منوچهر جهانیان

زمینه و هدف: در چند دهه اخیر مطالعات گردشگری بر بهزیستی متمرکز شده و بررسی بهزیستی گردشگران را به منظور توسعه گردشگری و ایجاد لذت و معنا اولویت قرار داده است. بنابراین، به منظور شناخت بیشتر بهزیستی در گردشگری و ارتقاء بهزیستی گردشگر، هدف پژوهش حاضر شناسایی نظریه ها و مدل های سنجش و ارتقاء حس بهزیستی در بستر گردشگری و همچنین شناسایی ابعاد و مؤلفه های آن ها است. روش شناسی: این پژوهش از انواع پژوهش های توصیفی- تحلیلی و یک مطالعه کیفی و کاربردی است. بر مبنای هدف پژوهش، با بهره گیری از مدل پریسما، 83 مقاله منتشرشده در حوزه گردشگری و بهزیستی در پایگاه های داده اسکوپوس برای مرور نظام مند انتخاب شد. به منظور بررسی تئوری های بهزیستی دخیل در گردشگری، از تکنیک تحلیل محتوای کیفی استفاده گردید. سپس داده ها با استفاده از نرم افزارMAXQDA تحلیل شدند. یافته ها: مهم ترین نظریه ها و مدل ها شامل نظریه های انسان گرایانه، بهزیستی روان شناختی، نظریه خودتعیین گری، بهزیستی اجتماعی، مدل شکوفایی، شادی اصیل، مدل پرما، درامما، درآما، مدل یکپارچه گردشگری بهزیستی، تجربه تحول آفرین، نظریه خودابرازگری، تناسب خود، گسترش و ساخت، سطح تفسیر و نظریه سرریز است. نتیجه گیری و پیشنهادات: یافته های این پژوهش منجر به شناسایی مهم ترین مدل ها و نظریه های سنجش بهزیستی گردشگر گردید که از این میان، مدل پرم، خودتعیین گری، تناسب خود و نظریه خودابرازگری بیشتر توسط محققان استفاده شده و مدل درآما جدیدترین مدلی است که در سال 2022 مطرح شده و به دلیل جامعیت آن، یکی از مهم ترین موضوعات و مدل های ارتقاء بهزیستی در گردشگری خواهد بود که نیازمند بررسی بیشتر است. نوآوری و اصالت: توجه به موضوع بهزیستی در بستر گردشگری و شناسایی تئوری ها و مدل های سنجش بهزیستی گردشگر، به عنوان نوآوری و اصالت پژوهش حاضر قلمداد می شود؛ چراکه به نظر می رسد این موضوع، برای اولین مرتبه در منابع داخلی مورد توجه قرار گرفته است. همچنین براساس بررسی های صورت گرفته، منابع خارجی نیز به طور مستقیم به این موضوع نپرداخته اند. یافته های حاصل از این پژوهش می تواند برای سامان دهی اثربخش سنجش و ارتقاء حس بهزیستی گردشگر برای تحقیقات آینده حائز اهمیت باشد.

باتوجه به اهمیت رویدادهای فرهنگی در جذب گردشگران، مدیریت کارآمد این رویدادها نه تنها برای موفقیت گردشگری فرهنگی حیاتی است، بلکه برای حفظ و ترویج فرهنگ های محلی نیز ضروری است. اجرای یک مدل حکمرانی موفق می تواند به افزایش مشارکت جامعه  محلی در رویدادهای فرهنگی و گردشگری منجر شود. این امر نه تنها به ایجاد حس مالکیت و مسئولیت پذیری در بین افراد جامعه کمک می کند، بلکه می تواند به بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت بازدیدکنندگان نیز بینجامد. این پژوهش با بهره گیری از روش مرور سیستماتیک، به تبیین ابعاد و ویژگی های حکمرانی گردشگری با تأکید بر مدیریت رویدادهای فرهنگی پرداخته و در ادامه، چارچوبی نظام مند از عوامل مؤثر بر حکمرانی گردشگری با تأکید بر مدیریت رویدادهای فرهنگی ارائه شده است. در روش مرور سیستماتیک، 487 مقاله و پژوهش مرتبط در سال های 2007 تا 2024 از نمایه استنادی Web of Science  انتخاب شد که در نهایت، با اعمال معیارهای گزینش، 51 مقاله به عنوان مبنای استخراج یافته ها قرار گرفتند. این پژوهش، کیفی بوده و در پارادایم تفسیرگرایی، با هدف اکتشاف ویژگی های حکمرانی گردشگری با تأکید بر مدیریت رویدادهای فرهنگی انجام شده است و از هدف، پژوهشی کاربردی محسوب می شود. همچنین، از لحاظ زمان جمع آوری داده ها، پژوهشی مقطعی است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که در حوزه حکمرانی گردشگری، عواملی مانند «عوامل آموزشی» (مانند آموزش نیروی انسانی و آگاه سازی جامعه میزبان) و «عوامل زیرساختی» (شامل توسعه فیزیکی، دسترسی ها و فناوری های گردشگری) تاکنون با حجم گسترده ای از پژوهش ها پوشش داده شده اند. با این حال، دو حوزه «عوامل فرهنگی» و «عوامل موقیتی و رقابتی» کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته و ابعاد پیچیده آن ها نادیده مانده است. در حوزه عوامل فرهنگی، پژوهش های اندکی به نقش مؤلفه هایی مانند «حفظ هویت فرهنگی در رویدادها»، «تعامل جامعه محلی با گردشگران» و «تأثیر فرهنگ بر طراحی رویدادها» پرداخته اند. در حوزه عوامل موقیتی و رقابتی، خلأ مطالعاتی در زمینه هایی همچون «استفاده از مزیت های جغرافیایی-تاریخی»، «راهبردهای رقابت پذیری در جذب رویدادها» و «تأثیر موقعیت مکانی بر موفقیت رویدادهای فرهنگی» مشاهده می شود. این پژوهش، زمینه را برای طراحی سیاست های نوین به منظور تقویت هماهنگی نهادها، بهبود مدیریت یکپارچه رویدادها و ارتقای رقابت پذیری مقاصد گردشگری فراهم می کند.

زمینه و هدف : ایران و ایتالیا به عنوان دو کشور با جاذبه های غنی تاریخی، فرهنگی و طبیعی، از مقاصد مهم گردشگری جهانی محسوب می شوند. با این حال، صنعت گردشگری در این دو کشور از نظر ساختاری و عملکردی تفاوت های قابل توجهی با یکدیگر دارد. هدف این مطالعه بررسی تطبیقی ساختار گردشگری ایران و ایتالیا و آسیب شناسی چالش های موجود در ایران است. روش شناسی : در این پژوهش با استفاده از روش تحقیق آمیخته و نظرسنجی از خبرگان، 13 عامل کلیدی مؤثر بر عدم توسعه گردشگری در ساختار سازمانی گردشگری شناسایی شده است. برای تحلیل داده ها، از تکنیک نگاشت شناختی فازی و نرم افزار FCMapper استفاده شد. یافته ها : یافته ها نشان می دهد که تغییر مکرر ساختارها و مراکز سیاست گذاری گردشگری، ضعف در برنامه ریزی و عدم پیروی از یک الگوی جامع، همراه با قوانین محدودکننده، از مهم ترین موانع توسعه گردشگری در ایران هستند. این عوامل به دلیل مرکزیت بالاتر در شبکه، تأثیر بیشتری دارند. همچنین، نتایج سناریونویسی حاکی از تغییر منفی متوسط همه عوامل مرتبط است، بنابراین توجه هم زمان به هر دو عامل اصلی، برای بهبود، ضروری است. نتیجه گیری و پیشنهادات : ساختار سازمانی گردشگری ایران به دلیل تغییرات مکرر سیاست ها، برنامه ریزی ناکافی و قوانین محدودکننده، با چالش های جدی روبه رو است که مانع توسعه پایدار این صنعت می شود. در مقابل، ساختار گردشگری ایتالیا با ثبات و هماهنگی بهتر، نمونه موفقی است. برای بهبود، تفویض اختیار، مشارکت محلی، نهادهای هماهنگ، همکاری بین بخشی، توسعه زیرساخت ها، ساده سازی قوانین، آموزش متخصصان و بازاریابی هدفمند ضروری است. اجرای هم زمان این راهکارها، توسعه پایدار و رقابت پذیری را افزایش می دهد. نوآوری و اصالت : این پژوهش با استفاده از تکنیک نگاشت شناختی فازی، ساختار سازمانی گردشگری ایران و ایتالیا را به صورت تطبیقی تحلیل کرده و عوامل کلیدی موانع توسعه گردشگری ایران را به شکل شبکه ای شناسایی و آسیب شناسی می کند. این رویکرد، دیدی نوین و کاربردی برای بهبود سیاست گذاری و ساختار گردشگری کشور فراهم می کند.

زمینه و هدف: پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و اولویت بندی معیارهای مؤثر گردشگری تجربه محور در جاذبه های فرهنگی خلاق است.روش شناسی: پژوهش حاضر در زمره پژوهش های آمیخته قرار دارد. جامعه آماری را کارشناسان آگاه به منطقه مورد مطالعه و موضوع پژوهش تشکیل داده اند. به منظور شناسایی معیاری گردشگری تجربه محور برای جاذبه های فرهنگی خلاق از روش کیفی تحلیل محتوای استقرایی با مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان استفاده شد. پس ازآن، جهت اولویت بندی و تعیین اهمیت معیارهای شناسایی شده از تکنیک تحلیل ساختار  بهره گرفته شد. لذا معیارهای شناسایی شده در اختیار 20 کارشناس آگاه به منطقه مورد مطالعه و موضوع پژوهش قرار داده شد و در قالب روش دلفی به صورت ماتریسی مورد امتیازدهی قرار گرفت.یافته ها: یافته های پژوهش حاضر حاکی از شناسایی 17 معیار مؤثر گردشگری تجربه محور در جاذبه های فرهنگی خلاق است. بر اساس یافته های تحقیق، معیارهای پژوهش ازلحاظ میزان اثرگذاری در چهار موقعیت: تعیین کننده، دووجهی، هدف و نتیجه قرار گرفته اند.نتیجه گیری: در این راستا معیارهای مبلمان و طراحی فیزیکی، دسترسی، انگیزه، انتظارات، مهمان نوازی، تصویر و ویژگی های فردی، تأثیرگذارترین معیارهای گردشگری تجربه محور در جاذبه های فرهنگی خلاق تهران می باشند. این نتایج را می توان با راه اندازی سامانه ثبت جاذبه های فرهنگی خلاق عملیاتی کرد. همچنین با اعطای گواهی نامه های خلاق به جاذبه های مطرح، آن ها را رتبه بندی و زمینه را برای پیشرفت و توسعه شان فراهم کرد.نوآوری و اصالت: پژوهش حاضر به توسعه مفهوم گردشگری تجربه محور و جاذبه های فرهنگی خلاق کمک می کند. همچنین نتایج پژوهش حاضر زمینه را برای توسعه عملیاتی جاذبه های فرهنگی خلاق فراهم می کند.

گردشگری رویداد، گونه ای نوین از صنعت گردشگری است. بازار گردشگری رویداد را مسافرانی تشکیل می دهند که برای دیدن رویدادها و یا تجربه شرکت در رویدادها به سفر می روند. رویدادها اشکال متنوعی را شامل می شوند. جشنواره ها و رویدادها در شمار سریع ترین بخش های درحال رشد گردشگری در جهان قرار دارند و مدیران مقاصد گردشگری دریافته اند که باید جاذبه های نو، هیجان انگیز، بکر و بی رقیب را به مجموعه داشته های گردشگری مقصدهای خود بیفزایند تا شمار متقاضیان بازدید از آن مقاصد مطابق خواسته ها و اهداف درنظرگرفته شده گردشگری پیش رود. در این بین، کشورمان با توجه به اقلیم، جغرافیا و آداب و رسوم منحصر به فرد خود، ظرفیت های بالقوه ای در زمینه گردشگری رویداد دارد. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر جذب گردشگران در گردشگری رویداد بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در شهر طوس است. در همین راستا جهت شناسایی عوامل مؤثر بر جذب گردشگران در گردشگری رویداد بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی در شهر طوس از مطالعه ادبیات گردشگری رویداد و بررسی تحقیقات انجام شده، استفاده شده است. سپس از روش تحلیل سلسله مراتبی و ابزار پرسشنامه جهت بررسی میدانی استفاده شد. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار Expert Choice 11 و منطق فرایند تحلیل سلسله مراتبی به منظور سیاست گذاری و اتخاذ راهبردهای اجرایی مؤثر اولویت بندی شد. نتایج تحقیق نشان داد مهمترین عوامل مؤثر بر جذب گردشگران در گردشگری رویداد در بُعد سازمانی و مدیریتی شامل هم سویی دستگاه های ذی نقش با اهداف گردشگری رویداد، در بُعد فرهنگی شامل گفتمان سازی خدمات مشاهیر به گردشگران، در بُعد زیرساختی و تکنولوژیکی شامل ایجاد کانال های ارتباطی، در بُعد آموزشی شامل برگزاری دوره های آموزشی است. چارچوب ارائه شده به مدیران و متولیان در دستگاه های ذی نقش که درصدد توسعه گردشگری رویداد هستند کمک می کند درک بهتری از عواملی مؤثر بر پیشبرد اهداف گردشگری رویداد داشته باشند. همچنین به سازمان های ذی نقش کمک می کند قبل از شروع پیاده سازی و اختصاص منابع مالی و اتخاذ سیاست های مشخص با مخاطرات احتمالی و عواملی که در توسعه گردشگری رویداد دارند، آشنا باشند تا از جامعه گردشگری و میراث فرهنگی از مزایای نهایی آن بهره مند شوند. 

با وجود اتفاق نظر درباره اثربخشی تعالی در توسعه و ارتقای عملکرد فردی و اجتماعی، تاکنون الگوی گردش گری تع الی گرا به صورت علمی و جامع تدوین و ارائه نشده است. پژوهش اکتشافی - توسعه ای حاضر به منظور برطرف کردن این خلأ و با هدف «ارائه الگوی گردشگری تعالی گرا با رویکرد ارتباطی» انجام شده و مبتنی بر روش ترکیبی است. در بخش کیفی، از منابع کتابخانه ای و دیدگاه های متخصصان در دسترس در حوزه های گردشگری، معنویت، فرهنگ و روان شناسی به صورت هدفمند و، در بخش کمّی نیز، از پرسش نامه محقق ساخته در طیف لیکرت استفاده شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها، در بخش کیفی، از تحلیل مضمون و، در بخش کمّی، از مدل تحلیل عاملی تأییدی (CFA) و مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) استفاده شده است. به منظور انجام تحلیل های آماری نیز از نرم افزارهای MAXQDA، SPSS22 و LISREL8,8 استفاده شده است. با توجه به یافته ها و الگوی ارائه شده، زیست بوم گردشگری تعالی گرا، به مثابه زیست بومی آموزشی و غیررسمی، با روح معنوی تجلی یافته و در چهارچوب ابعاد ارتباطی انسان و با بهره گیری از مؤلفه های معنوی الگو باعث توسعه و تعمیق گستره شناخت، خودآگاهی، هم آفرینی و تکنیک دهی شده است و می تواند یکی از مناسب ترین روش های دستیابی به تعالی پایدار انسانی به شمار می رود.

گردشگری به منزله صنعتی خدماتی موفقیت آن را تضمین می کند. به همین دلیل به کارگیری و حفظ نیروهای ماهر و باتجربه بر اهمیت این موضوع می افزاید. به نظر می رسد معماری شایستگی مجموعه ای از تمامی شایستگی های لازم برای فرایندهای سازمان، بازنمایی و توضیح آن ها، روابط بین آن ها، نحوه توسعه و موقعیت های سازمانی مورد نیاز آن هاست. بی تردید بااهمیت ترین مزیت رقابتی شرکت های گردشگری در دنیای تغییرات سریع امروزی، داشتن نیروی انسانی شایسته است. این پژوهش با هدف شناخت مؤلفه ها و ابعاد معماری شایستگی کارکنان در صنعت گردشگری انجام شده است. این پژوهش با روش فراترکیب (متاسنتز) روشی کیفی مبتنی بر مرور نظام مند مطالعات کتابخانه ای برای شناختی ژرف پیرامون پدیده مطالعه شده انجام شده است. فرامطالعه ﯾﮑﯽ از روش هایی اﺳﺖ ﮐﻪ به منظور ﺑﺮرﺳﯽ، ﺗﺮﮐﯿﺐ و آسیب شناسی ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺑﻪ ﮐﺎر می رود. ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ این ﻫﺪف، از روش ﻓﺮاﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﻄﺎﺑﻖ با اﻟﮕﻮی سندلوس کی و بارو سو (2007) اﺳﺘﻔﺎده شده است. در این مطالعه، روش  اصلی برای برقراری قابلیت اطمینان و قابلیت تأیید ازطریق رسیدگی فرایندها و یافته های تحقیق بوده است. شناسایی شاخص های اولیه و فرعی معماری شایستگی کارکنان در صنعت گردشگری با به کارگیری روش تحلیل فراترکیب انجام شد. براین اساس، چند مرحله کدگذاری انجام شد. در مرحله اول، پرسش های پژوهش در گروه بندی تنظیم و ابعاد معماری شایستگی کارکنان تحلیل شد. بررسی نظام مند متون پایگاه های علمی معتبر در سراسر دنیا به زبان های فارسی و انگلیسی مدنظر محققان این پژوهش بوده است که در جست وجو و انتخاب متون مناسب، جامعه آماری مشخص و براساس ملاک های ورود اولیه پالایش شدند. در ادامه، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش CASP ﺑﺎ ده ﺷﺮط ﮐﯿﻔﯽ، ﻫﺮ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﮐﯿﻔﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ شد. ﻫﺮﯾﮏ از مقاله ها در مواجهه ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ، اﻣﺘﯿﺎزی از 1 ﺗﺎ 5 گرفت و ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع اﻣﺘﯿﺎزات آنﻫﺎ 21 و ﺑﺎﻻﺗﺮ بود ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﮐﯿﻔﯽ ﺗﺄﯾﯿﺪ و ﺑﺎﻗﯽ ﻣﻘﺎﻻت ﺣﺬف شدند. پژوهش حاضر با بررسی و دسته بندی کدهای توصیفی حاصل از متون مصاحبه، 53 مقوله فرعی را شناسایی کردند و با توجه به شباهت و قرابت معنایی آن ها، در هشت مقوله اصلی شامل شایستگی مدیریتی، شایستگی ادراکی، شایستگی فردی و شخصیتی، شایستگی دانشی، شایستگی درک تجارت، شایستگی ارتباطات، شایستگی اجرایی و شایستگی حرفه ا ی ارائه شد.

فضاهای شهری ازجمله فضاهای سازمان د هی شده هستند. در این میان، منطقه قدیمی شهر اصفهان به منزله منطقه ای گردشگرپذیر فضایی با حال وهوای متفاوت است. پژوهش حاضر کوشیده است تا این تولید فضای شهری را با تکیه بر دستگاه مفهومی لوفور، تأثیرات شبکه های مجازی و به کارگیری روش مردم نگاری تحلیل کند. هدف از این پژوهش بررسی تغییرات و روندهای تولید فضای شهر به دنبال رواج گردشگری و با واسطه گری فضای مجازی است. این پژوهش سه بعد تولید فضا را که لوفور معرفی کرده در کنار فضای مجازی قرار می دهد و تلاش می کند تا مفهوم تولید فضا را در نظریه پردازی های خود توسعه دهد. برای جمع آوری داده های پژوهش، پژوهشگر اول با استفاده از روش مردم نگاری و با زندگی در شهر اصفهان به مدت ده ماه داده های خود را با روش مشاهده مشارکتی جمع آوری کرده و با استفاده از سیستم کدگذاری سه گانه تجزیه وتحلیل می کند. یافته های این پژوهش نشان دهنده آن است که محرک های فضایی جدیدی مانند وابستگی به اطلاعات آنلاین، دگرگونی نگرش به سفر و تغییر در منطق اقتصادی و فرهنگی به واسطه شبکه مجازی اینستاگرام، منطق تولید فضا در بافت قدیمی شهر اصفهان را تغییر می دهد و آن را به سمت تجاری سازی پیش می برد، منطقی که مبتنی بر درک آنلاین و انتخابی فضا شکل می گیرد.

گردشگری در حال طی کردن مسیر جدیدی است و رویکرد جدیدی در گردشگری در حال شکل گیری است که این مفهوم را می توان گردشگری تجربه محور نامید. گردشگری تجربه محور مفهوم جدیدی از گردشگری است که بیانگر تمایلات و نگرش جدید گردشگران از مفهوم سفر و گردشگری است. بدین جهت پژوهش حاضر به دنبال دستیابی به اهداف ذیل است: شناسایی مؤلفه ها و معیارهای تبیین کننده گردشگری تجربه محور در جاذبه های فرهنگی خلاق و به دنبال آن ارائه الگوی مناسب گردشگری تجربه محور در جاذبه های فرهنگی خلاق است. لذا با مصاحبه از 16 نفر از تهران شناس و کارشناس 12 جاذبه به عنوان جاذبه های فرهنگی خلاق منطقه موردمطالعه شناسایی شدند. در ادامه با روش انتخاب نمونه قضاوتی و گلوله برفی، 20 نفر از کارشناسان حوزه موردمطالعه پژوهش، مورد مصاحبه نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. در قالب روش کیفی تحلیل محتوا با رویکرد استقرایی و به کمک نرم افزار MaxQda21 داده های پژوهش کدگذاری شد. بعد از هر مصاحبه فرایند کدگذاری انجام شده و با کدگذاری سه مرحله ای الگوی پژوهش ترسیم شد. یافته ها حاکی از آن است که 10 مؤلفه یا مقوله اصلی که عبارت اند از، تصویر ذهنی قبل از بازدید، ویژگی های فردی، انتظارات و انگیزه، تجربه خلاق، سیر تجارب به یادماندنی، محیط و اتمسفر تجارب، رضایتمندی، وفاداری و خاطرات ماندگار، اساسی ترین مؤلفه ها شناسایی شده در شکل گیری الگوی گردشگری تجربه محور در جاذبه های فرهنگی خلاق هستند.

هرچند که گردشگری شهری پدیده ای نوظهور نیست اما امروزه، به دلیل رقابت مابین کشورهای مختلف، مسائل اقتصادی و تغییر و تحول در تقاضای گردشگران بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در این بین به منظور سازمان دهی مقاصد گردشگری شهری برای کسب حداکثر منافع با حفظ منابع، ضروری است مدیریت شهری با تحقق مولفه های موثر خود، گام اساسی بردارد. برهمین اساس، پژوهش حاضر به دنبال شناسایی مولفه های مدیریت شهری و سپس تبیین نقش هر کدام بر تحقق هرچه بیشتر و کارآمدتر توسعه گردشگری در کلانشهر تبریز است. جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان و متخصصین گردشگری، جغرافیا و مدیریت شهری است که با بهره گیری از نرم افزار Sample Power، تعداد 100 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین گردد. روش نمونه گیری نیز تصادفی ساده است. به منظور تحلیل تأثیر هریک از مولفه های مدیریت شهری بر توسعه گردشگری نیز از نرم افزار Smart PLS بهره گرفته شد. پس از بررسی مبانی نظری، چهار بُعد زیرساخت های شهری، خدمات و تسهیلات گردشگری، یکپارچگی نهادهای شهری و منابع مالی و انسانی برای مدیریت شهری استخراج گردید. همچنین، سه بُعد اجتماعی فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی نیز برای توسعه گردشگری در نظر گرفته شد. در نهایت این نتیجه کسب گردید که در بین مولفه های مدیریت شهری، یکپارچگی مابین نهادهای شهری با ضریب 698/0، زیرساخت های شهری با ضریب 529/0، خدمات و تسهیلات شهری با ضریب 296/0 و منابع مالی و انسانی با ضریب 106/0 به ترتیب بیشترین تأثیر را بر توسعه گردشگری دارند. همچنین، بیشترین نمود تحقق مولفه های مدیریت شهری در توسعه گردشگری، در بُعدهای اجتماعی فرهنگی با ضریب 867/0، اقتصادی با ضریب 700/0، زیست محیطی با ضریب 594/0 قابل مشاهده است. بنابراین، پیشنهاد می شود برمبنای مدیریت یکپارچه شهری به علاوه آموزش نیروی متخصص، کلانشهر تبریز می تواند در جهت رونق گردشگری گام بردارد.

صنعت گردشگری به عنوان یکی از بزرگترین صنایع خدماتی در دنیا مطرح است که از آن به عنوان صادرات نامرئی نام می برند. اثرات آن درحوزه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و حتی سیاسی در مناطق مختلف کاملاً مشهود است. در میان گونه های گردشگری، گردشگری مذهبی یکی از رایج ترین نوع گردشگری است و از مهمترین انگیزه های گردشگران به شمار می رود. گردشگری مذهبی مانند پدیده ای اجتماعی، ناشی از کنش متقابل میان گردشگران و جوامع محلی است و این ارتباط و کنش متقابل، نقش تعیین کننده ای در ابعاد فرهنگی و اجتماعی جوامع میزبان و محلی دارد. گردشگری مذهبی وسیله ای است که افراد را با مذاهب و فرهنگ های متفاوت به یکدیگر پیوند می دهد. پژوهش حاضر بر آن است، با رویکردی تحلیلی- توصیفی و همچنین با استفاده از پرسش نامه به بررسی جایگاه جاذبه های گردشگری و اثرات آن بر ابعاد فرهنگی و اجتماعی منطقه بپردازد. جامعه آماری پژوهش اهالی منطقه، گردشگران، کارشناسان و مدیران شهرری با حجم نمونه 100 نفر هستند. برای جمع آوری داده ها و توزیع پرسش نامه از روش تصادفی وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج حاصله نشان داد که بین جاذبه های گردشگری مذهبی و اثرات آن بر ابعاد اجتماعی و فرهنگی ارتباط معناداری وجود دارد. 

هرچند که گردشگری شهری پدیده ای نوظهور نیست اما امروزه، به دلیل رقابت مابین کشورهای مختلف، مسائل اقتصادی و تغییر و تحول در تقاضای گردشگران بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. در این بین به منظور سازمان دهی مقاصد گردشگری شهری برای کسب حداکثر منافع با حفظ منابع، ضروری است مدیریت شهری با تحقق مولفه های موثر خود، گام اساسی بردارد. برهمین اساس، پژوهش حاضر به دنبال شناسایی مولفه های مدیریت شهری و سپس تبیین نقش هر کدام بر تحقق هرچه بیشتر و کارآمدتر توسعه گردشگری در کلانشهر تبریز است. جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان و متخصصین گردشگری، جغرافیا و مدیریت شهری است که با بهره گیری از نرم افزار Sample Power، تعداد 100 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین گردد. روش نمونه گیری نیز تصادفی ساده است. به منظور تحلیل تأثیر هریک از مولفه های مدیریت شهری بر توسعه گردشگری نیز از نرم افزار Smart PLS بهره گرفته شد. پس از بررسی مبانی نظری، چهار بُعد زیرساخت های شهری، خدمات و تسهیلات گردشگری، یکپارچگی نهادهای شهری و منابع مالی و انسانی برای مدیریت شهری استخراج گردید. همچنین، سه بُعد اجتماعی فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی نیز برای توسعه گردشگری در نظر گرفته شد. در نهایت این نتیجه کسب گردید که در بین مولفه های مدیریت شهری، یکپارچگی مابین نهادهای شهری با ضریب 698/0، زیرساخت های شهری با ضریب 529/0، خدمات و تسهیلات شهری با ضریب 296/0 و منابع مالی و انسانی با ضریب 106/0 به ترتیب بیشترین تأثیر را بر توسعه گردشگری دارند. همچنین، بیشترین نمود تحقق مولفه های مدیریت شهری در توسعه گردشگری، در بُعدهای اجتماعی فرهنگی با ضریب 867/0، اقتصادی با ضریب 700/0، زیست محیطی با ضریب 594/0 قابل مشاهده است. بنابراین، پیشنهاد می شود برمبنای مدیریت یکپارچه شهری به علاوه آموزش نیروی متخصص، کلانشهر تبریز می تواند در جهت رونق گردشگری گام بردارد.

با گسترش و رشد گردشگری و افزایش آگاهی مسافران و گردشگران، باید خدمات ویژه و محصولات خاصی برای تأمین نیازهای مسافران کنونی ارائه شوند. گردشگریِ رویداد گونه ای نوین از صنعت گردشگری است. بازار گردشگری رویداد را مسافرانی تشکیل می دهند که برای دیدن رویدادها یا تجربه ی شرکت در رویدادها به سفر می روند. رویدادها اشکال متنوعی را شامل می شوند. جشنواره ها و رویدادها در زمره ی سریع ترین بخش های درحال رشد گردشگری در جهان به شمار می روند و مدیران مقاصد گردشگری دریافته اند که باید جاذبه های نو، هیجان  انگیز، بکر و بی رقیب را به مجموعه ی داشته ها ی گردشگری مقاصد خود بیفزایند تا شمار متقاضیان بازدید از آن مقاصد مطابق خواسته ها و اهداف درنظرگرفته شده ی گردشگری باشد. در این بین، کشورمان، با توجه به اقلیم، جغرافیا و آداب ورسوم منحصر به فرد خود، ظرفیت های بالقوه ای در زمینه ی گردشگری رویداد دارد. بدین منظور، در تحقیق حاضر، سؤال اصلی محقق این است: چه الگویی می توان برای توسعه ی گردشگری رویدادمحور مبتنی بر شناسایی مؤلفه های انگیزشی در بین گردشگران ارائه داد؟ محقق، با استفاده از روش کیفی تحلیل محتوا، به شناسایی ابعاد و مؤلفه های مؤثر در گردشگری رویدادمحور پرداخته است. درنهایت، ۵ مؤلفه و 3۴ زیرمؤلفه در بُعد الزامات که ناظر بر تصمیمات و الزامات راهبردی به منظور جهت دهی، همسویی و همراستایی کلیه ی اقدامات دستگاه های  ذی نقش، انجمن های علمی، فرهنگ سراها، آژانس های مسافرتی و غیره است، بُعد زمینه ساز که ناظر بر عواملی است که زیرساخت ها، زمینه های اجرایی و سازوکارهای رسمی برای عملیاتی کردن فرایندهای جذب گردشگر در سطوح گوناگون گردشگری را ایجاد می کند و بُعد تسهیلگر که ناظر بر عواملی است که پیش برد اهداف، راهبردها و فعالیت های برنامه ریزی شده درخصوص توسعه ی گردشگری را از طریق ایجاد ابزارهای مورد نیاز تسهیل و هموار می سازد ارائه می کند. نتایج تحقیق نشان می دهد که بُعد الزامات دارای مؤلفه های مدیریت راهبردی و سیاست گذاری، عوامل مدیریتی، بُعد زمینه ساز دارای مؤلفه های ساختار سازمانی و فرهنگ سازی و بُعد تسهیلگر دارای مؤلفه های فنّاوری اطلاعات است

زمینه و هدف: امروزه، احتمال وقوع کارآفرینی اجتماعی به عنوان مأموریت اجتماعی و انسان دوستانه، از طریق انواع مختلف کسب و کارها رو به افزایش است. تحقیق حاضر با هدف تحلیل نقش میانجی گردشگری روستایی در تأثیر کارآفرینی اجتماعی بر توسعه اقتصادی در استان خراسان شمالی انجام شده است. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و بر اساس نوع روش تحقیق، توصیفی و از لحاظ روش گردآوری داده ها از نوع پیمایشی است. در تحقیق حاضر از نرم افزار SPSS برای تحلیل داده های آماری وLisrel   جهت آزمون فرضیه های پژوهش استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق، هشت روستاهای هدف و دو روستای مقصد گردشگری استان خراسان شمالی است که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه مصاحبه محور استاندارد بوده که به منظور سنجش پایایی آن از آلفای کرونباخ استفاده شد.  یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که متغیر کارآفرینی اجتماعی، با تأثیرگذاری مستقیم بر شاخص های گردشگری روستایی، این نوع از گردشگری را در روستاهای مورد مطالعه رونق می دهد. همچنین، یافته های تحقیق گویای این بود که کارآفرینی اجتماعی به طور مستقیم و با تأثیرگذاری بر شاخص های اقتصادی، توسعه اقتصادی را در منطقه مورد مطالعه، ایجاد می نماید. علاوه بر این یافته ها، نشان دهنده نقش میانجی گردشگری روستایی در تأثیر کارآفرینی اجتماعی در توسعه اقتصادی استان بود، بدان معنا که کارآفرینی اجتماعی گردشگری، با بهبود گردشگری روستایی، به طور غیر مستقیم نیز، توسعه اقتصادی را ایجاد می کند. نتیجه گیری و پیشنهادها: در نهایت این گونه نتیجه شد که ظهور کارآفرینی اجتماعی در روستاهای دارای پتانسیل گردشگری، هم به طور مستقیم و هم از طریق نقش میانجی گردشگری روستایی رونق اقتصادی را به دنبال دارد. نوآوری و اصالت: اغلب مطالعات انجام شده پیشین، تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم اجتماعی و فرهنگی کارآفرینی اجتماعی را مورد توجه قرار داده اند، اما در تحقیق حاضر این تأثیرات، در توسعه اقتصادی روستاهای دارای پتانسیل گردشگری مورد بررسی واقع شد.

برندسازی یکی از ابزارهای راهبردی برای متمایز کردن محصول در بازار رقابتی است. هدف از این پژوهش طراحی مدل برندینگ مقصد های گردشگری ورزشی در منطقه شمالی استان البرز است. جامعه آماری این پژوهش کلیه گردشگران ورزشی داخلی و خارجی بوده و حجم نمونه ۳۸۴ نفر می باشد که برای به دست آوردن حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. این پژوهش، از نظر هدف، کاربردی و براساس روش گردآوری داده ها، توصیفی و از نوع پیمایشی است. هم چنین، از نرم افزارهای SPSS 16  و Lisrel 8.5 از روش های گوناگون آمار توصیفی و استنباطی برای تجزیه تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها استفاده شده است. داده های مورد نیاز برای این پژوهش با روش نمونه گیری دردسترس از گردشگران ورزشی در منطقه شمالی استان البرز و با ابزار پرسش نامه جمع آوری شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که کیفیت خدمات گردشگری بر تصویر برند، ارزش ادراک شده، رضایت گردشگر، وفاداری گردشگر و ارزش ویژه برند تأثیر مثبت و معناداری دارد. تصویر برند بر ارزش ادراک شده و ارزش ویژه برند تأثیر مثبت و معنا داری  دارد. ارزش ادراک شده بررضایت گردشگر و ارزش ویژه برند تأثیر مثبت و معنا داری  دارد. تأثیر رضایت گردشگر بر ارزش ویژه برند مثبت و معنا داراست. بر اساس یافته ها، به جز فرضیه هشتم (تاثیر رضایت بر وفاداری گردشگر) و دوازدهم (تاثیر وفاداری گردشگر بر ارزش ویژه برند)، سایر فرضیه ها تایید شدند و مشخص گردید متغیرهای مربوطه نقشی مهم را در ارزش ویژه برند مقصد گردشگری ورزشی منطقه شمالی استان البرز ایفا می نمایند. و هم چنین، به جز نقش میانجی وفاداری گردشگر در رابطه بین کیفیت خدمات گردشگری و ارزش ویژه برند، نقش میانجی تصویر برند، ارزش ادراک شده و رضایت گردشگر در رابطه بین کیفیت خدمات گردشگری و ارزش ویژه برند مورد تایید قرار گرفتند. با توجه به تحلیل یافته ها، نتایج و پیشنهادهای لازم ارایه شد.

گردشگری رویداد یکی از عوامل انگیزشی مهم در گردشگری است که در برنامه های توسعه و بازاریابی اکثر مناطق، عاملی مهم به شمار می رود. درصورتی که مدیران و برنامه ریزان در تمامی سطوح و تمامی اشکال گردشگری، توسعه ای تک بعدی را مدنظر قرار دهند و بدون توجه به ذی نفعان اقدام به توسعه کنند، قادر نخواهند بود جاذبه ای پایدار ایجاد کنند و دستیابی به اهداف متنوع توسعه رویداد امکان پذیر نخواهد شد.پژوهش حاضر، در راستای برنامه ریزی توسعه و بازاریابی منطقه ای و دستیابی به توسعه چندبعدی با هدف تحلیل ابعاد مؤثر در ادراک گردشگران رویدادهای فرهنگی با استفاده از روش شناسی ترکیبی و روش توصیفی پیمایشی به شناسایی، اولویت بندی و تحلیل ابعاد مختلف موفقیت مؤلفه های مؤثر در ادراک گردشگران پرداخته است. بدین منظور ابعاد گوناگونی که پژوهش های پیشین ارائه کرده اند، واکاوی و به دست خبرگان دسته بندی و از طریق تحلیل کیفی و هم مفهوم سازی، ابعاد مؤثر در ادراک گردشگران رویداد استخراج شد. سپس با مطالعه پیمایشی و با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 350 نفر از گردشگران شرکت کننده در رویداد بزرگداشت فردوسی سال ۱۳۹۸ در شهر مشهد به عنوان نمونه انتخاب و ادراک آنان از چگونگی موفقیت رویداد سنجیده شد و سپس ابعاد شناسایی شده با روش تاپسیس فازی تجزیه وتحلیل، دسته بندی و اولویت بندی شد. تحلیل نهایی مؤلفه های تبیین کننده ادراک گردشگران از رویداد بزرگداشت فردوسی بیانگر این مهم است که ادراک تعاملی اجتماعی مهم ترین اولویت برای گردشگران است. در رتبه دوم اهمیت، درک فردی قرار دارد که می تواند خود را در رضایت فردی، حس امید و کیفیت مدنظر از رویداد نشان دهد. 

گردشگریِ رویداد به عنوان یکی از عوامل انگیزشی مهم در گردشگری است که در برنامه های توسعه و بازاریابی اکثر مناطق، عاملی مهم به شمار می رود. در صورتی که مدیران و برنامه ریزان در تمامی سطوح و تمامی اشکال گردشگری، توسعه ای تک بعدی را مد نظر قرار دهند و بدون توجه به ذینفعان درون نسلی و بین نسلی و تمامی ارکان توسعه اقدام به توسعه کنند، قادر نخواهند بود جاذبه ای پایدار ایجاد نمایند و دستیابی به اهداف متنوع توسعه رویداد امکان پذیر نخواهد بود. در این مقاله با مطالعه و تحلیل ابعاد مختلف موفقیت رویداد، ابعادی که به بهترین وجه بر ادراک جامعه ذینفعان مؤثر و موفقیت رویدادها را تضمین می کند، ارائه شد. بدین منظور ابعاد مختلف ارائه شده توسط پژوهشگران بررسی و به وسیله پنل خبرگان دسته بندی و هم مفهوم سازی گردید. در این فرایند از ضریب کندال در قالب نرم افزار SPSS 22 استفاده شد. بدین ترتیب ابعاد و شاخص هایی مورد تأیید قرار گرفت که در فرایند اجماع نهایی ضریب کندال آنها بیش از 7/0 بود. نتایج حاکی از این است که عوامل مؤثر بر انتظار و ادراک سه گروه ذینفع مردم محلی، گردشگران و سازمان دهندگان رویداد در پنج بُعد فیزیکی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و توسعه فردی دستیابی به موفقیت برگزاری یک رویداد فرهنگی را ممکن خواهد کرد.