جامعه شناسی سیاسی ایران

رابطه سنت و تجدد از مباحثی است که پرداختن به آن تقریباً در همه حوزه های معرفتی انسان عصر جدید و نیز در شیوه مواجهه فرهنگ و تمدن غرب با فرهنگها و تمدنهای دیگر، گریزناپذیر است. در این مقاله، پس از تعریف اصطلاحات سنت، تجدد، پساتجدد و ویژگیهای انسان سنت گرا، تجددگرا و پساتجددگرا به این مهم پرداخته می شود که از نظر متفکر بزرگ، شهید مطهری، عدم تفکیک اجزای سنت و سرایت تقدسِ بخشی از آن به بخشهای دیگر، علت العلل چالش بین سنت و تجدد در فرهنگ و تمدن مغرب زمین بوده است. این چالش؛ حوالت تاریخی هر فرهنگ وتمدنی نیست. در عالم غرب حوادثی رخ داد که این نگرش به عالم و آدم، حاصل آن بود. راه برون رفت از این چالش نیز تفکیک اجزای مقدس و غیرمقدس سنت و توجه به ساحتهای مختلف وجودی انسان است. سنت، به مفهوم خاص آن (سنت حکمی)، بنیانی مرصوص برای هر فرهنگ و تمدنی است. همچنین، به این مهم پرداخته می شود که انسان پساتجددگرا، اگرچه بسیاری از مبانی فکری انسان متجدد را به نقد کشیده است، اما به دلیل غفلت از علل ایجاد بحرانهای فراروی انسان متجدد، به بیراهه رفته و با افتادن در دام شکاکیت و نسبی گرایی، از آرامش ناشی از علم حقیقی و بنیانهای استوار سنت محروم مانده است .

۱۰۳.

وقتی قاعده وضعیت استثنایی است

نویسنده: امیر کیان پور

منبع: گفتگو آذر ۱۳۸۸ شماره ۵۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۹۳ تعداد دانلود : ۱۰۵۸

۱۰۴.

دولت و اقتصاد در ایران پس از انقلاب : تاثیر سیاست های بازتوزیعی بر جدال های هرمنوتیکی ، طبقاتی و پیدایش دولت غیریکپارچه در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عباس حاتمی

منبع: فصلنامه سیاست ۱۳۸۷ دوره ۳۸ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: منازعه طبقاتی دولت غیریکپارچه ، سیاست های باز توزیعی جدال های هرمنوتیک

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی جامعه شناسی سیاسی ایران

تعداد بازدید : ۲۰۹۲ تعداد دانلود : ۱۰۸۱

دولت در ایران در دهه اول انقلاب به سمت سیاست های اقتصادی حرکت کرد که می توان از آنها به سیاست های بازتوزیعی تعبیر کرد. بخشی از استدلالات کلی ادبیات انقلاب این است که حرکت دولت های انقلابی به سمت سیاست های بازتوزیعی از خصلت های عمومی و تا حدی ساختاری آنها محسوب می شود. همچنین آنگونه که برخی جامعه شناسان سیاسی استدلال می کند دخالت دولت در ساخت اقتصادی و در اینجا حرکت دولت به سمت سیاست های بازتوزیعی، می تواند موجد برخی تحولات در ساخت دولت شود. بنابراین تا آنجا که به ایران پس از انقلاب مربوط می شود می توان بحث کرد که اولاً حرکت این دولت به سمت سیاست های باز توزیعی در دهه اول انقلاب از خصلت های عمومی و تا حدی ساختاری دولت های پس از انقلاب محسوب می شود. ثانیاً و در مرحله بعد اجرای این سیاست ها هم به نوبه خود باید بر ساخت این دولت موثر ظاهر شده باشد. بر همین اساس، مقاله ابتدا بر سیاست های بازتوزیعی پس از انقلاب در ایران متمرکز شده آنها را توضیح می دهد سپس استدلال می کند که اجرای سیاست های بازتوزیعی حداقل به دو شیوه باعث غیر یکپارچه شدن ساخت دولت در ایران پس از انقلاب شده است.

۱۰۵.

مبانی اندیشه ای در تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با تاکید بر سیره علمی و عملی امام خمینی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدمهدی اسماعیلی

منبع: جستارهای سیاسی معاصر سال ششم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۱۸)

کلیدواژه‌ها: عرفان فلسفه فقه انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۹۶ تعداد دانلود : ۱۵۸۶

پیروزی انقلاب سلامی در ایران بستر مناسبی برای حرکت به سمت ایجاد تمدن نوین اسلامی را فراهم کرده است. امروز و بعد از قریب به چهار دهه از عمر انقلاب اسلامی، سازوکارهای رسیدن به این جایگاه بزرگ و نحوه ساخت بنای رفیع آن مورد توجه است. ایدة «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» که از سوی مقام معظم رهبری مطرح گشته است مدل رسیدن به این تمدن جدید می باشد. قالب مدل های فعلی توسعه برگرفته از مدل های غربی و غیر اسلامی هستند و از خاستگاهی بومی برخوردار نبوده؛ لذا از خصلت کارآمدی برخوردار نیستند این پژوهش کوششی است برای تبیین مبانی فکری و معرفتی این پیشرفت.. فقه، فلسفه و عرفان در تمدن اسلامی و ایرانی، از جمله «ابرمفاهیمی» محسوب می شوند که به راه اندازندة جریان های علمی و عملی، و از ویژگی مهم «سازندگی» برخوردار هستند. در ترسیم الگوی پیشرفت و حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب، دانش فقه به جهت «سرشت انسان» و همین طور توانایی این دانش در حلّ معضلات زندگی انسانِ مسلمان، از موقعیت مرکزی و محوری برخوردار است که می تواند با بهره گیری از سنت فلسفی و عرفانی، اسباب تحول را موجب شود. این نوشتار تلاش می نماید تا نشان دهد الگوی پیشرفت اسلامی – ایرانی، با ملاحظه سنت فکری و نقد گذشته تمدن اسلامی، چاره ای جز برقراری تعامل، همراهی و نسبت روشن بین فقه، فلسفه و عرفان ندارد. امام خمینی(ره) الگوی روشنی در این خصوص است.

۱۰۶.

تبیین جامعه شناختی پدیده شکاف نسل ها و علل و عوامل آن

نویسنده: محسن نیازی محمد کارکنان نصرآبادی

منبع: سیاست داخلی ۱۳۸۶ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی جامعه شناسی سیاسی ایران

تعداد بازدید : ۲۰۷۹ تعداد دانلود : ۱۵۹۹

۱۰۷.

زنان: زنان ایرانی پس از اصلاحات

نویسنده: الهه کولایی

منبع: آیین آذر ۱۳۸۶ شماره ۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۷۳ تعداد دانلود : ۱۱۰۷

۱۰۸.

مبانی انسان شناسی انقلاب اسلامی

نویسنده: نجف لک زایی

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی تابستان ۱۳۸۴ شماره ۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۶۸ تعداد دانلود : ۹۶۶

۱۰۹.

زن، فرهنگ اسلامی و توسعه

نویسنده: شهلا حبیبی

منبع: مجلس و پژوهش پاییز ۱۳۷۲ شماره ۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۶۷ تعداد دانلود : ۱۲۷۹

۱۱۰.

انسان ایرانی ، سیاست و آینده شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا تاجیک

منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی دوره اول خرداد ۱۳۸۵ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: سیاست فرهنگ ایرانی آینده شناسی جامعه ایران انسان ایرانی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی جامعه شناسی سیاسی ایران

تعداد بازدید : ۲۰۶۶ تعداد دانلود : ۱۰۰۱

در مطالعات سیاسی و اجتماعی اخیر، آینده شناسی از اهمیت خاصی برخوردار است و جایگاهی محوری در تحقیقات سیاسی ـ اجتماعی دارد. آینده شناسی مبانی هستی شناسی و معرفت شناسی خاص و متفاوتی دارد که در بخش اول مقاله مورد بررسی قرار می گیرند. در بخش دوم، نگارنده می کوشد تصورات جامعه ایرانی از آینده را بر اساس مبانی معرفت شناسی مذکور بررسی کند. در این بررسی به نگرش های مردم و جوانان درباره آینده جامعه ایرانی و همچنین به نگرش های اقلیت های قومی توجه می شود. نویسنده بر این باور است که جامعه ایرانی در آینده با تهدیدها و فرصت های بسیاری در این زمینه ها روبه رو است که ممکن است موقعیت های متفاوتی را برای آینده کشور رقم زنند.

۱۱۱.

تأملات ایرانی: سرمایه اجتماعی در ایران (وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکان شناسی گذار - چالش ها و چاره ها)

نویسنده: محمد عبداللهی میر طاهر موسوی

منبع: آیین شهریور و مهر ۱۳۸۸ شماره ۲۲ و ۲۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۵۹ تعداد دانلود : ۱۰۸۶

۱۱۲.

مدرنیته و ایران

نویسنده: مصطفی ملکیان

منبع: آیین آیین مهر ۱۳۸۵ شماره ۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی جامعه شناسی سیاسی ایران

تعداد بازدید : ۲۰۵۶ تعداد دانلود : ۶۱۶۱

۱۱۳.

تنظیم خانواده ، اسلام و حقوق بشر زنان در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رکسانا بهرامی تاش

منبع: مطالعات بین المللی ۱۳۸۶ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: زنان تنظیم خانواده شریعت انقلاب اسلامی حقوق جنسیتی سازمان های غیر حکومتی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی جامعه شناسی سیاسی ایران زنان

تعداد بازدید : ۲۰۳۵

ایران پس از وقوع انقلاب اسلامی و طی جنگ با عراق شاهد افزایش نرخ زاد و ولد بود. زاد و ولد کودکان آن اندازه هشدار دهنده بود که مقامات مذهبی و دولتی همراه با دانشگاهیان و سیاستگذاران مبارزه ای هماهنگ شده را برای کنترل ازاد و ولد آغاز کردند. با وجود موفقیت آمیز بودن فوق العاده این مبارزه نکته مبهم این است که ایران چگونه توانست نرخ زاد و ولد 5/6 درصد را در سال 1970 به نرخ رشد 2 درصد در سال 2002 کاهش دهد. این موفقیت را تنها در پرتو چگونگی درگیری شدن زنان در سیاستگذارای عمومی و نقش داوطلبانه آنها در این کار می توان درک کرد. نقش زنان...

۱۱۴.

مسأله زنان در ایران

نویسنده: علیرضا علوی تبار

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۷۹ شماره ۵

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی جامعه شناسی سیاسی ایران زنان

تعداد بازدید : ۲۰۲۱

نوشتار زیر حاصل نظرات علیرضا علوى‏تبار درباره مسائل زنان از دیدگاه روشنفکرى دینى است. وى ضمن آنکه به بررسى پاره‏اى از مسائل زنان در ایران مى‏پردازد، انگیزه توجه جریان روشنفکرى دینى به مسائل زنان و اقدامات آنان را در راستاى بهبود بخشیدن به وضعیت زنان تشریح مى‏نماید و در جمع‏بندى نهایى فعالیت روشنفکران دینى در این حوزه را با توجه به محدودیتهاى موجود در جامعه ایران، تلاشى موفق مى‏شمارد.

۱۱۵.

ماهیت دولت در ایران

نویسنده: جواد اطاعت

منبع: اطلاعات سیاسی اقتصادی ۱۳۸۶ شماره ۲۳۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی جامعه شناسی سیاسی ایران

تعداد بازدید : ۲۰۱۶ تعداد دانلود : ۱۰۴۳

۱۱۶.

تبیین جامعه شناختی انقلاب اسلامی ایران

نویسنده: مسعود کمالی مترجم: محمدسالار کسرایی

منبع: نامه پژوهش بهار و تابستان ۱۳۷۸ شماره ۱۲ و ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۰۷ تعداد دانلود : ۱۰۱۸

۱۱۷.

بازجست درونزای انقلاب فرهنگی

نویسنده: مهدی فاطمی

منبع: برداشت اول بهمن و اسفند ۱۳۸۹ شماره ۱۲ و ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۰۵ تعداد دانلود : ۱۱۱۰

۱۱۸.

امام خمینی (س) و مردم سالاری دینی

نویسنده: فریبرز محرم خانی محمدرضا محمدنژاد

منبع: اندیشه سیاسی در اسلام تابستان ۱۳۹۴ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: امام خمینی مردم سالاری مردم سالاری دینی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۹۹ تعداد دانلود : ۹۰۶

مردم سالاری دینی عبارت است از روش و شیوه زندگی سیاسی مردم که نظام دینی را پذیرفتهاند و آن نظام حداقل تضمینکننده آزادی، استقلال، رضایتمندی، مشارکت سیاسی و اجرای عدالت اجتماعی– سیاسی مردم و در نهایت احساس حاکمیت شریعت در زندگی سیاسی مردم است. در این مقاله پس از تعریف و بررسی شش پایه عملی و عینی مردمسالاری دینی که شامل رهبری، مردم و نقش آنها در عرصه سیاسی، قانون اساسی، احزاب، انتخابات و آزادی است، برآنیم که بدانیم امام خمینی چه نظری جهت بهکارگیری این شش پایه در نظام جمهوری اسلامی که نمونهی عملی مردمسالاری دینی است، داشتهاند. با مطالعه آثار امام و در نظر گرفتن تطور اندیشههای ایشان در دوران مبارزات و پس از تشکیل جمهوری اسلامی با توجه به مقتضیات زمان و مکان که نشان از درایت ایشان بود میتوان به این نتیجه رسید که امام برای مردم نقش بسیار اساسی و پر رنگ در نحوهی اداره کشور در چهارچوب قانون اساسی در نظر گرفته است. مهمترین نکتهای که در تمام گفتههای امام مورد مداقه است، این است که ایشان همواره در نطقهای خود بر انتخابی بودن حکومت تأکید داشتهاند. از 22 شهریور ماه 1357 که «جمهوری اسلامی» را به جای «حکومت اسلامی» گذاشتند و فرمودند: «نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد»، قالب و صورت نظام را به شکل انتخابی بر اساس آرای مردم مطرح کردند، به گونهای که نهاد رهبری، ریاست جمهوری مجلس شورای اسلامی همه از طریق آرای مردم شکل میگیرد.

۱۱۹.

جنبشهای اجتماعی زنان

نویسنده: شهین دخت مولاوردی

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۷۹ شماره ۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی جامعه شناسی سیاسی ایران زنان

تعداد بازدید : ۱۹۷۸

نویسنده مقاله با اشاره به ورود اقتصاد از حوزه خصوصى به حوزه عمومى در دوران سرمایه دارى و بروز نابرابرى هاى اجتماعى، به بررسى تاریخچه ظهور جنبشهاى زنان و فمینیسم مى پردازد. با توجه به اختلاف تعبیرها درباره مشکلات زنان و اشاره واژه «فمینیسم» به این مشکلات، گونه هاى مختلفى از فمینیسم وجود پیدا مى کند و این عدم یکپارچگى موجب مى شود واژه «فمینیسم» جاى خود را به واژه «فمیسنیسمها» بدهد. همچنین نویسنده به حوزه هاى مختلف حضور این جریانات اشاره مى کند.

۱۲۰.

چالش های مدیریتی زنان در ایران؛ مطالعه دانشگاه بین المللی امام خمینی به عنوان یک سازمان دولتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهرام نوازنی آرام یزدی

منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی دوره ششم اسفند ۱۳۸۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱)

کلیدواژه‌ها: زنان ایران مدیریت مشاغل دولتی دانشگاه بین المللی امام خمینی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی جامعه شناسی سیاسی جامعه شناسی سیاسی ایران زنان

تعداد بازدید : ۱۹۷۰ تعداد دانلود : ۱۱۲۶

یکی از مهم ترین معیارهای درجه توسعه یافتگی یک کشور، جایگاه و اعتباری است که زنان در آن کشور برخوردارند. زنان نه تنها نقش بسزایی در تحقق توسعه اجتماعی و سیاسی دارند، بلکه به عنوان یک نیروی فعال و سازنده می توانند بر سرعت فرایند توسعه اقتصادی و تسریع عدالت اجتماعی بیفزایند. از همین رو است که مشارکت زنان در ساختارهای سیاسی و ایفای نقشی همتراز با مردان در تصدی مشاغل سیاسی به یک ضرورت زمان حاضر تبدیل شده و نیل به توسعه اجتماعی را به حل بهینه این موضوع موکول کرده است. این مقاله با مطالعه روند مشارکت فزاینده زنان ایران برای ورود به صحنه های مختلف اجتماعی و سیاسی تلاش می کند تا موانع و مشکلات موجود در این فرایند و همچنین تفاوت ارزشی و اختلاف معیار ارزشیابی در برخورد میان زنان و مردان در تصدی مشاغل دولتی را تبیین نماید و نتیجه ارزشیابی شغلی آنان را در دانشگاه بین المللی امام خمینی به عنوان یک نمونه از دستگاه های دولتی به تصویر بکشاند. این مقاله تلاش می کند تا دریابد چرا با وجود حضور زنان تحصیل کرده دانشگاهی و برخوردار از شایستگی های لازم مندرج در ارزشیابی سالانه مدیران این دانشگاه، هنوز نتوانسته اند بر سمت های مدیریتی تکیه بزنند و در سطوح عالی تصمیم گیری آموزشی و اجرایی دانشگاه مشارکت فعال داشته باشند.

درخت حوزه‌های تخصصی