درخت حوزه‌های تخصصی

آنچه در رابطه با استاندارد کردن کتابخانه ها انجام میشود، عمدتاً به خدمات فنی، فضای فیزیکی و تجهیزات، و محتوای اطلاعاتی (مجموعه) مربوط میشود. اما با توجه به اینکه بسیاری از حرفه مندان و صاحب نظران این حرفه، رویکرد کاربردمداری را در ارائه خدمات کتابخانه ای به مأموریت مداری و مجموعه مداری ترجیح میدهند، این شیوه نگاه به استانداردسازی، با رویکرد کاربرمدارانه همخوانی ندارد. به بیان دیگر، با وجود ادعای پایبندی به کاربرمداری، عملاً از این شیوه در جهت مأموریت مداری و مجموعه مداری استفاده میشود. این مسئله در کتابخانه های تخصصی اهمیتی افزون تر مییابد، زیرا قرار است نتیجة فعالیت این دسته از کتابخانه ها در قالب محصول پژوهش، تجسم یابد و به تولید دانش جدید منجر شود. آموزش کاربران و سوق دادن آنان در جهت تحصیل سواد اطلاعاتی مطابق با حدود هر چه بالاتری از استانداردها، موجب میشود کتابخانه ها در نیل به اهداف خود و تحقق واقعی رویکرد کاربرمدارانه موفق شوند؛ بویژه آنکه تعاریف جدید سواد اطلاعاتی در آموزشهای کتابخانه ای ریشه داشته و کتابخانه های تخصصی باید ـ با توجه به شرایط خاص اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور ـ بیش و پیش از استاندارد کردن خدمات فنی تجهیزات و فضای کتابخانه؛ به آموزش سواد اطلاعاتی بر مبنای استانداردها به کاربران خود بپردازند تا بدین ترتیب ضمن استقلال بخشیدن به آنان در کسب اطلاعات و دانش افزایی، موجب کارآمدی بیشتر خدمات کتابخانه های تخصصی گردند. بر این مبنا، کتابخانه ها باید در درجه اول به ارزیابی کاربران خود بر مبنای استانداردهای سواد اطلاعاتی و در وهلة دوم به طراحی و اجرای برنامه های آموزشی بر مبنای این ارزیابی با هدف ارتقای سطح سواد اطلاعاتی، بپردازند.

هدف، بررسی وضعیت کتابخانه های اقماری آستان قدس در مقایسه با استانداردهای کم ّی دیانی میباشد. جامعة آماری این پژوهش 14 کتابخانه اقماری آستان قدس است و اطلاعات از طریق پرسشنامه گردآوری شده. پرسش های اساسی این پژوهش در خصوص هفت مورد (وضع موجود در کتابخانه ها، نقاط قوت و ضعف، توسعة عوامل، برنامه ریزی کوتاه مدت و بلندمدت عوامل، رده بندی نُه معیار کتابخانه ها، نمونه گیری از نظرات مراجعان، و مقایسة نظرات به منظور مشخص شدن جهت حرکت) تنظیم گردیده است. نتایج به دست آمده از آزمون t نشان میدهند که کتابخانه های اقماری آستان قدس رضوی با معیارهای دیانی، در هشت مورد در سطح کتابخانه های درجه 3 قرار گرفته اند و تنها در یک مورد معیار شماره 2 (مساحت کل) دچار کمبود میباشند.

در ساختار آموزش از دور تلاش میشود میان یاد گیرنده (فراگیر) ، یاددهنده و منابع آموزشی ارتباط برقرار شود . قالبها و فناوریهای نوین در کتابداری و اطلاع رسانی ، نظیر کتابها و کتابخانه های رقومی ، این امکان را فراهم میآورند تا با استفاده از ابزارهای رایانه ای و به کارگیری هوشمندانه ترین الگوریتم های پردازشی ، رفتارهای آموزشی را متحول کرد . افزون بر این محتوای آموزشی مورد استفاده خود میتواند به مفاهیم اطلاع رسانی و کتابداری اختصاص داشته باشد ؛ به این ترتیب آموزش از دور در دوره های آموزشی یا آموزشیهای مستمر در حوزه کتابداری به ویژه در زمینه کتابخانه های رقومی دانشگاهی به کار خواهد رفت...