مطالب مرتبط با کلیدواژه

شبهه


۶۱.

ارزیابی و نقد شبهه تبعیض جنسیّتی در مجازات حدّ دیات در مجازات های اسلامی

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۷) 259 - 278

کلیدواژه‌ها: شبهه مجازات حدود قصاص جنسیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۳۳
یکی از مباحث مهم و سرنوشت ساز جوامع انسانی که تأمین کننده ی امنیت و آسایش جامعه است و رسالت پیشگیری از جرم را بر عهده داشته و دارد مسأله ی مجازات است. ولی از چند دهه ی اخیر مجازات های اسلامی مورد طعن و نقد بسیاری از به اصطلاح حامیان حقوق بشر در داخل و خارج از مرزهای اسلامی واقع شده اند که شایسته است مورد بررسی قرار گرفته و به آن ها پاسخ داده شود. از آنجا که احکام دین و قوانین الهی همیشه با اهداف مختلفی مورد نقد بوده و هست، بطور ویژه در سال های اخیر، یکی از انتقاداتی که بسیار مطرح است، تبعیض جنسیتی در مجازات اسلامی به خصوص در امر قصاص ودیه است. نوشتار پیش روی بر آن است به بررسی این شبهه و ابعاد مختلف آن بپردازد. در این راستا تلاش گشت تا صور مختلفی مورد بررسی قرار گیرد .بررسی ابعادی مانند جایگاه علمی زن و مرد، مقام الهی و معنوی زن و مرد در کمال انسانی و همچنین تاثیر گذاری اقتصاد، در کانون خانواده و جامعه و وجود تمایزاتی که در این راستا می تواند وجود داشته باشد. و اینکه این تمایزات در چیست و به چند دسته تقسیم میشوند. در پژوهش پیش روی با نگاهی تحلیلی و توصیفی بیشتر به بررسی این تفاوت ها از لحاظ بازده اقتصادی و مالی پرداخته خواهد شد
۶۲.

بررسی و نقد سه شبهه در دایره المعارف لیدن پیرامون برخورد پیامبر (ص) با اهل کتاب

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۸) 125 - 152

کلیدواژه‌ها: شبهه مستشرقان پیامبر اکرم (ص) اهل کتاب یهود دائره المعارف لیدن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۳۲
مقاله «محمّد پیامبر اسلام» از مقالات مهم و محوری در دائره المعارف اسلام لیدن است. در این مقاله به دلیل یک سونگری و آشنا نبودن با معارف اسلامی و گاه تعمد و جانبداری مغرضانه، پیامبر اکرمJ را در معرض اتهامات و نسبت های ناروایی قرار داده اند. لذا در این مقاله با روش تحلیلی و با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، سه شبهه پیرامون برخورد پیامبرJ با اهل کتاب، مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. مستشرقان قائلند پس از آنکه یهودیان مدینه ادعای پیامبری محمّدJ را نپذیرفتند، نظر مثبت پیامبر درباره مسیحیان نیز تغییر یافت! در حالی که بر اساس شواهد و قرائن علت تغییر برخورد پیامبر با اهل کتاب پیمان شکنی و توطئه آنان علیه مسلمانان بوده است؛ همچنین مستشرقان بیان داشته اند که محمّدJ در مدینه با هوشمندی برای جذب یهودیان، برخی عبادات و رسوم آنان را پذیرفت! این مدعا علاوه بر اینکه بدون دلیل است، منشأ احکام اسلام را هوش سیاسی پیامبر دانسته است؛ با آنکه منشأ آن حکم الهی است. همچنین مستشرقان مدعی اند پیامبر با سه قبیله «بنی قینقاع»، «بنی نضیر» و «بنی قریظه» برخورد بسیار خشن داشته است! بنا بر اسناد معتبر، یهودیان این قبایل سرکشی پیشه کردند، پیمان شکستند و با همدستی مشرکان قریش توطئه علیه مسلمانان و قتل پیامبرJ را کشیدند؛ این امور علت اصلی تنبیه آنان بود.
۶۳.

پاسخ به شبهه «نه به دین اجباری» با ترجمه ای تفسیری بر «لَا إکرَاهَ فِی الدِّین» و پیامدهای تربیتی

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۸) 201 - 225

کلیدواژه‌ها: اجبار تعلیم و تربیت دین رغبت شبهه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۳۳۶
برداشت های متعددی از آزادی در دین و میزان پایبندی به اعمال عبادی و حفظ ارزش های دینی در جامعه وجود دارد که عمدتاً به جمله «هیچ اجباری در دین نیست» استناد می شود. هر چند در منابع دینی به شبهات ناشی از این عبارت پاسخ داده شده است اما عده ای با شعار «نه به دین اجباری» سعی در انحراف عقاید دیگران دارند که بازترجمه «لَا إکرَاهَ فِی الدِّین» برای کاهش برداشت های ناقص و متناقض ضروری به نظر می رسد. ازاین رو، هدف این نگارش که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است، پاسخ به شبهه نه به دین اجباری با ترجمه ای تفسیری بر «لَا إکرَاهَ فِی الدِّین» و پیامدهای تربیتی می باشد. سه جنبه یافته های این پژوهش عبارتند از: سوء برداشت ها، معادل یابی و پیامدهای تربیتی. به اتکای ترجمه تفسیری، معادل یابی این عبارت قرآنی عبارتست از: «اعتقاد به اصول دین، انجام اعمال عبادی و حفظ ارزش های دینی، بدون شوق و رغبت درونی، بی اعتبار است». بررسی آیات و روایات نشان می دهد که هرگونه سستی، ول انگاری، سهل انگاری و ریاکاری در چهارچوب دین، مذموم و وجه مشترک این عوامل، عدم رغبت است. از جمله نتایج این پژوهش این است که بی رغبتی در عرصه تعلیم و تربیت، کاهش ارزش دینیِ علم محسوب می شود و هر گونه موفقیت علمی اگر برای کسب منفعت مادّی، تثبیت موقعیت اجتماعی، فریفتن و یا تسلّط بر دیگران باشد، نزد پروردگار بی ارزش خواهد بود.
۶۴.

بررسی و پاسخ به شبهه کم محتوا بودن قرآن با محوریت کتاب نقد قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۶ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۲۷ 137 - 157

کلیدواژه‌ها: تحلیل انتقادی شبهه آیات قرآن ویژگی های قرآن محتوای قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۱۶
قرآن کریم کلام الهی، معجزه جاوید پیامبر اکرم (ص) و دریای بیکران معارف الهی است که طراوت و تازگی آن در هر عصری نمایان است. اما معاندان با استناد به آیات قرآن کریم، شبهاتی را مطرح کرده اند تا با ادعای اقتباس از فرهنگ عصر پیامبر (ص) و تکرار همان مطالب کتب پیشین، کم محتوا بودن معارف قرآن و انسانی بودن آن را اثبات کنند. طرح این شبهه ها، سبب تضعیف باورهای ایمانی و اعتقادی برخی از افراد جامعه شده است. بنابراین، مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و به منظور رفع شبهات و دفاع از ساحت مقدس قرآن کریم، پاسخ به این شبهات را مد نظر قرار داده است. یافته های پژوهش با توجه به تحلیل آیات نشان می دهد قرآن به دلیل ویژگی های منحصر به فرد و معارف عمیق و ژرف آن، به هیچ روی نمی تواند برگرفته از محیط منحط عربستان یا اقتباس از کتب آسمانی تحریف شده پیشین باشد؛ بلکه محتوایی بسیار گسترده تر و فصاحت و بلاغت والایی را ارائه می دهد و این امر، نشانگر استواری، حقانیت و الهی بودن آن است.
۶۵.

بررسی و پاسخ به شبهات کتاب نقد قرآن در باره مهریه زنان

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۷ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳۲ 7 - 32

کلیدواژه‌ها: سها شبهه مهریه زنان قرآن نقد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۷۹
یکی از شبهات مطرح شده درکتاب نقد قرآن، مهریه زنان است. نویسنده این کتاب ذیل آیات مرتبط مهریه، مهریه را بهای فروش دختران و مزدی در برابر لذات جنسی مردان دانسته و در مقابل مردان را زورگیرانی شمرده که مهریه زنان گناهکار را به زور باز پس می گیرند. با توجه به اینکه قرآن از منابع اصلی استنباط احکام است و نیز اهمیت مساله مهریه در جامعه امروزی، پاسخ به این شبهات ضروری است. این نوشتار با روش تحلیلی توصیفی با بهره گیری از منابع کتابخانه ای به ویژه کتب تفسیری و روایی در صدد پاسخگویی به این شبهات برآمده است و با استفاده از قواعد تفسیری ثابت می کند زنان، امانات الهی در دست مردانند و مهریه عطیه ای از جانب مرد در برابر عصمت زن و نشان دهنده صداقت مرد در پیمان دوطرفه ازدواج است. در اسلام زن و مرد در پی ازدواج دارای تکالیف و حقوقی میشوند که در صورت عمل ننمودن به آن تکالیف، بخش یا همه حقوق که از جمله آن مهریه باشد، بازستانده می شود، کما اینکه این مساله در مورد کوتاهی مردان از وظایف خویش صادق است. واژگان کلیدی: سها، شبهه، مهریه، زنان، قرآن، نقد
۶۶.

نقد شبهه مستشرقان در جهانی نبودن قرآن بر اساس تفاسیر فریقین

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۸ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۳۵ 123 - 146

کلیدواژه‌ها: نقد شبهه جهانی بودن قرآن مستشرقان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۹۹
قرآن به عنوان کامل ترین و آخرین کتاب آسمانی، هرچند در جزیره العرب بر پیامبر(ص) نازل شد، اما آموزه های آن، به عصر نزول اختصاص ندارد و برای تمام مردم در همه زمان ها و مکان ها نازل شده است. برخی از مستشرقانی که درباره دین و کتب آسمانی شرق، مطالعاتی انجام داده اند، اشکالات و شبهاتی بر قرآن وارد کرده که یکی از آنها، جهانی و همگانی ندانستن قرآن است و به تبع آنان، نظریه پردازانی از جهان اسلام نیز بر جهانی نبودن قرآن تأکید دارند. این مقاله نخست به شیوه کتابخانه ای، آیات مورد استناد مدعیان جهانی نبودن قرآن و دیدگاه های مستشرقان نسبت به آن را استخراج کرده و سپس با روش توصیفی تحلیلی به اشکالات مدعیان جهانی نبودن قرآن پاسخ می دهد. در انتها با دلایلی قرآنی، جهانی بودن قرآن را بیان می کند. با نقد ادله شبهه افکنان، نارسابودن برخی آیات نسبت به ادعای مورد نظرشان، آشکار می شود و با دلایل قرآنی که بر یادآوربودن قرآن برای همه جهانیان، انذاری برای عموم (در حال و آینده)، عمومی بودن خطاب های آن، تحدّی قرآن و تحریف ناپذیری آن دلالت می کند، جهانی بودن قرآن اثبات می شود.
۶۷.

نقد و بررسی عنصر شبهه راجع به جرایم اطفال و نوجوانان

نویسنده:
منبع: قضاوت سال ۱۷ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۹۲ 51 - 78

کلیدواژه‌ها: قاعده درأ نوجوان بزرگسال شبهه احراز رشد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۹۲
قاعده درأ به عنوان محملی برای تفسیر شک به نفع متهم و با توجه به مبانی فقهی، در ماده 120 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 به عنوان یک قاعده مورد پذیرش قرار گرفته است. افزون بر آن، در ماده 91 همان قانون در جرایم موجب حد و قصاص نوجوانان کمتر از 18 سال نیز مصادیقی ذکر شده است که با موارد قاعده درأ هم پوشانی دارند. با وجود این، دایره شمول ماده 91 نسبت به ماده 120 قانون مذکور گسترده تر است؛ یعنی از یک سو قصاص را به صراحت در بر می گیرد و از سوی دیگر، افزون بر موارد شبهه و تردید که در قبال بزرگسالان نیز وجود دارد، ضرورت احراز رشد و کمال عقل را مورد توجه قرار داده است. با این حال، نتیجه اِعمال قاعده مزبور در برابر این دو گروه سنی یکسان نبوده و متفاوت است، با این توضیح که در جرایم حدّی، مرتکب بزرگسال با احراز شبهه از مجازات رها و از چرخه عدالت کیفری خارج می شود اما مرتکب نوجوان از چرخه عدالت کیفری خارج نمی شود، بلکه به مجازات های تعزیری محکوم می گردد. با وجود این به نظر می رسد که در مجموع ماده 91 ق.م.ا مساعد به حال نوجوانان می باشد؛ زیرا با توجه به مصادیق متعدد مذکور در این ماده و ضرورت احراز رشد و کمال عقل در حدود و قصاص، در عمل منجر به آن می شود که مجازات های غالباً شدید در قبال ایشان اعمال نشود.
۶۸.

بررسی و تحلیل مبانی قاعده دراء در فقه اسلامی و حقوق موضوعه

نویسنده:
منبع: قضاوت سال ۲۱ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۰۸ 45 - 66

کلیدواژه‌ها: قاعده دراء فقه قانون مجازات اسلامی حدود شبهه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۰۴
سقوط مجازات یکی از تاسیسات حقوق کیفری می باشد. سقوط مجازات به معنی آنست که علیرغم تحقق و ثبوت مجازات به خاطر عارض شدن عواملی مجازات در مورد مجرم اجرا نشده و ساقط می گردد یکی از قواعد مهم حقوق جزا که علیرغم اهمیت فراوان آن، کمتر درباره اش پژوهشهای مفید انجام شده، قاعده درء است بر اساس آنچه در قرآن کریم آمده است، همچنین برابر نظر واژه شناسان، کلمه «تدرء» از ریشه «درء» است.درء در لغت به معنای ساقط کردن وعدم اجرای وحد در این قاعده مجازات حدی است ونه جرم حدی. منظور از شبهه در لغت نیز التیاس یا پوشیدگی کار ومانند آن است وبه رغم اختلاف نظر فقها در تعریف شبهه ویا محل عروض شبهه، به نظر می رسد ضابطه شبهه ای که موجب سقوط مجازات می شود، این است که مرتکب عمل ممنوع، حلیت فعل را احتمال بدهد زیرا قاعده ادراُ الحدود بالشبهات، مفید عموم است وتمام مراحل احتمال حلیت وشک در حلیت وظن به آن را برمی گیرد.قاعده درء با تعابیری همچون تدراُ الحدود بالشبهات یا حدود تدراُ بالشبهات ضمن همتایی با قاعده تفسیر به نفع متهم در حقوق جزای عرفی، متضمن انتفای جرم ومجازات در جایی است که وقوع جرم یا انتساب آن به متهم ویا مسولیت واستحقاق مجازات وی،محل تردید وشک است. ومطلق مجازات به موجب این قاعده برداشته می شود.
۶۹.

امکان سنجی بسندگی قاعده درء در نفی دلیل قسامه از طریق دلالت شبهه، بر ظن در لوث و ظن در حالف مدعی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فقه اجتماعی سال ۱۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 213 - 230

کلیدواژه‌ها: قاعده درء شبهه امارات قسامه حالف لوث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۱۱۸
 قاعده درء به عنوان قاعده ای اصطیادی جایگاه خود را در قانون مجازات اسلامی 1392 یافت. قسامه جز با لوث محقق نمی شود. ازاین روست که  لوث مرهون اماره ظنی است که دلالت بر صدق ادعای مدعی کند. در خصوص نوع امارات که منجر به تحقق لوث می شود، میان فقهای امامیه اتفاق نظر نیست. برای همین، هرگونه تردید و شبهه ای که در مورد صدق امارات منجر به لوث نزد هر قاضی ای شد، با توجه به عمومیت قاعده درء و شبهه ناظر بر آن، قاضی نمی تواند اقدام به اجرای قسامه کند؛ خاصه آنکه مصادیق لوث نزد امامیه برخلاف اهل سنت حصری نیست. افزون بر موارد فوق، صرف ظن و امارات به تنهایی برای اجرای قسامه کافی نیست و سوگند حالفین تعرفه شده از سوی مدعی شرط لازم برای صدور حکم است.  فقهای امامیه بر این باورند که در قسامه شرط است حالف از روی علم سوگند یاد کند. اگر حالف به هر دلیلی بدون علم اقدام به سوگند کند، به علت حدوث شبهه در علم و عمومیت قاعده درء، عنصر مادی جرم تحقق نمی یابد. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی انجام و در جمع آوری منابع از روش کتابخانه ای استفاده شده است. یافته های حاصل از مطالعه بیان می کند که قاعده درء می تواند در مقام نفی دلیل قسامه در لوث برآید. از سوی دیگر، اگر بر قاضی روشن شود که سوگندخورندگان علمی بر واقعیت ندارند، به علت شبهه حاصل با اعمال قاعده درء، نمی تواند سوگند آنان را مبنای حکم خود قرار دهد.
۷۰.

بررسی و نقد سه شبهه در دایره المعارف لیدن پیرامون برخورد پیامبر (ص) با اهل کتاب

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۹) 124 - 152

کلیدواژه‌ها: شبهه مستشرقان پیامبر اکرم (ص) اهل کتاب یهود دائره المعارف لیدن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۷۹
مقاله «محمّد پیامبر اسلام» از مقالات مهم و محوری در دائره المعارف اسلام لیدن است. در این مقاله به دلیل یک سونگری و آشنا نبودن با معارف اسلامی و گاه تعمد و جانبداری مغرضانه، پیامبر اکرمJ را در معرض اتهامات و نسبت های ناروایی قرار داده اند. لذا در این مقاله با روش تحلیلی و با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، سه شبهه پیرامون برخورد پیامبرJ با اهل کتاب، مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. مستشرقان قائلند پس از آنکه یهودیان مدینه ادعای پیامبری محمّدJ را نپذیرفتند، نظر مثبت پیامبر درباره مسیحیان نیز تغییر یافت! در حالی که بر اساس شواهد و قرائن علت تغییر برخورد پیامبر با اهل کتاب پیمان شکنی و توطئه آنان علیه مسلمانان بوده است؛ همچنین مستشرقان بیان داشته اند که محمّدJ در مدینه با هوشمندی برای جذب یهودیان، برخی عبادات و رسوم آنان را پذیرفت! این مدعا علاوه بر اینکه بدون دلیل است، منشأ احکام اسلام را هوش سیاسی پیامبر دانسته است؛ با آنکه منشأ آن حکم الهی است. همچنین مستشرقان مدعی اند پیامبر با سه قبیله «بنی قینقاع»، «بنی نضیر» و «بنی قریظه» برخورد بسیار خشن داشته است! بنا بر اسناد معتبر، یهودیان این قبایل سرکشی پیشه کردند، پیمان شکستند و با همدستی مشرکان قریش توطئه علیه مسلمانان و قتل پیامبرJ را کشیدند؛ این امور علت اصلی تنبیه آنان بود.
۷۱.

پاسخ به شبهه «نه به دین اجباری» با ترجمه ای تفسیری بر «لَا إکرَاهَ فِی الدِّین» و پیامدهای تربیتی

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۰) 55 - 80

کلیدواژه‌ها: اجبار تعلیم و تربیت دین رغبت شبهه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹ تعداد دانلود : ۱۳۸
برداشت های متعددی از آزادی در دین و میزان پایبندی به اعمال عبادی و حفظ ارزش های دینی در جامعه وجود دارد که عمدتاً به جمله «هیچ اجباری در دین نیست» استناد می شود. هر چند در منابع دینی به شبهات ناشی از این عبارت پاسخ داده شده است اما عده ای با شعار «نه به دین اجباری» سعی در انحراف عقاید دیگران دارند که بازترجمه «لَا إکرَاهَ فِی الدِّین» برای کاهش برداشت های ناقص و متناقض ضروری به نظر می رسد. ازاین رو، هدف این نگارش که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است، پاسخ به شبهه نه به دین اجباری با ترجمه ای تفسیری بر «لَا إکرَاهَ فِی الدِّین» و پیامدهای تربیتی می باشد. سه جنبه یافته های این پژوهش عبارتند از: سوء برداشت ها، معادل یابی و پیامدهای تربیتی. به اتکای ترجمه تفسیری، معادل یابی این عبارت قرآنی عبارتست از: «اعتقاد به اصول دین، انجام اعمال عبادی و حفظ ارزش های دینی، بدون شوق و رغبت درونی، بی اعتبار است». بررسی آیات و روایات نشان می دهد که هرگونه سستی، ول انگاری، سهل انگاری و ریاکاری در چهارچوب دین، مذموم و وجه مشترک این عوامل، عدم رغبت است. از جمله نتایج این پژوهش این است که بی رغبتی در عرصه تعلیم و تربیت، کاهش ارزش دینیِ علم محسوب می شود و هر گونه موفقیت علمی اگر برای کسب منفعت مادّی، تثبیت موقعیت اجتماعی، فریفتن و یا تسلّط بر دیگران باشد، نزد پروردگار بی ارزش خواهد بود.
۷۲.

واکاوی و نقد شبهه ابن تیمیه در مورد شأن نزول آیه ولایت

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری آلاءالرحمن سال ۲ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵ 31 - 54

کلیدواژه‌ها: ابن تیمیه امامت خاصه آیه ولایت شأن نزول شبهه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۱۵
از دیرباز، پیرامون آیات قرآن کریم که بر امامت خاصه دلالت دارند، شبهات متعددی مطرح شده است. یکی از این شبهات، شبهه ای است که توسط ابن تیمیه حرّانی در مورد شأن نزول آیه ولایت مطرح شده است. ابن تیمیه در کتاب «منهاج السنه» به شدت نزول آیه ولایت در شأن امیرالمؤمنین علیA را انکار می کند و حدیث مربوط به این شأن نزول را ساخته و پرداخته شیعیان می داند. او صراحتاً می گوید: «به اجماع اهل حدیث آگاه، این شأن نزول کذب محض است.» ابن تیمیه برای اثبات ادعای خود به شواهد و قرائن مختلفی تمسک می کند. این پژوهش که با رویکردی توصیفی - تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای انجام شده است، به دنبال پاسخ به این پرسش اصلی است که شبهه ابن تیمیه در مورد شأن نزول آیه ولایت و نقدهای وارد بر آن چه می باشد؟ یافته های کلیدی این پژوهش عبارتند از: ادعای اجماع در مورد این شبهه، مبنای درستی ندارد. این شبهه صرفاً ادعایی بدون پشتوانه است و اجماعی که نویسنده به آن استناد می کند، وجود خارجی ندارد. انکار شأن نزول ارائه شده، حتی با دیدگاه های علمای اهل سنت همخوانی ندارد. ریشه این ادعا بیشتر از آنکه در استدلال های عقلی و نقلی باشد، به شخصیت، افکار و اندیشه های شخصی ابن تیمیه باز می گردد. از نظر علمی، چنین آرایی سست و بی مبنا هستند. با این حال، تجربه نشان داده که اینگونه ادعاها می توانند پیامدهای خطرناکی در عمل داشته باشند.
۷۳.

خالقیت خداوند و روشهای اثبات آن در قرآن کریم با رویکرد نقد شبهات آتئیست ها در فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۱ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۸۳ «ویژه پژوهش های حدیثی» 144 - 159

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم خالقیت شبهه آتئیست فضای مجازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۱۳۲
گزارشات تاریخی حاکی از آن است که مفهوم «ایمان و باور به خدا» در طول تاریخ با چالش های فراوانی از سوی جریان الحاد مواجه بوده است. امروزه نیز با توسعه وسایل ارتباطی، مخصوصاً فضای مجازی، هجوم به ایمان از سوی منکران خدا با شیوه های متفاوتی از قبل، صورت می گیرد. آتئیست ها یکی از گروه هایی هستند که با پخش شبهات در فضای مجازی هزاران نفر را با خود همراه و در صدد سست جلوه دادن پایه های خداباوری هستند. یکی از عرصه هایی که در فضای مجازی مورد هجمه آتئیست ها قرار گرفته است، مسأله خالقیت است. باور آتئیست بر آن است که جهان «خودزا» بوده و در این عصر، دانش تجربی توان تبیین علت به وجود آمدن آن را دارد و دیگر نیازی نیست در رابطه با چگونگی پیدایش جهان به خالقیت خدا توسل جوییم؛ نوشتار حاضر که به روش کتابخانه ای و شیوه توصیفی تحلیلی سامان یافته است، با تبیین خالقیت خداوند و روشهای اثبات آن در قرآن کریم، از قبیل روش تفکر، استدلال، تمثیل، سوال و مقایسه به برخی شبهات آتئیستها در فضای مجازی پاسخ می گوید.
۷۴.

خداباوری فطری و روش های اثبات آن در قرآن کریم با رویکرد پاسخ به شبهات آتئیست ها در فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲۱ 209 - 230

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم گرایش فطرت شبهه آتئیست فضای مجازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱ تعداد دانلود : ۴۳
از مباحث مهم در حوزه دین پژوهی و علم کلام، مسئله فطرت است. این موضوع از زوایای متفاوتی مورد توجه اندیشمندان دین قرار گرفته است؛ از جمله فطرت و دین، فطرت و گرایش به خدا، و همچنین پاسخ به این سؤال که آیا گرایش به خدا در ضمیر انسان نهاده شده است یا خیر؟ در نحوه نگرش به هستی، دو دیدگاه مهم وجود دارد: یکی با نگرش مادی، آفرینش را از ماده و به طور کاملاً تصادفی عنوان می کند که بر اساس آن نیازی به آفریننده نیست. آتئیست ها طرفدار این دیدگاه هستند. دیدگاه دوم آفرینش را مجموعه ای از پدیده ها می بیند که نیازمند آفریننده است. خداباوران طرفدار این دیدگاه هستند. بر پایه نگرش آن ها، گرایش به خدا مقوله ای صرفاً اکتسابی نیست؛ بلکه با سرشت آدمی هماهنگ بوده و بر پایه برهان و استدلال عقلی استوار است. آن ها برای اثبات جهان بینی خود استدلال هایی آورده اند که به دو دسته کلی قابل تقسیم است: برخی مبتنی بر برهان عقلی و برخی ریشه در فطرت انسان دارد. نوشتار حاضر که به روش کتابخانه ای و شیوه توصیفی-تحلیلی سامان یافته است، تلاش می کند با مقوله خداباوری فطری یا گرایش فطری به خدا و روش های اثبات آن از منظر قرآن کریم، مثل روش استدلال شهودی، روش تذکر، روش مقایسه، و روش تفکر، به شبهاتی چند از آتئیست ها مانند «همه کودکان آتئیست هستند و خداناباور به دنیا می آیند» و «با رشد علم و تکنولوژی شاید در آینده دینداری و اعتقاد، نوعی اختلال روانی قلمداد شود» در فضای مجازی پاسخ دهد.
۷۵.

جریان قاعده قرعه در علم اجمالی (با تأکید بر دیدگاه استاد محمد جواد فاضل لنکرانی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اصولی سال ۱۱ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۹ 9 - 36

کلیدواژه‌ها: قرعه علم اجمالی ابهام و تردید شبهه بیان نقلی و عقلی عمومیت دلیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱ تعداد دانلود : ۲۶
قاعده «قرعه» از قواعد فقهی پرکاربردی است که کارآیی بالایی را در حل چالش های فقهی به خود اختصاص داده است. از این رو، تلاش های فراوانی برای تبیین بستر قاعده قرعه و ضابطه مندکردن آن صورت پذیرفته است. برآیند تلاش های یاد شده به عنوان ضابطه ای جامع و موافق با مستندات قرعه آن است که کاربست قرعه در شبهاتی است که هیچ راه حل عقلی و نقلی برای مشکل به وجود آمده یافت نشود. در پرتو چنین ضابطه ای، قرعه در شبهات مقرون به علم اجمالی از جایگاهی برخوردار نخواهد بود، چرا که علم اجمالی بیانی عقلی به شمار می رود؛ مگر در مواردی که عمل به مقتضای علم اجمالی(احتیاط)ممکن نباشد. با تمامی این اوصاف به نظر می رسد بازخوانی فرایند تحلیل مستندات قاعده قرعه و تأملی در ساختار علم اجمالی، جریان قرعه در بستر این نوع از علم را امری ممکن می سازد؛ همان گونه که استاد فاضل لنکرانی نیز به درستی بر آن اصرار می ورزد. بدیهی است که در پرتو چنین نگاهی بابی جدید در مواجهه با شبهات محصوره گشوده خواهد شد. نتائج بررسی ها نشان می دهد که از منظر قواعد و صناعت فقهی، عمومیّت مستندات قاعده قرعه و تبیین عرفی واژگان کلیدی آن و نیز با لحاظ ابهام به کار رفته در ساختار علم اجمالی، بهره گیری از قرعه در تمامی موارد علم اجمالی امری موجّه به شمار می رود.
۷۶.

ظرافت های سلوکی "غذا" درمرام عارفان

نویسنده:
منبع: کاوشی در معرفت اجتماعی سال ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳ 116-141

کلیدواژه‌ها: غذا حلال شبهه ورع شبع جوع ذکر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۲۴
غذا در رشد معنوی  عارف تاثیر بسزائی دارد از این رو توجه عارفان مسلمان به غذا تنها از آن جهت که لازمه حیات  است نبوده بلکه آن را ازعوامل موثر در رشد معرفتی  سالک می دانستند و نسبت به آن توجه بسیاری نشان داده اند که خود نمونه ای از ظرافت های  معرفتی سلوک است و درواقع برخاسته از یک نگاه معنوی و باطنی به غذا است. مبنای عرفا برای این توجه باطنی در غذا و جوانب آن؛ قران، روایات و تجربیات عرفا بوده است. این توجه باعث شده که غذا در نگاه عارفان علاوه بر آداب ظاهری، دارای جنبه های باطنی و معرفتی باشد. پژوهش پیش رو  قصد دارد به  توجهات معنوی وسلوکی عرفای مسلمان نسبت به غذا بپردازد که خود دارای ظرافت ها و جذابیت هایی است که ذیل عناوینی تبیین شده ازجمله: توجه  معنوی به غذای حلال، حرام و مشتبه، نگاه معرفتی به کمیت ونوع غذا، غذا را هدف ندیدن، ذکر در هنگام غذا ، توجه باطنی عارف به آداب عمومی و خصوصی غذا