فاطمه مدرسی

فاطمه مدرسی

مدرک تحصیلی: استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰۱ تا ۱۲۰ مورد از کل ۱۲۴ مورد.
۱۰۱.

بازتاب چند باور مهری در سروده های خاقانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۴۹۷
آیین مهری یکی از آیین هایی است که در ایران باستان مدت های مدیدی رواج داشت. بعد از انتشار آیین زردشتی، خدای مهر که در آیین مهری یک خدا خورشید محسوب می شد، مبدل به ایزدمهر شد و مهریشت بدان اختصاص داده شد. مهر غیر از خوشید است. این نکته از خود اوستا برمی آید، ولی از دیرزمان به سبب ارتباط نزدیکی که مهر با خورشید دارد، این دو با هم مشتبه شده اند. در ادبیات پهلوی و پارسی هم مهر به معنی خورشید به کار رفته است. خورشید مذهب اقوام کهن بوده، خورشید در ایران از دورانهای قدیم، مورد پرستش قرار گرفته است. بعد از آن که ایرانیان دین اسلام با پذیرفتند،‌ این آیین منسوخ گشت ولی اصطلاحات آن در ادبیات و فلسفه و عرفان بازتاب یافت. شاعران ایرانی از جمله خاقانی از این اصطاحات به عنوان عناصر سازنده خیال سود جستند. خاقانی ضمن آن که با بهره گیری از تلمیحات دینی و الهام گرفتن از قرآن کرمی بسیار پرشور به ستایش پیامبر (ص) می پردازد، در تصویرسازی و مضمون پردازی شاعرانه خود از فرهنگ و آیین های دیگر چون دین مسیح و آیین مهری نیز استفاده کند. او در شروان نزدیک ارمنستان می زیست که خود آنجا مدتها مرکز آیین مهری بود. از این بر این آیین و اصطلاحات آن اشراف کامل داشت. حضور چشمگیر عناصر اساطیری حماسی آیین مهری، چون تقدیس خورشید و فره مند و سرخ پوش دانستن خورشید و غسل کردن خورشید، حمله بردن خورشید به گاو فلک و ارتباط شیر با خورشید، شاهد این مدعاست. خاقانی اضافه بر این مطلب از شاهدان و بزرگان مهری یاد می کند. این مطالبی است که در این پژوهش مورد بررسی و مداقه قرار می گیرد.
۱۰۳.

مشترکات و مناسبات فرهنگی ایران و ارمنستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶۲ تعداد دانلود : ۱۱۱۱
فرهنگ ایرانی و زبان فارسی، در طی قرون، همواره در رشد و اعتلای فرهنگ، ادبیات و دانش بسیاری از کشورها نقش و تأثیر داشته است. این تأثیر در فرهنگ و زبان ارمنی بسیار مشهود است؛ زیرا ارمنستان، از روزگاران گذشته، مناسبات فرهنگی، تاریخی و اقتصادی بسیار گسترده ای با ایران داشته است. در اسطوره ها و باورهای کهن ارمنی، نشانه های بسیاری از آیین مهرپرستی، تعالیم مانی و آموزه های زرتشتی یافت میشود که حاکی از تعامل و ارتباط و تبادلات فرهنگی میان آنها است. مردم ارمنستان به شاهنامة فردوسی، دلبستگی و علاقة بسیار نشان داده اند. آشنایی آنها با شاهنامه، مقارن با پایان حیات خود فردوسی آغاز شده است. زبان های ایرانی و ارمنی هر دو از خانوادة زبان های هندواروپایی هستند؛ و در میان آنها همانندیهای فراوانی میتوان یافت. وجود اشتراکات و مناسبات فرهنگی و تاریخی بسیار میان ایران و ارمنستان موجب شده است که زبان فارسی و فرهنگ ایرانی از دیرینه ترین روزگار در ارمنستان مورد اقبال و پژوهش قرار گیرد. امروز مراکز مهم و معتبری در ارمنستان وجود دارد که پژوهش درباب زبان و ادب پارسی را سرلوحة تحقیقات خود قرار داده اند. اینها نکاتی است که در پژوهش حاضر بررسی و دربارة آنها بحث شده است.
۱۰۶.

زبان و ادب پارسی در آسیای صغیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰۴ تعداد دانلود : ۲۵۵۲
زبان پارسی و فرهنگ ایران اسلامی، در طول چندین قرن، در آسیای صغیر سروری و سرافرازی داشت و از چنان شکوه و درخششی برخوردار بود که هیچ سرزمین دیگری جز شبه قاره هند از این حیث با آن قابل قیاس نبود. این زبان شیرین قرنها زبان رسمی آن دیار بود. سخنوران به آن شعر می سرودند و آثار منثور پدید می آورند. این زبان، همچنین، در مجالس درس و در خانقاه و زاویه وسیله تعلیم و ارشاد بود. سلاطین و رجال درباری نامه های رسمی خود را بدان می نوشتند. نفوذ زبان و فرهنگ ایرانی در آسیای صغیر پیشینه ای دیرینه دارد و آغازگاه آن را باید در عصری از روزگار باستان جست که این سرزمین زیبا و زرخیز، طی سه قرن، جزو استانهای شاهنشاهی هخامنشی بوده است. هنوز هم آثاری از آن دوران در دل کوه ها و خزانه موزه ها محفوظ است. این عصر، در تاریخ آن سرزمین به نام «دوره پارسها» شناخته می شود. ناصرخسرو قبادیانی، که سی سال پیش از حکومت سلاطین سلجوقی، طی سفر طولانی خود، از شهر خلاط گذشته، از زبانهای رایج در آن چنین یاد کرده است: «در شهر خلاط به سه زبان سخن می گویند: تازی، پارسی و ارمنی»...
۱۰۷.

اسطوره کیومرث گل شاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اسطوره روان ناخودآگاه طلا من فره کیومرث گل شاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶۰ تعداد دانلود : ۱۶۷۷
" اسطوره های هر ملتی نماینده و مبین سنت ها و هنجارها و برداشت های روانی و ناآگاه آن ملت می باشند که در هر زمان شکل و کاربرد ویژه ای می یابند و با گذشت زمان، و پیدایش مذهب های جدید با آن که احتمال دارد، دستخوش تحول و دگرگونی شوند، و صبغه ی آیین جدید را به خود بپذیرند، ولی هرگز به کلی از بین نمی روند، از آن جمله است اسطوره ای نخستین انسان در باور مزدایی.... "
۱۰۸.

تاملی در زندگی و اندیشه های عرفانی ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹۵ تعداد دانلود : ۸۰۴
پور سینا که شاید فیلسوفترین فیلسوفان ایرانی و یا بطور کلّی فیلسوفترین فیلسوفان جهان اسلام باشد؛درپایان عمر،چنان که آخرین کتاب بزرگ وی "‌الاشارات و التّنبیهات "‌نشان می دهد؛ بنوعی از عرفان گرایش یافت که شاید بتوان آن را فلسفة‌شرقی بوعلی خواند . این فلسفة شرقی، درحیات فکری متأخّر اسلامی،بیشترین اهمیّت را داشته است . زیرا این حکمت، درمسیری گام برداشت که یک قرن و نیم بعد با شهاب الدّین، به نتایج درخشانی رسید. با این که مفهوم اشراقی را بطور رسمی سهروردی بنیاد نهاد ؛امّا نه تنها یک طرح کلّی،بلکه دریافت روشنی از آن را می توان از یک سو، درنمط پایانی الهیّات و ازسوی دیگر درقصیدة‌عینیّه و رساله های عرفانی ابن سینا دید. این نکاتی است که نگارنده بر آن است تا دراین مقال، آنها را مورد بررسی و مداقّه قراردهد.
۱۱۴.

اقبال لاهوری نغمه سرای بیداری

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نفس تعهد آزادی زیبایی وطن خودشناسی آرمان آیین یزدانی وحدت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰۱ تعداد دانلود : ۱۱۰۴
اقبال لاهوری‘ این نغمه سرای بیداری بر این باور بود که شعر باید منادی تلاش و کوشش انسان برای زندگی و آزادی باشد. از این رو شعر را به تنهایی برای هنر و زیبایی مطمح نظر قرار نداد‘بلکه در آن به طور واقع گرایانه حقیقت و زیبایی را به هم درآمیخت و در خلال نغمه های موزون و شورانگیز‘ آهنگهای تازه ای از آزادی سرود تا مسلمانان را بدون توجه به رنگ و نژاد از خواب غفلت بیدار سازد
۱۱۵.

غالب شاعر ی توانا

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۱ تعداد دانلود : ۷۰۴
بازوال پذیرفتن شکوه واقتدارامپراطوری بابری درهند وروبه کاهش نهادن حشمت وعظمت دولت صفویه درایران سبک هندی رواج واعتبار پیشین خودراازدست داد ودوران طلایی اش به سرآمد.آخرین گوینده ای که به این شیوه سخن گفت وباسرودهای رنگین خود عرصه ادب پایان دوره تیموریان رامزین نمود وآنازیکنواختی ملال انگیزمدیحه سرایان درباری بیرون آوردوتوانی تازه بخشیدشاعر تواناغالب دهلوی است.غالب با تسلطی که برملک سخن پارسی داشته است توانسته ساختاراشعارش راازرهگذر هماهنگی وتناسب عواطف واحوال روحی بازبان وواژگانی که به طورآگاهانه یاناآگاهانه ازآنهاسودجسته انسجام ووحدت بخشد.
۱۱۷.

نیمتاج ‘ تاجی بر تارک آزادگی

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۵
آفاق وسیع شعر فارسی تا پیش از مشروطیت ‘ جز به ندرت در بستر عطوفت زنانه جاری نشده بود.بعد از مشروطیت است که زنان در عرصه سخنوری همراه با مردان‘طبع آزموده‘اشعار فخیم و ارزشمندی عرضه داشته اند.نیمتاج لکستانی ‘ یکی از زنان متعهد و ظلم ستیزی است که در زمانه ای پرآشوب ‘ بی باک و پرصلابت و با زبانی برخوردار از سلاست و روانی ‘ ندای آزادی را سرداد.او شاعری بود آزادیخواه ‘ واقع گرا و انسان دوست که می خواست از بیداد‘دادسازد و از درد‘درمان.اما دریغا‘ چنان که باید شناخته نشده و قدرت طبع و رقّت احساس و سخن نغز و پرمغزش بر همگان آشکار نگشته است .
۱۱۸.

سیری در آثار و اندیشه های سنایی

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸۷
گاهی پیری راه دان یا عشقی شورانگیز یا خوابی صادق‘ سبب دگرگونی احوال صاحبدلی با ذوق و نیل او به کمال معنوی میگردد. چنان که تحول درونی سنایی را به ((دیوانه ای لای خوار)) از مجذوبان منتسب کرده اند. شاید هم اندیشه ای ژرف ‘ یا نفس گرم و مؤثر دریا دلی موجب گشته که سنایی عشرت جوی‘ترک شاهد وساغر کند و طریق زهد وانقطاع در پیش گیرد. سنایی‘ عارفی شریعتمدار است ‘ بدین جهت چکامه های او‘ آکنده از معانی دینی و عواطف روحانی و نکات اخلاقی است . او در حدیقه‘با حکمت صوفیه و موعظه و تاویل قرآن ‘ سروکار دارد و در قصاید و غزلیات مغانه اش باذوق روح و شطحیات. عشق به حق ‘ هدف غایی تعلیمات اوست . اشعارش از رهگذر این عشق شورآفرین و اقتباس ازقرآن کریم ‘ همراه با زبانی برخوردار از واژگان غنی‘ معنویت خاصی یافته است.
۱۲۰.

نگاهی به مناسبات فرهنگی ایران و هند در ادوار کهن

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای اسطوره شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه زبان و ادبیات فارسی در خارج از مرزها شبه قاره هند
تعداد بازدید : ۱۴۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۳۰
دو قوم ایرانی وهندی از تیرة اقوام هند و اروپایی هستند.زبان آنها نیز خویشاوند و از زبانهای هند و اروپایی است . اساطیر و فرهنگ و آیین آنها باهم مناسبات و پیوندهای ژرفی دارد‘که اگر چه در اثر آمیزش با فرهنگ بومی تا حدی تغییر پذیرفته ‘ و گذشت زمان هم تحولاتی درآنها پدید آورده و رنگی تازه بخشیده‘با این همه‘هماهنگی ها و مشابهتهای فراوان موجود میان آنها‘حاکی از آنست که هند و ایران از بنیانهای کهن مشترکی برخوردارند. دراین مقاله از اساطیر و رسوم کهن هند و ایران که منشأ زبانی و نژادی واحدی دارند و نیز طوایف آریایی هند و ایران و محل و زمان زیستن و دین و مذهب و شعر و فرهنگ و آثار ایشان سخن رفته است

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان