فلسفه‌ تعلیم و تربیت

نمایش ۲۸۱ تا ۳۰۰ مورد از کل ۴۴۵ مورد.

۲۸۱.

نمازآموزی به فرزندان در فقه تربیتی اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا اعرافی سید نقی موسوی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و یکم دوره جدید تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: فرزندپروری و نمازآموزی تربیت عبادی فرزندان فقه تربیتی در اسلام وظایف تربیتی والدین

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۱۱ تعداد دانلود : ۹۷۰

این نوشتار درصدد است با روش استنادی و تحلیلی (با تأکید بر روش شناسی استنباطی و فقهی) میزان و نوع مسئولیت و وظیفه والدین در «نمازآموزی به فرزندان» را بررسی، و نوع وظیفه والدین از حیث وجوب و استحباب، زمان، زمینه ها و روشهای آموزش نماز را بر اساس دلائل شرعی تعیین کند. بر اساس بررسیها، تربیت عبادی فرزندان در عباداتِ واجب بر والدین واجب است و آموزش عبادات مستحب و تثبیت آنها در شخصیت فرزندان بر والدین مستحب است و مسئولیتِ نمازآموزی به فرزندان از دوران پیش از بلوغ فرزندان آغاز می شود. این وظیفه به نحوِ واجبِ توصلی و کفایی است.

۲۸۲.

بررسی نقش الگوی تربیتی والدین در تربیت دینی فرزندان

نویسنده: جواد آقامحمدی

منبع: پژوهشنامه تربیت تبلیغی سال اول تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: تربیت دینی تربیت فرزندان الگوی تربیتی والدین

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۶۶۱۹ تعداد دانلود : ۴۰۸۰

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش الگوی تربیتی والدین در تربیت دینی فرزندان است. روش پژوهش در محدوده روش های توصیفی - پیمایشی و نوع تحقیق، کاربردی است. جامعة آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان دیواندره تشکیل داده اند. نمونة آماری پژوهش شامل 215 نفر است که با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفیِ ساده به صورتی که همه اعضا شانس مساوی برای انتخاب شدن داشته باشند، صورت گرفته است. ابزار اندازه گیری تحقیق، به جز منابع کتابخانه ای از قبیل کتب، فصلنامه، مجلات و پایان نامه، از پرسشنامه ای که محقق تهیه کرده برای سنجش نظرات سود برده شده است. روش تجزیه و تحلیل داده ها به دو صورت توصیفی و تحلیلی و در قالب آماره «تی» و «ضریب همبستگی» استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهند که نگرش مذهبی والدین در تربیت دینی فرزندان تأثیر مستقیم داشته و رعایت آداب دینی از سوی والدین با تربیت دینی فرزندان آنها رابطه معناداری دارد. نتایج پژوهش رابطه بین ساده زیست بودن والدین با تربیت دینی فرزندان را در سطح قابل قبولی نشان داد. همچنین بین سطح سواد والدین و تربیت دینی فرزندان آنها اختلاف معناداری مشاهده نشده است.

۲۸۳.

الگو پذیری از دعاهای صحیفه سجادیه و تاثیر آن بر سلامت

نویسنده: مهدی احمدی فراز

منبع: پژوهشنامه حکمت اهل البیت (ع) سال اول زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: بهداشت روانی دعا رفتار بهداشتی صحیفة سجّادیّه مکانیسم ارتقای سلامت سایکونورو فیزیولوژیک

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۳۰ تعداد دانلود : ۱۴۳۸

بهداشت روان ازحوزه های مهم سلامت است وآموزه های دینی درتحقق آن دخیل می باشد. ازجمله امور مؤثر در بهداشت روانی، مکانیسم های ارتقاء سلامت است که مهمترین آن ها عبارتند از:الف - راه سایکونورو فیزیولوژیک ب- مسیر رفتار بهداشتی ج - برخورداری از حمایت های اجتماعی. نظر به نقش مؤثر دینداری و پایبندی دینی در سلامت روانی ، نوشتار حاضر به بررسی و ارائه مکانیسم های ارتقاء سلامت روانی در ادعیه امام سجاد (ع) و تاثیر آن بر سلامت پرداخته است زیرا ادعیته امام تنها عرصه خواندن نبوده بلکه صحنه شناختن هم می باشد و الگوهای سلامت در آن آمده است. مؤلّفه های این مکانیسم عبارتند از: فضل الهی، هدفمندی، شکر و سپاس (راه سایکونور و فیزیولوژیک)، اجتناب از پرخوری، روزه داری، دوری از هوی و هوس، سحرخیزی، رعایت اعتدال در امور (رفتار بهداشتی) انفاق و زکوه و همدلی و نوع دوستی (حمایت اجتماعی و مالی). بنابراین اگر دعا را عرصه شناخت صحنه دریافت بدانند و ابعاد شناختی رفتاری خود را با الگوی سجادی شکل دهند ارتقای سلامت جسمی و روانی در پی خواهد داشت. امید است این رهیافت بتواند دریچه تازه ای به سوی نگرش بدیع به دعا به ویژه بر ادعیه امام سجاد(ع) ایجاد نماید.

۲۸۴.

بررسی شاخصه ها و کارکردهای استقامت گفتاری (با تکیه بر آموزه های علوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حامد پوررستمی معصومه شفیعی پورمرجی

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال ششم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: گفتار نهج البلاغه اخلاق اسلامی استقامت استقامت گفتاری

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۲۴ تعداد دانلود : ۵۹۴

چالش جدّی بشریت معاصر بیش از آنکه وامدار ضعف قوانین یا فقدان تکنولوژی باشد، معلول عدم کاربست بایسته های اخلاقی و رفتاری است. یکی از این بایسته های مهم و پرنقش، عنصر استقامت گفتاری است که دارای بار معنا و مفهوم خاصی است و مقصود آن، اقامه زبان بر حق و مدیریت استمرار این حق محوری است. بسیاری از چالش های فردی و فرافردی بشریت امروز همچون آشفتگی های روحی و روانی، اختلافات و ازهم گسیختگی خانواده ها، نابسامانی های اجتماعی و نیز تخریب روابط در اثر لغزش های زبان و عدم استقامت گفتاری ایجاد شده و علاوه بر خسران معنوی و سوء عاقبت، لذت زندگی و آرامش درونی را از انسان سلب نموده است. ترسیم شاخصه های استقامت گفتاری در پرتو کلام علوی، نسخه مجرّبی را برای رفع و دفع چالش های اخلاقی بویژه در عرصه گفتار عرضه می نماید که این مقاله عهده دار بخشی از آن است.

۲۸۵.

نسبت جهانی شدن و سلامت معنوی؛ چالش ها، فرصت ها و ملاحظات عملی برای نظام تربیتی اسلام

نویسنده: آذر تاجور

منبع: پژوهشنامه تربیت تبلیغی سال اول تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن تربیت دینی چالش مدارس سلامت معنوی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۳۸ تعداد دانلود : ۸۲۹

پژوهش حاضر به دنبال تبیین «نسبت جهانی شدن و سلامت معنوی؛ چالش ها، فرصت ها و ملاحظات عملی برای نظام تربیتی اسلامی» بوده و با توجه به عنوان و سؤال های مطروحه، پژوهش به شیوه توصیفی و از نوع تحلیلِ اسنادی انجام شده است. 1. در این راستا، برخی از عمده ترین فرصت های ناشی از پدیده جهانی شدن برای سلامت معنوی شامل:آموزش الکترونیکی، ضرورت مشارکت با دیگران، گفت وگوی بین ادیان، تسهیل شرایط دادوستد فرهنگی و دینی، لزوم حرکت به سمت اصول و ارزش های عمیق معنوی، تحول درمفاهیم اقتدار و بهره مندی از ابزارهای اطلاعاتی و ...، هستند. 2. چالش های ناشی از پدیده جهانی شدن در عرصه سلامت معنوی شامل: هجوم ضد ارزش های فرهنگ غرب به کشورهای جنوب، تحت فشار قرار گرفتن دین و اعتقادات معنوی، تخریب پلورالیسم فرهنگی، بلوغ زودرس، غلبه تربیت لیبرالیستی، سوءاستفاده از انواع ابزارهای الکترونیکی، سکولاریزاسیون کلیه شئون فرهنگی، اجتماعی و اخلاقیِ جوامع و ...، می شوند. 3. ملاحظات ضروری به واسطه پدیده جهانی شدن در عرصه سلامت معنوی عبارتند از: ضرورت توجه آموزش وپرورش در جهت استقرار تربیت معنوی به علایق ایدئولوژیک پنهان در مواد آموزشی، تحول بر مبنای ارزش ها و اصول اسلامی در جهت علایق ایدئولوژیک اسلامی، تدوین نظام جدیدی از تربیت معنوی به جای کناره گیری و وارد میدان عمل شدن و ... .

۲۸۶.

مروری بر شاخص های سبک زندگی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین خطیبی ابوالفضل ساجدی

منبع: معرفت سال بیست و دوم اردیبهشت ۱۳۹۲ شماره ۱۸۵ «ویژه سبک زندگی»

کلیدواژه‌ها: معنای زندگی حیات انسانی حیات طیبه فلسفه زندگی سبک زندگی قرآنی حیات عقلانی شاخص های سبک فردی و سلوک اجتماعی اسلامی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۰۶۰ تعداد دانلود : ۵۹۴۵

رسیدن به سبک زندگی مطلوب اسلام و ارزیابی سبک زندگی موجود در جوامع مسلمان در گرو دانستن شاخص های زندگی اسلامی است. این تحقیق با بهره گیری از شیوه کتابخانه ای و تحلیل محتوای داده های عقلی و نقلی، که منابع استخراج سبک زندگی اسلامی به شمار می روند، به تعیین شاخص های سبک زندگی فردی و اجتماعی می پردازد. بر اساس فلسفه زندگی برآمده از آیات و روایات، سبک زندگی اسلامی ریشه در شکوفایی ارزش های عقلی و فطری داشته، در حیات عقلانی تجلی می یابد. حیات طیبه اسلامی، رهاورد سبک فردی عقلانی و سلوک اجتماعی عاقلانه است. برخی مؤلفه های سبک زندگی اسلامی در بُعد فردی عبارت اند از: برنامه ریزی نیکو و برنامه های نیکو، نیکوگفتاری و گفتارهای نیکو، نیکوخوری و خوراک نیکو و نیکوخوابی و رؤیاهای نیکو. مفاهیم دیگری همچون سلوک متواضعانه و در عین حال عزتمندانه و نیز سلوک متعبدانه، عادلانه، متعادلانه، صادقانه، مسئولانه و مجاهدانه از مؤلفه های سلوک اجتماعی عاقلانه شمرده می شوند. مجموعه این مؤلفه ها، حیات طیبه انسانی و سبک زندگی اسلامی را تشکیل می دهند. هدف این مقاله ارائه شاخص هایی به منظور سنجش میزان تحقق حیات عقلی است.

۲۸۷.

تحول مفهوم اجابت دعا در کودکان و نوجوانان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سید محمدرضا موسوی نسب علی عسکری عباسعلی شاملی

منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلیدواژه‌ها: دعا کودکی و نوجوانی اجابت دعا تحول مفاهیم دینی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۸۵ تعداد دانلود : ۹۴۹

هدف از پژوهش پیش روی تبیین مراحل و محتوای تحول مفهوم اجابت دعا در کودکان و نوجوانان است که با تأکید بر منابع و متون اسلامی و بر اساس یک طرح مقطعی، در گروهی نمونه و با حجم 157 نفری از دانش آموزان (82 دختر و 75 پسر) شش تا هفده سالة شهر قم انجام شد. گفتنی است این دانش آموزان با روش خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده بودند. داده ها بر پایة روش بالینی و با مصاحبة انفرادی نیمه ساخت یافته گردآوری شده بود و پرسش های آن بر اساس مبانی تجربی و نظری مفاهیم دینی تدوین و به دست متخصصان روان شناختی و حوزوی (مجموعاً پنج نفر) نمره گذاری شد. تحلیل محتوای متن مصاحبه ها و اجرای تحلیل واریانس نشان داد که فهم اجابت دعا شامل پنج مرحله پاسخ های مبهم، ویژگی های دعاکننده، ویژگی های محتوایی دعا، مفاهیم ارزشی و مذهبی و تحلیل های مذهبی ـ عقلانی می شود. مراحل تحولی آن در چهار گروه سنی 6-7، 8-11، 12-14 و 15-17 سال قرار دارد که با افزایش سن، میزان فهم اجابت دعا نیز افزایش می یابد. یافته ها با توجه به مبانی نظری و تجربی فهم مفاهیم دینی و مقایسه با دیگر طبقه بندی های تحولی بحث شده اند.

۲۸۸.

چالش تربیت اسلامی (در باب تقابل جدید، اما وثیق اسلام و مدرنیته)

نویسنده: محمدحسین کیانی

منبع: پژوهشنامه تربیت تبلیغی سال اول بهار ۱۳۹۲ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: مدرنیته تربیت دینی تعالی انسان دین ستیزی چالش بنیادین

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۸۲۸ تعداد دانلود : ۹۰۲

تربیت اسلامی مجموعه ای از اصول، مبانی نظری و روش های کاربردی - تربیتی است که از قرآن، سنت و نظرات فقها، فلاسفه و متفکران مسلمان گرفته شده است. چنین مجموعه ای موجب رشد و شکوفایی ابعاد مختلف فکری، عاطفی، فیزیکی و اجتماعی شخصیت انسان و تنظیم رفتار انسانی در زمینه های گوناگون زندگی می شود. طبعاً مراد از چالش تربیت اسلامی، ظهور بحران و آسیب اساسی برای تحقق عملی و اجتماعی تربیت اسلامی است. نگارنده در این مقاله می کوشد تا ماهیت تئوریک مدرنیته را به مثابه چالش بنیادین تربیت اسلامی قلمداد کند. البته جهت تحقق تربیت اسلامی در جامعه ایرانی با آسیب های دیگری نیز مواجه خواهیم شد و مدرنیته به واسطه عمق و ژرفای تقابلی که با اساس مؤلفه های تربیت اسلامی دارد در تضاد آشکار با تحقق تربیت اسلامی است. این نکته مهم را می توان در پس تشریح اصول، مبانی و اهداف «تربیت اسلامی» و «مدرنیته» روشن ساخت؛ چرا که تربیت اسلامی مهم ترین دغدغه ما است که بر مبنای ایده «تعالی و صیرورت» بنا شده است و مدرنیته بی محابا به فرهنگ اسلامی – ایرانی هجوم برده و مبتنی بر ایده «حلولی و این جهانی» است.

۲۸۹.

تبیین مبانی انسان شناختی اخلاق جنسی از دیدگاه اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدشریف طاهرپور محمدرضا شرفی خسرو باقری جهانگیر مسعودی

منبع: تربیت اسلامی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: اصول مبانی انسان شناختی اخلاق جنسی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۸۳۹ تعداد دانلود : ۱۹۰۹

هدف این پژوهش، تبیین مبانی انسان شناختی اخلاق جنسی در اسلام، با روش توصیفی – تحلیلی است. از دیدگاه اسلام، انسان غریزة صرف و حیوانی کامجو نیست تا همه چیز او را به کامجوئی از غریزة جنسی و آزادی در ارضاء آن فروبکاهیم، بلکه انسان در کنار غریزه جنسی که وجه مشترک انسان و حیوان است، از فطرت نیز برخوردار است. بنابراین، در انسان شناسی اسلامی، انسان دارای سه روح نباتی، حیوانی و فطری است. بر این اساس، مبانی انسان شناختی مؤثر در اخلاق جنسی عبارتند از: غریزة جنسی، فطرت الهی، کرامت، اندیشه ورزی، اصالت روح، قابلیت تکامل نفس، اختیار و انتخاب آگاهانه، حب ذات، چند ساحتی بودن انسان، هویت جمعی و ضعف. به این ترتیب، اخلاق جنسی نیز ریشه در روح فطری و انسانی انسان دارد و به تبع همین فطرت است که ما می توانیم از اصول و ارزش های اخلاقی همچون سرکوب نکردن غریزة جنسی، اعتدال، شکوفایی فطرت الهی، حفظ کرامت ذاتی انسان، حفظ کرامت انسانی زنان، عمل به فرامین الهی، مصونیت اخلاقی، کسب بینش صحیح، رعایت اعتدال، تکامل روحی و روانی، اصالت روابط عاطفی، ارتقاء معنویت، رفتار جنسی مسئولانه، تدرج و تمکن، ازدواج آزادانه و آگاهانه، دگر خواهی، محبت، رشد متوازن و متعادل، تحکیم هویت جمعی، کنترل رفتار جنسی، به رسمیت شناختن هویت فردی، تخفیف حکم، مدارا و مسامحت صحبت کنیم.

۲۹۰.

پاسخی به نقد کتاب «درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی ایران»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نرگس سجادیه

منبع: تربیت اسلامی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: نقد فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی خسرو باقری

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت

تعداد بازدید : ۲۵۰۲ تعداد دانلود : ۱۰۲۱

مقاله حاضر، با تأملی بر نقدهای نگاشته شده در مقالة «تأملی بر رویکرد و روش فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی مطرح در کتاب «در آمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران»، پاسخ هایی را برای برخی پرسش ها و ابهامات مطرح شده، فراهم آورده است و با دو نقد مطرح شده نیز موافق بوده و نقد جدیدی را نیز به نقدها افزوده است. پاسخ ها در دو بخش کلی «خوانش دوباره اثر» و «خوانش دوباره نقد» قابل طرحند. از منظر نوشتار حاضر، پاسخ و رفع بخشی از نقدهای مطرح شده (حدود 16 مورد) با مواردی چون: 1) مطالعه دقیق ادعاهای متن؛ 2) توجه به محدوده، اهداف و مفروضات بحث؛ 3) توجه به معیارهای پژوهشگر در مرزبندی ها و طبقه بندی ها؛ 4) تمایز میان امر ممکن و موجود؛ 5) نگاه کل گرایانه مرتبط است. برخی دیگر از نقدها (حدود 7 مورد) نیز با خوانش دوباره نقد و با توجه به مواردی چون لزوم مصون نگاه داشتن نقد از انتقادهای خود نقد و نیز پرهیز از اغتشاش های مفهومی- علمی پاسخ داده شده اند. در پایان، چهار نقد لزوم تفکیک میان تربیت اسلامی و فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، نیز عدم دقت در به کارگیری الگوی اصلاح شده فرانکنا در استنتاج، عدم تصریح معیار دسته بندی رویکردها و عدم توضیح کافی معنای کاربرد فلسفه به منزله ساختار پذیرفته شده است.

۲۹۱.

بررسی پیامدهای فقر در سلامت روح و روان افراد از دیدگاه امام علی (ع)

نویسنده: زهره کدخدایی الیادرانی تقی اجیه مسعوده فاضل یگانه

منبع: پژوهشنامه حکمت اهل البیت (ع) سال اول زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: فقر اقتصاد سلامت روان نهج البلاغه اجتماع

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۵۰ تعداد دانلود : ۱۰۲۳۳

پدیده شوم فقر ازناهنجارترین دردها است که تبعات ویرانگر آن درهمهوجوه فردی،اجتماعی،سیاسی وفرهنگی جلوه می نماید. فقرازدوران گذشته تاریخ تاکنون،دراجتماعات بشری وجود داشته وروح وروان انسانهارادستخوش تباهی قراردادهاست. دراین پژوهش پیامدهای فقردرسلامت روح وروان افرادازدیدگاه امام علی (ع) بررسی شده است . یافته های تحقیق نشان دادفقروپیامدهای ناشی ازآن مانند ازدست دادن عزت نفس،پرخاشگری،ناامیدی،سستی اراده، افسردگی واضطراب ازمواردتهدیدکننده سلامت روان است. رفتارهای نامناسب اقتصادی مانندحب دنیا،بخل،حرص وسستی درعمل ازعوامل فقرمحسوب میشوند که برای برطرف کردن آن وکاهش فشارروانی راهکارهایی مانند زهد،قناعت،برقراری عدالت،انفاق،پرداخت زکات،اقتصادو میانه روی،پرهیزازاسراف وتبذیر، مدیریت اقتصادی درزندگی، اصلاح نظام بازار،دفاع ازحقوق قشرهای آسیب پذیرارائه شد .

۲۹۲.

طرح نظری برنامه درسی بر اساس دیدگاه معرفت شناسی اشراق سهروردی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید حسن هاشمی سید ابراهیم میرشاه جعفری

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و یکم دوره جدید تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: اشراق معرفت شناسی برنامه درسی سهروردی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۳۹ تعداد دانلود : ۸۰۴

این مقاله با اقتباس از دیدگاه معرفت شناسی فلسفه اشراق سهروردی با روش تحلیل فلسفی و با رویکردی استنباطی، ضمن پرداختن به بعد معرفت شناختی اشراقی و تشریح ویژگیهای آن، یعنی دانش معرفت شناختی، دانش ذوقی و ضرورت تمسک به انسان کامل، و با الگوبرداری از نظریه های برنامه درسی، برنامه درسی اشراقی در چهار گام 1) اهداف 2) معلم (روش تدریس) و متعلم 3) محتوا 4) ارزشیابی تبیین می شود. نتایج حکایت دارد که برنامه درسی اشراقی از رویکردی دانش آموز محور برخوردار است و هدفگذاری را بر مبنای علایق و نیازهای وی در کسب معرفت حصولی (اهداف واسطه ای) به منظور تحقق معرفت حضوری (هدف غایی) قرار می دهد (گام اول). معلم با این دید که تحقق هدف غایی مستلزم تلاش خود دانش آموز است، روش تدریس را در تعامل با وی قرار می دهد (گام دوم). محتوا را گزینش و اجرا می کند (گام سوم) و در نهایت چون یادگیری، تحت تأثیر تلاش دانش آموز است، روح حاکم بر ارزشیابی فراگیر را مسئول مستقیم پیروزیها و شکست های خود قلمداد می کند و شیوه ارزشیابی را در خود سنجی دانش آموز قلمداد می کند (گام چهارم).

۲۹۳.

بررسی نظریه شناخت فارابی و دلالت های آن در تعلیم و تربیت (با تاکید بر برنامه درسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدحسن میرزامحمدی

منبع: تربیت اسلامی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: روش شناسی فارابی تعلیم و تربیت برنامه درسی نظریه شناخت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۲۱ تعداد دانلود : ۸۴۶

هدف اساسی تحقیق حاضر آن است که با واکاوی نظریة شناخت فارابی، بتوان دلالت هایی برای تعلیم و تربیت، با تأکید بر برنامه درسی استخراج کرد. این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و روش تجزیه و تحلیل آن نیز تفسیری - استنباطی است. بر این اساس، ابتدا روش شناسی فارابی و آنگاه نظریة شناخت وی معرفی شده، سپس بر اساس دو مؤلفه پیش گفته، نظام برنامه درسی فارابی احصاء و بیان شده است. نتایج نشان می دهد که می توان برای فارابی نظامی از برنامه درسی را متصور شد . این برنامه درسی در سه بخش محتوا ( علوم ) ، روش های تدریس و یادگیری ، و معلم و شاگرد، قابل صورت بندی است . در بخش پایانی تحقیق، پیشنهادهایی برای استفاده از اندیشه های تربیتی فارابی (برنامه درسی وی) در نظام برنامه ریزی درسی کشور ارائه شده است.

۲۹۴.

تحلیلی مفهومی از روش «تبیین» و کاربرد آن در تربیت اخلاقی با تاکید بر تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فاطمه وجدانی محسن ایمانی رضا اکبریان علیرضا صادق زاده قمصری

منبع: تربیت اسلامی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی قرآن کریم تبیین تربیت اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۲۶ تعداد دانلود : ۱۲۲۴

تربیت اخلاقی بخش های مختلفی هم چون، ارتقای معرفتی، تعالی عاطفی- انگیزشی، تقویت اراده و شکل دهی ملکات فاضله اخلاقی دارد. در این میان، تحکیم مبانی معرفتی از جایگاه پایه ای برخوردار است و اصلاح سایر مولفه ها نیز بدون اصلاح شناخت های متربی امکان پذیر نمی باشد. برای معرفت بخشی کارآمدتر متربیان، می توان از روش قرآن برای تعلیم و تفهیم مطالب بهره جست؛ روشی که می توان آن را، روش ""تبیین"" نامید. این پژوهش، تحقیقی کاربردی است که با رویکرد درون دینی و با شیوه تحلیل آیات مربوطه از قرآن کریم انجام گرفت تا ابعاد و مولفه های شیوه ""تبیین"" –تبیین کننده، شیوه تبیین و مخاطب - روشن شود. سپس کاربرد این شیوه در تربیت اخلاقی تشریح شد و بر اساس یافته ها، وضع موجود برنامه های تربیت اخلاقی کشور مورد بررسی آسیب شناسانه قرار گرفت و مشخص شد که تمام مولفه های مورد نظر(محتوای کتب درسی، روش تدریس، شیوه های ارزشیابی و مهارت های مربی) از شیوه تربیتی تبیین فاصله زیادی دارند. در نهایت پیشنهاداتی کاربردی جهت تغییر و اصلاح روش های تربیتی موجود و جایگزین نمودن آن با روش قرآنی تبیین، برای دو نظام رسمی و غیر رسمی تربیت اخلاقی، به تفکیک مطرح گردید.

۲۹۵.

عوامل تربیت فرهنگی از دیدگاه امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: معصومه خنکدار طارسی احمد سلحشوری

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و یکم دوره جدید پاییز ۱۳۹۲ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: تربیت فرهنگی از دید امام راحل (ره) عوامل تربیت فرهنگی از نظر امام خمینی(ره) فرهنگ و استقلال کشور

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۰۷۴

هدف اصلی این پژوهش بررسی عوامل تربیت فرهنگی از دیدگاه امام خمینی (ره) است . روش این پژوهش استنتاجی قیاسی و تحلیلی است. ابزار گردآوری اطلاعات، سندکاوی است که با بهره گیری از آثار و تألیفات امام (ره) جمع آوری شد. نتایج پژوهش نشان داد که از دیدگاه امام خمینی (ره) تربیت فرهنگی اساس سعادت یا شقاوت ملت است و رستگاری هر جامعه از راه اصلاح و احیای فرهنگی امکانپذیر است و تربیت فرهنگی، تلاش برای انتقال دادن و فرصت سازی برای بینش بیشتر، بهتر و عمیقتر فرهنگ و ارزشهای الهی است. تربیت فرهنگی انتخاب آگاهانه فرهنگ الهی، و عوامل تربیت فرهنگی شامل خودباوری، خودآگاهی، مبارزه طلبی، فرهنگ خودی و استقلال فرهنگی است.

۲۹۶.

عوامل تربیت عاطفی فرزندان در خانواده؛ برگرفته از احادیث(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: علینقی فقیهی حسن نجفی

منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: خانواده فرزندان عوامل روان شناختی احادیث تربیت عاطفی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۴۹۶ تعداد دانلود : ۱۸۲۲

روابط عاطفی میان والدین در خانواده، که مهم ترین نهاد تربیتی جامعه و نخستین آموزشگاه فرد شمرده می شود، اثر گذارترین عامل حرکت مطلوب فرزندان برای انتخاب سبک و شیوة زندگی اسلامی است. این پژوهش به بررسی تعدادی از عوامل عاطفی تربیت فرزندان در خانواده می پردازد. روش انجام پژوهش توصیفی تحلیلی است. به منظور گرد آوری داده های لازم برای دستیابی به اهداف پژوهش، متون حدیثی موجود و مرتبط با موضوع پژوهش با استفاده از فرم های فیش برداری از منابع، گردآوری شده، با شیوة کیفی به تحلیل آنها پرداخته است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که عواملی چون: همسویی بینش ها و باورهای مذهبی، اندیشة از خود دانستن وجود فرزند، انسان دوستی، محبت، خوش رویی، تکریم و احترام متقابل، حسن ظن (مثبت نگری)، عفو و بخشش، نیکی در برابر بدی ها، یار و غمخوار و مایة نشاط بودن، هدیه دادن، هماهنگی میان گفتار و رفتار، ابراز عواطف مثبت، توجه به امنیت روانی و الگو دهی، از جمله عوامل تربیت عاطفی فرزندان در نهاد خانواده اند که در آموزه های معصومان(ع) بر آنها تأکید شده است.

۲۹۷.

مراحل تربیت از دیدگاه قرآن، سنت و علم روانشناسی

نویسنده: جمال فرزندوحی طاهره حیدرنژاد

منبع: حسنا سال پنجم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: رشد تربیت جوانی کودکی مرحله

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۱۳۴ تعداد دانلود : ۳۴۶۰

تربیت یکی از مقاصد وجودی انسان و امری ضروری برای حیات جامعه است که درجه رشد و تحول هر جامعه را نشان می دهد؛ اما از آنجایی که شرایط و ویژگی های تربیتی در مراحل مختلف زندگی کاملاً متفاوت است و به میزان رشد و کیفیت هر مرحله بستگى دارد از این جهت بحث از مراحل تربیت از اهمیت خاصی برخوردار است، در این نوشتار، ابتدا تعریف دو مفهوم اساسی مقاله یعنی، مرحله و تربیت ارائه شده، آنگاه بر پایه این مقدمات، مراحل تربیت از دو نظر که یکی مربوط به قبل از تولد (مرحله جنینی) و دیگری مربوط به بعد از تولد (مراحل کودکی، نوجوانی و...) است به بررسی شده است. ضمن بررسی مراحل گوناگون تربیت، این نتیجه حاصل شد که اگر به فرایند تربیت که امرى پیوسته و همیشگى است، از دوران کودکى و حتى پیش از آن توجه شود، بر سایر مراحل تربیت اثر می گذارد و تأکید آموزه هاى دینى و روان شناسى بر دوران کودکى، به این معنا نیست که جریان تربیت انسان، تنها محدود به این دوره است، بلکه پرورش و تربیت انسان در سراسر عمر او تداوم و امکان تحول و سازندگى نیز همواره وجود دارد. این مقاله به روش کتابخانه ای با رویکرد تحلیلی و با بهره گیری از کتب تفسیری، تربیتی و روان شناسی ارائه شده است.

۲۹۸.

بررسی و نقد رویکردهای اثباتی به فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی در جمهوری اسلامی ایران(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمدآصف محسنی (حکمت)

منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: فلسفة اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی منابع اسلامی فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی و روش استنتاجی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۹۸۵ تعداد دانلود : ۱۶۴۶

با توجه به ضرورت سامان دهی تعلیم و تربیت اسلامی، برخی محققان بر آن شدند کار را از اساس آغاز کنند و نخست «فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی» را سامان دهند، اما به دلیل رویکردهای گوناگونی که به «فلسفه»، «رابطة دین و فلسفه»، «منابع معرفت دینی» و غیره، وجود دارد، رویکردهای مختلفی، دربارة «فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی» به وجود آمده است. بررسی و نقد این رویکردها می تواند قوت و ضعف آنها را نشان دهد و به ارائة دیدگاهی جامع تر منجر شود. در این نوشتار، چهار رویکرد موجود دربارة «فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی» در جمهوری اسلامی ایران بررسی و نقد می شود و در نهایت به این نتیجه خواهد رسید که اولاً، برای تدوین «فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی»، باید مأخذ اصلی آن منابع اسلامی (قرآن، سنت و عقل) باشد، اما در عین حال از علوم عقلی اسلامی، هم از نظر روش و هم از نظر محتوا و نیز از دستاوردهای معتبر تجربی استفاده شود؛ ثانیاً باب تعامل فعال و حقیقت جویانه با دیگر مکاتب فکری باز باشد؛ ثالثاً با توجه به میان رشته ای بودن «فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی» برای تدوین آن باید گشودگی روش شناختی را در پیش گرفت، اما روش اصلی، روش استنتاجی است که به انحای گوناگون می توان از آن استفاده کرد.

۲۹۹.

جایگاه مفهوم ایمان در تربیت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کیوان بلندهمتان

منبع: تربیت اسلامی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: طباطبایی ایمان غزالی تربیت دینی چالش های نظری

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۴۳ تعداد دانلود : ۸۶۴

در قرآن کریم گرچه به ایمان آوردن دستور داده شده ولی در برخی آیات آن، ایمان امری غیر ارادی و هدیهای الهی شمرده شده است. این چالشی تئوریک بر راه تربیت دینی است و تا این گشوده نشود، امکان تربیت دینی در عمل نخواهد بود. در این نوشتار، به روش توصیفی- تحلیلی، نگرشهای تفسیری خردگرا بررسی گردیده و کوشیده شده است با تفسیری حاشیهای (و نه کانونی) از طباطبایی و نگاهی کانونی (و نه حاشیهای) از غزالی راهی برای این چالش پیشنهاد شود و دلالتهای آن در تربیت دینی روشن گردد. نتیجة بررسیها این شد که آن گروه از آیاتی که ایمان را در اراده خداوندی دانسته است در یک تراز؛ و آیاتی که ایمان را در ارادة بشر دانستهاند در ترازی دیگر باید معنی کرد. در ترازِ نخست سخن بر سر تمهیدِ مقدماتِ ایمانِ راستین است. آدمی باید بکوشد که ایمان راستین را دریافت دارد و برای این کار بسترسازی لازم است. این بسترها پالودن دل آدمی از عواطف منفی و خویِ بد و آراستن آن به عواطف مثبت و خوی نیک است. با این کوششها، مقدمات فراز آمدن به تراز دوم آماده میگردد که ایمان راستین، ای بسا چونان هدیهای الهی به بشر ارزانی داشته شده و فرد با چشم جان، متعلق ایمان را خواهد دید و به آرامش خواهد رسید. بنابراین، تربیت دینی را باید بر احساسات و عواطف شاگردان متمرکز نمود. در چنین تربیتی نخست باید احساسات شاگرد را در مسیری مثبت جاری کرد و عواطف او را درگیر ایمان کرد. پالودن دل از عواطف منفی و آراستن آن با عواطف مثبت زمینه ساز فهمی ژرف می گردد که امکان روی آوردن به ایمان را برای او ممکن می سازد.

۳۰۰.

بررسی و نقد اهداف تعلیم و تربیت در حکمت سینایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد داوودی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و یکم دوره جدید زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: ابن سینا و هدف غایی تربیت هدف واسطی در تعلیم و تربیت حکمت سینوی و تعلیم و تربیت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۲۸ تعداد دانلود : ۵۹۸

هدف این مقاله استخراج اهداف غایی و واسطی تعلیم و تربیت از آرای فلسفی ابن سینا و نقد و بررسی آن به منظور کشف نقاط قوت و ضعف و نیز میزان کارامدی آن برای تعلیم و تربیت در عصر حاضر است. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیلی، تفسیری و استنتاجی استفاده شده است. هدف غایی تعلیم و تربیت بر اساس حکمت سینایی، سعادت و اهداف واسطی آن 1 پرورش فضیلت نظری (رشد و شکوفایی عقل نظری) 2 پرورش فضایل اخلاقی که شامل فضیلت حکمت عملی هم می شود. 3 پرورش فضیلت حرفه ای است. اما تأکید ابن سینا بر فضیلت نظری و فضایل اخلاقی بیش از فضیلت حرفه ای است. این اهداف به این دلیل که شامل پرورش فضیلت ایمان، فضیلت جسمانی و فضیلت اجتماعی و مدنی نیست، مورد نقد است.

درخت حوزه‌های تخصصی