مطالب مرتبط با کلیدواژه

مسکن


۳۴۱.

بازشناسی مؤلفه های شکل دهنده هویت ایرانی- اسلامی در خانه های تاریخی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال ۱۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴۹ 319 - 334

کلیدواژه‌ها: هویت بحران هویت مدرنیسم خانه ایرانی مسکن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۲۳۰
شکل گیری خانه در ایران از دیرباز مبتنی بر معیارها و نمادهای خاص خود بوده است. خانه ایرانی، موجودیتی ارزشمند است؛ برآورده کننده نیازهای ساکنانش و شکل گرفته بر پایه ارزش های کیهانی و جهات مقدس. با وقوع انقلاب صنعتی و شکل گیری ایدئولوژی مدرنیسم، ارزش هایی که شکل دهنده جهان آرمانی انسان سنتی بودند، به یکباره فرو ریختند و بازتاب آن در معماری به جدایی روح از ماده، باطن از ظاهر، کیفیت از کمیت و در نتیجه هویت از معماری انجامید. خانه ایرانی که زمانی نماد هویت ملت ایران بود به ساختمان های مکعب شکل یکنواختی تبدیل شد که بی توجه به فرهنگ، اقلیم، بینش شاعرانه-اساطیری و ارزش های دینی، در کنار یکدیگر قد برافراشتند و روزبه روز چهره شهر را آشفته تر کردند. هویت که یکی از پرتنش ترین و پیچیده ترین مقوله های عصر حاضر است، نیرو محرکه این پژوهش است. در این پژوهش به بررسی ریشه های شکل دهنده هویت خانه ایرانی در گذشته پرداخته می شود تا با بازشناسی آن ها بتوان هویت بیمار، مخدوش و زیرسؤال رفته خانه معاصر ایرانی را اصلاح و درمان کرد. این پژوهش از نوع کاربردی-توسعه ای و روش انجام آن کیفی می باشد. چهارچوب نظری پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای و مرور اسناد مربوط به هویت و خانه ایرانی شکل گرفته است. نتایج بررسی به ارائه معیارهایی جهت باززنده سازی هویت ایرانی-اسلامی در خانه های معاصر می انجامد.اهداف پژوهش: شناخت شاخص های شکل دهنده هویت ایرانی- اسلامی در خانه های تاریخی ایران.شکل گیری خانه های معاصر بر مبنای الگوهای ایرانی- اسلامی.سؤالات پژوهش: مؤلفه های شکل دهنده هویت در خانه های تاریخی ایران کدام اند؟چگونه می توان هویت مخدوش شده خانه های معاصر را باززنده سازی کرد؟
۳۴۲.

بازتاب تغییر ذهنیت عامه نسبت به زن در سازمان فضایی مسکنِ معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه زنان سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۴۴) 19 - 68

کلیدواژه‌ها: ذهنیت عامه سازمان فضایی مسکن زن خانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۲۱۱
اهمیت خانه نه تنها به عنوان سرپناه بلکه محیطی برای شکل گیری فعالیت های اجتماعی به منظور تأمین نیازهای مادی و غیرمادی بر کسی پوشیده نیست. در این میان زنان به عنوان عضوی از خانواده که در خانه زندگی می کنند باعث پدید آمدن تغییراتی در سازمان فضایی مسکن شده اند. جنس این تغییر به گونه ای است که نمود ظاهری و پنهانی خود را در فضاهای مسکن به همراه دارد. تأثیر تغییر جایگاه زنان در جامعه و نگرش نسبت به آن ها در سازمان فضایی مسکن، مسئله-ای است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. روند این پژوهش به صورت اکتشافی می باشد، که با شناخت و دوره بندی و تحلیل آنها با ماهیتی کیفی به تبیین یافته ها پرداخته است. سنجش مؤلفه های سازمان فضایی مسکن بر روی هر یک از گونه بندی های مسکن، نشان از تغییرات زیاد همسو با نگرش و ذهنیت مردم عامه نسبت به زنان دارد. نتایج نشان می دهند که با حرکت از مسکن تاریخی به سوی مسکن معاصر، شاهد 1- تغییر موقعیت یک فضا در سازماندهی فضایی مسکن، 2- حذف یا اضافه شدن فضاها در سازماندهی فضایی، 3- ترکیب یک فضا با فضاهایی دیگر و 4- تغییر در کالبد فضا و نوع ارتباط با فضاهای پیرامون در بخش های برجسته سازمان فضایی مسکن هستیم.
۳۴۳.

ارزیابی شاخص های مسکن پایدار در شهر سلماس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر ایمن سال ۶ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۱ 21 - 37

کلیدواژه‌ها: مسکن توسعه پایدار مسکن پایدار احساس امنیت شهر سلماس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۱۸۱
امروزه با توجه به رشد سریع جمعیت جهان و تمرکز آن در شهرها، مفهوم توسعه پایدار شهری به عنوان مؤلفه اساسی تأثیرگذار بر چشم انداز بلند مدت جوامع انسانی مطرح شده است و همچنین مسکن و مس ائل مربوط به آن مسأله ای جهانی است و برنامه ریزان و سیاست گذاران در کشورهای مختلف به دنبال راه حل هایی ب رای ح ل مسائل مربوط به آنند. با توجه به اینکه مسکن یکی از مهمترین کاربری های شهری اس ت، ل زوم طراحی درست محیط مسکونی امری ضروری است در همین راستا در این تحقیق به بررسی مؤلفه های مسکن پایدار در شهر سلماس پرداخته شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و از آزمون های آماری تی تک نمونه ای، رگرسیون گام به گام و تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شده است. نتایج حاصل از بررسی مولفه های مسکن پایدار در شهر سلماس نشان دهنده این است که؛ مولفه ی کالبدی با میانگین 95/2 دارای بیش ترین رتبه بوده است و بعد از آن مؤلفه ی زیست محیطی در رتبه ی دوم با میانگین 91/2 قرار دارد و اجتماعی در رتبه ی سوم با میانگین 76/2 و مؤلفه دسترسی با میانگین 46/2 ودر نهایت مؤلفه ی اقتصادی با میانگین 03/2 آخرین رتبه را به خود اختصاص داده است که این نتایج نشانگر سهم بسزای مؤلفه های کالبدی و زیست محیطی در مسکن پایدار شهر سلماس می باشد و کمترین اثرگذاری در مسکن پایدار این شهر مربوط به مؤلفه ی اقتصادی است. ضمن اینکه در کل میانگین همه مؤلفه ها کمتر از حد مبنا (عدد 3) بوده است.
۳۴۴.

ارزیابی و بررسی نقش مؤلفه های کالبدی محیطی بر سلامت روان ساکنان مجتمع های مسکونی

نویسنده:
منبع: پژوهش های معماری نوین دوره ۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۷) 7-21

کلیدواژه‌ها: سلامت روان مجتمع مسکونى محیط کالبدى مسکن مؤلفه های محیطی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۲۲۸
در سال های اخیر، زندگی در مجتمع های مسکونی را می توان یکی از مهم ترین تحولات در رابطه با سکونت برشمرد که به شکلی فراگیر تبدیل به فرم زیست و مسکن معاصر در شهرها شده است. در این راستا بحران های برآمده از آپارتمان نشینی مجموعه وسیعی از اختلالات روانی همچون: استرس، اضطراب، افسردگی و... را به وجود آورده است. پژوهش حاضر بر پایه ارزیابی و تحلیل میزان تأثیر مؤلفه های کالبدی محیطى بر سلامت روان انجام گرفته تا شاید نتایج آن راهگشایى براى طراحى فضاهای مسکونى سالم و رو به رشد باشد. قابل ذکر است جهت سنجش سلامت روان افراد، از پرسش نامه استاندارد GHQ-12 استفاده شده و برای بررسى المان های محیطى، مؤلفه های کالبدى محیطی مدنظر قرارگرفته است. همچنین یک پرسشنامه محقق ساخت بر مبنای مؤلفه های مؤثر کالبدی محیطی تهیه شده که 340 نفر از ساکنین مجتمع های مسکونی مختلف شیراز به آن پاسخ داده اند و نیز جهت انجام تحلیل و پردازش اطلاعات از نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته هاى پژوهش حاضر نشان می دهد که، محیط کالبدى مجتمع های مسکونی نقشی اساسی در کیفیت زندگی ساکنین و درنتیجه بیشترین تأثیر منفى بر سلامت روان ساکنان دارد؛ درنتیجه مشخص شده که رابطه قابل استنادی بین سلامت انسان و محیط کالبدی اطرافش وجود دارد و برای تأمین سلامت روان ساکنین باید مؤلفه های کالبدی محیط های مسکونى مدنظر قرار گرفته و برای ارتقاء و رفع نقص آن ها طراحان تلاش نمایند.
۳۴۵.

طراحی فراگیر مسکن و دسترسی پذیری ایمن (مطالعه موردی : محله ی اوین شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر ایمن سال ۲ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶ 143 - 159

کلیدواژه‌ها: طراحی فراگیر مسکن دسترسی پذیری ایمن ناتوانی تکنیک دلفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۷۰
هنگامی که در امر دسترسی ایمن، تمهیدات لازم برای همه شمولی در محیط زندگی در نظر گرفته نشده باشد، افراد سالم تنها افرادی هستند که در برخورد با معماری، دچار معلولیت نمیشوند. تامین ایمنی در دسترسی ها، یکی از اصول طراحی فراگیر میباشد که به واسطه ی آن، استقلال فردی اشخاص با هر سطح از توانایی فراهم میشود. فرض این پژوهش بر آن بوده است که اگر اصول طراحی فراگیر در محیط های شهری و مسکونی بکار برده شود، با تامین دسترسی پذیری ایمن، حضور افراد دارای محدودیت جسمی – حرکتی در عرصه های زندگی شخصی و اجتماعی تقویت میشود. در این پژوهش، از روش ترکیبی کمی – کیفی با کمک شیوه ی تحلیل محتوا، استفاده شد. در ابتدا با استفاده از منابع اسنادی و با نگرش ویژه به اصل دسترسی پذیری ایمن، اصول کلی طراحی فراگیر مسکن در دو مقیاس خانه و محله استخراج شد. برای بررسی وضعیت ایمنی در دسترسی ها و میزان به کارگیری طراحی فراگیر در محیط مسکونی، مشاهده ی میدانی در محله ی اوین انجام شد. در این تحقیق، با کمک تکنیک دلفی، با شیوه ی نمونه گیری تصادفی، تعداد 30 پرسشنامه در بین متخصصان حوزه معماری مسکن توزیع شد. با توجه به یافته های حاصل از مشاهده ی میدانی و نتایج حاصل از پرسشنامه، میتوان نتیجه گرفت دسترسی پذیری ایمن، از نیازهای اساسی یک محله ی فراگیر است که با تامین نیازهای اساسی شبکه ی دسترسی پیاده، یعنی تحقق همه شمولی، به کمک ایمنی و راحتی و توجه به اصول و استانداردهای مربوطه، شکل میگیرد و در این میان، پیوستگی مسیر پیاده و عدم مواجهه با مانع، مهمترین عاملی است که میتواند باعث تحقق محیط مسکونی فراگیر ایمن شود
۳۴۶.

ارزیابی تاب آوری کالبدی با استفاده از مدل TOPSIS - AHP با تأکید بر مسکن (نمونه موردی مطالعه شهرستان های کشور)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر ایمن سال ۵ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱۷ 1 - 24

کلیدواژه‌ها: تاب آوری تاب آوری کالبدی مسکن مدل تاپسیس موران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۴۰
تاب آوری با توجه به وقوع سوانح طبیعی و یا انسان ساخت در دنیای امروز از مسائل بسیار اساسی است. فرآیند تاب آوری مسکن بایستی از توانایی لازم برای پیش بینی حوادث و پیشگیری تحمیل تلفات جانی و مالی به شهروندان برخوردار باشد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی - تحلیلی مبتنی بر رویکرد مطالعات کالبدی سازه ای است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی تاب آوری کالبدی در برابر سوانح طبیعی و با تأکید بر واحد های مسکونی و کیفیت مساکن در برابر سوانح طبیعی است. قلمرو مورد مطالعه همه شهرستان های کشور می باشد. برای دستیابی به اهداف تحقیق شاخص های منتخب کیفیت مصالح و تراکم خانوار در واحد مسکونی استخراج شد؛ و مجموعا 17 شاخص شد. جهت وزندهی به شاخص ها از مدل ahp و برای ارزیابی و رتبه بندی تاب آوری کالبدی هریک ازشهرستان های کشور با کمک مدل تصمیم گیری تاپسیس مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته و برای تحلیل الگوی شاخص های تاب آوری مسکن از خودهمبستگی فضایی (Moran's) استفاده شده و برای تولید نقشه ازمحیط gis استفاده شده است. نتایج نشان می دهد؛ که ضریب خطا کلیه شاخص ها کوچکتر از 0.1 است. شاخص نسبت واحد های مسکونی دارای اسکلت فلزی بیشتر از 300 متر با وزن 0.148 بیشترین وزن را دربین شاخص ها دارا است. در شهرستان های کشور به لحاظ تاب آوری در وضعیت متوسط هستند شهرستان هایی که در مرکز کشور واقع شده اند. تحلیل فضایی تاب آوری مسکن به صورت کلی در کشور از الگوی خوشه ایی پیروی می کند. در وضعیت مطلوب واقع شده اند و شهرستان هایی که در حاشیه کشور واقع شده اند در وضعیت نامطلوب واقع شده اند.
۳۴۷.

مسکن در لایحه بودجه 1403

نویسنده:
منبع: امنیت اقتصادی دوره ۱۱ دی ۱۴۰۲ شماره ۱۰ (پیاپی ۱۱۷) 55 - 60

کلیدواژه‌ها: مسکن تورم لایحه بودجه بنگاه داری سفته بازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۶۴
اهمیت بخش مسکن به عنوان بخشی که دارای ارتباطات پسین و پیشین قوی با دیگر بخش های اقتصاد است، بر کسی پوشیده نیست. این بخش به دلیل سهم بالای آن در سبد هزینه ای خانوار، می تواند با تغییر در میزان رفاه خانوار امنیت اقتصادی و ملی کشور را نشانه رود. این در حالیست که نگاهی به روند قیمتی مسکن در کلان شهرها به عنوان شاخصی برای دیگر شهرها همواره صعودی بوده است به نحوی که در آبان ماه سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل شاهد تورم 2/62 درصدی قیمت مسکن در شهر تهران بوده ایم. این در حالیست که به رغم اجرای برخی سیاست گذاری های صورت گرفته در کشور مبنی بر خانه دار شدن افراد موجود در دهک های پایین درآمدی و همچنین به تعادل رساندن بخش عرضه و تقاضای بازار مسکن، همچنان شاهد کاستی های گسترده در این بخش هستیم. در لایحه بودجه سال آتی نیز برخی نکات از جمله، عدم تفکیک بخش مسکن و حمل ونقل، عدم ارائه دقیق برنامه سال آتی و عدم تعیین مصارف درآمدهای مالیاتی از بخش مسکن به چشم می خورد که امید است در قانون بودجه مرتفع گردد. ازاین رو، با توجه به موارد یاد شده برخی پیشنهادات مانند استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و تعاونی های بخش مسکن، حمایت از طرح های مسکن جاری در کشور، اختصاص اعتبارات از محل تأمین مورد اطمینان برای اتمام طرح های مسکن جاری، استفاده از امکانات بازار سرمایه برای تأمین مالی مسکن به منظور بهبود وضعیت موجود ارایه می گردد.
۳۴۸.

تحلیل فضایی شاخص های مسکن پایدار در کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال ۲۱ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۴۳) 257 - 286

کلیدواژه‌ها: مسکن مسکن پایدار تحلیل رابطه خاکستری (GRA) تحلیل خودهمبستگی فضایی تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۱۶۲
توجه به پایداری بخش مسکن به عنوان مهم ترین عنصر شهری در توسعه پایدار شهری، از اساسی ترین وجه آن شناخته می شود؛ ازاین رو شناخت شاخص های مسکن مناسب و تلاش در جهت تحقّق سکونتگاه مطلوب، امر مهمی در بحث توسعه پایدار شهری است. با توجه به اهمیت مسکن در ساختار شهرهای امروزی و زندگی شهروندان توجه به اصول توسعه پایدار در جهت عدالت فضایی و اجتماعی و ساختار کالبدی شهرها، مطلوبیت کمّی و کیفی کاربری ها به ویژه کاربری مسکونی و مقوله مسکن امری مهم است؛ ازاین رو هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل فضایی شاخص های مسکن پایدار در کلان شهر تهران بود. روش این تحقیق، از نوع توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف گذاری کاربردی بود. در این پژوهش، برای بررسی و تحلیل فضایی شاخص های مسکن پایدار در مناطق 22 گانه کلان شهر تهران از مدل های کمی آنتروپی، تحلیل رابطه خاکستری (GRA)، آمار خودهمبستگی فضایی موران و از نرم افزار ArcGis استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که الگوی توزیع فضایی شاخص های مسکن پایدار در سطح مناطق 22 گانه شهر تهران به صورت خوشه ای است و مناطق 1، 22 و 21 به ترتیب با کسب میزان رتبه خاکستری 638/0، 554/0 و 550/0 از لحاظ برخورداری از شاخص های موردمطالعه در رتبه های اول تا سوم و در وضعیت مطلوب قرار دارند. از نظر آماری حدود 4/0 درصد از مناطق در وضعیت مطلوب، 41/0 درصد در وضعیت نیمه مطلوب و 45/0 درصد در وضعیت نامطلوب قرار دارند. از نظر جغرافیایی مناطق جنوب شرقی تهران در وضعیت نامطلوب قرار دارد و از شمال به جنوب و از غرب به شرق تهران از نظر شاخص های مسکن پایدار کاسته شده است.
۳۴۹.

اولویت بندی مجموعه های مسکونی اختصاصی برحسب کیفیت زندگی براساس ارائه مدل تلفیقی کپ لند، پژوهش موردی: شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بوم شناسی شهری سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۲) 55 - 76

کلیدواژه‌ها: کیفیت زندگی اولویت بندی مسکن مدل تلفیقی تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۵۸
هدف این پژوهش تعریف و شاخص سازی مفهوم «کیفیت زندگی» و تعیین میزان کیفیت زندگی در مجتمع های مسکونی اختصاصی و تبیین عوامل مؤثر در افزایش کیفیت زندگی این گونه از واحدهای سکونتی است. روش تحقیق حاضر به صورت توصیفی - تحلیلی می باشد و ماهیت تحقیق کاربردی است. در این پژوهش، پس از شناسایی مؤلفه های مؤثر بر کیفیت زندگی در مجموعه های مسکونی مورد مطالعه طبق روش تحلیل عاملی، وزن-دهی معیارهای اصلی و فرعی به روش تحلیل شبکه انجام گردید. نتایج وزن دهی بر طبق این روش، نشان می دهد که معیار موقعیت جغرافیایی با 334/. و مؤلفه شرایط محیطی با امتیاز 118/. به ترتیب بیش ترین و کم ترین وزن را در کیفیت زندگی مجموعه-های مسکونی کسب کرده اند. در ادامه، مجموعه های مسکونی با استفاده از تکنیک های رتبه بندی ویکور پلاس، تحلیل شبکه و تاپسیس از لحاظ کیفیت زندگی رتبه بندی شدند. با توجه به متفاوت بودن امتیاز رتبه بندی ، برای رسیدن به یک اجماع کلی در مورد کیفیت زندگی مجموعه های مسکونی، از مدل تلفیقی کپ لند استفاده گردیده است. طبق تکنیک کپ لند، از نظر کیفیت زندگی، مجتمع مسکونی آسمان با امتیاز 6- در رتبه اول و مجتمع اسکان در رتبه آخر قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان می دهد که مقیاس مجموعه های مسکونی تأثیری در میزان کیفیت زندگی ساکنین ندارند. مکان قرارگیری، دسترسی، وجود محوطه بین ساختمان ها، نوع قرارگیری بلوک ها و متراژ واحدهای مسکونی بیش ترین تأثیر را در کیفیت زندگی دارند. نوآوری پژوهش حاضر در بسط نظریه مجموعه های مسکونی اختصاصی به عنوان شکل جدید مسکن می باشد.
۳۵۰.

تبیین الگوی پارادایمی تاب آوری مسکن روستایی با تأکید بر اقتصاد روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۸ 39 - 58

کلیدواژه‌ها: مسکن مسکن روستایی اقتصاد روستایی تک روش موازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۰۲
مسکن در نواحی روستایی در برآوردن نیازهای اساسی انسان نقش ویژه ای دارد. با درنظرگرفتن کارکردهای متنوع مسکن روستایی، مطالعه تأثیر عوامل مختلف در نحوه تاب آوری آن دارای اهمیت است. مؤلفه های زیادی در آن تغییر می تواند نقش داشته باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر تبیین الگوی پارادایمی تاب آوری مسکن روستایی با تأکید بر اقتصاد روستایی است.پژوهش حاضر از نوع کیفی و به لحاظ نوع شناسی مورس «تک روشی موازی» است. در جمع آوری داده ها از روش فراترکیب استفاده شد. روش جمع آوری اطلاعات، مطالعه اسنادی و مصاحبه نیمه ساختارمند است. درجهت تحلیل داده های کیفی و کدگذاری، از نرم افزار Nvivo استفاده شد. براساس مطالعات اسنادی و استفاده از روش فراترکیب چارچوب نظری پژوهش و مدل مفهومی اولیه تاب آوری ارائه شد.مؤلفه های اصلی براین اساس عبارت اند از: «حکمروایی مطلوب»، «عدالت اجتماعی»، «رشد درون زا»، «حس تعلق» و «نشاط اجتماعی». همچنین درجهت تبیین مؤلفه های مدل مفهومی نهایی تاب آوری مسکن روستایی از روش تحلیل محتوا استفاده می شود. براساس سؤالات مطرح شده در فرایند مصاحبه، 757 ارجاع ارائه شد. با بازبینی متعدد و ادغام کدها براساس تشابه در طی چندین مرحله تلخیص داده ها، 35 کد اولیه و 17 کد محوری استخراج شد. براساس مؤلفه های ارائه شده در مدل مفهومی، سؤالات مصاحبه تدوین و پس از تلخیص داده ها، مدل مفهومی اسپیرال به عنوان مدل نهایی ارائه شد.
۳۵۱.

بررسی عوامل اثرگذار بر قیمت تمام شده مسکن در کلان شهرهای ایران با تاکید بر متغیرهای اعتباری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۰ 1 - 16

کلیدواژه‌ها: مسکن تسهیلات بانکی متغیرهای اعتباری نوسانات قیمت مسکن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸ تعداد دانلود : ۱۸۳
قیمت مسکن به عنوان یک کالای غیرمنقول تابع عوامل اعتباری است که میتواند بر نوسانات قیمت مسکن اثر بگذارد. هدف از انجام این پژوهش شناخت میزان و شدت تأثیرگذاری متغیرهای اعتباری تسهیلات رهنی بر شاخص قیمت مسکن در کلان شهرهای انتخابی طی سالهای 1389 تا 1399 می باشد، همچنین در چارچوب داده های تابلویی از روش رگرسیون گام به گام استفاده شده است. شناخت عوامل و متغییرهای تاثیرگذار بر قیمت مسکن، می تواند نقش بسزایی در تصمیمات اقتصادی مرتبط با مسکن و سیاست گذاری در این حوزه داشته باشد. در این تحقیق با بکار گیری روش های آماری و اقتصادسنجی و استفاده از مدل داده های تابلویی به بررسی عوامل اثرگذار بر قیمت تمام شده مسکن در کلان شهرهای ایران با تاکید بر متغیرهای اعتباری پرداخته شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی تحلیلی است. بر اساس این مدل متغیرهای مؤثر بر قیمت مسکن در کلان شهرهای ایران به ترتیب اولویت عبارتند از: مبلغ تسهیلات مسکن، نسبت ارزش تسهیلات به بهای مسکن، نمره اعتباری متقاضیان تسهیلات رهنی، میانگین بازپرداخت اقساط، نرخ تورم و نرخ سود تسهیلات بانکی که ضرایب تمامی متغیرها به لحاظ آماری معنادار و هماهنگ با مبانی نظری است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که مهمترین عامل تعیین کننده شاخص قیمت مسکن نرخ تورم با ضریب تأثیر 1.93 می باشد. شاخص نسبت ارزش وام به قیمت مسکن، مبلغ تسهیلات رهنی و نمره اعتباری اثر کاهنده بر شاخص قیمت مسکن دارند. به طور کلی هرچه نمره اعتباری متقاضیان تسهیلات در کلان شهر ها بالاتر، نرخ سود تسهیلات و نرخ تورم کمتر، مبلغ تسهیلات بیشتر و نسبت LTV بیشتر باشد، شاخص قیمت مسکن کمتر خواهد بود.
۳۵۲.

بررسی تأثیر قلمروپایی در مسکن بر انگیزه بروز رفتار پایدار بر اساس تئوری ارزش فضایی (مورد مطالعه: مجتمع های مسکونی شهر شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه فضای شهری سال دهم پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۲۲) 89 - 109

کلیدواژه‌ها: مسکن رفتار پایدار قلمروپایی ارزش فضایی انگیزش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۱۷۸
رفتار انسانی نقشی عمده در پیدایش و تداوم انواع مشکلات محیطی دارد. مدل های پیشنهادی برای اصلاح الگوهای رفتاری بر مولفه ای به نام انگیزه تاکید دارند که زمینه اولیه برای اتخاذ تصمیمات پایدار افراد می باشد. با توجه به اهمیت مسکن در توسعه پایدار، الگوهای جدید سکونت در مساکن جمعی و تاکید طراحان بر حریم خصوصی و خلوت در چیدمان های فضایی، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر قلمروپایی در مسکن بر تقویت انگیزه های رفتاری در تحقق پایداری انجام شده است. برای این منظور، نخست الگوهای چیدمان و انتظام فضای داخلی مسکن به لحاظ نحوی بررسی شده و سپس با توزیع 384 پرسشنامه فرضیه تحقیق مورد آزمون قرار گرفت. مشاهدات نشان داد مسکن معاصر دارای دو الگوی مرکزی و محوری است که ارزش فضایی قلمروهای عمومی، نیمه عمومی و خصوصی در هر یک از آن ها دارای ویژگی های نحوی متفاوتی است. در الگوی مرکزی عرصه های عمومی دارای یکپارچگی، دید، نفوذپذیری و استفاده پذیری بالاتری هستند؛ در حالی که در الگوهای محوری تفکیک های فضایی بیشتر و عرصه های خصوصی استفاده پذیری بالاتری دارند. علاوه بر تحلیل های نحوی، آزمون تحلیل واریانس نیز تفاوت رفتار قلمروپایی میان ساکنان دو الگوی نام برده را تایید کرد. نتایج با تایید رابطه مثبت میان چیدمان فضایی، قلمروپایی و انگیزه رفتارهای پایدار، نشان داد طراحی مرکزگرا و تقویت محرک های فضایی برای استفاده از فضاهای جمعی، می تواند به میزان 28 درصد پیش بینی کننده رفتارهای پایدار باشد. در حالی که داشتن قصد و نیت رفتاری در زمینه پایداری 29 درصد پیش بینی کننده انگیزه است، قلمروپایی و چیدمان فضایی با 28 درصد پیش بینی کنندگی فاکتور مهم و قابل کنترلی خواهد بود.
۳۵۳.

ترسیم نقشه دانشی شبکه همکاری های علمی بین المللی و داخلی برنامه ریزی مسکن در قرن 21(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 161 - 178

کلیدواژه‌ها: مسکن برنامه ریزی مسکن علم سنجی شبکه ی مفهومی VOSviewer

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۸۴
مقدمه: بسیاری از پژوهش های معتبر علمی جهان که در حوزه برنامه ریزی های تأمین مسکن صورت گرفته اند، بیانگر این موضوع اند که تأمین مسکن و سیاست های مربوط بدان در کشورهای درحال توسعه، به ویژه برای گروه های کم درآمد شهری، به یکی از مهمترین چالش های شهری بدل شده و تبعات متعدد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی منفی خود را نیز در پی داشته است. رشد فزاینده پژوهش ها و مقاله های منتشر شده در این زمینه، بررسی جامع و نظام مند مطالعات این حوزه را ضروری می نماید.داده و روش: در این راستا هدف این مقاله به تصویر کشاندن وضعیت حاکم بر مطالعه حوزه برنامه ریزی و سیاست گذاری مسکن از طریق توصیف و تحلیل تطبیقی مقاله های انگلیسی منتشر شده در بازه ی زمانی سال 2000 تا 2022 در این حوزه شامل نویسندگان جهانی و ایران بوده که انطباق مطالعات جهانی و ایران را به تصویر می کشاند. برای این منظور، ابتدا کلید واژه های پر کاربرد مرتبط با برنامه ریزی مسکن در پایگاه های اطلاعاتی Web of Science و Science Direct جستجو و به عنوان داده های پژوهش بازیابی شدند. تجزیه و تحلیل این مقاله ها، با استفاده از روش های علم سنجی و همچنین، شاخص های خرد و کلان تحلیل شبکه های اجتماعی و با به کارگیری نرم افزار VOSviewer صورت گرفت.یافته ها: در این پژوهش، ضمن معرفی نویسندگان و دانشگاه هایی که از درجه ی مرکزیت نسبتا بالایی برخوردار بودند، مشخص گردید که بیشترین تاکید این مقاله ها روی مضامینی مانند Poverty, Facility, Price, Income, Market, Housing Affordability, Quantity and Quality بوده است. در ایران نیز پژوهشگران علاوه بر این 10 حوزه، در زمینه های دیگری همچون تاب آوری کالبدی، تاب آوری طبیعی، سیاست گذاری مسکن و... نیز فعالیت گسترده داشته اند.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش علاوه بر کمک به درک بهتر ادبیات تخصصی برنامه ریزی مسکن، به شناسایی شکاف های پژوهش موجود مطالعات ایران و جهان در این حوزه کمک می نماید و همچنین می تواند راهگشای مسیرهای آتی مطالعاتی و تحقیقاتی پژوهشگران این حوزه باشد.
۳۵۴.

بررسی تطبیقی شاخص های مسکن پایدار در مناطق شهری با استفاده از تکنیکMCDM (نمونه موردی: مناطق 12 گانه شهر شیراز)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۶ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۳ 652 - 674

کلیدواژه‌ها: مسکن مسکن پایدار MCDM شیراز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۴۵
پدیده شهرنشینی طی دهه های اخیر با سرعت قابل توجهی در حال رخ دادن می باشد. به گونه ای که پیش بینی می گردد تا سال 2030 حدود 60 درصد از جمعیت جهان شهرنشین می شوند. یکی از مسایل و چالش هایی که جامعه شهری را تهدید می کند مساله تامین مسکن مناسب می باشد. مفهوم مسکن مناسب ابعاد وسیعی دارد که بعد مسکن پایدار یکی از آن هاست. از اهداف این پژوهش بررسی تطبیقی شاخص های مسکن پایدار در مناطق 12 گانه شهر شیراز می باشد. به طور کلی روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش کتابخانه ای و پیمایشی می باشد. به عبارتی سعی شده است تا علاوه بر استخراج داده های مربوط به شاخص های مسکن پایدار از طریق اسناد و کتب و تحلیل آن، از مطالعه میدانی (پرسشنامه) نیز کسب میزان رضایت ساکنین می باشد استفاده شود. ابزار تحلیل داده ها نرم افزار های SPSS و GIS می باشد. در پژوهش حال حاضر برای رتبه بندی زیرشاخص ها از مدل MCDM استفاده گردیده است. به منظور سنجش میزان پایداری مسکن رتبه هر یک از مناطق براساس شاخص ها تعیین شد . براساس این رتبه بندی و تحلیل پرسشنامه میزان مسکن پایدار مناطق شهر شیراز در سه طیف پایداری، نیمه پایداری، ناپایداری تهیه گردید.نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که مناطق 1، 3، 6 پایدار و مناطق 8 ، 9، 11 و 7 ناپایدار می باشد. سایر مناطق که شامل مناطق 2،4 5، 10، 12 طیف نیمه پایدار را تشکیل می دهد.
۳۵۵.

تبیین عوامل موثر بر ارتقای وضعیت کیفی مسکن شهری، مورد پژوهی: محله اتابک منطقه 15 شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۹ 143 - 161

کلیدواژه‌ها: مسکن برنامه ریزی مسکن کیفیت کالبدی دسترسی به خدمات شهری شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۶۳
پژوهش حاضر باهدف بررسی عوامل موثر بر ارتقای وضعیت کیفی مسکن شهری انجام گرفت. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و از منظر روش توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، ساکنان 8 مجتمع مسکونی محله اتابک منطقه 15 شهر تهران بودند. بر اساس فرمول کوکران تعداد 384 پرسشنامه در بین ساکنان توزیع شد. نهایتاً تعداد 380 پرسشنامه کامل و بدون خطا جمع آوری گردید. ابزار گرداوری داده ها پرسشنامه بود که روایی آن به صورت روایی صوری و ظاهری و همچنین روایی واگرا و پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی بررسی و تائید شد. تجزیه وتحلیل داده ها و اطلاعات با استفاده نرم افزارهای spss و pls انجام پذیرفت. یافته های حاصل از این پژوهش گویای آن بود که کیفیت کالبدی با ضریب مسیر 368/0، متغیر دسترسی به خدمات شهری با ضریب مسیر 339/0، متغیر شرایط اجتماعی مسکن با ضریب مسیر 169/0 و کیفیت زیست محیطی با ضریب مسیر 302/0 بر کیفیت مسکن تأثیر مثبت و معناداری دارد. با توجه به ضریب مسیر به دست آمده برای متغیرهای پژوهش مقدار تأثیر آن ها بر کیفیت مسکن در حد متوسط ارزیابی می گردد. از بین عوامل شناسایی شده عامل کیفیت کالبدی با ضریب مسیر 368/0 دارای بیشترین تأثیر و عامل دسترسی به خدمات شهری با ضریب مسیر 339/0 در رتبه دوم قرارگرفته است همچنین این عامل بر عامل کیفیت کالبدی مسکن دارای تأثیر مثبت و معناداری است
۳۵۶.

سطح بندی محلات براساس شاخص های کمی و کیفی مسکن (مورد مطالعه شهر بابلسر)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۴ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱۵ 100 - 123

کلیدواژه‌ها: مسکن مدل های تصمیم گیری تکنیک ادغام همبستگی بابلسر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۵۲
امروزه مسکن مفهومی فراتر از یک سرپناه پیدا نموده و نقش مهمی در چگونگی کیفیت کالبدی شهرها دارا ست. مسکن به عنوان کوچکترین عنصر تشکیل دهنده سکونتگاه ها به وجود آورنده یکی از مهم ترین پدیده های جغرافیایی هر منطقه به شمار می رود. افزایش سریع جمعیت،گرایش به تملک مسکن مستقل، گرانی زمین شهری و کمبود خدمات، مسکن را به عنوان معضلی پیچیده مطرح می سازد. هدف اصلی این پژوهش، سطح بندی محلات شهر بابلسر بر اساس شاخص های مسکن است. پژوهش از نوع کاربردی و روش انجام آن توصیفی – تحلیلی است. در این پژوهش از 46 شاخص استفاده شد. جامعه آماری، شامل 19 محله،420 بلوک و 15459 واحد مسکونی است که داده های آن از بلوک های آماری 1390 استخراج شده است. برای تحلیل و رتبه بندی محلات از مدل های تصمیم گیری شامل تاپسیس، ویکور و الکتره و تکنیک ادغام و برای تعیین تعادل فضایی شاخص ها از ضریب ویلیامسون استفاده شده است. نتایج بیانگر آن است که محلات پارکینگ ها و نخست وزیری تقریبا در تمامی مدل ها دارای بالاترین سطح برخورداری و محله بی بی سر روزه دارای پایین ترین سطح برخورداری می باشند. همچنین رابطه معناداری بین فاصله محلات از مرکز شهر و مطلوبیت مسکن دیده نمی شود، اما همبستگی بالایی بین فاصله محلات از خط ساحلی و مطلوبیت مسکن وجود دارد.
۳۵۷.

آسیب شناسی برنامه های ملی پنجم و ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در زمینه تامین مسکن گروه های کم درآمد شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۵ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۶ 47 - 82

کلیدواژه‌ها: برنامه های توسعه مسکن گروه های کم درآمد شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۲۱
یکی از چالش های کنونی شهرها به ویژه شهرهای واقع در کشورهای جهان سوم درکنار سایر مسائل اقتصادی و اجتماعی مسئله مسکن و تامین مالی مسکن برای گروه های کم درآمد است. به تبع این شرایط مسئله مسکن و تامین آن نیز در شهرهای ایران یک چالش مهم است. از این رو این پژوهش به دنبال بررسی سیاست ها، نگرش ها و عملکردهای برنامه توسعه کشور جهت آسیب شناسی آن در بخش مسکن و به ویژه مسکن گروه های کم درآمد است. نتایج پژوهش گویای آن است که در برنامه پنجم توسعه با تغییر دولت شاهد تغییر سیاست از عرضه محوری به تقاضا محوری هستیم. در سال های ابتدای این برنامه مهم ترین رویکرد اجرایی به مسکن کم درآمدها پروژه شکست خورده مسکن مهر بود که با تغییر دولت به دلیل مشکلات این پروژه در تامین مسکن گروه های کم درآمد کنار گذاشته شد. اما هیج برنامه جایگزین در ارتباط با مسکن گروه های کم درآمد ارائه نگردید فقط به بازنگری طرح جامع مسکن بسنده شده و پنج برنامه جدید به آن اضافه گردید. طی بازه زمانی برنامه پنجم توسعه، تورم مسکن افزیش و درنهایت بازار مسکن با رکود روبه رو شد. رویکردهای در پیش گرفته شده در بازار مسکن عملا نتوانست به تامین مالی گروه های کم درآمد شهری کمک نماید. برنامه ششم توسعه نیز با اهداف بیشتر از برنامه پنجم نگارش شد. این برنامه در چهار محور به موضوع مسکن گروه های کم درآمد پرداخت که در آن میان سیاست و راهبردهای در پیش گرفته شده جهت نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده شهری مطلوب ارزیابی می شود.
۳۵۸.

ارزیابی تطبیقی ابعاد انتخاب مسکن در مناطق شهری (مورد: مناطق یک و 19 شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۵ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۷ 115 - 141

کلیدواژه‌ها: مسکن مسکن گزینی ابعاد مسکن ارزیابی تطبیقی مناطق یک و نوزده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۵۴
انتخاب مسکن همواره منعکس کننده تأثیرات مشترک اولویت ها، شرایط بازار، مقررات، در دسترس بودن، عوامل شخصی و داخلی و خارجی مانند شیوه زندگی و طبقه اجتماعی می باشد. بررسی ترجیحات مسکن مبنای علمی خوبی برای فرآیند برنامه ریزی محیطی های مسکونی است. شناسایی ابعاد کمی و کیفی مسکن، نقش مهمی در تصمیم سازی در برنامه های توسعه شهری، مکان یابی مسکن جدید و پروژه های نوسازی دارد. هدف این پژوهش، ارزیابی تطبیقی ابعاد انتخاب مسکن در مناطق یک و 19 شهر تهران است. در واقع پژوهش به دنبال بررسی این است که کدام یک از شاخص ها در این دو منطقه در انتخاب مسکن اهمیت و اولویت بالاتری دارند تا در فرآیندهای برنامه ریزی و توسعه شهری لحاظ شوند. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی–تحلیلی است. جامعه آماری ساکنان مناطق یک و 19 شهر تهران می باشند با توجه به فرمول کوکران حجم نمونه 384 به دست آمده است. برای افزایش اعتبار داده ها هر منطقه 200 پرسشنامه به صورت تصادفی بین سرپرست خانوارها توضیح گردید. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه ای با 4 شاخص (اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و محیطی) و 50 گویه انجام شده است که با استفاده از آزمون های فریدمن، میانگین، آنووا و تی با دو نمونه مستقل تحلیل گردیده است. بر اساس نتایج به دست آمده، در منطقه 19، بعد اقتصادی بالاترین میانگین (19/4) را به دست آورده است و بعد از آن شاخص های کالبدی، فرهنگی و محیطی قرار دارند. در منطقه یک، بعد کالبدی با میانگین (92/3)  بالاترین میانگین را دارد و بعد از آن شاخص های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و محیطی قرار گرفتند.
۳۵۹.

هویت یابی مکانی-فضایی عناصر شهری با تأکید بر مؤلفه های کالبدی–عملکردی (مطالعه موردی: مساکن بومی جلگه ی غربی گیلان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۸ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۷ 180 - 200

کلیدواژه‌ها: هویت یابی مؤلفه های کالبدی مؤلفه های عملکردی مسکن جلگه ی غربی گیلان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲ تعداد دانلود : ۱۳۰
مسکن به عنوان یکی از مهمترین عناصر شهری محسوب می شود که هویت یابی مکانی-فضایی آن می تواند القاءکننده ی نوعی وابستگی و احساس تعلق و تعهد در بین ساکنان گردد. با این حال، امروزه کالایی شدن مسکن و توجه به سودآوری این بخش، عدم توجه به الگوهای سنتی و عناصر هویت ساز را در طراحی ساخت وسازها به دنبال داشته است. با توجه به اهمیت مسکن و هویت مندی آن، هدف از تحقیق حاضر بررسی هویت یابی مکانی-فضایی مساکن شهری با تأکید بر مؤلفه های کالبدی–عملکردی و کاربست آن ها در طراحی مساکن آتی در راستای دست یابی به هویت پایدار و ارتقای حس و تعلق مکانی در جلگه ی غربی گیلان (شهرهای تالش، صومعه سرا و رضوانشهر) می باشد. در این راستا، روش تحقیق کاربردی با ماهیت توصیفی-تحلیلی می باشد که برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی-میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسشگری) استفاده شده است. جامعه ی آماری تحقیق نیز مساکن شهرهای مورد مطالعه می باشد که از روش نمونه گیری هدفمند برای انتخاب حجم نمونه استفاده شده است. همچنین به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون های تحلیل واریانس، ضریب رگرسیون و پیرسون بهره گرفته شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بیشترین تأثیرگذاری بر هویت یابی مساکن محدوده ی مورد مطالعه بر مبنای شاخص های کالبدی-عملکردی مربوط به مؤلفه ی انطباق مسکن با سایر فضاها و عملکردها می باشد. همچنین در شهرهای تالش و صومعه سرا در وهله ی دوم انطباق مسکن با اقلیم و در رضوانشهر انطباق مسکن با فرم و عملکرد قرار دارد. همچنین می توان گفت که مهمترین عامل هویت یابی مکانی-فضایی مساکن جلگه ی غربی گیلان تشابه/تمایز (تشابه مساکن با یکدیگر در منطقه و تمایز با مساکن مناطق دیگر) می باشد.
۳۶۰.

ریخت-الگوی بهینه مسکن در بافت تاریخی مبتنی بر آموزه های پیکره بندی و میزان انطباق پذیری الگوهای مسکن میان افزا در محله طاهر و منصور کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۸ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۸ 33 - 63

کلیدواژه‌ها: بافت تاریخی کاشان مسکن پیکره بندی انطباق پذیری الگوی میان افزا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۳۷
نظام پیکره بندی مسکن در بافت های تاریخی به پیروی از قواعد اقلیمی و در راستای پاسخ دهی به هنجارهای فرهنگی و اجتماعی شکل گرفته و به رغم تشابهات شکلی، از قواعد خاصی پیروی می کند. طی دهه های اخیر و به دنبال دخل و تصرفات شتاب زده در بخش قدیمی شهرها، موضوع انطباق پذیری مسکن جدید، به یکی از دغدغه های اصلی و چالشی در جامعه تخصصی تبدیل شده است. بررسی الگوهای ساخته شده، راوی چهره ای نازیبا از پیکره بندی و عدم انطباق مسکن نوساز با بخش تاریخی و نبود همزیانی میان آن ها است. پرسش پژوهش آن است که انطباق پذیری و انعطاف پذیری چگونه بر پیکره بندی فضایی اثرگذارند؟ و الگوهای مسکن میان افزا در محله طاهر و منصور کاشان، به چه میزان توانسته به انطباق پذیری با بستر تاریخی پاسخ دهد؟ پژوهش با بررسی نظام پیکره بندی مسکن در بافت تاریخی کاشان در بازه 1335 تا 1398ش و ارزیابی میزان انطباق پذیری الگوهای جدید با قواعد موجود در محله طاهر و منصور، در پی ارتقاء کیفی مسکن در بافت تاریخی است. پژوهش کیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، ارزیابی های میدانی و تحلیل است. نخست عوامل مؤثر بر پیکره بندی و انطباق پذیری الگوهای مسکن مطلوب بررسی شده و سپس عکس های هوایی محدوده مطالعاتی در محیط Autocad ترسیم و مبتنی بر ماهیت، برای تحلیل معیارها از نرم افزار Depth Map و GIS استفاده شده است. مبتنی بر یافته ها، تغییر الگوی ساخت خانه ها از چهار طرف ساخت (حیاط مرکزی) در دهه 1330ش. به دو طرف ساخت تا دهه 1350، کوچک شدن مساحت ساختمان، افزایش چشمگیر تراکم ساخت و برهم ریختن یکپارچگی و انسجام فضایی به ویژه از دهه 1370 به این سو، به عنوان عوامل اصلی انطباق ناپذیری الگوهای میان افزار با بافت تاریخی مطرح اند. نتایج مبین آن است که چهار شاخص فرم، مساحت، فشردگی و یکپارچگی و انسجام فضایی که برآمده از هنجارهای فیزیکی، فرهنگی و اجتماعی هستند، رابطه بین عملکرد و فضا را سامان دهی نموده و ساختار شکلی و پیکره بندی بافت تاریخی را تضمین می کنند.