درخت حوزه‌های تخصصی

ایران اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
حکومت های ایرانی- اسلامی خلفای مسلمان
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۲۱ تا ۴۴۰ مورد از کل ۱۲٬۷۹۱ مورد.
۴۲۱.

تببین الگوی مفهومی حکومت داری امیرکبیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۷ (پیاپی ۱۳۷) 135 - 171

کلیدواژه‌ها: امیرکبیر ایران قاجاریه مدیریت دولتی چارچوب مفهومی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۳ تعداد دانلود : ۴۷۷
پژوهش حاضر ناظر به تدوین الگویی برای مدیریت دولتی است و نگارندگان درصدداند با استفاده از علم تاریخ این فرصت را در اختیار تصمیم گیران، سیاست گذاران و مدیران دولتی قرار دهند تا بتوانند الگویی از حکومت داری را به دقت بررسی کنند. یکی از بهترین الگوها در این باره، حکومت داری امیرکبیر است. در این مطالعه با پیروی از رویکرد چارچوب مفهومی و با بهره گیری از روش پژوهش اسنادی با محوریت مطالعه و بررسی کتب و متون دست اول، داده های مهم موجود در منابع تاریخی استخراج شده است که ضمن نقد و بررسی در قالب طرحی اکتشافی و استقرایی، تصویری نسبتاً مشخص از شیوه حکومت داری امیرکبیر ارائه شده است. چارچوب مفهومی پیشنهادی این پژوهش مشتمل بر 189 مفهوم است که در قالب 23 مقوله، 12 تم و 6 بُعد ساماندهی شده است. مفاهیم استخراج شده نیز دسته بندی شده و هر دسته در یک مقوله گنجانده شده است و مقولات هم دسته در یک تم قرار گرفته اند و تم های هم دسته ابعاد را تشکیل داد ه اند. ابعاد شناسایی شده عبارت است از: اقدامات سیاسی، اقدامات فرهنگی، اقدامات بروکراتیک، اقدامات حفاظتی، اقدامات اقتصادی و اقدامات اجتماعی؛ که با هم اندیشی کانون خبرگان به دست آمده است. چارچوب مذکور مبنایی برای درک جوانب مختلف حکومت داری امیرکبیر ایجاد کرده و در نهایت الگویی مفهومی از اقدامات این سیاستمدار ارائه داده است که می تواند دستمایه مدیران و سیاست گذاران مدیریت دولتی در ایران باشد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که می توان از داده های تاریخی برای تعریف مفاهیم جدید و مؤلفه های جدید در مدیریت دولتی استفاده کرد.
۴۲۲.

آموزشگاه های فنی و حرفه ای و راه آهن سراسری ایران (1307-1320)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ (پیاپی ۱۳۶) 177 - 198

کلیدواژه‌ها: راه آهن اقتصاد ملی هنرستان صنعتی آموزشگاه راه آهن دایره فنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۵ تعداد دانلود : ۵۲۱
در مقاله حاضر به مسئله آموزشگاه ها و هنرستان های فنی و حرفه ای مخصوص رشته آهن طی سال های 1304-1320ش پرداخته شده و ضرورت های تأسیس این مؤسسات و نقش آنها در تربیت نیروی انسانی برای صنعت راه آهن به بحث گذاشته شده است. فرضیه اصلی مقاله این است که به دلیل حضور افرادی مثل علی اکبرخان داور که به مقوله اقتصاد ملی به مثابه تأمین کننده دولت ملی تأکید می کردند، مقوله راه آهن به عنوان مصداق بارز شکل گیری اقتصاد ملی مورد توجه قرار گرفت. بنابراین به منظور توسعه این صنعت، تربیت نیروی انسانی از طریق شکل گیری آموزشگاه های تخصصی سرلوحه برنامه ریزی ها قرار گرفت. پرسش اصلی مقاله این است که نقش آموزشگاه های فنی و حرفه ای در گسترش شبکه سراسری راه آهن چه بود؟ با توجه به منابع اصلی این مقاله، نظیر «نشریه تخصصی راه آهن» و مصوبات مجلس و برگه هایی از اسناد و همچنین کتاب های منتشر شده، تلاش شده است به پرسش مزبور پاسخ داده شود.
۴۲۳.

تحلیلی بر روند ضرب عبارت «علی ولی الله» بر سکه های باوندیان کیوسیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۵ 201 - 231

کلیدواژه‌ها: باوندیان رستم بن شروین تشیع سکه علی ولی الله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۷ تعداد دانلود : ۳۳۳
سلسله باوندیان از مهم ترین سلسله های حاکم بر طبرستان است که بیش از هفت قرن در مقر اصلی خود، شهریارکوه، فرمان راندند. این سلسله طی این مدت به سه شاخه کیوسیه، اسپهبدیه و کین خوازیه تقسیم شدند. یکی از مهم ترین اقدامات شاخه اول باوندیان، کیوسیه، ضرب عبارت «علی ولی الله» بر روی سکه هایشان بود. ازاین رو مسئله اصلی در این پژوهش، بررسی علل و عوامل ضرب عبارت «علی ولی الله» بر روی سکه های باوندیان است. در این پژوهش با بهره گیری از منابع تاریخی و مطالعات سکه شناسی و با تکیه بر شیوه توصیفی تحلیلی، ضرب عبارت «علی ولی الله» بر سکه های باوندیان مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از این است که مضامین سکه های رستم بن شروین و مرزبان بن رستم در راستای مشروعیت سازی برای حکومت از دو سو تنظیم شده اند؛ به این ترتیب که از یک سو عبارت «علی ولی الله» و از سوی دیگر نام خلیفه عباسی درج شده است. می توان از دو جریان مشروعیت ساز سخن گفت: 1) کسب مشروعیت از خارج از قلمرو باوندیان. 2) کسب مشروعیت در داخل قلمرو باوندیان. به این ترتیب سکه ها به واسطه انعکاس عبارت «علی ولی الله» تصویری مشروع از رستم بن شروین همسو با باورهای مردم و اعتقادات مردم ارائه می کنند و همچنین در پی کسب مشروعیت از طرف خلیفه عباسی و امیر آل بویه بوده است.
۴۲۴.

بررسی راهبردهای اسماعیلیه نزاری در پیشبرد اهداف سیاسی عقیدتی با تمرکز بر نظریه بسیج منابع تیلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۸ ۱۲۷-۱۴۸

کلیدواژه‌ها: حسن صباح راهبرد سلجوقیان ترور فداییان اسماعیلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۴ تعداد دانلود : ۵۳۴
فرقه اسماعیلیه نزاری به رهبری حسن صبّاح بنیادگذار ترور در معنی کلاسیک آن است؛ چه پیش از آن و در بافتار تاریخی ایران سده های میانه کمتر دیده شده است که جریانی از امکانات و نیروهای موجود به عنوان راهبرد و هم زمان تاکتیکی دفاعی، به شکلی کاملاً سازمان یافته بهره گیرد. در پژوهش حاضر، نویسندگان راهبردهای به کار رفته در فرقه اسماعیلیه را بر اساس شواهد تاریخی، دنبال کرده و به تحلیل جامعه شناختی عوامل مؤثر بر پیشبرد اهداف عقیدتی سیاسی این جریان پرداخته اند. نویسندگان همچنین با تمرکز بر نظریه بسیج منابع تیلی در صددند تا به این پرسش ها پاسخ دهند: نقش راهبردها در تحقّق اهداف عقیدتی سیاسی فرقه اسماعیلیه نزاری کدام اند؟ و سهم هر یک چه اندازه است؟ مدّعای نهایی پژوهش آن است که فرقه اسماعیلیه نزاری برای نیل به اهداف خود از راهبردهایی بهره برد که نقش چشمگیری در کامیابی تاریخی آن (دستِ کم در دوره فرمانروایی حسن صبّاح) ایفا نمود.
۴۲۵.

بینش نظری ابن مجاور در تاریخ المستبصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۵ (پیاپی ۱۳۵) 63-85

کلیدواژه‌ها: نظریه ابن مجاور تاریخ المستبصر جابه جایی مراکز تجاری علل انحطاط و شکوفایی شهرها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۷ تعداد دانلود : ۳۸۸
ابن مجاور یک نظریه پرداز گمنام ایرانی است که سفرنامه اش تاریخ المستبصر، با وجود اهمیت نظری آن، در میان پژوهشگران معاصر کمتر شناخته شده است. تاریخ المستبصر گزارشی از سفر ابن مجاور در شهرهای شبه جزیره عربی است که در آن روایت دست اولی از جابه جایی کانون های تجاری و علل آن در نیمه اول سده هفتم قمری آمده است. یکی از خصایص قابل توجه مؤلف این سفرنامه، توجه او به مسائل نظری در بررسی علل ویرانی یا آبادانی شهرهاست. ابن مجاور با وجود نظریه پردازی درباره جابه جایی کانون های مزبور، به طور مستقیم چارچوب نظری خود را معرفی نکرده، اما از واکاوی گزارش های او در تاریخ المستبصر می توان استنباط کرد که مؤلف توصیفات و مشاهدات خود را به صورت روشمند بر پایه یک چارچوب نظری منسجم مطرح کرده است. بنیاد نظری او بر این نظریه مبتنی است که ویرانی و از رونق افتادن مراکز شهری، به ویژه مراکز بندری، به رونق شهرهای دیگر منجر می شود. در پژوهش حاضر با بهره گیری از روش تحلیل هرمنوتیک قصدی، ضمن ابهام زدایی از دو اشکال تاریخی مرتبط با ابن مجاور و سفرنامه اش، بینش نظری او نیز معرفی شده و برای نخستین بار نظریه ابن مجاور درباره جابه جایی مراکز تجاری و جمعیتی مورد مطالعه قرار گرفته است. روش گردآوری داده های این مقاله، کتابخانه ای است.
۴۲۶.

رسول زاده و دین اسلام (تحلیلی بر جایگاه دین اسلام در اندیشه و عملِ سیاسی محمدامین رسول زاده)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۵ 149 - 173

کلیدواژه‌ها: رسول زاده دین اسلام سوسیالیسم ناسیونالیسم پان اسلامیسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۳۹۶
این مقاله که با هدف بررسی اندیشه و عملِ سیاسی محمدامین رسول زاده در عرصه دین اسلام انجام شده است، در صدد است به این سوالات پاسخ دهد که دین اسلام چه جایگاهی در اندیشه محمدامین رسول زاده داشته است؟ و مهم ترین شاخصه های رفتار سیاسی رسول زاده در عرصه دین اسلام کدام اند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که رسول زاده با وجود این که بر نقش و اهمیت دین اسلام در زندگی شخصی و اجتماعی انسان تأکید داشت، اما شرایط سیاسی و اجتماعی قفقاز و نیز برخی پیش فرض های ذهنی مانند تأثیرپذیری از روشنفکران عصر خود، باعث شد که وی از دین اسلام در راستای اهداف سیاسی و ناسیونالیستی خود نیز بهره جوید. او از ظلم و استعمار تزاریسم علیه مسلمانان روسیه و قفقاز در راستای اهداف و آمال سیاسی خود استفاده نموده و از هیچ کوششی در راستای تطبیق اسلام با اندیشه های سوسیالیستی و ناسیونالیستی و نیز تفسیر ناسیونالیستی از مسئله اتحاد اسلام فروگذار نمی کرد. روش پژوهش دراین نوشتار، توصیفی تحلیلی با تکیه بر آثار محمدامین رسول زاده و اسناد تاریخی است.
۴۲۷.

چگونگیِ به شاهی رسیدن یزدگرد سوم (ارزیابی منابع تاریخی با تاکید بر شاهنامه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۵ (پیاپی ۱۳۵) 87-106

کلیدواژه‌ها: شاهنامه یزدگرد سوم ساسانیان فردوسی تاریخ نگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۸ تعداد دانلود : ۶۷۸
بسیاری از منابع عربی- فارسی و منابع خارجی به آغاز پادشاهی یزدگرد پرداخته اند که در این روایات آشفتگی و ناهماهنگی نیز دیده می شود. در این پژوهش داده ها و جزئیات تاریخیِ این منابع سنجش و تحلیل شده و همچنین تفاوت ها و همانندی های آنها آشکار شده است. شاهنامه نیز یکی از منابع تاریخ ساسانیان است و فردوسی با امانتداری و دقت، روایت منبع خود را با جزئیات به نظم کشیده است. برخی ایران شناسان بر ارزش تاریخی شاهنامه پافشاری کرده، اما گروهی آن را غیرتاریخی دانسته اند. فردوسی در این بخش، به منبعِ خود شاهنامه ابومنصوری وفادار بوده و با وجود محدویت های وزن، زبانِ منظوم و نیز چارچوب روایی/داستانی، امانتدارانه و دقیق جزئیات را روایت کرده است. بسیاری از داده های منابع دیگر نیز در شاهنامه وجود دارد که برخی از آنها را فقط فردوسی گزارش کرده است. دیگر منابع، تاریخ بر تخت نشینی یزدگرد را که فردوسی ثبت کرده است، نیاورده اند. آشفتگی های داخلی و ورود تازیان به مرزها، در آغاز داستان و گفت وگوها به خوبی آشکار است. روایت موجود در خدای نامه با یک میانجی به شاهنامه راه یافته و از نگرش های غیرایرانی پیراسته است. این پژوهش می تواند برای پژوهش های این حوزه سودمند باشد و جایگاه شاهنامه را در منابع تاریخی ساسانی پژوهی معتبرتر سازد.
۴۲۸.

Third Power Policy and its Role in the Creation of US-Iran Relations in the Early Rule of Naser al-Din Shah (1850 – 1857 AD)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 21 - 44

کلیدواژه‌ها: Iran Qajar America Diplomatic Relations Third Power Policy

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۳۶۴
Iran in the 19th century was different in foreign policy perspective. The catastrophic failures in Russo-Persian wars, the partition of Caucuses form Iran and the Tsars’ plans for accessing southern seas of Iran, British rule over India and Southern Indian Ocean waterways, all revived the importance of Iran as a buffer country in the Eastern policy of London politicians; events which transformed Iran into a center for Russian-British Bipolar Paradigm rivalry. The Iranian politicians acknowledging the dangers of such dual external rule were seeking a third power to decrease the pressure of their Northern-Southern neighbors. Qajar politicians believed that a third power would be a better balancer against Russia and Britain and would be assisting in the protecting national independence and territorial integrity. On the other side, America as a developed country, which set aside civil wars successfully, with the slogan of friendship and trade, was eager to establish political relations with countries like Iran and sign amity and trade agreements. This was the circumstances in which diplomatic relations between Iran and the US was established in the 19th century (AD).
۴۲۹.

Ups and Downs in Iran – Japan Trade Relations: From the End of Nāser-al-Dīn Era to the Rise of Reza Shah (1891 -1941 AD)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 123 - 147

کلیدواژه‌ها: Iran Japan -Trade Relations Nāser-al-dīn Shah Reza Shah

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۴۳۲
Japan was the first Asian nation in the nineteenth century which successfully implemented modernization. Therefore, to ensure its economic progress it sought new markets to sell its products. Iran, also with various motivations, to compensate for its backwardness sought to develop its relations with Japan. The present study attempts to study the ups and downs of trade relations between Iran and Japan in the contemporary era. Based on its findings, the study reveals that the First World War and the Bolshevik revolution in Russia boosted the trade between Iran and Japan and Japan became one of the Iran's top ten trade partners and the Japanese products officially entered Iran. Due to official relations, the trade activities between the two nations entered a new phase. Iran needed to be industrialized. Therefore, it hired Japanese experts and specialists to accelerate its progress. The trade balance between the two nations was equal in the beginning years of the Reza Shah era but gradually the Japanese benefitted more and this process continued.
۴۳۰.

نقش جغتائیان در شکل گیری و استقرار حکومت تیمور گورکانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 129-155

کلیدواژه‌ها: تیمور تیموریان جغتای جغتاییان مغولان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۹ تعداد دانلود : ۵۳۵
از وجوه بارز دوران حکومت تیمور، حضور پر رنگ جغتاییان در تشکیلات حکومتی است. این امر، از آنجا ناشی شده که تیمور برای بنیانگذاری و تثبیت حکومت و نیز گسترش قلمرو، از عناصر جغتایی استفاده قابل توجهی کرد. مسأله اصلی این پژوهش، بررسی نقش جغتاییان در شکل گیری و استقرار حکومت تیمور و ارزیابی چرایی و چگونگی نفوذ سیاسی، اداری و نظامی جغتاییان در این حکومت است. در این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی در حوزه مطالعات کتابخانه ای، اندیشه و سیاست تیمور در خصوص جغتاییان و استفاده از آنان در امور نظامی و مُلکداری بررسی شده است. دستآورد تحقیق، نشانگر حضور پررنگ جغتاییان در امور نظامی و حکومتی تیمور است. این امر، افزون بر ناگزیری گرایش تیمور به استفاده از جغتاییان برای تعمیق مشروعیت سیاسی، متأثر از وابستگی حکمرانی تیمور به سپاهیان جغتایی و بهره مندی از آنان برای گسترش و حفظ قلمرو و نیز تثبیت حکومت است.
۴۳۱.

نقش مؤلفه های نفسانی در پی ریزی تمدن در اندیشه علامه جعفری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۸ ۷-۲۴

کلیدواژه‌ها: محمدتقی جعفری مؤلفه های نفسانی پیدایش تمدن صیانت ذات آزادی قدرت اختیار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۲ تعداد دانلود : ۵۱۹
غالب پژوهش ها پیرامون چگونگی شکل گیری تمدن به فرایند تکاملی ارتباطات، امتیازات و اختراعات بشری متمرکز شده اند؛ در حالی که بیشتر تمرکز علامه جعفری، بررسی حالات روحی است که انسان ها را به سمت تمدن سازی، سوق می دهد؛ لیکن وی نظام واحدی در این باب ارائه نمی دهد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به بررسی اندیشه علامه جعفری می پردازد تا تعاملی را که میان حالات روحی صیانت ذات، آزادی، اختیار و قدرت، در فرایند تمدن سازی برقرار می شود، به صورت نظام مند معرفی کند و میزان تأثیر مؤلفه های نفسانی در پی ریزی تمدن مورد مطالعه قرار دهد و این نتیجه حاصل می آید که انسان در مسیر رشد و تکامل با تعدیل مثبت صیانت ذات، آن را از حالت خودمحوری خارج می کند. در این حالت با تعدیل آزادی و تبدیل آن به اختیار، روابط عالی میان انسان ها را هدف قرار می دهد و با به کارگیری قدرت در این راستا، به تدریج نمودهای تمدنی شکل می یابد و پروسه تمدن پی ریزی می شود.
۴۳۲.

بررسی عوامل سقوط دولت صفویه از نگاه ابن خلدون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۸ ۱۰۳-۱۲۶

کلیدواژه‌ها: ابن خلدون عصبیت انحطاط نظریه عمر سیاسی دولت ها (پیری دولت ها) صفویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶۸ تعداد دانلود : ۸۳۰
موضوع سقوط دولت ها از زمان های قدیم مورد توجه متفکران علم اجتماع، فیلسوفان، تاریخ نگاران و علمای علم سیاست قرار داشته است. این گروه ها معتقدند بر جریان تاریخ در خصوص انحطاط دولت ها قوانینی حاکم است. تحقیق بنیادی موجود بر مبنای نظریه انحطاط ابن خلدون و با بهره گیری از روش کیفی تبیینی در پی آن است که به این سوال پاسخ دهد که سلسله صفویه به چه دلایلی سقوط کرد؟ فرضیه این پژوهش آن است که زوال عصبیت در کنار تجمل طلبی و فساد دولتمردان؛ اصلی ترین عوامل سقوط سلسله صفویه بوده اند. نگارندگان این پژوهش ضمن بهره گیری از مفاهیم ابن خلدونی به عنوان چارچوب نظری تحلیل عوامل سقوط سلسله صفویه، در تلاش هستند تا اندیشه او را از قالب خشک نظریه پردازی صرف خارج نموده و با واقعیت های عینی و شرایط سیاسی یک حکومت تطبیق دهند تا توانایی انطباق نظریه ابن خلدون با واقعیات دولتی که در پهنه مکانی و زمانی متفاوتی با دوره حیات او قرار داشته سنجیده شود.
۴۳۳.

ریشه های چینی وزارت توأمان در عصر ایلخانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 27-52

کلیدواژه‌ها: وزارت توأمان مغولان ایلخانان اقوام ختا اویغورها جاده ابریشم چین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۷ تعداد دانلود : ۴۲۸
لازمه هر حکومتی بعد از شکل گیری و تثبیت، برپایی تشکیلات دیوانی است. مغولان پیش از تشکیل حکومتی متمرکز و گسترده، اقوامی صحراگرد بودند و آموخته هایشان متأثر از تمدن های پیرامون خود بود. آنان در آسیای مرکزی و در همسایگی اقوام متمدن از جمله اویغورها و ختاییان بودند. این نزدیکی و همسایگی، رشته های ارتباطی بین آن ها را در قالب های مختلف به وجود آورد. علاوه بر این اقوام، مغولان در همسایگی تمدن بزرگ چین قرار داشتند و با حضور در ایران مختصاتی از تمدن چینی را با خود به ایران آوردند از جمله ی این ها می توان به شیوه وزارت توأمان در ساختار حکومتی ایلخانی را نام برد اگرچه وزارت توأمان در ایران دارای ریشه تاریخی بومی است اما این هماهنگی در وزرات، با فرهنگ چین پیوستگی بیشتری داشت. این مقاله برآن است تا به شیوه توصیفی- تحلیلی ریشه های وزارت توأمان در چین و کانال های ارتباط تمدنی ایران و چین شامل قوم ختا، اویغور و جاده ابریشم که در انتقال پروسه وزارت توأمان از چین به ایران سهیم بودند را مورد بررسی قرار دهد.
۴۳۴.

نقش ابریشم گیلان در روابط خارجی ایرانِ عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 1-26

کلیدواژه‌ها: ابریشم ایران انگلستان روابط خارجی روسیه گیلان قاجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۴۳۰
با وجود آنکه گیلان از توانایی اقتصادی و تولیدی در سایر محصولات اقتصادی نیز برخوردار است، اما به جهت اهمیت ابریشم در اقتصاد گیلان و ایران، به ویژه صادرات این محصول به کشورهای خارجی، سبب توجه حکومت های مرکزی ایران و سایر کشورها به ابریشم گیلان شد. دوران اوج تجارت ابریشم ایران و گیلان، عصر صفویه بود؛ با این حال، در دوره قاجاریه نیز هنوز ابریشم بخش عمده ای از کالاهای صادراتی ایران را تشکیل می داد. مهم ترین عاملی که موجب توجه بیشتر اروپاییان در این دوره به ابریشم گیلان شده بود، رواج بیماری کرم ابریشم در اروپا و کمبود این محصول در آنجا بود. اما به جهت تسلط روسیه بر مناطق ابریشم خیز شمال ایران، انحصار تجارت این کالا عملا در اختیار روس ها بود. انگلیسی ها نیز تلاش داشتند با واسطه بر این کالای ارزشمند دست یابند؛ از این رو، سایر کشورهای اروپایی قادر به تجارت ابریشم ایران در این دوره نبودند. انحصار تجارت ابریشم توسط روس ها و انگلیسی ها موجب شد تا معیشت بازرگانان و تولیدکنندگان ابریشم ایرانِ عصر قاجار به نوعی وابسته به تجارتخانه ها و سیاست های این دو دولت شود. هدف از پژوهش پیش رو، تحلیل نقش صنعت ابریشم گیلان و تأثیر آن بر روابط انگلستان و روسیه با ایران عصر قاجار، با تکیه بر مطالعات اسنادی و تاریخی است. یافته های پژوهش نشان می دهد، با توجه به اهمیت ابریشم، برخی از کشمکش های سیاسی دولت های روسیه و انگلستان در ایران، جهت کنترل بر اقتصاد و تجارت این محصول بوده است. این تجارت انحصاری موجب شد تا سایر کشورها قادر به رقابت با این دو قدرت جهانی در زمینه تجارت ابریشم نباشند. در نهایت سیاست های دو کشور یاد شده زمینه های ضعف ابریشم گیلان را فراهم نمود.
۴۳۵.

بررسی، تبیین و تحلیلِ مضامین پایانِ جهانی در متون پساساسانی (سده نخست تا چهارم هجری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 79-104

کلیدواژه‌ها: ساسانیان دیانت زردشتی متون پساساسانی مضامین پایانِ جهانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۴۷۲
سقوط ساسانیان افزون بر پیامدهای سیاسی، دارای پیامدهای گسترده اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بود که جامعه زردشتی را در سده های نخستین اسلامی تحت تأثیر قرار داد. بازتاب بسیاری از این تغییر و تحولات، در متون پساساسانی قابل بررسی است که از منظر آسیب شناسی و به منظور حفظ انسجام و وحدت درونی، آموزه های گوناگونی را به جامعه مذکور تعلیم می دادند. بسیاری از این آموزه ها متأثر از مضامین پایانِ جهانی بود که در متون پساساسانی مورد توجه قرار داشت. با فرض این که مضامین پایانِ جهانی زردشتی با توجه به شرایط جامعه ایرانی در نخستین سده های اسلامی، دارای آموزه های گوناگون در حوزه های دینی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بوده است، این پژوهش به روش تاریخی و شیوه توصیفی-تحلیلی و بر پایه مطالعات کتابخانه ای به بررسی این مضامین در متون پساساسانی می پردازد و نگرش های پایانِ جهانی دین زردشتی را در حوزه های مختلف بررسی می کند.
۴۳۶.

تحلیل تاریخی عوامل مؤثر بر شکل دهی حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۸ (پیاپی ۱۳۸) 43 - 69

کلیدواژه‌ها: تیموریان شهر حیات اجتماعی گروه ها و طبقات اجتماعی مناسبات اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۳ تعداد دانلود : ۳۵۸
تیموریان زندگی شهری را ارج می نهادند و در زمینه شکوفا کردن شهرها و رونق دادن به جنبه های گوناگون زندگی شهری کوشا بودند. شهرها کارکرد اجتماعی مهمی داشتند و طبقات و گروه های مختلف اجتماعی در آنها فعال بودند. بنابراین حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان، به مسئله ای مهم تبدیل می شود. در نوشتار حاضر تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود که حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان چگونه بود و کدام عوامل و عناصر در شکل دادن به آن نقش داشتند؟ فرضیه مورد ادعای پژوهش حاضر این است که تیموریان و برخی طبقات و گروه های اجتماعی، در کنار مناسبات اجتماعی، پویایی اجتماعی شهرهای مهم را امکانپذیر کردند. هدف این نوشتار تحلیل تاریخی حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان است. بر همین اساس، کوشش شده است دیدگاه تیموریان نسبت به شهر و زندگی شهری بررسی شود. همچنین مهم ترین گروه ها و طبقات اجتماعی مؤثر بر حیات اجتماعی شهر معرفی شوند و به مناسبات اجتماعی شهرنشینان اشاره شود. نتیجه پژوهش نشان می دهد که تیموریان در رونق دادن به حیات اجتماعی شهرها مؤثر بودند. شهرهای مهم قلمرو آنها شکوفا شده بود و کانون های مهم تجمع جمعیت شدند. همچنین انواع فعالیت های اقتصادی، فرهنگی و مناسبات اجتماعی در آنها گسترش یافت. این گونه بود که این شهرها از پویایی و سَرزندگی اجتماعی برخوردار شدند.
۴۳۷.

مؤلفه های تاریخ نگاری شعبی براساس روایت های بر جای مانده از وی در متون کلاسیک تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ (پیاپی ۱۳۶) 9 - 31

کلیدواژه‌ها: عامر شعبی تاریخ نگاری اسلامی روایت کوفه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۴۳۶
ریشه های تاریخ نگاری اسلامی به روایاتِ راویان و اخباریان سده اول و دوم قمری باز می گردد که در متون تاریخی سده های بعد بر جای مانده اند. از این رو، فهمِ شیوه تفکر مسلمانان درباره گذشته، به یک معنا بدون بررسی این روایت های تاریخی امکانپذیر نیست. در این میان، روایات ابوعمرو عامربن شراحیل عبد شعبی معروف به شعبی (متوفای 104ق)، به عنوان نخستین اخباری مکتب عراق، از جایگاه خاصی در تاریخ نگاری اسلامی برخوردار است؛ زیرا شناخت و بررسی روایات وی ما را به فهمِ دقیق تر تحولات تاریخ اسلام در سده نخست رهنمون می سازد. بر همین اساس، در مقاله حاضر تلاش شده است تا با خوانش روایت های شعبی در متون کلاسیک تاریخی، به فهم مؤلفه های تاریخ نگاری او پرداخته شود. به سخن دیگر، مسئله مقاله حاضر شناسایی بینش و اندیشه تاریخ نگاری این اخباری کوفی و تأثیر این نگرش ها در روایتِ رخدادهای تاریخ اسلام است. رویکرد اتخاذ شده در این تحقیق، رویکرد معناکاوی است. بر پایه این رویکرد، به منظور فهم تاریخ نگاری شعبی، در کنار شناسایی عناصر زبانی روایت هایش لازم است که رابطه میان متن «روایت ها»با نویسنده (شعبی) و بافت اندیشه ای و فرهنگی زمانه متن نیز بررسی و تحلیل شود. نتیجه تحقیق نشان می دهد که نظام فکری و اندیشه های شعبی بر مؤلفه های هویت سازی عربی-اسلامی، بینش قبیله ای-قومی و مشروعیت سازی برای امویان استوار بوده که این مؤلفه ها به شدت متأثر از اوضاع زمانه وی بوده است.
۴۳۸.

عوامل مؤثر بر توسعه اقتصادی کرانه ها و پس کرانه های خلیج فارس و دریای عمان در دوره پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ (پیاپی ۱۳۶) 59 - 86

کلیدواژه‌ها: پهلوی اول خلیج فارس دریای عمان جزایر و بنادر اقتصاد توسعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۷ تعداد دانلود : ۴۸۵
جزایر، بنادر و پس کرانه های خلیج فارس و دریای عمان در دوره پهلوی اول جایگاه ممتاز اقتصادی خود را حفظ کرده بودند. بخش عمده ای از تجارت دریایی ایران از مبادی متعدد خروجی و ورودی این مناطق انجام می گرفت. هدف از این نوشتار، بررسی تحولات اقتصادی کرانه ها و پس کرانه های خلیج فارس و دریای عمان طی سال های 1304-1320ش. با تأکید بر شناخت علل و زمینه های تأثیرگذار رشد منطقه ای است. عوامل مؤثر بر فرایند تحولات اقتصادی این مناطق در دوره پهلوی اول چه بوده است؟ نتیجه پژوهش نشان می دهد که مجموعه عملکرد دولت در حوزه های گوناگون تجاری و فعالیت های عمرانی زیرساختی، در حیات اقتصادی کرانه و پس کرانه ها نسبت به ادوار پیشین -به خصوص اواخر قاجاریه- تأثیر بسیار داشته و حرکت کاملاً رو به رشدی را سبب شده بود؛ هرچند که برخی از این فعالیت ها بخشی از برنامه های درازمدت بوده و تأثیرات کوتاه مدت و آنی خود را نشان نمی داد.
۴۳۹.

بررسی دو خوانش از مردم سالاری در جریان های اندیشه دینی معاصر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ (پیاپی ۱۳۶) 117 - 141

کلیدواژه‌ها: دین مردم سالاری روشی مردم سالاری ارزشی مجتهد شبستری مصباح یزدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۳ تعداد دانلود : ۴۹۵
در این مقاله تأثیر رویکرد تفسیری محمد مجتهد شبستری به عنوان یکی از نوگرایان دینی و آیت الله مصباح یزدی به عنوان یکی از نمایندگان جریان اسلام سیاسی فقاهتی بر نوع نگاه آنها به الگوی نظم سیاسی دموکراتیک مورد بررسی قرار گرفته است. محمد مجتهد شبستری از روش های جدید برای تفسیر متون دینی استفاده کرده و با اتخاذ روش هرمنوتیک، دین را به گونه ای تفسیر کرده است که قابلیت پذیرش یک نظام دموکراتیک را دارد؛ تا به زعم خودش ایمان مؤمنان متناسب با شرایط روز حفظ شود. حاصل نگرش این اندیشمند دینی پذیرش دموکراسی ارزشی است. همزمان با وی، آیت الله محمدتقی مصباح یزدی نماینده برجسته جریان فکری اسلام سیاسیِ فقاهتی، با تأکید بر روش فقهی، به حفظ جایگاه دین در حوزه سیاسی و اجتماعی به منظور تأمین سعادت دنیوی و اخروی مسلمانان می اندیشد؛ به همین دلیل وی پرداختن به مفهوم مردم سالاری و تبیین آن براساس اصول اسلامی مورد فهم گفتمان فقه محور را ضروری می داند و  ضمن ردّ مردم سالاری لیبرال، از امتناع دین و این نوع از مردم سالاری سخن می گوید. البته وی مردم سالاری روشی را می پذیرد. در این نوشتار، از متدولوژی «کوئنتین اسکینر» در تحلیل فهم این دو اندیشمند از الگوی مردم سالاری بهره گرفته شده است.
۴۴۰.

واکاوی تاریخی اجزاء و ارکان شهری کاشان در عهد صفوی (براساس منابع تاریخی و اسناد تصویری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۱ ۱۱۷-۱۴۴

کلیدواژه‌ها: صفویه ساختار فضایی شهر کاشان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۷ تعداد دانلود : ۳۷۵
کاشانِ عصر صفوی به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص میان دو شهر مهم صفوی، اصفهان و قزوین بیشتر مورد توجه شاهان قرار گرفت و مسیر آبادانی و پیشرفت را درپیش گرفت. این نوشتار می کوشد، ضمن پاسخ دادن به این پرسش، ساختار کالبدی فضایی شهر کاشان در عصر صفوی چگونه بوده است؟ به صورت نمونه وار تصویری از سیمای کالبدی شهر در دوره صفویان ارائه نماید و براین فرض استوار است که تحولات کالبدی شهر در این دوره متأثر از کاخ، شارستان، بازار، حصار و غیره بوده است. نوع مطالعه در این پژوهش تاریخی و روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای (اسنادی) و میدانی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که توجه و علاقه شاهان صفوی به عمران و آبادنی شهرها سبب شد که در این دوره بناهای اقتصادی (بازار، کاروانسرا)، رفاهی (مهمانسرا، آب انبار، سد)، مذهبی (مسجد)، بهداشتی (حمام)، اقامتی (خانه) و تدفینی (آرامگاه و زیارتگاه) در کاشان ساخته شد و یا مرمت گردید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان