیشداوری و ارتباط میان آنها تبیین می شود و در ادامه کارکردهای هویتی آنها مورد بحث قرار خواهد گرفت.
۶۶.

بازاندیشی در اندیشه خواست قدرت؛ روایتی متفاوت از مفهوم قدرت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق تغییر خواست قدرت شناخت شناسی نیچه هستی شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۰ تعداد دانلود : ۵۱۴
خواست قدرت (Will to Power) مهم ترین مفهوم در اندیشه نیچه است. قدرت در رویکرد او در ارتباط با مفاهیمی نظیر اراده، آزادی، تأثیرگذاری و مسئولیت قرار می گیرد. خواست قدرت در این معنا، محور حیات انسان و آثار اوست و جملگی انسان ها حتی در منطق و عقلشان از این کشش ناگزیرند. در هر زمان که این کشش به سمت نیرو ناتوان گردد، آثار فروریزش تمدن و فرهنگ و زوال زندگی انسان هویدا می شود. میل به قدرت مهم ترین مفهوم در اندیشه نیچه است که محور «حیات» تلقی می شود؛ به گونه ای که قلمرو تخیل و کنش را می سازد. نیچه حقیقت، ارزش ها، نظام معرفتی و دانش را نمودی از این خواست می دانست. هدف مقاله حاضر، بررسی مبانی هستی شناسی و شناخت شناسی اندیشه نیچه برای درک بهتر ایده «خواست قدرت» نزد وی است. نیچه با نقدی بی باکانه به فلسفه و نیز اخلاق مسیحی، علم گرایی و انسان مدرن، فلسفه را به راهی تازه کشاند و آن را از کل گرایی و انتزاعی گری رها ساخت و به مسیری رهنمون کرد که می توان آن را فلسفه هستی شناسانه نامید. از نتایج نگاه فلسفی او، فروریختن نظام سلسله مراتبی در حوزه علم، اجتماع و شکل گیری نگرشی است که در آن فرهنگ جایگاه اساسی پیدا می کند. در اندیشه نیچه اعمال قدرت بیشتر از آنکه بر مبنای ابزارهای نظامی (قدرت به معنای وبری) باشد، مبنایی «فرهنگی» می یابد و تأکید بر همین مبانی فرهنگی قدرت، در رویکردهای جدید سیاسی اهمیت ویژه ای یافته است.
۶۷.

تحلیل جامعه شناسی سیاسی از چشم انداز گفتمانی: منطق و برآیندهای معرفت شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قدرت دولت فرهنگ جامعه شناسی سیاسی گفتمان هژمون و جنبش های اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰۸ تعداد دانلود : ۸۱۵
در سال های اخیر در اثر تحولاتی مانند جهانی شدن، گسترشارتباطات، شکل گیری جنبش های جدید اجتماعی، مفاهیم کلاسیک جامعه شناسی سیاسی ماننددولت، ایدئولوژی، قدرت، گروه ها و نظام اجتماعی، طبقه و... تحولات عمیقی یافته اند؛به گونه ای که به نظر می رسد نظریه های مارکسیستی، نظرات اثبات گرایی ورفتارگرایی، تحلیل وبری از جامعه و دولت، نخبه گرایی، کارکردگرایی، پلورالیسموکورپوراتیس م برای تحلی ل جامعه امروز ناتوان و ضعیف به نظر می رسد. در سال هایاخیر، نظریه گفتمان توانسته است بین عناصری مانند قدرت، ایدئولوژی و فرهنگ ارتباطبرقرار کند و در حوزه های مختلف علوم انسانی به ویژه علوم سیاسی، کاربرد وسیعیپیدا کند. در این پژوهش تلاش شده پس از فهم نظریه گفتمان، ماهیت دولت، مبنای شکل گیریگروه های اجتماعی، قدرت، فرهنگ، «جنبش های اجتماعی جدید» و نحوهمنازعه گفتمان ها در عرصه جامعه برای تبدیل شدن به گفتمان هژمون، نقش سوژه درمبارزات سیاسی و «جایگاه دولت» ازمنظر جامعه شناسی سیاسی تحلیل و بررسی شود. از جمله مهم ترین نتایج پژوهش حاضر می توانبه اهمیت یافتن فرهنگ به عنوان عرصه منازعه و مواجهه، توجه به «بازنمودها» ووانموده ها، تکثر نگرش ها و منافع، تفکیک زدایی از حوزه های مختلف جامعه و کشیدهشدن منازعه قدرت به سطح جامعه و عرصه «خیابان» و...اشاره کرد.
۶۹.

رسانه ها، تصور قالبی و روابط بین گروه های هویتی (مطالعة موردی دانشجویان دانشگاه تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: هویت روانشناسی اجتماعی هویت ملی رسانه تصور قالبی پیش داوری

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی فرهنگی انسان شناسی قوم شناختی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات ارتباطات و فرهنگ ارتباطات میان فرهنگی
تعداد بازدید : ۱۷۳۲ تعداد دانلود : ۹۱۵
در فضای کنونی متأثر از گسترش نقش فزایندة رسانه ها و ابزارهای ارتباطی، تصور قالبی به عنوان یک مسئله قدیمی ابعاد جدیدی یافته و چالش های جدیدی را در حوزه های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی موجب شده است. در این مقاله تلاش خواهد شد تصور قالبی و نقش رسانه ها در روابط بین گروه های هویتی مورد بررسی و سنجش (رویکردی پیمایشی) قرار گیرد. جامعة آماری این نوشتار شامل کلیة دانشجویان دانشگاه تهران در سال تحصیلی 1390 تا 1391 می باشد. بر اساس یافته ها، شبکه های ماهواره ای، از بیشترین فراوانی در مقایسه با دیگر وسایل ارتباطی در خصوص ترویج ذهنیتی خاص نسبت به اقوام برخوردار است. تلویزیون داخلی، تلفن همراه و اینترنت نیز از سهم زیادی در این زمینه برخوردارند. در این میان، رادیو از فراوانی اندکی برخوردار است. بنابراین، با افزایش استفاده از رسانه های خارجی، میزان تصور قالبی افزایش خواهد یافت.
۷۰.

هویت فرهنگی ایران در فرآیند جهانی شدن: ظرفیتها و چشماندازها

کلیدواژه‌ها: ایران هنر جهانی شدن هویت فرهنگی نظام اعتقادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲۲ تعداد دانلود : ۱۱۱۵
در سالهای پایانی سده بیستم و آغازی دهه قرن بیست و یکم، تحولات ملموسی که در حوزه های فناوری اطلاعات، اقتصاد و سیاست رخ داده است، از چنان شتابی برخوردار بوده که به کاهش سریع فاصلهه ای مکانی و زمانی و درهم تنیدگی بیشتر زمینه های هویتی و فرهنگی انجامیده است. امروزه این فرآیند روبه رشد و جهانگیر، جهانی شدن خوانده میشود. تحولات و فرایندهای ناشی از جهانی شدن، وضعیتی را به وجود آورده است که از یک سو متاثر از فرآیند یکسانسازی فرهنگی، تغییرات بنیادینی در سطح هویتی و فرهنگی جوامع رخ میدهد که ممکن است آنها را به سمت بی هویتی و عدم تعادل سوق دهد. از سوی دیگر، بهره برداری کارشناسانه از این فضای تازه، در پرتو یک برنامه راهبردی دقیق، میتواند مزایای بسیاری را در حفظ و تحکیم مبانی هویتی و فرهنگی و تحدید سیاستهای ناشی از یکسانسازی هویتی به ارمغان آورد. در این میان هویت فرهنگی ایران از طریق عناصری مانند زبان و ادبیات فارسی، دین، آثار هنری، میراث فرهنگی و... میتواند با در اختیار داشتن ابزارهای ناشی از جهانی شدن (تکنولوژی و دانش)، فرهنگهای جهانی دیگر را تحت تاثیر قرار دهد. نگارندگان در این مقاله، ظرفیتهای بالقوه هویت فرهنگی ایران را در حوزههای زبان و ادبیات فارسی، دین و نظام اخلاقی اسلام، هنر، علوم و... شناسایی کرده و از این طریق، چگونگی تعامل هویت فرهنگی ایران با هویتها و فرهنگهای دیگر در عرصه جهانی را مورد تحلیل و توصیف قرار میدهند.
۷۱.

فرهنگ، قدرت و معنا در نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فرهنگ گفتمان هژمون نظام آموزشی مقاومت دانشگاه

تعداد بازدید : ۵۶۱ تعداد دانلود : ۳۲۴
در پس هر نظام آموزشی جریانی از قدرت وجود دارد و این قدرت به دو شکل آشکار و پنهان اعمال می شود؛ در این راستا دولت ها تلاش می کنند تا از نظام آموزشی برای تبلیغ نظام ارزشی خود بهره برده و از این طریق هژمونی خود را بازتولید کنند. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که کانون اصلی قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران در چه حوزه هایی قرار دارد و نظام آموزشی دانشگاه چه نقشی در مشروعیت بخشی به قدرت در نظام جمهوری اسلامی دارد؟ فرضیه اصلی نیز چنین است: «ساختارهای قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر مفهوم منتشر شده ای از فرهنگ است که درون تمام ساختارهای سیاسی و اجتماعی حضور دارد. این نوع از فرهنگ با نظام آموزشی و نوع خاصی از تعلیم و تربیت در پیوند است». در این مقاله تلاش بر این است که ابتدا به بررسی رابطه فرهنگ (به عنوان زمینه اصلی صاختار قدرت و نظام آموزشی در جمهوری اسلامی)، قدرت و نظام آموزشی دانشگاه پرداخته شود و سپس نظام معنایی که گفتمان فرهنگ محور جمهوری اسلامی سعی دارد از طریق نظام آموزشی تثبیت کند مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
۷۲.

فرهنگ، سیاست نام گذاری و بازنمایی هویت بررسی مجموعه های طنز صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در دهه 1380ه. ش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: هویت گفتمان طنز شالوده شکنی نامگذاری صداوسیما

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات مطبوعاتی‏، رادیویی و تلویزیونی رادیو
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...)
تعداد بازدید : ۱۳۸۲ تعداد دانلود : ۷۳۴
گفتمان های موجود در هرجامعه فرایندهایی را بازتولید می کنند که بر اساس آنها، این توانایی در افراد ایجاد می شود تا با به کارگیری نمادها، نشانه ها و زبان مشترک به عمل با یکدیگر بپردازند. هر گفتمان اغلب برخی انتخاب ها را به عنوان انتخاب های اشتباه، بی­معنا یا غیر مناسب کنار می گذارد. در این پژوهش تلاش می شود با رویکرد مطالعات فرهنگی و بهره گیری از روش گفتمان، سیاست نام گذاری در مجموعه های طنز صدا و سیما مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا، با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی ابتدا به جمع­آوری داده ها پرداخته شده است و سپس با انتخاب پنج مجموعه طنز پخش شده از صداوسیما به استخراج نامهای مورد استفاده در این برنامه ها و نسبت آنها با نام های ملّی و اسلامی پرداخته شده است. در این راستا، از مجموعه های پخش شده در سال های دهه 1380 به صورت تصادفی پنج سریال تلویزیونی، مرد هزارچهره، دارا و ندار، خوش نشین ها و خانه به دوش انتخاب شده، مورد بررسی قرار گرفته اند و نام هایی که در این مجموعه ها مورد استفاده قرار گرفته بود، استخراج شده است. نتایج این پژوهش در جداول فراوانی نشان می دهد علی رغم اینکه در زندگی اجتماعی همواره نام ها و نشانه های مندرج در متن گفتمان اسلامی مرکزیت دارند، در مجموعه های طنز صداوسیما، این نام ها حداقل استفاده را دارند و در مقابل، این نام های ایرانی اند که بیشترین استفاده را داشته­اند. از این رو، گفتمان معنایی حاکم در عرصه سیاست نام گذاری در برنامه های طنز صداوسیما فرایندهایی را ایجاد کرده است که منجر به بازنمایی طنزگونه اسامی اغلب ایرانی و تضعیف نظام معنایی آن از طریق مطایبه بوده است
۷۳.

کاربست رهیافت و روش پدیدارشناسی در علوم سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آگاهی پدیدارشناسی دازاین روش شناسی شوتز مرلوپونتی هایدگر هوسرل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۸ تعداد دانلود : ۵۵۶
یکی از رویکردهایی که اندیشمندان علوم اجتماعی و سیاسی برای بررسی مفاهیم و تحول آن مورد توجه قرار می دهند؛ رویکرد پدیدارشناسی است. این رهیافت که از جمله رهیافت های پیچیده در عرصه علوم اجتماعی و سیاسی به شمار می رود اشتراکات بارز با رهیافت های تفسیری دارد که در پایان قرن بیستم میلادی علیه پوزیتیویسم و امپریسیسم رشد کرد. پرسش اصلی این پژوهش، پرسش از میزان و نحوه کاربری روش پدیدارشناسی در عرصه علوم سیاسی است. به عبارت بهتر، سوال از امکان یا امتناع کاربرد دانش و روش پدیدارشناسی در قلمرو مزبور است و اینکه چگونه و در چه ابعادی می توان از پدیدارشناسی برای فهم و توضیح علوم سیاسی استفاده کرد؟ مدعا و مفروض این تحقیق آن است که امکان استفاده از دانش پدیدارشناسی در عرصه های مختلف علوم سیاسی کاملاً منتفی نیست و می توان با حذف جوانب ناهمساز آن، ازاین روش برای تجزیه و تحلیل پژوهش های سیاسی استفاده کرد.
۷۴.

بازشناسی مفاهیم آزادی مثبت و منفی: رویکردی انتقادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: آیزایا برلین آزادی مثبت و منفی اندیشه سیاسی عقلانیت گزینش مونیسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۱ تعداد دانلود : ۴۰۳
آیزایا برلین در صدد بر آمده است تا نشان دهد چگونه تضاد میان مونیسم و پلورآلیسم خود را در دو مفهوم بسیار متفاوت از آزادی یعنی آزادی «مثبت» و «منفی» جلوه گر ساخته است. اساس نگاه کثرت گرای برلین مبتی بر این فرض است که امکان های بسیار برای انتخاب وجود دارد که قابل تلفیق و ترکیب نیستند و باید با آزادی عمل میان آنها دست به انتخاب زد. او در صدد بر می آید با رد مونیسم معرفتی، پایه های کثرت گرایانه روش خود را بنیان نهد و اندیشه و عمل را از حوزه ای تک سویه به حوزه ای چند سویه مبدل کند تا از این راه دغدغه اصلی او یعنی فراهم کردن بستر های آزادی تحقق یابد.
۷۵.

شناخت، بیناذهنیت و کنش ارتباطی: ساخت اجتماعی اندیشه هابرماس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی شناخت شناسی عقلانیت ارتباطی یورگن هابرماس اندیشه ی انتقادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۳۲۳
شناخت شناسی سده ی نوزدهم که برخاسته از فلسفه ی علم و در چارچوبی اثبات گرایانه بود، در قرن بیستم با امواج فکری ناشی از اندیشه ی انتقادی و تفکر پست مدرن مواجه شد که هریک به شیوه ای متفاوت معرفت شناسی پوزیتیویسم را به چالش کشیدند. نظریه ی شناخت شناسی یورگن هابرماس که در ادامه ی اندیشه های مکتب انتقادی مطرح می شود، یکی از اساسی ترین نظریاتی است که نقش شناخت اثباتی را در جامعه به چالش می کشد و آن را عقلانی شدن به مثابه ی از دست رفتن «آزادی» و «معنا» قلمداد می کند. نقش شناخت در کنش اجتماعی و تعاملات بینا ذهنی، برای هابرماس بحثی بنیادین است. او نقد بر حوزه ی عمومی را از نقد «شناخت» آغاز می کند و با پی ریزی چارچوبی برای ابعاد «آن»، شرایط رسیدن به «تفاهم» در عمل اجتماعی و ارتباطی را ترسیم می نماید. شناختی که از یک سو بنیاد ارتباط است و از دیگر سو در گفتمان تجلی می یابد.
۷۶.

احساس تعلق هویتی و نقش آن در شکل گیری تصورات قالبی در پیشداوری: ارزیابی پیمایشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پیشداوری تصورات قالبی هویت هویت ملی روان شناسی اجتماعی

تعداد بازدید : ۳۷۶ تعداد دانلود : ۲۴۷
ادراکات و تصورات متقابلی که گروه ها از یکدیگر دارند یکی از عوامل تعیین کننده در تقویت و یا تضعیف مبانی هویت جمعی است و در چارچوبی کلان در زمره مباحث روان شناسی اجتماعی قرار می گیرد. میزان شناخت و نحوه ادراک افراد یک جامعه از یکدیگر مبنای اصلی تعامل آنها با یکدیگر است. این که ما دیگران را چگونه مورد فهم و ارزیابی قرار می دهیم نقش شایان توجهی در برقراری ارتباط، دوری گزیدن و یا نفی و حتی حذف دیگران دارد. اصولاً انسان ها در قبال دیگران همان گونه رفتار می کنند که می اندیشند و متأثر از نقش ذهنیت و جهت گیری های ذهنی خود، چیزهایی را می بینند، که «باید» ببینند ترکیب شناخت ها (اعتقادات و باورها)، احساسات (هیجان ها و عواطف) و آمادگی برای عمل (تمایلات) نسبت به پدیده های معین و دیگران در چگونگی کنش و واکنش ما تأثیر قابل ملاحظه ای دارد.مردم ایران در تجربه طولانی زندگی جمعی خود دارای حافظه تاریخی مشترکی هستند که در آن افتخارات و رنج های مشترک، شکست ها و موفقیت های بزرگ، و به طور کلی یک جغرافیای تاریخی همیشه رقم خورده است. در این میان، نقش ادراکات و تصورات متقابلی که گروه ها از یکدیگر دارند، یکی از عواملی تعیین کننده در تقویت و یا تضعیف مبانی زمینه ها عینی و ذهنی همگرایی و همبستگی ملی می باشد. در شرایط کنونی، تفکرات قالبی و پیشداوری ها در مناسبات بین افراد، طوایف، اقوام و گروه های ایرانی نقش مؤثری ایفا می کند و فهم دقیق ابعاد و زوایای این مسئله می تواند ما را در رفع بسیاری از سوءتفاهم ها و تحکیم مبانی هویت ملی و رفع زمینه های بهره برداری نیروهای بیگانه بیش از پیش یاری کند. در پژوهش حاضر تلاش خواهد شد با تمرکز بر فهم زمینه های عینی و ذهنی شکل گیری و کاربرد تصورات قالبی و پیشداوری های برآمده از آن، ابعاد و پیامدهای این مسئله در ارتباط با هویت ملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.در این پژوهش تلاش خواهد شد ضمن تشریح پدیده تصورات قالبی و بهره گیری از نظریه های مختلف برای فهم مسئله، رابطه میان احساس تعلق هویتی و میزان تصورات قالبی و پیشداوری از طریق روش پیشمایشی مورد سنجش قرار گیرد.
۷۸.

چرخش در مفهوم قدرت: تصور فوکویی و پسا فوکویی از قدرت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اندیشه سیاسی. تبارشناسی دانش سوژه قدرت میشل فوکو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۴ تعداد دانلود : ۴۲۵
یکی از مجادله برانگیزترین منازعات فکری در حوزه نظریه های سیاسی بحث در باب چرخش مفهوم قدرت در دیدگاه میشل فوکو است.این مسئله که فوکو با طرح دیدگاهی بدیع، با عدول از دیدگاه های رایج، قدرت را نه صرفاً در ارتباط با سازوکارهای ساختارهای رسمی یا در قالبی صرفاً سیاسی؛ بلکه منتشر در تمام حوزه های اجتماعی می داند. فوکو خود می گوید که می خواهد راهی دیگر پیشنهاد کنم که ما را زودتر به «اقتصاد جدید روابط قدرت» برساند؛ راهی که تجربی تر، دارای ارتباط نزدیک تر با وضعیت جاری ما و متضمن رابطهای بیشتر میان نظریه و عمل است. این راه عبارت است از اینکه اشکال مقاومت در مقابل انواع مختلف قدرت را به عنوان نقطه عزیمت خود اتخاذ کنیم. با بهره گیری فوکو از روش تبارشناسی، مطالعات وی در باب قدرت جدی تر می شود و درصدد برمی آید به بررسی رابطه قدرت، دانش و پیکر آدمی بپردازد.
۷۹.

آموزش عالی و همبستگی ملی در ایران (1384-1368)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آموزش عالی تحرک اجتماعی طبقه متوسط جدید همبستگی ملی جمهوری اسلامی ایران

تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۲۴۴
ساختار آموزش عالی به طور عام و دانشگاه به طور خاص، می تواند در طول زمان نقشی محوری در آموزش علوم و فرهنگ و جامعه پذیری افراد جامعه ایفا کرده و در فرایند «ملت سازی» و هویت بخشی تأثیر زیادی برجای بگذارد. نظام آموزش عالی از طریق توزیع فرصت های برابر، امکان راهیابی افراد مستعد و نخبگان متلق به همه گروه های اجتماعی را به مجامع علمی و سپس به چرخه قدرت فراهم ساخته و از این طریق نقش مهمی در تحکیم همبستگی ملی به عنوان یکی از شاخص های مهم توسعه سیاسی و اجتماعی ایفا می کند. همبستگی ملی در این چارچوب به معنای «حضور فیزیکی هم زمان مجموعه ای از افراد»، «احساس عاطفی مشترک» و «اشتراک در توجه و آگاهی متقابل» می باشد که در قالب عناصری مانند پیوندهای احساسی مشترک، فعالیت، تعامل و عناصر هنجاری اشتراکی قابل درک است. روش مورد استفاده در پژوهش حاضر، روش توصیفی تحلیلی می باشد. انتخاب این روش به طور عمده متأثر از نیاز به آمار شد کمّی دانشگاه ها در دوره پس از انقلاب اسلامی ایران (به طور مشخص در مقطع زمانی 1368-1384) و هم چنین تحلیل و تبیین نسبت این رشد کمی با فرایند همبستگی ملی می باشد. نتیجه آن که، نیروهای اجتماعی جدید برخاسته از فرایند آموزشی دانشگاه ها به دلیل برخورداری از سطح بالای سواد و آموزش، رشد طبقه متوسط جدید، تقویت فرهنگ جامعوی و ارتقاء سطح مشارکت اجتماعی و سیاسی نسبت به مسائل اجتماعی و سیاسی، دارای احساس هویت مشترک بوده و به واسطه امکان خودآگاهی هویتی، ظرفیت های جدیدی برای ارتقاء فرایند همبستگی ملی ایجاد می کنند.
۸۰.

احزاب سیاسی و هویت ملی؛ تأملی در کارکردها و چشم اندازها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: احزاب هویت ملی ایران مشارکت سیاسی ادغام سیاسی

تعداد بازدید : ۵۴۳ تعداد دانلود : ۲۰۳
احزاب سیاسی اصلی ترین کانون تجمیع خواسته ها و علایق گوناگون تلقی می شوند که به واسطه حضور آنها، زمینه های ساختاری و عینی لازم برای تأثیرگذاری متقابل نیروهای سیاسی و اجتماعی بر یکدیگر و بر ساختارهای سیاسی فراهم می شود. در طول دهه های گذشته، مطالعه احزاب سیاسی از سوی پژوهشگران سیاسی با دغدغه های مهمی نظیر بررسی رفتارهای انتخاباتی، نظریه های رقابت، ساختار ائتلاف های حزبی، تحلیل سیاستگذاری، شکل گیری روندهای تمرکزگرایی سازمان حزبی، نقش احزاب در روند مردم سالاری همراه بوده است؛ اما تاکنون مسئله بررسی احزاب از چشم انداز هویتی و بازخوانی فعالیت های آنها از این موضع، در دستور کار پژوهشگران این حوزه نبوده است.در شرایط فقدان نهادینه شدن احزاب، به رغم شکل گیری گروه بندی ها و جناح گرایی های سیاسی در کشور، کمتر شاهد شکل گیری ساختارهای نهادینه و باثباتی هستیم که بتوانند ظرفیت هایی را برای رقابت نیروهای سیاسی و در نتیجه اتحاد و ائتلاف ملی فراهم آورند. بر این اساس، شکل گیری احزاب سیاسی در ایران، بیش از آنکه تابعی از شکاف ها و پیچیدگی های اجتماعی در جامعه باشد، بیشتر برآمده از شخصیت گرایی، چرخش های سیاسی (تحولات سیاسی) و جهت گیری جناح ها در مقابل یکدیگر است. یافته اصلی پژوهش حاضر این است که به واسطه عدم شکل گیری کارکردهای صحیح نظام حزبی، فقدان درکی فراگیر از اهداف و منافع ملی، گسترش تفکر جناحی، محوریت یابی منفعت گرایی شخصی/ گروهی و ایجاد قطب بندی های متصلب فکری موجب شده است زمینه های تکوین نگاه هویت محور احزاب سیاسی در سطح ملی در محاق قرار گیرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان