حسین کریم زاده

حسین کریم زاده

مدرک تحصیلی: استادیار، جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۶۸ مورد.
۱.

واکاوی عوامل بازدارنده توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی با رویکرد فرا تحلیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره ۱۶ پاییز ۱۴۰۴ شماره ۳ (پیاپی ۶۳) 181 - 201

کلیدواژه‌ها: عوامل بازدارنده کارآفرینی روستایی توسعه روستایی کسب وکار رویکرد فرا تحلیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۹
پژوهش حاضر باهدف ترکیب کمی نتایج پژوهش های انجام شده در حوزه عوامل بازدارنده کارآفرینی روستایی صورت گرفته است. این پژوهش با استفاده از روش فرا تحلیل و نرم افزار CMA3 تعداد 29 مطالعه داخلی و خارجی طی سال های 2010 الی 2023 که اطلاعات آنان از طریق پایگاه های علمی معتبر استخراج شد را موردبررسی قرار داد. بر اساس نتایج حاصل شده از مجموع اطلاعات 444 متغیر وارده شده به نرم افزار فرا تحلیل 67 متغیر 354 مرتبه در مقالات موردبررسی دارای درجه تکرار بوده اند. متغیرهای ضعف مالی و کمبود نقدینگی، فقدان یا کمبود آموزش های مربوط به کارآفرینی، ضعف زیرساخت های فیزیکی و زیربنایی مناسب در مناطق روستایی، عدم هماهنگی و همکاری لازم بین سازمان های متولی و پائین بودن سطح مهارت و توانمندی بیشترین درجه تکرارپذیری را داشته اند. مقدار اندازه اثر نشان داده که از 67 متغیر 95/61 درصد دارای اندازه اثر کم، 16/28 درصد دارای اندازه اثر متوسط و 89/9 درصد متغیرها دارای اندازه اثر زیاد بوده اند. متغیرهای عدم دسترسی به بازار مناسب، وجود چالش های متعدد در روستاها و ترس از شکست بیشترین اندازه اثر را به خود اختصاص داده اند. همچنین در بین عامل ها نیز عوامل زیرساختی با مقدار اندازه اثر 372/0، سیاست گذاری با 349/0، آموزشی 334/0، اجتماعی با 314/0، اقتصادی با 308/0، محیطی با 287/0، نهادی با 283/0 و فردی با 277/0 به ترتیب مهم ترین موانع کارآفرینی روستایی شناخته شدند. در نهایت بر اساس نتایج حاصل شده با رویکردی جامع موانع کارآفرینی استخراج و اولویت بندی شدند و بر اساس آن مدل موانع پیش روی کارآفرینی روستایی ترسیم شده است.
۲.

سناریونگاری فرایند حدنگاری (کاداستر) اراضی کشاورزی در مناطق روستایی ایران

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۸ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۳ 664 - 688

کلیدواژه‌ها: کاداستر آینده پژوهی مالکیت زمین اراضی کشاورزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۷
کاداستر اراضی کشاورزی به عنوان ابزاری کلیدی برای مدیریت زمین، ثبت مالکیت و توسعه پایدار، با چالش هایی نظیر کمبود داده های به روز، قوانین قدیمی و تعارضات مالکیتی مواجه است که مدیریت زمین و عدالت اجتماعی را تضعیف می کند. این مطالعه با استفاده از آینده پژوهی و ابزار سناریوویزارد، خلأهای موجود در سیستم کاداستر ایران را بررسی کرده و سناریوهایی برای بهبود حدنگاری اراضی کشاورزی روستایی ارائه می دهد. نتایج نشان می دهد که سیستم کاداستر ایران به دلیل وابستگی به روش های سنتی، فقدان فناوری های نوین مانند GIS و GPS، و ضعف حمایت حقوقی، ناکارآمد است و منجر به افزایش منازعات ملکی، هزینه های قضایی و کاهش اعتماد عمومی می شود. چهار سناریو سازگار شناسایی شده اند که بر مشکلات ساختاری مانند عدم دقت در تعیین مالکیت (ارزش سازگاری: 7)، ناکارآمدی در کاهش هزینه های قضایی (ارزش سازگاری: 3)، عدم استفاده از GIS (ارزش سازگاری: 2) و فقدان حمایت قانونی (ارزش سازگاری: 0) تأکید دارند. تنها سناریو ناسازگار مربوط به دقت سیستم های GPS (ارزش سازگاری: -2) است که با تقویت شواهد یا زیرساخت های فناوری قابل بهبود است. این سناریوها نشان دهنده نیاز به اصلاحات حقوقی، بهره گیری از فناوری های نوین مانند بلاک چین و GIS، و هماهنگی نهادی برای کاهش ناکارآمدی و زمین خواری هستند. پیشنهادات شامل توسعه سیستم های دقیق مالکیت، ارتقای زیرساخت های GPS و GIS، ایجاد نهاد واحد مدیریت زمین، و استفاده از پلتفرم های دیجیتال برای مشارکت ذی نفعان است. این اقدامات می توانند امنیت مالکیت، بهره وری کشاورزی و توسعه پایدار را تقویت کرده و از نابرابری اقتصادی جلوگیری کنند.
۳.

واکاوی مزیت های استراتژیک مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی (مورد مطالعه: روستاهای گردشگری استان اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۹ تابستان ۱۴۰۴ شماره ۹۲ 110 - 86

کلیدواژه‌ها: استان اردبیل کارآفرینی گردشگری روستایی مزیت های استراتژیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵ تعداد دانلود : ۶
کارآفرینی گردشگری روستایی رویکردی راهبردی برای گذار به جامعه پایدار در نظر گرفته شده است. تمایل به کارآفرینی گردشگری روستایی از طریق ویژگی ها و توانایی های منحصر به فرد هر روستا منعکس می شود. این مقاله با هدف تعیین جنبه های ضروری کارآفرینی گردشگری روستایی بر اساس مزیت های استراتژیک در ارتباط با روستاهای گردشگری استان اردبیل از طریق ابزار پرسشنامه انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 363 نفر از ساکنین روستاهای گردشگری استان اردبیل می باشد که با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده است. برای جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه ای در دو بخش در اختیار پاسخگویان قرار گرفت که بخش اول اطلاعاتی در مورد ویژگی های دموگرافیکی و اجتماعی ساکنین جمع آوری می کند و بخش دوم پرسشنامه، شامل سؤالاتی در مورد بررسی مزیت های استراتژیک مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی با 40 سؤال می باشد. برای بررسی مزیت های استراتژیک مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی، نتایج حاصل از استناد نظری به عنوان شاخص های عملیاتی مزیت های استراتژیک به صورت پرسشنامه محقق ساخته درآمده و اقدام به گردآوری داده ها شده است. این تحقیق بر اساس هدف کاربردی و ماهیت آن به صورت توصیفی و تحلیلی می باشد. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار SPSS و مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) طراحی شده با نرم افزار LISREL انجام شده است. نتایج نشان می دهد تمامی ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی، انسانی و طبیعی) مزیت های استراتژیک معنی دار می باشد. در این مطالعه متغیر « پذیرش عقاید و ارزش های جدید » در شاخص « انعطاف پذیری »، متغیر « دسترسی به امکانات رفاهی (آب، برق، گاز و...) » در شاخص « انرژی » و متغیر « توانایی انتقال تخصص و مهارت خود به دیگران نظیر فرزندان، دوستان یا آشنایان » در شاخص « تخصص و مهارت » رتبه های اول تا سوم را از دیدگاه پاسخگویان به خود اختصاص داده اند.
۴.

بررسی و شناسایی عوامل و مولفه های تاثیرگذار بر کسب و کارهای گردشگری روستایی پساکرونا مطالعه موردی روستاهای هدف گردشگری استان چهارمحال و بختیاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه‏‏ ریزی و توسعه گردشگری دوره ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۰ 109 - 132

کلیدواژه‌ها: کسب و کار گردشگری پساکرونا روستاهای گردشگری استان چهارمحال و بختیاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۵۰
زمینه و هدف: صنعت گردشگری به دلیل ماهیت پویایی که دارد، به شدت از شیوع بیماری کرونا تأثیر پذیرفت و یک دوره رکود همراه با از بین رفتن بسیاری از مشاغل را تجربه کرد. احیا و بازسازی سلامت جامعه و کسب و کارهای گردشگری یک هدف مهم برای دولت ها و فعالین حوزه گردشگری است. بر اساس همین شناخت عوامل و مؤلفه های مؤثر بر کسب و کارهای گردشگری در دوران پساکرونا می تواند در بهبود شرایط و بازسازی سریع تر این صنعت حائز اهمیت باشد. این پژوهش به دنبال بررسی و شناسایی عوامل مؤثر بر کسب و کارهای گردشگری روستایی در دوران پساکرونا است. روش شناسی: روش تحقیق مورد استفاده از نوع کمی و با توجه به هدف آن کاربردی بوده که با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و در بازه زمانی بهار سال 1402 انجام شده است. قلمرو مکانی مطالعه حاضر در استان جهارمحال و بختیاری بوده و جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه سرپرستان خانوار روستایی ساکن در 13 روستای هدف گردشگری در این استان بوده است و از بین آن ها 149 نفر به صورت تصادفی انتخاب و مورد پرسش قرار گرفتند. روایی پرسش نامه به صورت صوری و توسط اساتید و نخبگان با اصلاحات لازم تأیید شد و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ مورد آزمون و تأیید قرار گرفت. برای استخراج عوامل و مؤلفه ای مورد نظر، از تحلیل عاملی اکتشافی در نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: نشان می دهد که مجموع 7 عامل استخراج شده (زیرساختی-حمایتی؛ آموزشی-فرهنگی؛ پتانسیل سنجی و شناخت ظرفیت ها؛ بازیابی سلامت و شرایط روحی، توسعه تکنولوژی؛ تغییر رویکرد و انعطاف مدیریتی؛ و محیط محوری)، 62/56درصد از واریانس کل متغیر وابسته را تبیین کرده است.  نتیجه گیری و پیشنهادات: درصد تبیین 7 عامل استخراج شده به ترتیب اهمیت بدین گونه است: عامل اول: زیرساختی-حمایتی 75 /16؛ عامل دوم: آموزشی-فرهنگی 12/42؛ عامل سوم: پتانسیل سنجی و شناخت ظرفیت ها 9/97؛ عامل چهارم: بازیابی سلامت و شرایط روحی 8/74، عامل پنجم: توسعه تکنولوژی 5/26؛ عامل ششم: تغییر رویکرد و انعطاف مدیریتی 4/83 و عامل هفتم: محیط محوری 4/59درصد از واریانس کل متغیر وابسته را تبیین می کنند. نوآوری و اصالت: کرونا پدیده ای بود که آسیب های جدی به کسب و کارهای مختلف به ویژه صنعت گردشگری وارد کرد و مسیر این کسب و کارها را عوض کرد، پرداختن به عواملی که بعد از کرونا می تواند در کسب و کارهای گردشگری به ویژه در مناطق روستایی تأثیرپذیر باشد تا حدودی مورد غفلت قرار گرفته است و این موضوع در استان هایی مانند چهارمحال و بختیاری نمود بیشتری دارد. بر اساس همین، پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر کسب و کارهای گردشگری پساکرونا در مناطق روستایی استان چهارمحال و بختیاری انجام شد.
۵.

تدوین سناریوهای توسعه پایدار گردشگری روستایی با رویکرد آینده نگاری (مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری شهرستان سقز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال ۱۳ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۸) 109 - 127

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار آینده نگاری میک مک تحلیل ریخت شناسی شهرستان سقز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۶۷
امروزه آینده نگاری کاربرد گسترده ای در بسیاری از علوم، برنامه ریزی ها و سیاست گذاری ها دارد. سناریونویسی، به منزلهٔ یکی از روش های آینده نگاری، ابزاری برای تحلیل سیاست ها و شناخت شرایط، تهدیدها، فرصت ها، نیازها و ارزش های برتر آینده است. بدین منظور، پژوهش حاضر می کوشد سناریوهای توسعهٔ پایدار گردشگری روستاهای هدف گردشگری شهرستان سقز را با استفاده از نرم افزار مورفول (Morphol) تدوین کند. این تحقیق، به لحاظ هدف، کاربردی و، از نظر ماهیت و روش کار، تحلیلی - توصیفی است. داده ها و اطلاعات موردنیاز تحقیق ترکیبی از داده های کیفی و کمّی هستند که از طریق مطالعات اسنادی و پیمایشی (مصاحبه با خبرگان) گردآوری شده اند. برای تحلیل داده ها و شناخت عوامل کلیدی از روش تحلیل میک مک (Micmac) و برای تحلیل و تدوین سناریوها از نرم افزار مورفول استفاده شده است. نتایج تحقیق تأثیرگذاری ده عامل کلیدی را نشان می دهند. این عوامل براساس تحلیل های سناریونویسی به چهل وضعیت احتمالی می انجامند. نتایج نرم افزار مورفول گویای این مطلب است که چهار سناریو احتمال وقوع بیشتری در توسعهٔ پایدار گردشگری روستاهای موردمطالعه دارند. سپس، با مقایسهٔ سناریوها به کمک مؤلفه هایی چون «درصد احتمال وقوع»، «مقدار اینرسی» و «درجهٔ مطلوبیت»، سناریوی سوم به منزلهٔ سناریوی مطلوب انتخاب شد که حرکت به سوی مشارکت و هم بستگی نسبی در بین مردم و گردشگران، برنامه ریزی سیستمی با هدف پایداری اقلیم روستاهای هدف گردشگری، آگاهی نسبی مردم و گردشگران دربارهٔ گردشگری و وجود رقابت نسبی بین روستاهای هدف گردشگری را نشان می دهد. برقراری مدیریت یکپارچه روستایی و تمرکززدا و دادن امتیاز به بخش خصوصی برای فعالیت بیشتر در زمینهٔ گردشگری از نیازهای مبرم چنین حرکتی است. همچنین، این سناریو با اجرای طرح جامع گردشگری درپی رشد گردشگری و جذب سرمایه گذاران خارج از منطقه است تا، با افزایش توجه نهادهای دولتی و غیردولتی در حمایت از بازسازی آثار گردشگری، تغییرات بنیادینی در برنامه ریزی ارتقای کیفیت منابع گردشگری به منظور ایجاد انگیزهٔ دوباره در گردشگران برای سفر به روستاهای موردمطالعه به وجود آورد.
۶.

تحلیل قابلیت دسترسی به خدمات در نقاط روستایی و مدلسازی ساختاری عوامل مؤثر بر آن مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال ۲۴ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۷۳ ۲۵۶-۲۳۴

کلیدواژه‌ها: قابلیت دسترسی خدمات روستایی تحلیل فرایند شبکه ای معادلات ساختاری شهرستان تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۳ تعداد دانلود : ۳۴۰
دسترسی نقش مهمی در توسعه روستایی دارد چرا که بین توسعه روستا با دسترسی به امکانات و خدمات زیربنایی رابطه معناداری وجود دارد. روستاهایی که دسترسی کمتری به خدمات ضروری و به ویژه حمل ونقل دارند با تنگناهای ساختاری و اجتماعی اقتصادی زیادی روبرو می شوند که خود از موانع توسعه پایدار روستایی است. تحقیق حاضر بر آن است تا ضمن تحلیل قابلیت دسترسی، عوامل مؤثر بر آن را موردبررسی قرار دهد. برای این منظور، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی موردتوجه قرار دارد. جامعه آماری تحقیق روستاهای بخش مرکزی شهرستان تبریز (52 روستا) می باشد که داده های موردنیاز برای واحد تحلیل روستا از دهیاران جمع آوری گردیده است. بعد از ارزیابی روایی بر اساس نظر متخصصان و تأیید چارچوب عملیاتی تحقیق از نظر ایشان و نیز ارزیابی پایایی پرسشنامه تحقیق، جمع آوری داده ها انجام گردید. به منظور تعیین روابط علت ومعلولی میان شاخص های ارزیابی قابلیت دسترسی از تکنیک دیماتل برای ارزیابی قابلیت دسترسی در روستاهای موردمطالعه از تحلیل فرایند شبکه ای (ANP) و برای بررسی نقش عوامل در قابلیت دسترسی نقاط روستایی، از مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) در نرم افزار Amos.24 استفاده شد. نتیجه اولیه تحقیق تعیین قابلیت دسترسی روستاها نشان داد که روستای مایان سفلی از بیشترین میزان قابلیت دسترسی برخوردار است و نتیجه نهایی تحقیق تعیین نقش عوامل در قابلیت دسترسی روستایی است که بر اساس آن عوامل فاصله از شهر، مرکزیت خدماتی و وضعیت اجتماعی روستا بیشتر از سایر عوامل در قابلیت دسترسی مؤثر هستند. واژگان کلیدی: قابلیت دسترسی، خدمات روستایی، تحلیل فرایند شبکه ای، معادلات ساختاری، شهرستان تبریز
۷.

شناسایی عوامل پیشران برندسازی گردشگری روستایی در ایران از دیدگاه خبرگان

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۷ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲۸ 388 - 408

کلیدواژه‌ها: برندسازی گردشگری گردشگری روستایی عوامل پیشران تحلیل محتوای کیفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۹۴
برندسازی گردشگری روستایی به عنوان یک ابزار کلیدی در جذب گردشگران و توسعه پایدار این حوزه، نقشی حیاتی در ارتقای گردشگری کشورها ایفا می کند. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل پیشران برندسازی گردشگری روستایی در ایران، به ویژه از دیدگاه خبرگان این حوزه، انجام شده است. برای گردآوری داده ها، از 20 مصاحبه نیمه ساختاریافته با افراد متخصص و آگاه در این زمینه استفاده شد. سپس داده ها از طریق روش تحلیل محتوای کیفی و طی دو مرحله کدگذاری باز و محوری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق حاکی از شناسایی 32 عامل پیشران در قالب شش عامل اصلی است که می توان آنها را به دسته های اجتماعی فرهنگی، اقتصادی، مدیریتی، ارتباطی تبلیغاتی، طبیعی جغرافیایی و زیرساختی تقسیم کرد. این یافته ها می توانند به سیاست گذاران و برنامه ریزان کمک کنند تا با بهره گیری از این عوامل و تحلیل دقیق تر آنها، استراتژی های مؤثرتری برای برندسازی گردشگری روستایی طراحی کنند. به ویژه در کشوری مانند ایران که پتانسیل بالایی در گردشگری روستایی دارد، توجه به این عوامل می تواند به ایجاد هویت برند قوی تر و جذب گردشگران بیشتر کمک کرده و در نهایت به توسعه پایدار این صنعت منجر شود.
۸.

طراحی الگوی عوامل اثرگذار بر توسعه کارآفرینی روستایی با رویکرد فرا تحلیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۵۰) ۱۵۰-۱۲۳

کلیدواژه‌ها: توسعه روستایی توسعه کارآفرینی فراتحلیل کارآفرینی روستایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۷۴
هدف: کارآفرینی با ایجاد فرصت های شغلی، تولید ثروت و بهبود شرایط اقتصادی، پیش زمینه اساسی برای ارتقای سطح توسعه جامعه است. اما باید توجه داشت که شکل گیری کارآفرینی به ویژه کارآفرینی روستایی نیازمند فراهم بودن و ایجاد بسترهایی است که بتوانند موجب ایجاد یک اکوسیستم مطلوب و حمایت کننده توسعه کارآفرینی و موفقیت کارآفرینان شود. بر این مبنا، در این تحقیق هدف، شناسایی عوامل اثرگذار بر توسعه کارآفرینی روستایی با به کارگیری روش فراتحلیل و نرم افزار CMA3 می باشد. روش پژوهش: جهت انجام این پژوهش کلیه مقالات در بازه زمانی 12 سال اخیر در نشریات کشور، از طریق پایگاه های عملی معتبر با استفاده از کلیدواژه های مرتبط با عنوان تحقیق، موردبررسی قرارگرفته اند و 13 مقاله پژوهشی و 2 پایان نامه دانشگاهی که از معیارهای ورودی برخوردار بودند، انتخاب شدند که اطلاعات 11 عامل و 343 متغیر به فراتحلیل وارد شدند. یافته ها: نتایج نشان داده از مجموع متغیرها، 175 متغیر در مطالعات مختلف 50 بار تکرار شده اند که 8 مورد (16 درصد) دارای اندازه اثر کمتر از 3/0، 37 موردی (74 درصد) دارای اندازه اثر بین 3/0 تا 5/0 درصد و 5 مورد (10 درصد) دارای اندازه اثر بالاتر از 5/0 بوده اند. همچنین در بین عوامل اثرگذار بر توسعه کارآفرینی روستایی، عوامل با اندازه اثر کم و متوسط هرکدام 9 درصد و 82 درصد دارای اندازه اثر زیاد بوده اند. لازم به ذکر است که در بین عوامل 11 گانه 7 عامل (فردی، اقتصادی، اجتماعی، محیطی، زیرساختی، آموزشی و نهادی) پرتکرارترین عامل ها شناخته شدند. در عامل های فردی متغیرهای (حس رقابت جویی، شوق و تحمل ابهام)، اقتصادی (تولید و بازاریابی، دسترسی به تسهیلات و حمایت های دولتی)، اجتماعی (تعلق مکانی، سازمان های مردم نهاد و امنیت اقتصادی)، عامل محیطی (دسترسی به زمین و آب و محیط طبیعی مناسب)، زیرساختی (زیرساخت های فیزیکی، فضای کسب وکار و دسترسی به بازار)، آموزشی (آموزش های ترویجی) و در عامل نهادی متغیرهای (نهادسازی، پوشش رسانه ای کارآفرینی روستایی و قوانین کارآفرینی)، بیشترین اندازه اثر را به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری: مرور مطالعات با رویکرد فراتحلیل بیانگر آن است کارآفرینی روستایی برای شکل گیری تحت تأثیر عوامل مختلفی است. در این تحقیق با رویکردی ترکیبی نتایج تحقیقات مختلف، عوامل و متغیرهای اثرگذار بر اساس ضریب اندازه اثر اولویت بندی شده اند و بر اساس آن مدل کارآفرینی روستایی ترسیم شده است.
۹.

واکاوی کیفی- کمی ارتباط مزیت های منطقه ای مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی با عوامل مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی (مورد: روستاهای هدف و مقصد گردشگری استان اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۱۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۶ 27 - 1

کلیدواژه‌ها: گردشگری روستایی مزیت منطقه ای کارآفرینی شهرستان اردبیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۹۷
هدف: این پژوهش درصدد واکاوی کیفی - کمی ارتباط مزیت های منطقه ای با عوامل مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی است.روش و داده: بخش اول تحقیق به صورت کیفی انجام شده است. برای استخراج شاخص ها از دو روش استفاده شده است. در گام اول برای تبیین مزیت های منطقه ای مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی ابتدا شاخص های مورد بررسی با استفاده از استناد نظری از منابع مختلف جمع آوری شد و در گام دوم برای تحلیل عوامل مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی از روش مصاحبه کیفی استفاده شد. به موجب ماهیت این رویکرد، کدگذاری اولیه خط به خط به صورت مشاهده ژرف و لایه لایه موضوع از زوایای مختلف به شیوه استقرایی، از رونوشت ها انجام شد. سپس در کدگذاری ثانویه برای ساخت کدهای متمرکز و مدیریت داده ها از نرم افزار مکس کیودا استفاده شد. سپس نتایج کلی حاصل از هر دو گام روش کیفی برای تحلیل در بخش کمی، کدگذاری شده و با استفاده از مدل معادلات ساختاری به وسیله نرم افزار اسمارت پی. ال. اس. تحلیل شد.یافته ها: در متغیر عوامل مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی در بعد نهادی عامل دسترسی آسان به نهادها و تعاونی های حامی فعالیت های کارآفرینانه و در بعد اجتماعی عامل نداشتن استرس در موقعیت های سخت و مشکل، بیشترین میزان تأثیرگذاری را در این رابطه داشته است. در متغیر مزیت های منطقه ای مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی، در بعد سیاسی - حقوقی عامل وجود مشوق های دولتی برای کارآفرینان در راستای کارآفرینی روستایی و در بعد زیرساختی عامل دسترسی به جایگاه توزیع بنزین و سوخت، بیشترین میزان تأثیرگذاری در این رابطه را نشان می دهد.نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد ارتباط بین مزیت های منطقه ای با عوامل مؤثر در کارآفرینی گردشگری روستایی با مقدار ۴/۳۹ تأیید می شود.نوآوری، کاربرد نتایج: بر اساس پیشینه مطالعات، تلاش هایی برای پر کردن شکاف تحقیق انجام شد. چندین رویکرد منفرد برای درک بهتر کارآفرینی گردشگری روستایی انجام شده بود؛ اما در مقابل، یک روش ترکیبی (کیفی - کمی) برای انتخاب مناسب ترین مدل برای بررسی این ارتباط با ارزیابی دیدگاه های متفاوت مورد استفاده قرار گرفت. یافته های این مطالعه در برنامه ریزی های آتی مفید خواهد بود.
۱۰.

سنجش شاخص ها و تحلیل پیشران های کلیدی کارآفرینی و کسب وکارهای گردشگری اثرگذار بر پایداری روستاهای هدف گردشگری چهارمحال و بختیاری در دوران پساکرونا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۹) 233 - 254

کلیدواژه‌ها: پیشران ها کارآفرینی کسب وکارهای گردشگری پساکرونا پایداری چهارمحال و بختیاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۵۹
بهبود کارآفرینی و کسب وکارهای مقاصد گردشگری به ویژه گردشگری روستایی نقش بسیار مهمی در پایداری روستاها دارد و می تواند زمینهٔ کاهش خسارت های سنگین ناشی از کووید-۱۹ و رسیدن به پایداری را فراهم کند. هدف پژوهش حاضر تحلیل پیشران های کلیدی کارآفرینی و کسب وکارهای گردشگری اثرگذار بر پایداری روستاهای هدف گردشگری چهارمحال و بختیاری در دوران پساکرونا است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و، براساس ماهیت، توصیفی - تحلیلی است. همچنین، جمع آوری اطلاعات به روش اسنادی و میدانی بوده است. به منظور استخراج پیشران های کلیدی کارآفرینی و کسب وکارهای گردشگری اثرگذار بر پایداری روستاهای هدف در دوران پساکرونا، سؤالاتی در قالب پرسش نامه آماده و در بین اعضای جامعهٔ نمونه توزیع و تکمیل شده است. پرسش نامه برای کارشناسان، متخصصان و استادان دانشگاهی، مالکان کسب وکارها و مسئولان اجرایی در حوزهٔ گردشگری تهیه شد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها و تحلیل ساختاری تأثیرگذاری هریک از شاخص های کارآفرینی و کسب وکارهای گردشگری بر پایداری روستاهای هدف در دوران پساکرونا از نرم افزارمیک مک (Mic Mac) استفاده شد. درنتیجه، در بین 54 عامل استخراج شده، براساس ادبیات نظری و پیشینهٔ پژوهشی، 15 پیشران کلیدی تأثیرگذار شناسایی شد که با توجه به امتیاز بالای اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم به ترتیب شامل ایجاد کسب وکارهای مرتبط با اقامتگاه های بوم گردی با اثرگذاری مستقیم (12+) و غیرمستقیم (20228+)، تشویق سرمایه گذاران محلی برای ایجاد فرصت های شغلی با اثرگذاری مستقیم (10+) و غیرمستقیم (17266+)، میزان فعالیت مدیران روستایی برای گسترش کارآفرینی، آشنایی با زمینه های کسب وکارهای جدید با اثرگذاری مستقیم (8+) و غیرمستقیم (6202+) هستند که دارای بیشترین تأثیرگذاری در مقایسه با دیگر پیشران ها هستند.
۱۱.

شناسایی و اولویت بندی فرصت های کسب و کار وابسته به محصولات کشاورزی در مناطق روستایی شهرستان ایذه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه سال ۲۷ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ 125 - 154

کلیدواژه‌ها: کسب و کار بخش کشاورزی مناطق روستایی شهرستان ایذه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۷
هدف تحقیق حاضر شناسایی و اولویت بندی فرصت های کسب و کار وابسته به محصولات کشاورزی در مناطق روستایی شهرستان ایذه است. متناسب با اهداف، پژوهش از سه مرحله تشکیل شده است. در مرحله نخست به منظور انتخاب روستاهای نمونه در محدوده مورد مطالعه از روش طبقه بندی فضایی استفاده شد. در مرحله دوم و در راستای شناسایی و اولویت بندی فرصت های کسب و کار کشاورزی از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان و کارآفرینان حوزه های مرتبط بهره گرفته شد. نمونه گیری به صورت هدفمند و به روش گلوله برفی صورت گرفت. با توجه به چارچوب رویکرد اشباع نظری، فرایند پس از مصاحبه با 23 کارشناس خاتمه یافت. سپس با استفاده از روش کیفی و طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی، اطلاعات جمع آوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. روایی و پایایی معیارها نیز با استفاده از ضریب کاپا بررسی شد. در مرحله سوم (بخش کمی تحقیق) نیز از نظرات 15 خبره دانشگاهی و سازمانی استفاده شد و اولویت بندی معیارها و کسب و کارهای شناسایی شده با استفاده از مدل تصمیم گیری کریتیک (Critic) و مارکوس (Marcos) صورت گرفت. بر اساس نتایج، 49 کسب و کار مرتبط در قالب چهار زیر بخش زراعی، باغی، دامی و آبزیان در روستاهای شهرستان ایذه شناسایی شد که بیشترین فراوانی مربوط به زیر بخش زراعی بود. بر اساس مدل تصمیم گیری مارکوس، احداث کارخانه روغن گیری کلزا، کارخانه تولید ماکارونی، کارگاه فراوری زیتون، کارخانه خوراک دام، شرکت تولید کیک و بیسکویت، بسته بندی عسل، شرکت تولید و ضدعفونی بذر، اصلاح نژاد دام، فراوری شیر و فراوری انار به ترتیب از بیشترین اولویت برخوردار بوده اند. متناسب با نتایج تحقیق، پیشنهادهایی نیز در راستای راه اندازی کسب و کارهای شناسایی شده در نواحی روستایی ارائه شد.
۱۲.

شناسایی و تبیین پیشران های کلیدی روستای خلاق در قلمرو نظریه غیر بازنمایی، مورد مطالعه: دهستان اوجان غربی در شهرستان بستان آباد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه تابستان ۱۴۰۳ شماره ۷۵ 50 - 77

کلیدواژه‌ها: روستای خلاق نظریه غیربازنمایی روش آمیخته پیشران های کلیدی بستان آباد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۱۹۹
نظریه غیربازنمایی منجر به توسعه رویکردی جایگزین برای تصور، عمل و تولید دانش جغرافیایی شده و بر جغرافیای روستایی تأثیر گذاشته است. این نظریه به ویژه با اشتغال مرتبط بوده و ایجاد شغل جایگزین برای حفظ جمعیت و درآمد در مناطق روستایی را نوید می دهد. در این راستا رهیافت روستای خلاق به عنوان مفهومی تازه است که می تواند در فضای پسامدرن در ایجاد اشتغال و تأمین نیازهای روستایی و مقابله با انزوای آن مدنظر باشد. بر این اساس در تحقیق حاضر پس از کشف ایده، فکر جدید و ذهن خلاق در راستای رهیافت روستای خلاق در دهستان اوجان غربی در شهرستان بستان آباد، پیشران های کلیدی روستای خلاق در قلمرو نظریه غیربازنمایی شناسایی شد. استفاده توأمان از دو روش کیفی و کمی یعنی پدیدارشناسی و آینده نگاری در قالب روش تحقیق آمیخته به شیوه توسعه ابزار، روش به کاررفته در تحقیق حاضر است که ازلحاظ ماهیت، تحلیلی- ساختاری و از نظر هدف، کاربردی است. تعداد 18 مورد ایده و فکر جدید و خلاق کشف گردید؛ سپس تعداد 9 پیشران کلیدی در راستای ارکان، زیرساخت ها و شاخص های رهیافت روستای خلاق شناسایی شد. بر اساس نتایج تحقیق، روستاهای خلاق جامعه مورد مطالعه، فضایی متشکل از پیشران ها و سازندهای مؤثر با تکیه بر «رهبری» آینده نگر و با تفکری چندبعدی و واگرا همراه با قدرت نفوذ در جامعه محلی هستند که بعد عینی «مشارکت» اجتماعی (شبکه تعاملات اجتماعی) به عنوان اولین و اصلی ترین شرط بر آن ها حاکم بوده و «انعطاف پذیری» لازم را در توانایی برقراری رابطه توأم با احترام متقابل (همدلی) دارند؛ بستر لازم برای «ابتکار» و نوآوری در مسیر کارآفرینی و فرایند تولید ایده های نو مهیا بوده و در کنار تمام این مسائل، قدرت «خطرپذیری» را در انواع سرمایه گذاری های خطرپذیر دارند.
۱۳.

بررسی آثار و پیامدهای سکونتگاه های خلاق در توسعه مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان رشتخوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه پایدار فضا دوره ۴ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۶) 90 - 112

کلیدواژه‌ها: سکونتگاه های خلاق توسعه مناطق روستایی رشتخوار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۲۱۸
روستا کهن ترین شکل سکونتگاه بشری است و روستانشینی یکی از قدیمی ترین شیوه های زندگی بشر است. از این رو، برنامه ریزان روستایی باید برای توسعه پایدار روستاها به دنبال راه حل جدید و نویی باشند. در این راستا، ایجاد سکونتگاه های خلاق می تواند راه حلی مناسب برای پایداری روستاها باشند. هدف پژوهش حاضر بررسی آثار و پیامدهای سکونتگاه های خلاق در توسعه مناطق روستایی می باشد. پژوهش به لحاظ هدف،کاربردی است و به لحاظ ماهیت ونوع گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی – تحلیلی است. جمع آوری داده ها به دو صورت اسنادی و میدانی(پرسشنامه) در 5 بعد توسعه روستایی اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، نهادی – مدیریتی، زیست محیطی، کالبدی و 6 بعد سکونتگاه های خلاق(انعطاف پذیری، ابتکار، آموزش و ترویج، خطرپذیری، رهبری، مشارکت) انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل سرپرستان خانواردرروستاهای شهرستان رشتخوار بوده که براساس فرمول کوکران حجم نمونه 377 خانوار محاسبه و همچنین برای تکمیل پرسشنامه ها در این مطالعه، ازگروه های تصمیم ساز شامل 15نفر از نخبگان(اساتید دانشگاه، کارشناسان و مدیران توسعه روستایی و کشاورزی) نظر خواهی شد. برای رتبه بندی و تحلیل فضایی روستا از تکنیک مولتی مورا و Arc GIS و  برای تحلیل های آماری از تکنیک AHP و  نرم افزارهای Expert choice ، SPSS  استفاده شد. در این پژوهش ، شاخص مشارکت با استفاده از تکنیک AHP،  بیشترین امتیاز (30/0) و شاخص خطرپذیری کمترین امتیاز (11/0) را به خود اختصاص داده اند. یافته های تحقیق نشان دهنده آن است که، رابطه معناداری بین آثار و پیامدهای روستاهای خلاق و توسعه مناطق روستایی وجود دارد به گونه ای که ضریب همبستگی بین آثار و پیامدهای سکونتگاه های خلاق و توسعه در سطح مناطق  روستایی 710/0 به دست آمد. براین اساس، می توان اظهار کرد که آثار و پیامدهای سکونتگاه های خلاق ارتباط مستقیمی با یک دیگر دارند.
۱۴.

تحلیلی بر عوامل موثر بر گردشگری خلاق و رفتار آتی گردشگران روستایی و عشایری منطقه ارسباران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۸۴ 121 - 130

کلیدواژه‌ها: گردشگری خلاق رفتار گردشگر حس لذت گردشگر گردشگری روستایی و عشایری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۲۴۳
این پزوهش، بر حسب هدف کاربردی، بر حسب روش، تحقیقی توصیفی-تحلیلی از نوع پیمایشی محسوب می شود. داده های تحقیق، به روش میدانی از طریق پرسشنامه و همچنین به روش آرشیوی گردآوری گردیده است. جامعه آماری تحقیق شامل گردشگرانی است که در طول فصل تابستان طی سال های 98 و 99 به روستاهای هدف گردشگری و مناطق عشایری دارای پتانسیل گردشگری خلاق در منطقه ارسباران، مراجعه نموده اند. برای تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری کوکران برای جوامع نامعین استفاده شده است. با توجه به مقادیر حاصل، حجم نمونه مناسب برای انجام پژوهش، 384 نفر از گردشگران می باشد. در تنظیم پرسشنامه برای سنجش روایی از روایی محتوا استفاده شده است. با سنجش پایایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ کل 987/0، پایایی پرسشنامه تحقیق، در سطح بالایی مورد تایید قرار گرفت. برای سنجش متغیرهای کمی و کیفی، از سه روش بهره گرفته شده است: 1.از آزمون فریدمن، برای مقایسه میانگین های جامعه آماری، مربوط به گردشگری خلاق با نرم افزار SPSS و تجزیه و تحلیل ها نشان داد که از بین ابعاد گردشگری خلاق روستایی، بیشترین تاثیر را تعامل با رتبه میانگین 3.70 بر گردشگری خلاق روستایی می گذارد. 2.برای تحلیل های چند متغیره و تعیین روابط ساختاری میان متغیرها حس لذت گردشگران خلاق، تکنیک های آماری تحلیل عاملی به کمک نرم افزار Amos Graphic 22 به کار گرفته شده است و تحلیل ها حاکی از آن است که بعد کالبدی و زیست محیطی احساس لذت با ضریب 01/1 بیشترین ضریب را در بین ابعاد حس لذت به خود اختصاص داده است. 3.برای تجزیه و تحلیل داده های مربوط به عوامل موثر بر رفتار آتی گردشگران روستایی و عشایری، از روش حداقل مجذورات جزیی به کمک نرم-افزار PLS نسخه 3 بهره گرفته شد و نتایج تحلیل ها رابطه معنی داری بین متغیرهای پژوهش را نشان داده و مشخص شد بیشترین تاثیر را گردشگری خلاق بر حس لذت با ضریب 968/0 دارد.
۱۵.

شناسایی نارسایی های طرح های محلی سکونتگاه های روستایی استان آذربایجان شرقی در بستر نظریه غیربازنمایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 38 - 55

کلیدواژه‌ها: نظریه غیربازنمایی توسعه محلی روش آمیخته کیو معادلات ساختاری آذربایجان شرقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۲۸۷
نظریه های غیر بازنمایی بر جغرافیای روستایی تأثیر گذاشته و جغرافی دانان نه تنها به صورت گفتمانی، بلکه به عنوان بخشی از مجموعه ای از عناصر تجسم یافته، تمرین شده و تجربه شده زندگی با مسائل روستایی درگیر هستند. طرح های محلی سکونتگاه های روستایی ازجمله مسائل مهم روستایی بوده و شناسایی نارسایی ها و نابسندگی های این طرح ها در استان آذربایجان شرقی هدف تحقیق حاضر است. تحقیق در بستر نظریه غیربازنمایی به عنوان یک شیوه تفکر استقرایی توأمان به صورت ترکیبی از روش کیفی (پدیدارشناسی با نرم افزار مکس کیودا) برای کشف گزاره ها؛ از روش آمیخته (روش پژوهش کیو) برای ذهنیت سنجی و کشف الگوهای ذهنی و درنهایت از روش کمی (معادلات ساختاری به روش لیزرل) برای تعیین عوامل نهایی مؤثر در برنامه ریزی محلی روستایی استفاده نموده است. «فقدان یک نظام مدیریتی مشخص برای روستا» (مدیریت محلی محور)؛ «عدم توجه به شیوه تولید محلی» (دانش بنیان محور)؛ «ضعف در نظام تهیه (ضعف علمی مهندسان مشاور در شناخت نیازهای روستائیان)» (ارزیاب محور)؛ «ابهام فرایندی و محتوایی در چگونگی تدوین سیاست ها و برنامه ها» (صریح نگر)؛ و «عدم توجه به دانش بومی محلی و مشارکت روستائیان در برنامه ریزی محلی» (مشارکت گرا و بوم محور) به عنوان پنج دیدگاه یا الگوی ذهنی درباره مهم ترین نارسایی های برنامه ریزی محلی توسعه روستایی شناسایی شد. مقایسه و اعتبار سنجی نهایی روش های کمی و کیفی نشان داد «فقدان یک نظام مدیریتی مشخص برای روستا» و «ضعف در نظام تهیه طرح های محلی» به عنوان اصلی ترین نابسندگی ها، دو گزاره مهمی هستند که متخصصان استانی، مدیران محلی و افراد جامعه محلی روستایی در مورد آن ها توافق و اشتراک نظر دارند.
۱۶.

سنجش پایداری توسعه در سکونتگاه های روستایی شهرستان جیرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۸ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۶۲) 17 - 35

کلیدواژه‌ها: پایداری توسعه سکونتگاه های روستایی شهرستان جیرفت تکنیک CoCoSo

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۳۱۶
امروزه بحث در زمینه پایداری توسعه در سکونتگاه های روستایی به عنوان زیرنظام تشکیل دهنده نظام سرزمین از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. چرا که پایداری ابعاد مختلف توسعه در سکونتگاه های روستایی می تواند در توسعه منطقه ای و ملی نیز مفید واقع گردد. در این راستا پژوهش حاضر که پایداری توسعه در نواحی روستایی شهرستان جیرفت و عوامل فضایی مؤثر بر آن را مورد بررسی قرار می دهد، از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش انجام، توصیفی- تحلیلی می باشد. محدوده مورد مطالعه شامل 38 روستای نمونه دارای سکنه واقع در شهرستان جیرفت است و حجم نمونه، سرپرستان خانوار و متخصصان حوزه برنامه ریزی روستایی را شامل می گردد. جهت بررسی پایداری توسعه در سکونتگاه های روستایی و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه سرپرستان خانوار از تکنیک CoCoSo و تحلیل خوشه ای K و جهت تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه متخصصان در ارتباط با اولویت بندی عوامل فضایی اثرگذار بر پایداری توسعه از آزمون فریدمن در محیط نرم افزار SPSS استفاده گردید. براساس تکنیک CoCoSo، روستاها با توجه به مقدار (Ki) رتبه بندی و سطح بندی شده اند. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که روستاهای عباس آباد، دره رود و حیشین سفلی در وضعیت «پایداری ضعیف یا ناپایدار» قرار دارند و در مقابل، بیشترین میزان پایداری مربوط به روستاهای دولت آباد اسفندقه، دولت آباد مرکزی، دریاچه، فردوس، سغدر، پشتلر و حسین آباد دهدار می باشد. در شکل گیری این وضعیت، عوامل فضایی چون: سرمایه گذاری دولت، جمعیت روستا و فاصله روستا از مرکز شهرستان بیشترین تأثیر را دارند.
۱۷.

بررسی و تحلیل عوامل جغرافیایی مؤثر بر امنیت غذایی مناطق روستایی شهرستان های هریس و بستان آباد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۸۶ 93 - 111

کلیدواژه‌ها: امنیت غذایی جغرافیایی بستان آباد هریس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۳ تعداد دانلود : ۲۳۳
امنیت غذایی و تغذیه از محورهای اصلی توسعه ی ملی است که در سال های اخیر نگرش ها، ضرورت ها و اولویت های تازه ای را در سطح سیاست گذاری نمایان و به یکی از چالش های قرن 21 میلادی تبدیل شده است. لذا، پژوهش حاضر کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی و تحلیلی است. برای گردآوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) استفاده شد. قلمرو مکانی نیز شهرستان های هریس و بستان آباد می باشد. برای انتخاب روستاهای نمونه در شهرستان های مورد مطالعه 3 فاکتور؛ 1) توزیع جغرافیایی، 2) توپوگرافی و ارتفاع و 3) خانوارهای روستایی (روستاهای بالای 50 خانوار) مد نظر قرار گرفت و 18 روستا از شهرستان بستان آباد و 10 روستا نیز از شهرستان هریس انتخاب شدند. جامعه آماری را سرپرستان خانوارهای روستایی تشکیل می دهند. روستاهای منتخب دارای 26087 نفر جمعیت و 7574 خانوار روستایی می-باشند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 392 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات از آزمون های تی تک نمونه ای، تکنیک SAW، کندال، کروسکال والیس و ... استفاده شده است. نتایج حاصله نشان داد، وضعیت همه شاخص های امنیت غذایی (دسترسی، دستیابی، شیوه مصرف و ثبات) در محدوده مورد مطالعه به صورت مطلوب ارزیابی شده و روستاهای جیقه/جقه، شیروانه ده و چرم خوران سفلی در رتبه های اول تا سوم از نظر امنیت غذایی قرار دارند و امنیت غذایی نسبت به سایر روستاهای مورد مطالعه بالاست. در ضمن روستاهای خشندرق، عین الدین و باروق در رتبه های آخر از نظر امنیت غذایی در محدوده مورد مطالعه قرار دارند و در این روستاها میزان امنیت غذایی نسبت به سایر روستاها پایین است. همین طور، عامل اقتصادی (درآمد، اشتغال، تولید، بهره برداری، تنوع اقتصادی و ...) به عنوان مهمترین عوامل افزایش امنیت غذایی در نواحی روستایی مورد مطالعه از دیدگاه پاسخگویان تحقیق شناخته شده است.
۱۸.

تحلیل اثرات اقتصادی فعالیت شهرک های صنعتی بر سکونتگاه های روستایی پیرامونی (مورد مطالعه: شهرک صنعتی شهید سلیمی تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه پایدار فضا دوره سوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 105 - 120

کلیدواژه‌ها: صنایع روستایی اثرات اقتصادی شهرک صنعتی شهید سلیمی معادلات ساختاری استان آذربایجان شرقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۳۱۰
طی دهه های گذشته نگرش به نقش صنایع روستایی به عنوان عامل تأثیر گذار در ساخت اقتصادی نواحی روستایی، سبب شده این صنایع به عنوان مبنایی برای توسعه نواحی روستایی مورد توجه قرار گیرد. اما این صنایع در نواحی روستاهای پیرامونی خود اثرات مثبت و منفی زیادی به ارمغان آورده اند که نیازمند بررسی علمی است. هدف این تحقیق تحلیل اثرات اقتصادی فعالیت شهرک های صنعتی بر سکونتگاه های روستایی پیرامونی در شهرک صنعتی شهید سلیمی تبریز بوده است. این پژوهش از حیث هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی–تحلیلی است. از حیث روش های جمع آوری، پژوهشی کتابخانه-ای-میدانی محسوب می شود. برای انتخاب روستاها از نظر تاثیرپذیری اقتصادی تعداد 14 روستا در شعاع 10 کیلومتری شهرک صنعتی انتخاب شدند که طبق سرشماری سال 1395 دارای 15084 نفر جمعیت و 4629 خانوار بودند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 306 خانوار روستایی به عنوان نمونه انتخاب شدند. در ادامه به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SMART PLS 3 استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که مهم ترین اثر اقتصادی حاصل از استقرار شهرک صنعتی شهیدسلیمی در روستاهای پیرامونی، ایجاد ارزش افزوده تولیدات کشاورزی با میانگین 366/0 بوده است.
۱۹.

ارزیابی تغییرات اراضی و تأثیر آن بر بهره وری از زمین با استفاده از سنجش ازدور و GIS (موردمطالعه: منطقه تاج امیر - شهرستان دلفان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره سیزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 140 - 161

کلیدواژه‌ها: خرد شدن اراضی کشاورزی بهره وری اصلاحات ارضی تکنیک شئ گرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۳۰۸
بخش کشاورزی از ارکان اصلی اقتصاد محسوب می شود که پیشرفت آن پیشرفت کل اقتصاد را در پی خواهد داشت. ولی عواملی همچون خرد شدن اراضی کشاورزی باعث کاهش بهره وری محصولات کشاورزی و نیروی کار می شود که در نتیجه آن اقتصاد کشاورزی و میزان تولید محصولات کشاورزی دچار وقفه و رکود خواهد شد. از این رو پژوهش حاضر با ماهیت توسعه ای - کاربردی و روش توصیفی - تحلیلی با استفاده از داده های سنجش ازدور، مطالعه میدانی و آمارهای موجود با هدف بررسی پراکندگی اراضی کشاورزی روستای تاج امیر و تأثیر این پراکندگی بر بهره وری زمین های کشاورزی این روستا انجام شده است. در این پژوهش با استفاده از تصاویر ماهواره ای (سنتینل 2 و IRS_P5) نقشه کاربری اراضی با تکنیک شئ گرا استخراج شد و در محیط نرم افزار اتوکدمپ قطعات اراضی کشاورزی اصلاح شدند. با مطالعه میدانی مالکیت اراضی کشاورزی سال 1394 تعیین گردید و بر این اساس مالکیت دهه 1340 نیز مشخص شد و به نقشه اراضی کشاورزی تعمیم داده شد. سپس با استفاده از متریک های سرزمین میزان تغییرات و با استفاده از LCPA نوع پراکندگی و تحول اراضی به دست آمد. نتایج نشان داد که وسعت زمین های کشاورزی کاهش یافته و نوع تغییرات در طبقه اراضی کشاورزی نیز از نوع تجزیه ای است. نتایج مطالعات میدانی نیز نشان داد که عامل اصلاحات ارضی تأثیری بر پراکندگی اراضی نداشته اما عامل ارث تأثیرگذار بوده است. بدین صورت که 1735 قطعه زمین با 62 مالک در دهه 1340به 2180 قطعه با 257 مالک در سال 1394 رسیده است. همچنین بررسی آمارها حاکی از کاهش مقدار بهره وری است.
۲۰.

مقایسۀ وضعیت امنیت غذایی خانوارهای روستایی شهرستان های هریس و بستان آباد با استفاده از روش FGIS(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی محیطی دوره ۳۳ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۸۸) 1 - 26

کلیدواژه‌ها: امنیت غذایی کشاورزی منطق فازی هریس و بستان آباد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۲۵۷
طرح مسئله: امنیت غذایی به عنوان شاخص سلامتی در سطوح خانوار مطرح است و ناامنی غذایی می تواند زمینه ساز مشکلات تکاملی، سلامتی و تغذیه ای باشد. بر این اساس تعیین عوامل مرتبط با امنیت غذایی در هر جامعه ای ضروری است. امنیت غذایی ازجمله پدیده هایی است که بر تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی تأثیر می گذارد. مفهوم امنیت غذایی بسیار گسترده است و با تعامل با دامنه ای از عوامل زیست شناختی، اقتصادی، اجتماعی، کشاورزی و فیزیکی تعیین می شود. آگاهی درباره وضعیت امنیت غذایی هر منطقه می تواند برنامه ریزی در این زمینه را کارآمدتر کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت امنیت غذایی در خانوارهای روستایی شهرستان های هریس و بستان آباد است. روش: این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش شناسی، توصیفی تحلیلی است. قلمرو مکانی پژوهش نیز شهرستان های هریس و بستان آباد است. بدین منظور از 22 شاخص کشاورزی برگرفته از نتایج سرشماری عمومی کشاورزی سال 1393 برای بررسی وضعیت امنیت غذایی در مناطق روستایی محدوده مطالعه شده، و از روش آنتروپی شانون و منطق فازی (FGIS) برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات استفاده شد. نتایج: یافته های پژوهش نشان داد از کل 293 منطقه روستایی مطالعه شده، 73/2 درصد روستاها (8 روستا) در وضعیت خیلی خوب، 51/7 درصد (22 روستا) در وضعیت خوب، 06/17 درصد (50 روستا) در وضعیت متوسط، 54/37 درصد (110 روستا) در وضعیت ضعیف و 15/35 درصد (103 روستا) در وضعیت خیلی ضعیف ازنظر امنیت غذایی با تأکید بر شاخص های توسعه کشاورزی قرار دارند. به طورکلی امنیت غذایی 70/72 درصد از روستاهای محدوده بررسی شده در وضعیت خطرناکی از بعد کشاورزی است و به توجه ویژه مسئولان به ویژه در زمینه توسعه پایدار بخش کشاورزی این روستاها نیاز دارد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان