افشین متقی دستنایی

افشین متقی دستنایی

رتبه علمی: استاد، گروه آموزشی جغرافیای سیاسی دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی
پست الکترونیکی: a.mottaghi@khu.ac.ir
لینک رزومه

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۱۲۹ مورد.
۱.

عربستان سعودی و معمایِ ایران: سناریوی محتمل در افق 2030(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۰ (پیاپی ۸۰) 259 - 300

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی ایران روش GBN سناریونویسی عربستان سعودی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۱۶۸
عربستان سعودی به عنوان کشوری تأثیرگذار در معادلات نظم منطقه ای غرب آسیا، جمهوری اسلامی ایران را به عنوان اصلی ترین رقیب منطقه ای خود تعریف کرده است. هدف این پژوهش کاربردی، ترسیم و تدوین سناریوهای آینده سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال ایران بر پایه روش GBN است. جامعه آماری پژوهش شامل دو دسته اسنادی و نخبگی و جامعه نخبگی نیز به دو دسته افراد دانشگاهی و اجرایی تقسیم شدند. حجم جامعه نمونه بر پایه جدول مورگان محاسبه شده است. روش نمونه گیری نیز هدفمند و از نوع انباشتی و روش گردآوری اطلاعات به دو طریق کتابخانه ای و میدانی می باشد. ابزار گردآوری نیز مصاحبه، فیش برداری و پرسشنامه است. یافته پژوهش، شناسایی چهار سناریوی «A»، «B»، «C» و «D» می باشد. در ارزیابی کلی سناریوها می توان چنین نتیجه گرفت که سناریوی A بر پایه شواهد به نظر می رسد محتمل تر باشد. البته در صورتی که پیشران های آشوب ساز مانند نقش منفی امریکا و رژیم صهیونیستی غالب نشود.
۲.

بازتاب اقدامات هیدروپلیتیک کشورهای بالادستی حوضه دجله و فرات بر امنیت ج. ا. ایران: نمونه پژوهی پروژه گاپ در ترکیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال ۲۴ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۷۵ 74 - 96

کلیدواژه‌ها: هیدروپلیتیک امنیت ایران ترکیه پروژه گاپ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۲۷
رود های بین المللی در قالب مرز یا گذر از مرزهای ملی، بخش مهمی از روابط بین الملل را به خود معطوف داشته اند. به ویژه اینکه، نزدیک به نیمی از جمعیت جهان در داخل حوضه این رودها، و بیش از۹۰ درصد در درون کشورهای دارنده این حوضه ها، سکنا دارند. وضعیتی که با ایجاد رابطه انکارناپذیر وابستگی متقابل، منابع آب را به یک مسئله حیاتی برای این کشورها مبدل کرده است. خاورمیانه نمونه ایی از چنین مناطق است که با قرارگیری در کمربند خشک جهان، علی رغم داشتن 5 در صد از جمعیت جهان، تنها 1 درصد از آب های شیرین قابل دسترس را در اختیار دارد. در این میان، موقعیت رودهای دجله و فرات به گونه ای است که کمترین سازگاری را با مرزهای ملی و یا با ملاحظات سیاسی و استراتژی کشورهای منطقه دارد. سرچشمه های دجله و فرات در ترکیه قرار دارند و مقامات ترک ظاهراً بر این باورندکه آنها مالک این منابع هستند. در این باره پروژه ایی به نام «گاپ» یا «آناتولی» در قالب ساخت بیش از 22 سد و 19 طرح برقابی و توسعه سیستم کشاورزی در حوضه های دجله و فرات تا سال 2023 در دستور کار دولت ترکیه قرار گرفته است، که بازتاب آن در قالب تهدید امنیت زیست محیطی و آبی کشورهای پایین دست (عراق، سوریه و ایران) نمود یافته است. بر این اساس، پژوهش حاضر با این فرض که رویکرد هیدروپلیتیک کشور ترکیه (بر بنیاد پروژه گاپ) در شکل تهدید امنیت زیست محیطی در نواحی غرب و جنوب غرب ایران نمود یافته و تشدید خواهد شد، به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ایی صورت پذیرفته است. نتایج نشان داد که پیامدهای ناشی از اقدامات هیدروپلیتیک ترکیه، محدود به تهدیدات امنیت زیست محیطی جنوب غرب ایران نشده، دیگر ابعاد امنیت، در حوزه های انسانی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را نیز در بر می گیرد.
۳.

آینده پژوهی تأثیرات شبکه های مجازی بر جهت گیری سیاسی (مورد مطالعه: استان لرستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۲۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۹۹) 35 - 59
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۱۰۷
هدف این مطالعه واکاوی تأثیرات شبکه های مجازی بر جهت گیری های سیاسی لرها با رویکرد آینده پژوهی است. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، آمیخته (کمّی و کیفی) است. جامعه آماری کارشناسان/ خبرگان و برخی افراد لر در استان لرستان است که با استفاده از روش نمونه گیری غیراحتمالی و به صوت هدفمند 30 کارشناس انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها و اطلاعات از پرسشنامه تأثیرات متقابل آینده پژوهی استفاده شد. جهت تحلیل اطلاعات از مدل ساختاری و نرم افزار Micmac استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد بیان راحت عواطف و احساسات سیاسی (15+)، توسعه هویت قوم نسبت به یک حزب سیاسی (15+)، افزایش و ایجاد درک لرها از مسائل سیاسی (9+)، جمع آوری اطلاعات سیاسی (5+)، دلبستگی افراد به حزب و حزب گرایی (5+)، احساس نزدیکی به حزب گرایی در بین افراد لر (4+)، ایجاد علایق شخصی به اخبار سیاسی (4+)، استفاده سیاسی مکرر از رسانه های اجتماعی (3+)، ایجاد علاقه لرها به امور جاری سیاسی (3+) و شرکت اقوام در رأی گیری و انتخابات آتی (2+) مهم ترین تأثیرات شبکه های مجازی بر جهت گیری های سیاسی لرها در استان لرستان است. از نتایج این پژوهش می توان برای برنامه ریزی آینده نگر مباحث سیاسی قومیت های کشور استفاده نمود.
۴.

تبیین داده بنیاد پیمان ابراهیم با رویکرد ژئوپلیتیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال ۲۰ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۷۵) 194 - 228

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک پیمان ابراهیم نظریه پردازی داده بنیاد رژیم صهیونیستی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۴۶
از مهم ترین تحولات ژئوپلیتیکی سال های اخیر غرب آسیا، شکل گیری پیمان ابراهیم است. این پیمان را می توان نقطه آغاز تحولات بنیادی در نظم منطقه ای غرب آسیا دانست که تأثیر بسزایی بر محیط سیاسی و امنیتی این منطقه خواهد داشت. بنابراین تبیین آن با رویکرد ژئوپلیتیکی ضروری است. ارائه پاسخ مناسب برای سؤال محوری «چیستی ابعاد و مؤلفه های پیمان ابراهیم از منظر ژئوپلیتیک» و ترسیم الگوی نظری پیمان، هدف اصلی پژوهش محسوب می گردد. در این پژوهش با روش «گراندد تئوری»، مفاهیم، مقوله ها، پیامدها و الگوی نظری پیمان از درون داده ها پدیدار و رویش پیدا کرده است. به منظور افزایش اعتبار و دقت فرایندها و یافته ها، از نرم افزار(MaxQDA) استفاده شده است. یافته های این تحقیق، فرا مقوله های «عوامل شکل گیری» متشکل از 14 مقوله، «پدیده محوری» متشکل از 9 مقوله، «تسهیل گر» متشکل از 8 مقوله، «موانع و آسیب ها» متشکل از 10 مقوله، «راهبردها و اقدامات اساسی» متشکل از 10 مقوله، «پیامدها» متشکل از 18 مقوله، «اهداف» متشکل از 12 مقوله و ارائه الگوی نظری پیمان ابراهیم هستند. در نهایت می توان مهم ترین پیامدهای این پیمان را عدول برخی کشورهای عربی از آرمان فلسطین، تشدید مبارزات فلسطینیان و پویایی سیاست خارجی ایران در تعامل با همسایگان دانست. 
۵.

تاثیرکنش های ژئوپلیتیکی امارات متحده عربی بر محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: راهبرد سیاسی سال ۸ بهار ۱۴۰۳ شماره ۲۸ 29 - 56

کلیدواژه‌ها: جمهوری اسلامی ایران امارات متحده عربی کنش ژئوپلیتیکی محیط امنیتی آینده پژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۲۷
مسئله پژوهش حاضر این است که چه ارتباطی بین کنش های ژئوپلیتیکی امارات متحده عربی از نظر تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بر محیط امنیتی ج.ا.ایران وجود دارد؟ روش این پژوهش (آمیخته) است و از نرم افزار MICMAC استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد 5 چالش به عنوان تأثیرگذارترین عامل بر محیط امنیتی ج.ا.ایران شناسایی شده اند که بر حسب ماتریس اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم می توان گفت که شاخص A10 (ایجاد موازنه قدرت در برابر قدرت رو به رشد جمهوری اسلامی ایران) در رتبه اول تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم قرار گرفته است. شاخص A8 (همراهی امارات با سیاست های بین المللی آمریکا در منطقه و فشار حداکثری بر ج.ا.ایران) در رتبه دوم تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم قرار گرفته است. شاخص A9 (تلاش برای مهار تفکر انقلاب اسلامی و جلوگیری از نفوذ و گسترش محور مقاومت) در رتبه سوم تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم قرار گرفته است. شاخص A4 (برگزاری مانورها و رزمایش های جنگی با رژیم صهیونیستی) در رتبه چهارم تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم قرار گرفته است. شاخص A6 (تقویت روابط نظامی- صنعتی با برخی از شرکای مدیترانه ای) در رتبه پنجم تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم قرار گرفته است.
۶.

مطالعۀ تطبیقی رویکردهای فضایی به عدالت در نظریه های سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال ۱۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۶۳) 25 - 38

کلیدواژه‌ها: عدالت عدالت فضایی مارکسیسم نوفایده گرایی و جان راولز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۵۹
عدالت فضایی، نقش مهمی در توزیع متوازن امکانات در مقیاس های مختلف جغرافیایی دارد. این مفهوم، از چنان اهمیتی برخوردار است که نادیده انگاشتن آن، باعث گسترش تبعیض و نابه سامانی در سطوح مختلف ناحیه ای و ملی می شود. با توجه به اهمیت نظری و کاربردی عدالت فضایی، پژوهش حاضر که ماهیت بنیادی دارد با روش شناسی توصیفی-تحلیلی، مصادیق و رویکردهای فضایی به عدالت در نظریه های مارکسیسم، نوفایده گرایی و نیز نظریه های جان راولز را بررسی کرده است. نتایج نشان داد که مارکس، مفهوم عدالت فردی را در تقابل با هدف غایی طبقه پرولتاریا می داند. هدف ها و مبانی سرمایه داری با عدالت فضایی-اجتماعی سازگار نیست و عناصری چون محرومیت و استثمار از بایسته های بازار هستند و اساساً امکان تحقق عدالت فضایی را منتفی می سازند. نوفایده گرایی، با اتکا بر مفاهیم حس و تعلق مکانی، مفهوم عدالت را به رویکردهای فضایی نزدیک تر کرده است. نوفایده گرایان با تاکید بر اینکه مردمی که در یک مکان زندگی می کنند و از نظر تاریخی و فرهنگی، رابطه طبیعی با مکان زندگی خود برقرار کرده اند، فضا را به عنوان مفهومی راهبردی برای مصادیق عدالت به رسمیت می شناسند. همچنین، جان راولز با پیوند مفهوم عدالت به انصاف، نوعی رویکرد فضایی به عدالت دارد. این دیدگاه، نشان داد که هدف غایی عدالت، بسترسازی برای نهادهای سرزمینی در اداره واحدهای فضایی-سیاسی به شیوه دموکراتیک است.
۷.

تأثیر حکمرانی محلی آب بر کاربست آب مجازی: مطالعه موردی استان اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۱۵ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۵۸ 72 - 52

کلیدواژه‌ها: حکمرانی محلی آب آب مجازی استان اصفهان آمایش سرزمین امنیت تامین آب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۵۶
هدف: شناسایی متغیرهای تأثیرگذار، تأثیرپذیر و کلیدی حکمرانی محلی آب بر کاربست آب مجازی استان اصفهان است. روش و داده: روش شناسی حاکم بر پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. داده های مورد نیاز پژوهش با روش کتابخانه ای و میدانی (مصاحبه و پرسشنامه) گردآوری و با بهره گیری از تکنیک DEMATEL، مدل ترکیبی FCOPRAS و FSOARA و نرم افزار Vensim مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که متغیرهای نبود ساختار حکمرانی مناسب آب در استان اصفهان، بی توجهی به ضرورت برنامه ریزی فضایی ، توسعه صنایع آب بر در استان اصفهان و ... علت این مدل سیستمی محسوب می شوند و عواملی مانند گسترش حاشیه نشینی ناشی از آسیب های اقتصادی، عدم سیاست های مناسب برای بهبود و طرح تعادل بخشی از دیدگاه حکمرانی آب در استان اصفهان، وجود مافیای آب در استان اصفهان، توسعه ناپایدار، تهدیدات اقتصادی ناشی از کمبود محصولات کشاورزی، عدم امنیت منابع آب در استان اصفهان و ... به عنوان معلول نمایش داده شده است. نتیجه گیری: بر مبنای یافته های تحقیق می توان عنوان کرد که متغیرهای توسعه صنایع آب بر در استان اصفهان، تغییرات اقلیمی و الگوی بارش، نبود ساختار حکمرانی مناسب در استان اصفهان، تعارضات اجتماعی حول محور آب، توسعه ناپایدار و تخصیص غیر یکپارچه منابع آب در استان اصفهان، بی توجهی به ضرورت آمایش سرزمین و عدم اصلاح سیاست ورزی و لابی گری در حکمرانی محلی آب استان اصفهان و... از دیدگاه خبرگان پژوهش به ترتیب به عنوان متغیرهای کلیدی شناسایی شدند. نوآوری، کاربرد نتایج: تعامل حکمرانی آب با رویکردهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و جغرافیایی در مدیریت منابع آب در دیگر مطالعات نیز مورد توجه قرار گرفته است؛ با این حال آنچه که در این میان مورد کم توجهی قرار گرفته است، چگونگی هم کنشی آن ها با یکدیگر است و این موضوعی است که این مقاله در نظر دارد آن را مورد بررسی قرار دهد. نوآوری  تحقیق تحلیل چگونگی هم کنشی آب مجازی با حکمرانی محلی آب برای مدیریت بحران آب در استان اصفهان است که در این پژوهش با استفاده از تکنیک دیمَتِل (DEMATEL) مدل ترکیبی FCOPRAS و FSOARA و نرم افزار Vensim مورد تحلیل قرار گرفته است.
۸.

بازکاوی کنشگری های ایران و پاکستان بر پایه ی کُدهای ژئوایدئولوژیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۴ 1 - 12

کلیدواژه‌ها: ژئوایدئولوژی همگرایی واگرایی قلمروگستری ایران و پاکستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۷۷
هدف تحقیق حاضر بررسی تاثیر کدها و گزاره های ایدئولوژیک بر واقعیت های ژئوپولیتیکی ایران و پاکستان است مناسبات جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی پاکستان یکی از انگشت شمار روابطی است که تاکنون تهدید امنیتی استراتژیک در آن مشاهد نشده است. ایران از نظر تاریخی از جمله نخستین کنشگران ژئوپولیتیکی در جهان اسلام محسوب می شود که استقلال پاکستان را به رسمیت شناخت. با رخداد انقلاب اسلامی، اما مجموعه فضاهایی بازتولید شد که کدهای ایدئولوژیک را در دو کشور فعال تر ساخت. گرچه پاکستان به عنوان یکی از میدان های بارز ژئوپولیتیکی در زمینه ی اسلام بنیادگرا به شمار می رود، اما تاکنون این میدان به تقابل ژئوپولیتیکی ارتقا نیافته است. با این حال، در آینده بسته به اینکه مناسبات تهران-اسلام آباد چه سطحی از قلمروگستری ایدئولوژیک را پوشش دهد، می توان انتظار داشت که سطوح مختلفی از همگرایی (تعامل ژئوپولیتیک) و یا واگرایی (رقابت ژئوپولیتیک) در کنشگری این دو کشور نمایان شود. تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با هدف بررسی تاثیر قلمروگستری ایدئولوژیک بر کنش های ژئوپولیتیکی پاکستان و ایران انجام شده است. بنابر یافته های این تحقیق، با توجه فضای بی ثبات سیاسی پاکستان و وزن ژئوپولیتیکی نسبتاً بالای گروه ها و احزاب بنیادگرا، منابع تنش و تهدید میان دو کشور همواره فعال خواهد ماند. اما با توجه به جهت نامتقارن تهدیدها که کدهای امنیتی پاکستان را در جبهه غربی (هندوستان) و شمالی (افغانستان) خود فعال کرده است و در مقابل، تمرکز امنیتی ایران بر محور مرزهای حوزه خلیج فارس و عمق استراتژیک در غرب (عراق و سوریه)، سبب می شود تا کنش های دو کشور به سوی تعامل ژئوپولیتیک سوق یابد. هرچند که وجود میزانی خفیف و پایداری از تنش در مناسبات تهران-اسلام آباد به دلیل فعالیت گروه های بنیادگرای مذهبی در پاکستان به ویژه پس از تثبیت طالبان بر سرزمین افغانستان در تابستان 2021، اجتناب ناپذیر است.
۹.

چالش های پیش روی کشور چین جهت حضور گسترده در خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۵۶) 504 - 522

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک ژئواکونومی چین خاورمیانه حوزه خلیج فارس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶ تعداد دانلود : ۷۱
کشور چین که در قرن بیستم جز کشورهای کمتر توسعه یافته بود، پس از اصلاحات گسترده از سال 1979 در مسیر توسعه جدی اقتصادی قرار گرفت و از سال 2000 میلادی بعنوان یک قدرت اقتصادی نوظهور در جهان شناخته شد. با گذشت 23 سال از آن موقع، حالا چین با تولید ناخالص بالا و بعنوان کارخانه تولید کالا در جهان و نیز نیاز بسیار زیاد به انرژی و معرفی خود بعنوان یک سرمایه گذار بزرگ، به بازیگری مهم در جهان بدل شده است که میل به نقش آفرینی بویژه مناطق با موقعیت ویژه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی دارد. از جمله این کشورها می توان به کشورهای خاورمیانه و علی الخصوص حوزه خلیج فارس اشاره نمود که ظرفیت انرژیک زیادی برای حضور و سرمایه گذاری و صادرات انرژی به چین دارند. منطقه خاورمیانه با دارا بودن مزیت های فراوان از جمله انرژی و موقعیت جغرافیایی خاص و غیره یکی از مناطق مورد توجه کشور چین است. اما حضور در منطقه پیچیده خاورمیانه همواره چالش هایی برای بازیگران بویژه قدرت های نوظهور نظیر چین دارد که در این مقاله سعی بر آن است تا به آنها پرداخته شود. در این راستا نگارنده با روشی تحلیلی-توصیفی سعی دارد در مقاله حاضر به پاسخ سوال اساسی ذیل دست یابد: چه چالش هایی پیش روی حضور گسترده چین در منطقه خاورمیانه وجود دارد؟ داده های این پژوهش به شیوه ای کتابخانه ای-اسنادی گردآوری شده است.
۱۰.

سناریوهای فرا روی حکومت ها با ورود رمزارزها به جریانات مالی و پولی آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۲۸) 59 - 80

کلیدواژه‌ها: رمزارزها بلاک چین سیاست های اقتصادی سناریوپردازی حکومت ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۶۶
امروزه اقتصاد یکی از ابعاد اصلی قدرت ها و حکومت ها است. در سال های اخیر، توسعه سریع رمزارزها توجه گسترده ای را از سوی محققان برانگیخته است، اگرچه ادبیات زیادی در مورد جنبه های مختلف ارز دیجیتال وجود دارد، اما درک مردم از اثرات اقتصادی و سیاسی رمزارها نسبتاً محدود است. نقش اثرگذار و قابل توجه رمزارزها و تأثیرات شگرف این نوع پول بر مناسبات بین حکومت ها که بعضاً می تواند تأثیرات شگرفی نیز بر شریان اقتصادی کشورها بگذارد، می تواند منشاء سناریوهایی بر این مناسبات باشد. لذا این پژوهش به دنبال ترسیم سناریوهای فرا روی حکومت ها با ورود رمزارزها به جریانات مالی و پولی آنها است. پژوهش از نوع کاربردی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی اکتشافی است که ب ر پای ه رویک رد کیفی انجام شده و در پی گردآوری داده ها به منظور مفهوم سازی و ارائه تحلیل های تجویزی می باشد. جامعه آماری مدنظر پژوهش 20 نفر از اساتید دانشگاه، مدیران و کارشناسان وزارت خانه های ارتباطات و فناوری اطلاعات و اقتصاد و دارایی و سازمان های برنامه وبودجه و فناوری اطلاعات کشور هستند. شیوه گردآوری اطلاعات مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از روش آینده پژوهی پنل های خبرگی بود. به منظور سناریونویسی از روش سناریوپردازی GBN استفاده شد. با استفاده از این روش سناریونویسی، 12 کنشگر، 54 پیشران و چهار عدم قطعیت شناسایی شد که از برهم کنش عدم قطعیت ها 16 سناریو استخراج که با نظر خبرگان 5 سناریو باورپذیر ترسیم شد. این سناریوها به نام های «یکپارچگی مالی»، «افول اقتصادی»، «بازار نوپا»، «استراتژی نوآور» و «اقتصاد بینابینی دیجیتالی» ترسیم و نام گذاری شدند که می توانند مبنایی برای پیش نگری در خصوص پیامدهای سیاست های اقتصادی حکومت ها باشند.
۱۱.

پیشران های کلیدی تأثیرگذار بر آینده مناسبات قدرت در کلانشهر تهران با رویکرد سناریونویسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۵۴) 59 - 86

کلیدواژه‌ها: کلانشهر تهران ژئوپلیتیک شهری مناسبات قدرت سناریونویسی آینده پژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۰۷
کلانشهر تهران به عنوان کانون تحولات در مقیاس محلی، ملی، منطقه ای و جهانی و وجود بازیگران بسیار اثرگذار در آن همواره صحنه قدرت سیاسی بوده است. همچنین، وجود پیشران های ژئوپلیتیکی بر جایگاه آن در مناسبات قدرت بیش از پیش افزوده است. مسئله پژوهش حاضر این است که پیشران ها و سناریوهای آینده مناسبات قدرت در کلانشهر تهران چگونه است؟ این پژوهش از نوع هدف، جزء پژوهش های کاربردی و ماهیت آن اکتشافی است. در این مطالعه برای پاسخ دهی به پرسش پژوهش، شاخص های آن به کمک مصاحبه چند مرحله ای با 30 نفر از نخبگان و صاحب نظران و پانل نخبگانی استخراج و برای غربال سازی پیشران ها از روش دلفی بهره گرفته شده است. داده های پژوهش حاضر با بهره گیری از نرم افزار (MicMac) و (Scenario Wizard) بررسی شده است. نتایج پژوهش در ماتریس سناریو نشان می دهد که داده ها از 45 وضعیت احتمالی مربوط به 7 سناریو با سازگاری قوی و محتمل تشکیل شده است. بر پایه تابلوی سناریو پیشران های ژئوپلیتیکی تأثیرگذار بر آینده مناسبات قدرت در کلانشهر تهران، 33/33درصد در وضعیت مطلوب، 6/41 درصد در وضعیت نیمه مطلوب و 25 درصد در وضعیت ایستا قرار داشته است که در این بین وضعیت نیمه مطلوب و سپس وضعیت مطلوب از نظر جایگاه در رتبه اول و دوم تابلو سناریو قرار دارند.
۱۲.

تحلیلی بر ژئوپلیتیک حمل و نقل دریایی و نقش آن در توسعه اقتصاد سیاسی ایران (مطالعه موردی: سواحل مکران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی سال ۵ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۱۹) 97 - 118

کلیدواژه‌ها: حمل و نقل دریایی ژئوپلیتیک اقتصاد سیاسی سواحل مکران ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۷
سواحل مکران در پیوستگی با اقیانوس هند، ظرفیت های گسترده ای در زمینه توسعه حمل و نقل دریایی و ترانزیت کالا در مقیاس بین المللی دارد. بررسی ها نشان می دهد که سرمایه گذاری در حوزه زیرساخت های بندری و توسعه ظرفیت های حمل و نقل دریایی و مبادلات تجاری و بازرگانی با کشورهای پیرامون، زمینه ساز ارتقای منزلت ژئوپلیتیکی کشور در حوزه دریایی خواهد شد. بهره گیری از این مزیت های جغرافیایی، می تواند توسعه اقتصادی و سیاسی و خروج از انزوای جغرافیایی در این منطقه را فراهم آورد. بنابراین، توسعه حمل ونقل دریایی به اقتضای سیاست خارجی یکی از عوامل و فرایندهای تولید قدرت محسوب می شود که مورد توجه دانش ژئوپلیتیک است. روش پژوهش حاضر با توجه به ماهیت مسأله و موضوع آن، از نوع توصیفی-تحلیلی است و از نوع مطالعات کاربردی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که توجه به بستر های جغرافیایی در حوزه حمل و نقل دریایی در سواحل مکران، زمینه فعال شدن این ظرفیت ها  و به تبع آن پویایی اقتصادی دریامحور را فراهم می کند که موجب افزایش قدرت  و نفوذ ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی ایران در مقیاس منطقه ای و جهانی خواهد شد.  از این جهت ایران می تواند با محور قرار دادن بنادر این منطقه و با فعال نمودن کریدور شمالی-جنوب و حتی غرب به شرق، زمینه همگرایی کشورهای منطقه و نیز توسعه سیاسی و اقتصادی بومی را فراهم نماید.
۱۳.

بازمهندسی حکمرانی آب در حوضه آبریز زاینده رود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره ۸ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۲۲) 157 - 170

کلیدواژه‌ها: جبر جغرافیا امنیت فلات مرکزی ایران حوضه آبریز زاینده رود حکمرانی آب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۲
مقدمه: تمدن ها فرزند جغرافیای خود هستند. جبر جغرافیا به مانند والدینی با ویژگی های ژنتیکی خاص، فرزندی با شخصیتی منحصر بفرد را می سازد. تمدن ایران نیز ریشه در جغرافیای ویژه خود دارد. آب و هوای خشک و نیمه خشک، به فرهنگ و تمدن ایران و شیوه حکمرانی آب این کشور، ویژگی های یگانه ای بخشیده است؛ به طوری که آب و امنیت، جزو مؤلفه های جدایی ناپذیر تمدن ایرانی محسوب می شوند. شیوه حکمرانی جمهوری اسلامی ایران، در قرن بیست و یکم از این قاعده مستثنا نیست. ناگزیری از انتقال آب در طول تاریخ، همواره تبعات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی به همراه داشته است. هدف:  این پژوهش درصدد بررسی ماهیت تاریخی، جغرافیایی و امنیتی انتقال آب از حوضه آبریز زاینده رود به استان های واقع در فلات مرکزی ایران بوده است. روش شناسی:  پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی محسوب می شود و از روش توصیفی- تحلیلی بهره برده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مکانی تحقیق، حوضه آبریز زاینده رود است که در بخش میانی فلات ایران، بین ارتفاعات زاگرس و ارتفاعات مرکزی ایران قرار دارد. یافته ها و بحث: یافته های پژوهش گویای این است که ماهیت انتقال آب در نسبت با دو مؤلفه اساسی «جبر جغرافیا» و «امنیت» باید مورد بررسی قرار گیرد. ناگزیری انتقال آب، مطابق رویکرد تاریخی، جغرافیایی و امنیتی، نیازمند اتخاذ راهکارهایی متناسب با آن است. در گام اول حکمرانی مطلوب آب، باید بر اتخاذ رویکرد ملی در برابر تنش های بینااستانی تأکید شود. بهینه سازی مصرف آب در حوزه های کشاورزی، صنعت و شرب در کنار تمرکز بر پروژه های بدیلی به مانند انتقال آب از خلیج فارس، ذیل راهبرد کلی کاهش نیاز به آب انتقالی از حوضه آبریز زاینده رود، می تواند راهکارهای عملی و اجرایی در اختیار حکمرانان آبی قرار دهد. نتیجه گیری: نتیجه تحقیق نشان می دهد باتوجه به اقلیم خشک و نیمه خشک فلات مرکزی کشور، باید تمامی قوانین، سیاست ها، برنامه ها و رویکردها براساس اصل کاهش نیاز به آب انتقالی از حوضه آبریز زاینده رود بازمهندسی شود.
۱۴.

توسعه پایدار رویکردی برای توازن بخشی به ظرفیت های نابرابر برای تاب آوری اقلیمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۲۴) 253 - 270

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار ظرفیت های نابرابر تغییرات آب و هوایی مخاطرات زیست محیطی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۹۹
مقدمه: تغییر اقلیم باعث افزایش فراوانی و شدت رویدادهای شدید آب و هوایی شده است. بی شک همه کشورها از این پدیده متاثر و متضرر خواهند بود. با این حال، به دلیل موقعیت جغرافیایی، تکیه بر منابع طبیعی حساس به اقلیم و شکاف های توسعه به طور کلی، کشورهای در حال توسعه و به طور خاص کشورهای کم درآمد، در معرض بیشترین خطرات اقلیمی قرار دارند؛ جایی که منابع و ظرفیت کمتری برای سازگاری وجود دارد. تاب آوری تغییرات اقلیمی و تعیین مهمترین عوامل مؤثر بر آن هدف این پژوهش است. داده و روش: پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و نوع آن کاربردی است. برای تحلیل، محتوای نظرات و دیدگاه های معتبر و مرجع درباره-ی تاب آوری در مقابل تغییرات اقلیمی و توسعه پایدار و مؤلفه های آن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. عوامل و مولفه ها، از روش تاپسیس استفاده شده است. یافته ها: یافته های مربوط به مطالعات نظری در سه حوزه تاب آوری، تغییرات اقلیمی و ارتباط بین این دو موضوع (تاب آوری اقلیمی) صورت گرفت. مطالعات بخش نظری نشان داد که تغییرات اقلیمی عمدتاً تحت تاثیر فعالیت های انسانی قرار دارد. دیدگاه متعدد اندیشمندان، بیانگر آن است که تأثیر این تغییرات بر مناطق مختلف به نسبت توسعه یافته و کمتر توسعه یافته، متنوع و متفاوت است. همچنین یافته های حاصل از مطالعات بخش کارکردی پژوهش در خصوص مؤلفه های اصلی تاب آوری در پاسخ به تغییرات اقلیمی در ابعاد بوم شناسانه، اجتماعی، کالبدی و نهادی مربوط به توسعه پایدار نشان داد که مهمترین عامل اثرگذار عوامل نهادی و اجتماعی هستند.نتیجه گیری: نتایج کلی پژوهش نشان می دهد برای موفقیت، کاهش ریسک بلایا و مدیریت بلایا، استراتژی های حفاظت اجتماعی و تاب آوری، باید بخشی از یک چارچوب توسعه گسترده تر باشد که تدریجا راه را برای توانمندسازی گروه های محروم امروزی، با بهبود موقعیت اقتصادی آنان و دسترسی به نیازمندهای بیشتر، هموار می کند.
۱۵.

الزامات حکمرانی در جنگ ترکیبی با رویکرد آینده پژوهی ایران افق 1404

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه سال ۷ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۷) 41 -62
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۱۳۳
جمهوری اسلامی ایران در قرن بیست ویکم با شکل جدیدی از جنگ که در ادبیات نظامی به نام جنگ هیبریدی یا ترکیبی معروف است دست وپنجه نرم می کند. بنابراین الزامات حکمرانی در جنگ ترکیبی بایستی در سیاست گذاری کلان کشورها در اولویت قرارگیرد. این پژوهش با رویکرد شناخت شناسانه الزامات حکمرانی در جنگ ترکیبی با رویکرد آینده پژوهی افق1404 را مورد بررسی قرارداده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که سلطه گری آمریکا از زمان جنگ دوم جهانی تا کنون برای سلطه در جهان، در برابر کشورهایی که حاضر به پذیرش سلطه آن نشده اند، باشیوه های مختلفی هم چون استفاده از سلاح هسته ای، جنگ شناختی، انقلاب رنگی، حمله نظامی، تحریم، شبکه سازی اجتماعی و جنگ ترکیبی برخورد کرده است. در همین راستا این پژوهش به منظور ایجاد الگویی برای دستیابی به حکمرانی در جنگ ترکیبی تدوین شد. ضمن دقت در حفظ انسجام و اقتدار نیروهای مسلح، بایستی این اطمینان ایجاد شود که جمهوری اسلامی ناتوان از برخورد با توطئه ها و فتنه گری آمریکا و متحدانش نیست، اما همه ی راه حل های مواجهه با فتنه ها، توطئه های ناشی از نبرد ترکیبی، سرکوب نیست؛ زیرا بخش عمده آشوب های داخلی، ماهیتی فتنه-گون و روانی دارد و بایستی پرده ها کنار رود تا آن گاه خود مردم بساط آشوب ها و توطئه ها را جمع کنند؛ بنابراین استکبارستیزی ملت ایران، سیاست و نگاهی مستحکم و منطقی بوده و بایستی تداوم داشته باشد.
۱۶.

ظرفیت های ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی جاده ابریشم برای افزایش قدرت ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال ۲۱ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۷۹ 189 - 208

کلیدواژه‌ها: جاده ابریشم موقعیت ژئواکونومیک امنیت ملی قدرت ملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۶۳
ایران به واسطه موقعیت گذرگاهی اش در مرکزیت مناطق متداخلی قرار دارد، ایران در مرکز تلاقی محور های تولید و مصرف انرژی جهان قرار دارد؛ در محور عمودی شمالی - جنوبی در مرکز دو منبع انرژی خلیج فارس و آسیای میانه و قفقاز قرار دارد و در محور شرقی - غربی نیز در مرکز دو منطقه مصرف کننده انرژی شرق آسیا و اروپا قرار دارد و این یعنی ایران موقعیت توزیع کنندگی ممتازی دارد. هشت مسیر ترانزیتی عمده در منطقه پیرامونی ایران قرار دارد که البته درجه اهمیت و میزان پیشرفت متفاوتی با یکدیگر دارند. برخورداری و استفاده از موقعیت ژئواکونومیک عامل مهمی در افزایش قدرت ملی کشورها است. ایران نیز از نظر موقعیت ژئواکونومیک در وضعیت مطلوبی قرارداد ولی علیرغم برخورداری از مولفه های ژئواکونومیک از جمله در حوزه موقعیت گذرگاهی، در استفاده از این پتانسیل مطلوب عایدی چندانی کسب نکرده است. هدف این پژوهش بررسی ظرفیت های ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی جاده ابریشم برای افزایش قدرت ملی ایران است. روش این پژوهش توصیفی- پیمایشی است. نتایج پژوهش نیز استفاده از نرم افزار spss مورد تحلیل و ارزیابی قرارگرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که فعال نمودن ظرفیت های جاده ابریشم در افزایش قدرت ژئواکونومیک و نیز تأمین امنیت ملی کشور نقش زیادی دارد. همچنین باعث رشد اشتغال و درامد ملی می شود که خود عاملی توسعه و پیشرفت اقتصادی است؛ بنابراین، با توجه به این که هرکدام از شاخص ها و پارامترهای مطرح شده در افزایش قدرت ملی نقش دارند می توان نتیجه گرفت که ایران می تواند با استفاده از موقعیت خود در جاده ابریشم، قدرت ملی خود را افزایش دهد و جایگاه ژئوپلیتیکی خود را نیز ارتقاء بخشد.
۱۷.

تبیین راهبرد امنیتی جمهوری اسلامی ایران در قبال افغانستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 186 - 210

کلیدواژه‌ها: افغانستان مواد مخدر پناهجویان بنیادگرایی اسلامی سیاست همسایگی دیپلماسی اقتصادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۱ تعداد دانلود : ۱۶۳
دیر زمانی است که از جدایی اجباری همسایگان، از قلمرو تمدنی ایران می گذرد؛ این مرکز تمدنی، با موقعیت پیوندگاهی در جغرافیای غرب آسیا، همواره میراث دار تهدیدات پنهان و آشکار از سوی همسایگان خود بوده است. در میان 15 همسایه ایران، افغانستان یگانه است؛ چرا که در چند دهه گذشته، ایران در خط مقدم تهدیدات جهانی صادره از سوی افغانستان قرار داشته است. با خروج آمریکا از افغانستان، بار دیگر معادلات قدرت به نفع طالبان دچار تغییر شد و معمای امنیتی افغانستان ابعاد جدیدی به خود گرفت. از این رو، نگارندگان در پی پاسخ به این سوال بودند که «راهبرد مطلوب فراروی جمهوری اسلامی ایران برای تنظیم مناسبات همسایگی با افغانستان کدام است؟». درون دادهای پژوهش به روش کتابخانه ای گردآوری و در سپهر مؤلفه های مفهومی و نظری امنیت، سیاست همسایگی و دیپلماسی اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است؛ روش شناسی حاکم بر متن از ماهیتی توصیفی- تحلیلی برخوردار است. یافته های پژوهش بیانگر این است که جمهوری اسلامی ایران با رویکردی راهبردی، باید مناسبات خود را با همسایه شرقی به گونه ای تنظیم کند تا از رهگذر دیپلماسی فعال اقتصادی و جلب همراهی جامعه جهانی، بتواند تهدیدات سه گانه بازتولید شده در میدان افغانستانِ طالبان را به فرصت های اقتصادی و امنیتی تبدیل نماید. نتیجه پژوهش نشان داد که حل معمای امنیتی افغانستان در سایه فاعلیت دیپلماسی اقتصادی ایران و همراهی بازیگران مؤثر منطقه ای و فرامنطقه ای امکان پذیر است.
۱۸.

بنیان اقتصاد سیاسی توافق همکاری جامع استراتژیک ایران و چین؛ گسترش قلمروهای ملی و منطقه ای موثر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره ۱۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۴۳) 167 - 197

کلیدواژه‌ها: اقتصاد سیاسی توافق راهبردی ایران چین نئومرکانتیلیسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۱ تعداد دانلود : ۲۳۹
واقعیت های مرتبط با ساخت سیاسی و فضایی قدرت در ایران و واقعیت های ژئوپلیتیکی حاکم بر نظام بین الملل سبب همگرایی ایران و چین شده است. باتوجه به اهمیت استراتژیک برنامه ی جامع همکاری ۲۵ساله ی ایران و چین، این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی کوشیده است تا مبادی اقتصاد سیاسی این توافق نامه را بررسی و عوامل تأثیرگذار بر همگرایی دو کشور و انعقاد آن را شناسایی نماید. نتایج نشان می دهد دولت چین با رویکرد نئومرکانتیلیستی، جهت رفع تنگناهای پیشروی اقتصاد صادرات محور خود و امنیت بخشی به منابع انرژی وارداتی به دنبال گسترش نفوذ در مناطق استراتژیک جهان مثل خلیج فارس است. از طرفی ماهیت نظام سیاسی حاکم بر ایران، مقابله با نظام سلطه و هژمون آمریکا، خروج از انزوا، مهار فشارهای جبهه غرب، افزایش تاب آوری نظام سیاسی در قبال فشار های احتمالی آتی غرب و افزایش ضریب خطرپذیری در کشور، استفاده از حق وتوی چین در شورای امنیت و گسترش قلمروهای ملی و منطقه ای مؤثر مثل مناطق آزاد، از عوامل تأثیر گذار بر انعقاد این توافق از جانب ایران بوده است. در این مقاله همچنین تلاش شده است شرایط بحرانی یا مطلوبی که این سند می تواند برای ایران به ارمغان آورد را تعیین نماید. در نهایت می توان بیان نمود که این سند می تواند شرایط مطلوبی را برای ایران در دوره کنونی فراهم آورد.
۱۹.

قدرت نرم رسانه؛ ابزار سخت آمریکایی برای تغییرات ژئوپلیتیکی در خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قدرت نرم بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 75 - 97

کلیدواژه‌ها: رسانه ایالات متحده آمریکا قدرت نرم خاورمیانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶ تعداد دانلود : ۲۲۸
با ظهور تکنولوژی های مدرن و پیچیده تر شدن جوامع انسانی و نقش رسانه ها در مناسبات جهانی، قدرت نیز ماهیت متفاوتی به خود گرفته است. قدرت سخت، بدون پشتیبانی قدرت نرم و بالعکس، قادر به حفظ برتری خود نیست. ایالات متحده آمریکا به عنوان یکی از بزرگ ترین امپراطوری های نظامی و رسانه ای تاریخ جهان، در طی دو دهه اخیر با استفاده از ابزار رسانه توانسته تغییرات ژئوپلیتیکی اساسی در خاورمیانه ایجاد کند. راه اندازی جنگ های همه جانبه علیه افغانستان و عراق و جهت دادن به رخدادها و تحولات جهان عرب، همگی در همراهی قدرت نرم و به ویژه رسانه ها میسر شد. از این رو، نگارندگان در این جستار، در پی پاسخ به این سوال بودند که «قدرت نرم ایالات متحده آمریکا از رهگذر بهره گیری از رسانه های جمعی و تأثیرگذاری و جهت دهی بر افکار عمومی، چگونه بر معادلات ژئوپلیتیکی خاورمیانه نافذ و مؤثر واقع شده است؟». درون دادهای مورد نیاز پژوهش به روش کتابخانه ای گردآوری شده و در سپهر نظریه قدرت نرم، روش شناسی حاکم بر متن از ماهیتی توصیفی- تحلیلی برخوردار است. یافته های پژوهش گویای این است که ایالات متحده آمریکا، حتی قدرت نرم خود را مرهون رسانه ای است که خود جزئی از عناصر قدرت نرم است. به عبارتی دیگر می توان چنین استدلال کرد که بدون رسانه، آمریکا بخش اعظمی از توان قدرت سازی سخت و نرم خود را از دست می دهد؛ این در حالی است که حتی شاخص های محاسبه قدرت نرم بیشتر از گذرگاهی می گذرند که رسانه های آمریکایی یا بر آنها مسلط هستند یا به آنها شکل می دهند.
۲۰.

تدوین استراتژی های فرا روی ایران در منطقه قفقاز جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی دفاعی سال ۸ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳۰ 121-148

کلیدواژه‌ها: ایران قفقاز استراتژی SWOT-QSPM ژئوپلیتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۴۳
هدف: با توجه به اهمیت منطقه قفقاز جنوبی برای ایران، شناخت دقیق عوامل ژئوپلیتیکی مؤثر بر تدوین استراتژی ایران در این منطقه امری بسیار حیاتی است. هدف این پژوهش تدوین استراتژی های فرا روی ایران در منطقه قفقاز جنوبی است.روش: این پژوهش بر اساس مدل ترکیبی تحلیل استراتژیک SWOT و مدل برنامه ریزی استراتژیک QSPM است. پژوهش حاضر از نظر ماهیت کاربردی و از نظر روش مطالعه، توصیفی- تحلیلی محسوب می شود. روش جمع آوری داده ها به دو روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه) بوده است.یافته ها: تحلیل های حاصل از مدل SWOT نشان می دهد که اگرچه ایران دارای ظرفیت هایی است که می تواند آن را به یک بازیگر مهم در منطقه قفقاز تبدیل کند، اما تحریم های بین المللی، حضور و نفوذ قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در نزدیکی ایران، تنش های مرزی و منازعات مسلحانه، فشار اقلیت ها بر استقلال و خودمختاری، و نیز نقص زیرساخت ها، به عنوان موانع اساسی در راه رسیدن به این هدف برای ایران وجود دارد.نتیجه گیری: در عین حال جدول اولویت بندی استراتژی های انتخاب شده QSPM بیانگر آن است که از میان شش استراتژی برگزیده، استراتژی تقویت روابط تجاری بین ایران و کشورهای قفقاز در زمینه نفت خام و گاز، محصولات پتروشیمی، فولاد و غیره با نمره جذابیت 93. 4 نسبت به دیگر استراتژی ها از اولویت بالایی برخوردار است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان