درخت حوزه‌های تخصصی

ماکسیم رودنسون، زبان شناس، مورخ و جامعه شناس دین، یکی از مهمترین متخصصان اسلام و جهان عرب در 23 ماه مه سال 2004 درگذشت. رودنسون چهره های نامتعارف در جامعه آکادمیک حاشیه نشینی حاضر در متن مباحث فکری، کمونیستی که اسلام را موضوع مطالعه خود قرار داده بود، یهودی ای ضدصهیونیسم و مدافع مطالبات جنبش فلسطین، استاد دانشگاهی همیشه حاضر در همه صحنه های سیاسی و اجتماعی جامعه خود بود که در تقاطع همه راه ها و اندیشه های عصر خویش حضور داشت. با این حال رودنسون در نهایت همواره حاشیه را برای حیات و کار خویش برمی گزید.

این مقاله به معرفی کبوترخانه ها به عنوان سازه ای چند منظور در نظام کشاورزی سنتی ایرانی می پردازد. در این مقاله به برخی از فنون ساخت کبوترخانه ها اشاره می شود و کارکردهای کبوترخانه ها به مثابه یک فناوری برآمده از فرهنگ ایرانی- در برآوردن نیازهای انسانی در محدودیت های محیطی و اقلیمی مورد تدقیق قرار می گیرد. همچنین در این مقاله تلاش می شود با مرور ادبیات مربوط به کبوترخانه ها پاسخ های تقریبی برای برخی از پرسش ها ارائه گردد. یافتن پاسخی برای خاستگاه تمدنی کبوترخانه ها و قدمت تاریخی آنها نتایجی را در برداشته که گمامه زنی ما را قریب به یقین نموده است و توانسته ایم برای یکی از پرسش های اساسی پژوهشگران در این زمینه پاسخی هرچند موقت ارائه نماییم. در این ارتباط پژوهشگر خود را بی نیاز از پژوهش های انجام شده و در دیگر کشورها ندانسته و در حد توان اطلاعاتی در این زمینه گردآوری نموده است. نمونه کبوترخانه های مورد مطالعه نیز از شهر اصفهان و حومه آن انتخاب شده است.

در حدود چهارسال پیش در جنوب شرق ایران در شهرستان جیرفت بخشی از عناصر فرهنگی گذشته های دور کشور در قالب اشیای تدفینی شگفت انگیز آشکار شد. ظروف ساخته شده از سنگ کلوریت و تزیین شده با نقوش انسانی،جانوری و گیاهی، مرصع با سنگ های نیمه بهادار و همچنین نمونه هایی از ظروف و اشیای تزیینی دیگری از جنس سنگ لاجورد،مرمر و فلز، از نوع مس و مفرغ، به وسیله دکتر یوسف مجیدزاده، برای نخستین بار در مجله باستان شناسی و تاریخ در ایران و اندک زمانی پس از آن در مجله مشهور و وزین فرانسوی ارکئولوژیا معرفی شد...

"این مقاله به بررسی سنتی در لرستان می پردازد که طی آن طرفین یک نزاع چنان چه قتل یا نقص عضوی به وقوع بپیوندد با دادوستد مقداری پول یا برخی کالاها و یک یا چند دختر، ترک مخاصمه می کنند. به این سنت خی صل (خون صلح) یا خون بس گفته می شود. در ابتدای مقاله، جغرافیای منطقه، ترکیب قومی و طوایف مختلفی که در آن زندگی می کنند، با نگاهی مختصر بررسی شده اند تا حدود تاریخی و جغرافیایی خی صل مشخص شود. آن گاه، شکل کلی و علل نزاع های محلی در مناطقی که بافت عشیره ای دارند، بررسی شده است و در ادامه این بررسی، مقاله به نزاع های منجر به قتل می رسد. مقررات و شکل اجرایی خی صل با توجه به حل مشکل نزاع از طریق ریش سفیدان (روش کدخدامنشی) قابل توضیح است و پس از این توضیح جزئیات مراسم ارایه شده اند. هم چنین اصطلاحات، ضرب المثل ها و اقلام غیرنقدی و نقدی رد و بدل شده در این سنت نیز تشریح و سرانجام به مبادله دختران با عنوان خون بس پرداخته شده است. ویژگی های این دختران و شرایط ازدواج با آن ها موضوع دیگر این مقاله را تشکیل می دهد. در نهایت با آوردن موارد مستند تاریخی، تلاش شده است استدلال های مقاله روشن تر شوند. در پایان لازم به ذکر است که، با توجه به تخصص مولف (کارگردانی تئاتر) در نگارش مقاله حاضر همواره عنصر باورپذیری مد نظر بوده است تا جایی که به لحاظ دستور زبان همه افعال به زمان حال آورده شده اند"

"هدف از مقاله حاضر، نخست، تشریح مفاهیم و تعاریف نظری مربوط به هویت جنسیتی، تاثیر فرهنگ در ساخته شدن این هویت و بازنمایی آن در فرهنگ است. در این حوزه بر آرای دو تن از برجسته ترین نظریه پردازان این موضوع، ساندرا بم و مایکل کیمل، مبنی بر لزوم فراتر رفتن از رویکرد زیست شناسی در تعریف و درک این هویت تاکید خواهد شد. هویت جنسیتی که در فرهنگ هر جامعه ای تبلور می یابد، سرچشمه بسیاری از نابرابری های جنسیتی اجتماعی نیز هست. از این رو، بررسی بازتاب این هویت در فرهنگ برای روشن کردن این سرچشمه ها و آفرینش زبان و فرهنگی مبتنی بر برابری جنسیتی اهمیت اساسی دارد. هدف از این بخش نشان دادن نگاه مردانه به زنان و جایگاه آنان با ریشه های بسیار ژرف آن در فرهنگ و ادبیات است. این نگاه، سازنده تصویری است که از بیرون از زنان ترسیم شده است. از آن جایی که هویت هر کس برآیندی از تصاویر بیرونی و درونی آن شخص از خودش است، می توان پنداشت که تا پیش از انعکاس صدای زنان در عرصه رمان و ادبیات و فرهنگ، که پدیده متاخری به شمار می آید، یگانه تصویر هویت سازی جنسیتی کمابیش در این فرایند خلاصه می شده است. برای ارایه نمونه ای گویا از این تصویر در فرهنگ ایران، مروری بر ادبیات ایرانی صورت گرفته که باید آن را مقدمه ای برای مطالعات بعدی به شمار آورد. در بررسی حاضر، بخشی از پژوهش هایی که در ایران در زمینه تصویر زن در ادبیات و متون گوناگون انجام گرفته، و از جمله تازه ترین آن ها گرد آمده و نقد یا تفسیر شده است. علاوه بر آن، پژوهش نگارنده با استفاده از روش اسنادی، با حرکت از تعریف زن در فرهنگ معین و نیز نگاهی بر مهم ترین چهره های رمان نویسی معاصر ایران به انجام رسیده است"

مواریث مکتوب و آثار قلمی حوزه تمدن آبی به طور پراکنده از پیش از دوره اسلام در یونان و برخی از کشورهای شرقی (در کتاب های مربوط به عملیات فلسفه و کتیبه ها) پدید آمده و دامنه آن تا دوره معاصر گسترده شده است. در دوره تمدن اسلامی نیز، مواریث فرهنگی و تالیفات در حوزه تمدن آبی رشد فزایند‌ه‌ای داشته است و از قرن دوم هجری با تدوین آثاری هم چون کتاب المطر و کتاب المیاه ابوزید انصاری تا قرن چهارم و پنجم با تدوین کتاب انباط المیاه الخفیه نباابوبکر کرجی ادامه یافته است. کتاب کرجی از برجسته ترین آثار تمدن آبی ایران محسوب می شود هر چند قبل از آن نیز کتابی با عنوان القنی و الانهار در دوره کاویان در زمینه احکام کاریزها تألیف و تدوین شده بود که نشان از سابقه ایرانیان در تالیف این گونه آثار داشت. از قرن پنجم تا قرن دهم هجری روند تالیف در باب آب، آب یاری، آب شناسی و کشاورزی در کنار سایر علوم متداول زمان دنبال می شد و آثاری هم چون کتاب الافراح فی باب الالواح، آثار احیای ماحیل الصبهانیین فی رفع الما، رساله آب بخشی هرات، دوازده باب در علم فلاحت کتاب نتیجه الدوله یا سه رساله و دو اثر برجسته هروی به نام ارشاد الزراعه و رساله طریق قسمت آب قلب پدید آمد. از قرن دهم هجری به بعد تالیف و تدوین کتاب های مربوط به حوزه آب یاری و کشاورزی رونق بیشتری یافت و در دوره قاجار ده ها اثر به ویژه در علم فلاحت تالیف و ترجمه شد. این مقاله در پی آن است که به ترتیب تاریخی از قرون اولیه اسلامی آثار و تالیفات مربوط به تمدن آبی را شناسایی و معرفی نماید و بنابراین می تواند برای جویندگان مطالعات تمدن آبی راه گشا باشد.

"انقلابی در انقلاب پیش از ورود به بحث معرفی و نقد این اثر ابتدا لازم است اندکی با نویسنده آن که به تازگی در گذشته است، آشنا شویم. ژاک کوون، استاد بزرگ باستان شناسی خاورمیانه در مرکز ملی مطالعات علمی فرانسه و بنیان گذار و رییس پیشین موسسه مطالعات پیش از تاریخ خاورمیانه بود. پیشینه آشنایی نگارنده با این پژوهش گر توانا و خستگی ناپذیر به سال 1980 باز می گردد. زمانی که برای پذیرفتن راهنمایی پایان نامه دکتری خود در پی استادی ورزیده، با حوصله، قابل دسترسی و ... بودم. نخستین ملاقات ما در شهر لیون (فرانسه) انجام گرفت: مردی پا به سن گذاشته، نسبتا تنومند با موهای کاملا سفید و در اوج سادگی و افتادگی، چیزی که خصوصیات اصلی مردان بزرگ و فرهیخته است از همان لحظات نخست آشنایی متوجه شدم که همه خصوصیات اخلاقی که دنبالش بوم در او وجود دارد. مهربانی و متانت او بیش از هر چیز دیگر به دلم نشست. پیش تر شنیده بودم مردی درویش مسلک و فیلسوف ماب است. شنیده بودم او علاوه بر انسان شناسی شیفته فلسفه شرق و ادبیات آن نیز هست. در همان ملاقات اول همه این شنیده ها برایم به یقین تبدیل شد. آن روز صحبت مان به درازا کشید و تمام جزییات کار رساله را با دقت تمام مورد بحث قرار دادیم ..."

عنوان فرعی کتاب:شرح چند نظریه در افسانه شناسی و نقد یک اصطلاح روشن گر محتوای کتابی است در بیست فصل در نقد اصطلاح اسطوره و مروری گذرا بر چند مکتب اسط.ره شناسی

انسان شناسی شهری، به عنوان تخصصی ویژه در انسان شناسی فرهنگی، پس از جنگ جهانی دوم یعنی هنگامی مطرح شد که وضعیت اقتصادی - سیاسی جدید سبب رشد گسترده و انفجار آمیز شهرها نه فقط در مناطق توسعه یافته بلکه در مناطق در حال توسعه جهان نیز شده بود. این فرایند نیمی از جمعیت جهان را به طور مستقیم به درون مراکز شهری سوق داد و منجر به گسترش بی نظمی اجتماعات و باز سازمان یافتگی اشکال اجتماعی و ارزش های فرهنگی و به وجود آمدن خصوصیت فرهنگی جدید شد. در واقع این نوع شهرنشینی که شکل مدرنی از شهرنشینی بود، بر حسب اصول کاملا متفاوتی سازمان یافته و با اصولی که در دوران پیشین، شهرهای ماقبل مدرن را از روستاها جدا می کرد، تفاوت داشت ...